विक्षनरी:गोंडी-अंग्रेजी-हिन्दी-मराठी-तेलुगु शब्दकोश

Gondi --> English-Hindi-Marathi-Telugu

  • अक्‍कल1 compare: बुद्दि.(ak‍kal) (संज्ञा) wisdom; अक्‍कल; बुद्धी; తెల్వీ.
  • अक्‍कल2 (ak‍kal) (संज्ञा) elder sister; बड़ी बहन; मोठी बहीण; అక్క.
  • अक्‍सरम (ak‍saram) (संज्ञा) alphabet; अक्षर; अक्षर; అక్షరము.
  • अगटाल (agaṭāl) Adverb. someone (संख्या.) or something from there; वहां से; तेथून; అక్కడనుండి.
  • अगाटोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): अग्गा.(agāṭōr) (संज्ञा) man from there; वहाँ के; तिथले/तिकडचे. इर मनकल अगाटोर. This man is from there. यह आदमी / मनुष्य वहाँ का है।. हा माणूस तिकडचा आहे. ఈ మనిషి అక్కడి వారు.
  • अंगी (aṅgī) (संज्ञा) shirt; कमीज; सदरा; అంగి; చొక్క. इस्‍कुलता पिलाल्‍कुना अंगीं उंदेतीर मनंतां. शाला में जानेवाले सभी छात्राओं का कमीज एक ही रंग का होता है।. शाळेतील सर्व विध्यार्थ्याचा सदरा एकच रंगाचा असतो. బడిలొ చదవుకునె బాలల చొక్క రంగు ఒకె రకముగ ఉంటుంది.
  • अंगी नांदमड़ (aṅgī nāndamaṛ) (संज्ञा) to.become.wet; शर्ट भीगना; सदरा ओला होणे; చొక్క తడవడము. एद्दिते कबड़ किसी-किसी अंगी नांदुता. धूप में काम करने के कारण मेरा शर्ट भीग गया है।. उन्‍हामध्ये काम केल्यामुळे सदरा ओला झाला. ఎండలొ పని చెయటమ్ వలన చొక్క తడవడము జరగింది.
  • अंगे (aṅgē) (संज्ञा) 1 • spouse's elder sister; elder brother's wife (used only with reference to second and third persons); भाभी; वहिनी; వదిన. पेददादना मुत्तो अंगे आंता. बड़े भैय्या की पत्‍नी भाभी लगती है।. मोठ्या भावाची पत्‍नी वहिनी लागते. పెద్ద అన్నయ్య భార్య వదిన అవతుంది.
  • अग्गा (aggā) Adverb. there; वहां; तिथे/तिकडे/तेथे; అక్కడ.
  • अगाटोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): अग्गा.(agāṭōr) (संज्ञा) man from there; वहाँ के; तिथले/तिकडचे. इर मनकल अगाटोर. This man is from there. यह आदमी / मनुष्य वहाँ का है।. हा माणूस तिकडचा आहे. ఈ మనిషి అక్కడి వారు.
  • अग्‍गि डब्‍बा (मुख्य प्रविष्टि देखें): तडिमि.(ag‍gi ḍab‍bā) (संज्ञा) matchbox; आगपेटी; आगपेटी; అగ్గి పెట్టె. होदेल्ते तडमी मासला अग्‍गि डब्‍बा कबड़ कींता. To light the stove we strike the matchbox. चुल्‍हा जलाने के लिये आगपेटी काम आता है।. चूल पेटवण्यासाठी आगपेटी कामी येते. పొయ్యిలో అగ్గి చేయిటకు అగ్గి పెట్టె తో వెలిగిస్తారు.
  • अग्‍गि डब्‍बा गीसा (मुख्य प्रविष्टि देखें): तडिमि.(ag‍gi ḍab‍bā gīsā) (अ.क्रि.) to clear jungle or a field using fire; आग लगाना; आग लावणे. ना जाडी कुप्‍पक बोर अग्‍गि डब्‍बा गीसतोर? Who has burnt my grass (cleared my field) with fire? मेरे तनीस ढीग को किसने आग लगाया? माझ्या गवताच्या ढिगाला कोणी आग लावला? నా గడ్డికి ఎవరు అగ్గి పెట్టినారు.
  • अग्‍गि पुल्‍ला (मुख्य प्रविष्टि देखें): तडिमि.(ag‍gi pul‍lā) (संज्ञा) matchstick; तीलि; आगकाडी.
  • अचवेल्‍ले (acavēl‍lē) (सर्वनाम) that many (पु.); उतना ज्यादा; खूप/पुष्‍कळ.
  • अचानक compare: आपोआप.(acānak) advl. suddenly; अचानक; आकस्मिक/अचानकपणे; అకస్మితుగ.
