विक्षनरी:नेपाली हिन्दी शब्दकोश

नेपाली दक्षिण एशिया के पहाड़ी क्षेत्रों में बोली जानेवाली एक हिंद-आर्य भाषा है। यह नेपाल में सबसे अधिक बोली जानेवाली भाषा के नाते से नेपाल की राष्ट्रभाषा और संपर्क भाषा है। नेपाली को भारत के सिक्किम और पश्चिम बंगाल के गोरखालैंड प्रशासनिक क्षेत्र में अधिकृत भाषा का दर्जा दिया गया है। भूटान के एक चौथाई लोग इस भाषा का उपयोग करते हैं। अरुणाचल प्रदेश, असम, हिमाचल प्रदेश, मणिपुर, मेघालय, मिज़ोरम और उत्तराखंड में भी नेपाली बोलनेवाले लोग अधिक संख्याओं में पाए जाते हैं। म्यानमार में यह भाषा बर्मी गोरखालियों द्वारा इस्तेमाल किया जाता है। मध्यपूर्व, ब्रुनेई, ऑस्ट्रेलिया और विश्वभर के नेपाली मूल के लोग नेपाली भाषा ही बोलते हैं। नेपाली मातृभाषा के रूप में 1 करोड़ 60 लाख और दूसरी भाषा के रूप में 90 लाख लोगों द्वारा बोली जाती है।