  • अंचू (an̄cū) (संज्ञा) hem of cloth; गोट; धडी; అంచు. कप्‍डींकु, दोतींकु अंचू मनंता. Clothes, 'dhoti', and 'lungis' have a hem. साडी, धोती, लुंगी को गोट होता है।. साडी, धोतर आणि लुंगीला धडी असतो. బట్టలకు, దోతులకు,లుంగిలకు, అంచు ఉంటుంది.
  • अंचे compare: सिन्ने तट्टा.(an̄cē) (संज्ञा) small basket; टोकरी; टोपली; చిన్న గంప. सिन्ने पिलाल्‍कुनाहाटीं करसला सिन्ने तट्टा मनंता दान अंचे इंचुर. छोटे बच्‍चों के पास खेलने के लिये एक टोकरी होता है, उसे टोकरी कहते है।. लहान मुलांजवळ खेळण्यासाठी एक लहान टोपली असतो त्यालाच टोपली असे म्‍हणतात. చిన్న పిల్లలకు ఆడుకొవటానికి చిన్న గప ఉంటుంది.
  • अच्चोर (accōr) (सर्वनाम) that much, that many (संख्या.); उतना; तेवढे/एवढे/तिथके; అంత.
  • अच्चोर लोप्पो (मुख्य प्रविष्टि देखें): अच्चोर.(accōr lōppō) Adverb. meanwhile; उतना अंदर; तेवढे आत.
  • अच्चोर लोप्पो (मुख्य प्रविष्टि देखें): अच्चोर.(accōr lōppō) Adverb. meanwhile; उतना अंदर; तेवढे आत.
  • अच्‍हमड़ (ac‍hamaṛ) (संज्ञा) to fill a container by pressing; अंगुठा लगाना; ठसा लावणे/उमटविणे.
  • अच्‍हुडु (ac‍huḍu) (स.क्रि.) to push or shove; दबाना; दबविणे; అద్ముట.
  • अंटकुन्‍मड (aṇṭakun‍maḍ) Variant: अंटुडु. (अ.क्रि.) to stick, fix, join, bond, attach, glue; चिपकना; चिपकणे; అంటుకొవటము. पेविकल बंकाकन्ना एक्‍को गट्टिगा अंटकुंता. फेविकल गोंद से भी अधिक चिपकता है।. गोंदपेक्षा फेविकल जास्‍त चिपकते. ఫెవికొల్ అనె పధార్థము బంకకన్న ఎక్కొ అంటుకుంటుంది.
  • अंटा वाटमड़ compare: जोडांच्मड़.
  • अंटावाटमड (aṇṭāvāṭamaḍ) (स.क्रि.) 1 • to attach, hit; जोड़ना; जोडणे; అంటపెట్టటము.
2 • to dent.
  • अंटुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): अंटकुन्‍मड.
  • अंटोर्कना सिन्नोड़ compare: कडगोट्टोड.(aṇṭōrkanā sinnōṛ) (विशेषण) youngest; सबसे छोटा; सर्वात लहान; అందరికన్న చిన్నవాడు.
  • अट्‍कु (aṭ‍ku) (संज्ञा) attic, store area above rafters of house, loft; अटारी; अटारा; అటుకు. अड़कां, बुड्डीं इर्रला लोतुकु अट्‍कु इर्रंतुर. In order to put pots and things up, * is made in the house. कुछ सामान रखने के लिये मकान मे अटारी होता है।. घरातील काही सामान ठेवण्यासाठी घराच्या मध्यभागी वर अटारा असतो. ఇంటి సామాను ఉంచుటకు ఇంట్లో అటుకు తయారు చేస్తారు.
  • अंट्‍कुल्‍क (aṇṭ‍kul‍k) (संज्ञा) the scraps of rice left over after eating; बाकी; सितारा; అంట్లు.
  • अट्टना अर्रा (मुख्य प्रविष्टि देखें): अर्रामूला.(aṭṭanā arrā) (संज्ञा) kitchen; रसोई; स्वंयपाक खोली; వంటగది.
  • अट्टाना एर (मुख्य प्रविष्टि देखें): अट्टुडु.(aṭṭānōr) vc. water for cooking; पकाने के पानी; शिजवासाठी पाणी.
  • अट्टुडु (aṭṭuḍu) Variant: अट्टुमड़. (स.क्रि.) to cook; पकाना; सिजविणे; వండుట.
  • अट्वल रोन (मुख्य प्रविष्टि देखें): अट्टुडु.(aṭval rōn) (संज्ञा) cooking house; వంటశాల.
  • काच्‍हुता एर (मुख्य प्रविष्टि देखें): अट्टुडु.(kāc‍hutā ēr) (संज्ञा) boiled (cooked) water; उबला हूआ पानी; उकळलेला पाणी. गाटो अट्टनाहाटीं एतुन काच्‍हंतुर. To cook food we boil water. అన్నము వండుటకు నీటిని ఎసరు పెట్టుతారు.
  • अट्टाना एर (मुख्य प्रविष्टि देखें): अट्टुडु.(aṭṭānōr) vc. water for cooking; पकाने के पानी; शिजवासाठी पाणी.
  • अट्टुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): अट्टुडु.
  • अट्वल रोन (मुख्य प्रविष्टि देखें): अट्टुडु.(aṭval rōn) (संज्ञा) cooking house; వంటశాల.
  • अड़का (aṛakā) (संज्ञा) pot; घडा; माठ; కుండ.
  • अड़गु (aṛagu) (संज्ञा) bottom; नीचे का भाग; तड; క్రింది భాగం.
  • अड़गुना पज्‍जो अड़गु वाटमड़ (aṛagunā paj‍jō aṛagu vāṭamaṛ) (संज्ञा) follow.in.footsteps; पद चिन्‍हों पर चलना; पायानंतर पाय टाकणे; అడ్గులొ అడ్గు వెసీ నడచుట.
  • अडगुल्‍कु (aḍagul‍ku) (संज्ञा) footprint; पाँव के निशान; पायाचे निशाणी. मनम दुब्‍बते, उस्‍केते ताकते मना काल्‍कुना अडगुल्‍कु अर्रंतां. When we walk we leave footprints in the dust and mud. जब हम धूल के रास्‍ते जायेंगें तब वहा पांव के निशान दिखाई देते है।. धूळीच्या रस्‍त्याने गेल्यास आपल्या पायांचे निशाणी दिसतात. మనము ఇసుకలో, బురుదలో నడిస్తె అడుగులు పడుతాయి.
  • अडम-दिडम (aḍama-diḍam) (विशेषण) zigzag; आड़ा-टेड़ा; अड़वा-तिडवा.
  • अडुड़ (aḷuṛ) Variant: अळुमड़. (अ.क्रि.) to cry, weep; रोना; रडणे; ఏడ్చుట. पेडल अळसेर मंतोर. The baby is crying. वह लडका रो रहा है।. बाळ रडत आहे. పాప ఏడ్సుస్తూంది.
  • अड्‍गु-बुड्‍गु (aḍ‍gu-buḍ‍gu) (संज्ञा) left.over.portion; नीचे का भाग; तडाचा भाग.
  • अड्डम (aḍḍam) Adverb. across; आड़ा; आड़वा; అడముగా. हर्रि पिसि होननेंके तरास अड्डम वाता. While going on the road, a snake came across. रास्‍ते से जाते समय मेरे आड़ सांप आया।. रस्‍त्याने जातांना एक साप आड़वा आला. త్రోవలో నడుస్తు వెళ్ళంగా పాము అడ్డం వచ్చింది.
  • अड्डीगा compare: लगांचि.(aḍḍīgā) Adverb. loudly; जोर से; जोराने; అడ్డిగా.
  • अतकुड (atakuḍ) (संज्ञा) to.stick; चिपकना; चिपकणे; అంటకొవటము.
  • अत्‍तर (at‍tar) (संज्ञा) scent; अत्र; अत्तर; అత్తర్ ఉపయొగించడం.
  • अद (ad) Variant: अदुन हाटीं. (सर्वनाम) she, it, that (संख्या.); वह; ती.
  • दान हाटीं (मुख्य प्रविष्टि देखें): अद.(dān hāṭīṁ) corr. therefore; उस लिये; त्यासाठी.
  • अदमिसी पियमड़ (adamisī piyamaṛ) (संज्ञा) to.keep.tightly.pressed; दबाके रखना; दाबून ठेवणे; అద్మీ పటటము.
  • अंदमुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): अंदुडु.
  • अंदुडु (anduḍu) Variant: अंदमुडु. (स.क्रि.) to reach; पहुंचना; पोहोचणे; అందడము.
  • अदुन लेसीं (adun lēsīṁ) Variant: अदुनसंटद. adjl. like that, similar to that; उस तरह, उसके तरह; त्याचा सारखा/सारखी/तसा प्रकारे; అలాంటిది.
  • अदुन हाटीं (मुख्य प्रविष्टि देखें): अद.
  • अदुन/दान (adun) (सर्वनाम) her, its; उसे; तिला; ఆమెది. दान हिके केयट. उसे यहा बुलाओ।. तिला इकडे बोलवा.
  • अदुनसंटद1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): अदुन लेसीं.
  • अदुनसंटद2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): असंटद.
  • अदुम्मड़ (adum'maṛ) Variant: अद्मुडु. (स.क्रि.) to press, squeeze; दबाना; दाबणे.
  • अंदूग मरा compare: साले मरा.(andūg marā) (संज्ञा) kind of tree; एक तरह का पेड; एक झाड; అందుగు చెట్టు.
  • अद्दोम (addōm) (संज्ञा) mirror; दर्पण; आरसा; అద్దము.
  • अद्मुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): अदुम्मड़.
  • अद्वेरदाका (advēradākā) ppnl. up to, until then; तब तक; तो पर्यंत; వరకు.