नेपाली–हिंदी स्वदेश सूची सम्पादन

क्रमांक नेपाली हिंदी
1 मैं
2 तँ, तिमी, तपाईँ तू, तुम, आप
3 ऊ, उनी, उहाँ वह, वे
4 हामी हम
5 तिमीहरू, तपाईँहरू तुम, आप
6 उनीहरू, उहाँहरू वे
7 यो यह
8 त्यो वह
9 यहाँ यहाँ
10 त्यहाँ वहाँ
11 को कौन
12 के क्या
13 कहिले कब
14 कस्तो, कसरी कैसे
15 नहीं
16 सब सब
17 धेरै बहुत
18 केही कुछ
19 थोरै थोड़ा
20 अर्को दूसरा
21 एक एक
22 दुई दो
23 तीन तीन
24 चार चार
25 पाँच पाँच
26 ठुलो बड़ा
27 लामो लंबा
28 चौडा चौड़ा
29 बाक्लो गाढ़ा
30 गह्रौँ भारी
31 सानो छोटा
32 छोटो छोटा
33 साँघुरो तंग
34 पातलो पतला
35 स्वास्नी औरत
36 लोग्ने आदमी
37 मान्छे इंसान
38 बच्चा बच्चा
39 पत्नी पत्नी
40 पति पति
41 आमा माता
42 बुबा पिता
43 जनावर जानवर
44 माछा मछली
45 चरा चिड़िया
46 कुकुर कुत्ता
47 जुम्रा जूँ
48 साँप साँप
49 किरा कीड़ा
50 रुख पेड़
51 जङ्गल जंगल
52 लट्ठी लाठी
53 फल फल
54 बिउ बीज
55 पात पत्ता
56 जरा जड़
57 छाल छाल
58 फूल फूल
59 घाँस घास
60 डोरी रस्सी
61 छाला त्वचा
62 मासु मांस
63 रगत ख़ून
64 हड्डी हड्डी
65 बोसो चरबी
66 अन्डा अंडा
67 सिङ सींग
68 पुच्छर पूँछ
69 प्वाँख पंख
70 कपाल बाल
71 टाउको सिर
72 कान कान
73 आँखा आँख
74 नाक नाक
75 मुख मुँह
76 दाँत दाँत
77 जिभ्रो जीभ
78 नङ नाख़ून
79 खुट्टा पैर
80 गोडा टाँग
81 घुँडा घुटना
82 हात हाथ
83 पखेटा पंख
84 पेट पेट
85 आन्द्रा अँतड़ी
86 गर्दन गरदन
87 ढाड पीठ
88 छाती छाती
89 मुटु दिल
90 कलेजो जिगर
91 पिउनु पीना
92 खानु खाना
93 टोक्नु काटना
94 चुस्नु चूसना
95 थुक्नु थूकना
96 वाक्नु उलटी करना
97 फुक्नु फूँकना
98 सास फेर्नु साँस लेना
99 हाँस्नु हँसना
100 हेर्नु देखना
101 सुन्नु सुनना
102 जान्नु जानना
103 सोच्नु सोचना
104 सुँघ्नु सूँघना
105 डराउनु डरना
106 सुत्नु सोना
107 जिउनु जीना
108 मर्नु मरना
109 मार्नु मारना
110 लड्नु लड़ना
111 सिकार गर्नु शिकार करना
112 हान्नु मारना
113 काट्नु काटना
114 बाँड्नु बाँटना
115 घोप्नु भोंकना
116 कोतर्नु खरोंचना
117 खन्नु खोदना
118 पौडिनु तैरना
119 उड्नु उड़ना
120 हिँड्नु चलना
121 आउनु आना
122 ढल्कनु लेटना
123 बस्नु बैठना
124 उभिनु खड़ा होना
125 मोडिनु मुड़ना
126 खस्नु गिरना
127 दिनु देना
128 समाउनु पकड़ना
129 निचोर्नु निचोड़ना
130 घोट्नु मलना
131 धुनु धोना
132 पुछ्नु पोंछना
133 तान्नु खींचना
134 धकेल्नु धक्का देना
135 फाल्नु फेंकना
136 बाँध्नु बाँधना
137 सिलाउनु सीना
138 गन्नु गिनना
139 भन्नु, बोल्नु कहना, बोलना
140 गाउनु गाना
141 खेल्नु खेलना
142 तैरिनु तैरना
143 बग्नु बहना
144 जम्नु जमना
145 सुन्निनु सूजना
146 सूर्य सूरज
147 चन्द्रमा चाँद
148 तारा तारा
149 पानी पानी
150 वर्षा बारिश
151 नदी नदी
152 ताल झील
153 समुद्र समंदर
154 नुन नमक
155 ढुङ्गा पत्थर
156 बालुवा रेत
157 धुलो धूल
158 धरती, पृथ्वी धरती, पृथ्वी
159 बादल बादल
160 कुइरो धुँध
161 आकाश आसमान
162 हावा हवा
163 हिउँ बर्फ़
164 बरफ बर्फ़
165 धुवाँ धुआँ
166 आगो आग
167 खरानी राख
168 जल्नु जलना
169 सडक सड़क
170 पहाड पहाड़
171 रातो लाल
172 हरियो हरा
173 पहेँलो पीला
174 सेतो सफ़ेद
175 कालो काला
176 राति रात
177 दिन दिन
178 वर्ष साल
179 न्यानो गर्म
180 चिसो ठंडा
181 भरी पूरा
182 नयाँ नया
183 पुरानो पुराना
184 राम्रो अच्छा
185 नराम्रो बुरा
186 कुहिएको सड़ा
187 फोहर गंदा
188 सिधा सीधा
189 गोलो गोल
190 तिखो तीखा
191 भुत्ते कुंद
192 सम्म चिकना
193 गिलो गीला
194 सुक्खा सूखा
195 ठिक सही
196 नजिक पास
197 टाढा दूर
198 दाहिने दायाँ
199 देब्रे बायाँ
200 मा पर
201 मा, भित्र में, के अंदर
202 सँग के साथ
203 और
204 यदि अगर
205 किनभने क्योंकि
206 नाम नाम
  • अँध्यारोको जँघारआवेग में किया गया काम
  • आगे – अगाडि बढ्नुागे बड़ना
  • आपस – सगे सम्बन्धी


  • भर – विश्वास
  • – मैं
  • लेक – पहाड़ी क्षेत्र
  • सिउने – सिलने का" ,//सिलने वाला

बाहरी कड़ियाँ सम्पादन