  • अनात पोराल (anāt pōrāl) (संज्ञा) orphan boy; अनाथ लडका; अनाथ मुलगा; ఆనాద పిల్లవాడు. तलुर-बाबो हिल्‍वोर्कुन अनात इंतुर. जिसका कोई नही होता है उसे अनाथ लडका कहते है।. ज्याला आई-वडील नसतात त्याला अनाथ मुलगा म्‍हणतात.
  • अनात पोरी (मुख्य प्रविष्टि देखें): अनात पोराल.(anāt pōrī) (संज्ञा) orphan girl; अनाथ लडकी; अनाथ मुलगी; ఆనాద ఆడ పిల్ల.
  • अनात पोरी (मुख्य प्रविष्टि देखें): अनात पोराल.(anāt pōrī) (संज्ञा) orphan girl; अनाथ लडकी; अनाथ मुलगी; ఆనాద ఆడ పిల్ల.
  • अनि (ani) conj. and; और; आणि.
  • अन्नि (anni) (सर्वनाम) all, everything, everybody (संख्या.); सब; सर्व; అన్ని; మొత్తము.
  • बोत्तिटोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): अन्नि.(bōttiṭōr) (सर्वनाम) all, everybody (पु.); सभी जन; सर्वजण; అందరు. पेहपेन कीते अगा बोत्तिटोर हेडमितोर वांतुर. Everybody gathers together at the temple (lit. god's place). जब पेरसापेन पूजा होता तब सभी जन इक जगह आते है।. जेव्हा पेरसापेन पूजा केला जातो तेव्‍हा सर्वजण नातेवाईक एकत्र येतात. పెద్ద దేవుని దగ్గర అందరు కలుస్తారు.
  • अन्मानम (anmānam) (संज्ञा) hesitation; शंका; संशय; అనుమానం.
  • अब्बा (abbā) int. oh! (expression of surprise); अरे!; अरेरे!; అబ్బా.
  • अब्रक (abrak) (संज्ञा) a.kind.of.alloy; अभ्रक; अभ्रक; అబ్రకము.
  • अमासा (amāsā) (संज्ञा) new moon; अमावस्या; अमावस्या; అమవాస్య. नेलकु उंदि मल्‍का अमासा वांता. The new moon comes once monthly. महिने में एक बार अमावस्या आता है।. दर महिनेला एकदा पौर्णिमा येतो. నెలకు ఒకసారి అమవాస్య వస్తుంది.
  • अमासानाडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): अमासा.(amāsānāḍu) advl. on the day of the new moon; अमावस्या के दिन; अमावस्या के दिन.
  • अमासानाडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): अमासा.(amāsānāḍu) advl. on the day of the new moon; अमावस्या के दिन; अमावस्या के दिन.
  • अम्मल compare: बाबाना यावल.(am'mal) (संज्ञा) father's mother; दादी माँ; आजी(बाबाची आई); నానమ్మ.
  • अम्मुड (am'muḍ) (स.क्रि.) to sell; बेचना; विकणे; అమ్మాడం. ओर वत्तुता जिम्मां/मीन्‍कु अम्मुसेके मंतोर. He is selling dried fish. वह सुका मच्‍छली बेच रहा है।. तो सुकलेले मासे विकत आहे. ఆయన ఎండుచాపలు అమ్ముతున్నాడు.
  • अय्तारम (aytāram) (संज्ञा) Sunday; रविवार; रविवार; ఆదివారము.
  • अय्ते compare: ओक्‍कला.(aytē) conj. if; अगर; जर, तर; అయ్తె.
  • अय्‍ना (मुख्य प्रविष्टि देखें): इंका.
  • अय्‍यो (ay‍yō) int. expression of surprise, hurt or displeasure, ouch!; आह!; अरे!
  • अय्यो (ayyō) int. oh no! (expression of disappointment); अरे!; अरे बापरे!; అయ్యొ.
  • अरगना-बंडा compare: करगना बंडा.(araganā-baṇḍā) (संज्ञा) loose.rock; पिघलनेवाला पत्‍थर; विरघळणारा दगड; కర్గె రాయ్.
  • अरगिस होनमड़ (aragis hōnamaṛ) (अ.क्रि.) to wear out; जीर्ण होना; झीज होणे; అరిగి పొవటము. कासूरता इरसु अरगुता. The axle of the bullock cart has worn out. ఎడ్ల బండి ఇర్సు అరిగి పోయింది.
  • अरगु (aragu) (संज्ञा) verandah, porch, threshold, covered entrance area of a house; बरामदा; ओटा; అరుస. लोता गल्मकु दल्‍गिसि मनना जेगातुन अरगु इंतुर. In front of a house, the area covered by the roof is called *. मकान के सामने बैठने के लिये जो व्यवस्‍था होता है उसे बरामदा कहते है।. घरासमोर बसण्यासाठी जो व्यवस्‍था असतो त्याला ओटा म्‍हणतात. ఇంటి ముందు ఉన్న స్థలమును అరుస అంటారు.
  • अरग्ता (aragtā) (अ.क्रि.) to be digested; पचा; पचला; అరగింది.
  • अरनम compare: अहेर.(aranam) (संज्ञा) gift (of cattle such as cows, goats or buffaloes) for marriage usually from the bride's parents to the couple; दहेज; आंदन. यावल-बाबाल मिय्यड्‍कु एटीं,गोड़कु हीते दानु अरनम इंतुर. It is called * when a father and mother give goats and cows to their daughter (for marriage). जेव्‍हा आई-वडील मुलीला काही जनावरे देतात, त्याला आंदन असे म्‍हणतात. తండ్రి కూతురుకు ఇచ్చె మేకలను ,ఆవులను కట్నము అంటారు.
  • अरवै (aravai) num. sixty; साठ; साठ; అరవై.
  • अरवै उंदि (aravai undi) num. sixty-one; इकसठ; एकसष्ठ; అరవై ఒకటి.
  • अरवै एनमिदि (aravai ēnamidi) num. sixty-eight; अड़सठ; अळूसष्ठ; అరవై ఎనమిది.
  • अरवै तोम्मिदि (aravai tōm'midi) num. sixty-nine; उनहत्तर; एकोण सत्तर; అరవై తొమ్మిది.
  • अरवै नालूं (aravai nālūṁ) num. sixty-four; चौंसठ; चौसष्ठ; అరవై నాలుగు.
  • अरवै मूडु (aravai mūḍu) num. sixty-three; तिरसठ; त्रेसष्ट; అరవై మూడు. इंदके मा तातल अरवै मूडु वर्सानोर आतोर. अभी मेरे दादाजी तिरसठ साल उम्र के है।. आता माझे आजोबा त्रेसष्ट वर्ष वयाचे आहेत. ఇప్పుడు మా తాతయ్య వయసు అరవై మూడు సంవస్తరాలు ఉన్నయ్.
  • अरवै रोंडु (aravai rōṇḍu) num. sixty-two; बासठ; बासष्ट; అరవై రెండు.
  • अरवै हारूं (aravai hārūṁ) num. sixty-six; छियासठ; सहासष्ठ; అరవై ఆరు.
  • अरवै हेय्युं (aravai hēyyuṁ) num. sixty-five; पैंसठ; पासष्ट; అరవై ఐదు.
  • अरवै-एडूं (aravai-ēḍūṁ) num. sixty-seven; सडसठ; सदुसष्ट; అరవై ఎడు.
  • अरसोला (jenēḍ) (संज्ञा) half kilogram measure; एक हित.
  • अरि कय (ari kay) (संज्ञा) palm of hand; हथेली; तळ हात; అరి చెయ.
  • अरि काल (मुख्य प्रविष्टि देखें): अरि कय.(ari kāl) (संज्ञा) sole of feet; तल पांव; तळ पाय; అరికాల్.
  • अरि काल (मुख्य प्रविष्टि देखें): अरि कय.(ari kāl) (संज्ञा) sole of feet; तल पांव; तळ पाय; అరికాల్.
  • अर्गुड़ु (मुख्य प्रविष्टि देखें): अर्गुमड़.
  • अर्गुमड़ (argumaṛ) Variant: अर्गुड़ु. (अ.क्रि.) to melt, dissolve, wear out; पिघलना; झीज होणे. बस्‍केळ्‍क बंडापोरोटाल एर पॊंगते बंडा अर्गंता. पत्‍थर के ऊपर से हमेशा पानी बहने से पत्‍थर भी पिघलता है।. दगडावरुन नेहमी पाणी वाहत राहिल्यास दगडदेखील झीजतो.
  • अर्टी पंडी (arṭī paṇḍī) (संज्ञा) banana; केला; केळी; అరటి.
  • अर्टी मर्रा (मुख्य प्रविष्टि देखें): अर्टी पंडी.(arṭī marrā) (संज्ञा) plantain tree; केले का पेड़; केळीचा झाड; అరటి (చెట్టు).
  • अर्टी मर्रा (मुख्य प्रविष्टि देखें): अर्टी पंडी.(arṭī marrā) (संज्ञा) plantain tree; केले का पेड़; केळीचा झाड; అరటి (చెట్టు).
  • अर्तम (artam) (संज्ञा) meaning; अर्थ; अर्थ; అర్థము.
  • अर्ता (artā) Verb. fell; गिरा; पडला; పడ్డది.
  • अर्तोर (artōr) Verb. he.fell; गिरा; पडला; పడ్డాడు.
  • अर्रा compare: कॊली, कोली.(arrā) (संज्ञा) 1 • room, sometimes used to refer to a side room for women in childbirth or menstruation; कमरा; खोली; గది, ఖాళీ ప్రదేశం. मुरतड एरपूरनेंके दान उंदि वेरे अर्राते इर्रंतुर. A room is made on one side of the house where a lady gives birth. बाळंतपणाच्या वेळी आईला एका वेगळ्या खोलीत ठेवतात. శిశు జన్మ సమయంలో ఆడవారికి ప్రత్యేక స్థలము ఏర్పాటు చేస్తారు.
2 • shed for goats; बकरीयों का गोठा; बकरीचा गोठा. एटीन होड्‍हना जॆगातुन एटीना पोद्दी इंतुर. An animal shed is made to keep the goats in. जहां बकरियाँ सोते है उस जगह को बकरियों का गोठा कहते है।. ज्या ठिकाणी बक-या राहतात त्या जागेला बक-यांचे गोठा असे म्‍हणतात. మేకలను ఉంచడానికి కొట్టము తయారు చేస్తారు.
  • अर्रामूला (arrāmūlā) (संज्ञा) room; कमरे का कोना; कोपरा; గది.
  • अट्टना अर्रा (मुख्य प्रविष्टि देखें): अर्रामूला.(aṭṭanā arrā) (संज्ञा) kitchen; रसोई; स्वंयपाक खोली; వంటగది.
  • अर्रुडु (arruḍu) Variant: अर्हुमड़. (अ.क्रि.) to fall; गिरना; पडणे; పడటము. पेडल हिडु अरसंतोर. The boy is falling. वह लडका नीचे गिर रहा है।. बाळ खाली पडत आहे. బాలుడు పడుతున్నాడు.
  • अर्हुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): अर्रुडु.(ar'huḍu) vc. to cause to fall; गिराना; पाडणे.
  • अर्सुकुन्‍मड़ (arsukun‍maṛ) (संज्ञा) to.do.hospitality; अतिथि सत्‍कार करना; पाहुणचार करणे.
  • अर्सोला (arsōlā) (संज्ञा) a measure; आधा किलो; अर्सोला.
  • अर्हुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): अर्रुडु.(ar'huḍu) vc. to cause to fall; गिराना; पाडणे.
  • अर्हुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): अर्रुडु.
  • अलबट (alabaṭ) (संज्ञा) habit, custom; आदत; सवय; అలవాటు.
  • अल्ले (allē) clitic. reportative; कथित; बरं!; సరె.
  • अल्‍हा (मुख्य प्रविष्टि देखें): अहन.
  • अळुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): अडुड़.
  • अव (av) (सर्वनाम) they, those (संख्या.); वो; त्या; అవి.
  • अवसरम (avasaram) (विशेषण) is necessary, needed; ज़रूरी; गरज; అవసరము.
  • अवुना गूडां (avunā gūḍāṁ) (संज्ञा) their nest; उनका घोसला; त्यांची घरटे.
  • अवुना बेरस्मड (avunā bērasmaḍ) (संज्ञा) growing.up; बढ़ना; त्यांचा वाढणे.
  • अवुना बोक्‍का बलम (avunā bōk‍kā balam) (संज्ञा) strength.of.its.bones; हड्डीयों कि मजबूती; हाडांतील मजबुती; బొక్క బలము.
  • अव्वतल्‍ली compare: पोसाम्मल.(avvatal‍lī) (संज्ञा) gond's.god.pochamma; पोचम्मा देवी माता; माता; పొచమ్మ తల్లి.
  • असंटद (asaṇṭad) Variant: अदुनसंटद. (विशेषण) of that kind (संख्या.); उस तरह का/की; त्याचा सारखा/सारखी/त्याप्रमाणे; అటువంటిది.
  • असंटोर(म) (asaṇṭōr(ma)) (विशेषण) of that kind (पु.); उस तरह का(म); त्याचा सारखा(म.)
  • अस्के (askē) Adverb. then; तब; तेव्‍हा; అప్పుడు.
  • अहन (ahan) Variant: अल्‍हा. advl. in that way, thus; उस तरह; तसा; అలా.
  • अहन बहन (मुख्य प्रविष्टि देखें): बहन.(ahan bahan) advl. as....so.…; वैसा कैसा?; तसा कसा?
  • अहेर compare: अरनम.(ahēr) (संज्ञा) the gift given to the daughter at the time of marriage; दहेज; आंदन; కట్నము.
  • अहेरी (ahērī) (संज्ञा) Aheri.village; अहेरी; अहेरी; అహెరీ. ना नार अहेरी तहसिलते वांता. मेरा गांव अहेरी तहसिल में आता है।. माझा गाव अहेरी तालूक्यात येते.

आंबट सम्पादन

  • आ- (ā-) (अ.क्रि.) to become, happen, be (by nature); होना; होणे.
  • आंता1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): आ-.(āntā) adjl. to be enough, sufficient, ample; हो जायेगा; होते; చాలు.
  • आ नाडू (ā nāḍū) Adverb. on that day; उस दिन; त्या दिवशी; ఆనాడు.
  • आ रोजु (nēṭi) clitic. used after the name of a day; उस दिन; त्या दिवशी; ఆ రొజూ.
  • आकाडि (ākāḍi) Variant: एकासी. (संज्ञा) a festival held in July; एकादशी; एकादशी; పండుగ పేరు.
  • आकाडि (-महिना) (मुख्य प्रविष्टि देखें): आकाडि.(ākāḍi (-mahinā)) (संज्ञा) month 4 of the Gond year (June-July); एकादशी (महिना.जुन-जुलै); एकादशी महिना; ఆషాడం (జూలై).
  • आकाडि (-महिना) (मुख्य प्रविष्टि देखें): आकाडि.(ākāḍi (-mahinā)) (संज्ञा) month 4 of the Gond year (June-July); एकादशी (महिना.जुन-जुलै); एकादशी महिना; ఆషాడం (జూలై).
  • आकाशम (ākāśam) (संज्ञा) sky; आकाश; आकाश; ఆకాశమూ.
  • आकि (āki) (संज्ञा) leaf; पत्ता; पान; ఆకు.
  • आकि-पेन (मुख्य प्रविष्टि देखें): आकि.(āki-pēn) (संज्ञा) one of the Gond gods, the that stays in the centre of a village; आदिवासी देवता; माता; గ్రామదేవత; పోచమ్మ.
  • आकि-पेन (मुख्य प्रविष्टि देखें): आकि.(āki-pēn) (संज्ञा) one of the Gond gods, the that stays in the centre of a village; आदिवासी देवता; माता; గ్రామదేవత; పోచమ్మ.
  • आकी मिच्‍चो (ākī mic‍cō) (संज्ञा) a.type.of.scorpion; एक तरह का बिच्‍छू; पानविंचू.
  • आकीरि (ākīri) (विशेषण) in the end, finishing; अंत; शेवट; చివరి.
  • आगमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): आगुडु.
  • आगा compare: मन्नु.
  • आगुडु (āguḍu) Variant: आगमड़. (अ.क्रि.) to stop, stand; रुकना; थांबणे; ఆగము.
  • आचाराल्‍क-विचाराल्‍क (ācārāl‍ka-vicārāl‍k) (संज्ञा) religious observances (pl.); रिती-रिवाज; आचार-विचार.
  • आटा (āṭā) (संज्ञा) drama, play acting; खेल; खेळ; ఆట.
  • आटा कर्समड़ (āṭā karsamaṛ) (संज्ञा) game, match; खेल खेलना; खेळ खेळणे; ఆట. निम्मे निन्ने मंचिगा कबडी कर्‌स्तिन. Your game of 'kabadi' was good. तू कल अच्‍छा कबड्डी खेला था।. काल तू छान हुतुतू खेळला. నీవు నిన్న చాల మంచిగా కబడి ఆడినావు.
  • आडिगुंल्‍लोड (āḍigunl‍lōḍ) (संज्ञा) eunuch; नपुंसक; नपुसक.
  • आंता1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): आ-.(āntā) adjl. to be enough, sufficient, ample; हो जायेगा; होते; చాలు.
  • आंता2 (āntā) Variant: आयार. (विशेषण) it is enough, (no more!); काफ़ी; होते; చాలు.
  • आत्ताइ compare: सासू.(āttā'i) (संज्ञा) father's sister, mother's brother's wife; मौसी, मामी; आत्या; అత్తమ్మ.
  • आंद्रा (āndrā) (संज्ञा) Andhra; आंध्र प्रदेश; आंध्र प्रदेश; ఆంధ్ర. नावा नाटुक आंद्रा राज्येम दल्‍गिसे मंता. आंध्र प्रदेश का सरहद मेरे गांव के नजदिक से गुजरता है।. आंध्र प्रदेशाची सीमा माझ्या गावाला लागुनच आहे.
  • आपती अरमड़ (āpatī aramaṛ) (संज्ञा) labour pain; प्रसव वेदना; प्रसूती वेदना.
  • आपमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): आपुड.
  • आपीस (āpīs) (संज्ञा) office; दफ्तर; कार्यालय; ఆఫీసు; కార్యలయము.
  • आपुड (āpuḍ) Variant: आपमड. (स.क्रि.) to stop; रोकना; थांबविणे; ఆపడము.
  • आपोआप compare: अचानक.(āpō'āp) Adverb. suddenly; अचानक; आकस्मिक; అకస్మితంగ.
  • आबद्दम compare: तप्‍पु.(ābaddam) (संज्ञा) lie; झूठ; चुकीचा, खोटा; ఆబద్దము.
  • आयंका (āyaṅkā) Adverb. after; बाद में; नंतर; తర్వాత.
  • आयार (मुख्य प्रविष्टि देखें): आंता2.
  • आयुडु (āyuḍu) (संज्ञा) in.progress; होने का क्रिया; होण्याची क्रिया; అవ్వండి.
  • आय्‍ना (ay‍nā) attr. even then; तो भी; तरीही; అయ్నా.
  • आरण्यम (āraṇyam) (संज्ञा) forest; जंगल; अरण्य; అడవి.
  • आरमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): आरुडु.
  • आरस्मड़ compare: सल्‍लारस्मड़.(ārasmaṛ) (स.क्रि.) to cool; ठंडा करना; थंड करणे; ఆర్పడము.
  • आराम कियमड़ (ārām kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to rest; आराम करना; विश्रांती करणे; విశ్రాంతి. पोद्दला कबड कियनेंके उंदि गंटासेपन्ना आराम कियगोम. While walking in summer, having seen a shady place on the way, they rest. काम करने के पश्‍चात आराम करना जरूरी है।. काम करून झाल्यावर काही काळ विश्रांती घेणे गरजेचे आहे. వేసవి కాలంలో నడుస్తు వెళ్ళంగా మధ్యన చెట్టు నీడ చూసి విశ్రాంతి తీసుకుంటారు.
  • आरुडु compare: सल्‍लारमड़.(āruḍu) Variant: आरमड़. (अ.क्रि.) to become cool, quench thirst; ठंडा होना; थंड होणे; చల్లరింది.
  • आरें (ārēṁ) (संज्ञा) spoke of a wheel; पहिये का आरा; आर्‍या.
  • आरे मरा compare: जंबी मरा.(ārē marā) (संज्ञा) the tree of which leaves are used to seek blessings during dusshera festival; बेल का पेड़; आपट्याचे झाड; ఆరె చెట్టు.
  • आर्ति गिन्ने (ārti ginnē) (संज्ञा) a plate with a burning oil lamp that contains copper coins, betel nuts, dried coconut kernel, etc offered at the time of settling a marriage; आरती; आरती.
  • आलिंगन हियमड़ compare: गले लगांच्मड़.(āliṅgan hiyamaṛ) (स.क्रि.) 1 •
2 • to embrace, greet; गले लगाना; मिठी मारणे; కౌగిలించుకొవడము.
  • आलीगड्डा (ālīgaḍḍā) (संज्ञा) potato; आलू; बटाटा; ఆలు గడ్డ.
  • आल्‍सेम (āl‍sēm) (संज्ञा) lateness, delay; देरी; उशिर; ఆలస్యం.
  • आल्‍सेम कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): आल्‍सेम.(āl‍sēm kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to be late; देरी करना; उशिर करणे.
  • आल्‍सेम आयमड (āl‍sēm āyamaḍ) (अ.क्रि.) to be late; देर होना; उशिर होणे; ఆలస్యమ్ అవడము.
  • आल्‍सेम कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): आल्‍सेम.(āl‍sēm kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to be late; देरी करना; उशिर करणे.
  • आवल्‍क (āval‍k) (संज्ञा) mustard seed; राई; मोहरी; ఆవాలు.
  • आवल्मरि (āvalmari) (संज्ञा) almirah, metal cupboard; आलमारी; कपाट; ఆల్మారి.
  • आवसु (āvasu) (संज्ञा) life; आयुष्य; ప్రాణం.
  • आवाज compare: लोल्‍ली.(āvāj) (संज्ञा) sound; आवाज़; नाद,वाणी; శబ్దము.
  • आशे पडमड़ (āśē paḍamaṛ) (अ.क्रि.) to hope; उम्मीद; आशा; ఒపిక్య.
  • आसर compare: मदत.(āsar) Verb. support; मदत करना; सहाय्य करणे; సహయం.
  • इंका compare: मर्रा2, मरुंदि मल्‍का.(iṅkā) Variant: अय्‍ना. clitic. even, also; फिर भी; तरी पण; అయన. नना हव्‍वीं अय्‍ना जिम्मां/मीन्‍क अय्‍ना तिंतन. Even eggs (and) even meat I eat. నేను చేపలు, కాని మాంసము, కాని తింటాను.
  • इंकुंदि मल्‍का (मुख्य प्रविष्टि देखें): मर्रा2.(iṅkundi mal‍kā) advl. once again; और एक बार; आणखी एकदा/पुन्‍हा एकदा.
  • इगसेके होन्‍मड़ (igasēkē hōn‍maṛ) (स.क्रि.) to snatch something away; खींचकर ले जाना; ओळणे जाणे; లాగుక తీస్కెలడము.
  • इंगिल्‍केम (iṅgil‍kēm) (संज्ञा) a type of fish(which will bite); काटनेवाला मच्‍छली का प्रकार; एक माशाचे प्रकार.
  • इंगु (iṅgu) (संज्ञा) kind of round tablet fed to animals during monsoon; हींग; गोलाकार गोळी(इंग); ఇంగువ.
  • इग्‍गुडु compare: गुंजुडु.(ig‍guḍu) (स.क्रि.) to pull, drag; खींचना; ओढणे; లాగడము. पिलाल्‍क नोंडेतुन इग्‍गसेके/गुंजसेके मंतुर. The children are pulling the rope. लडके रस्‍सी को खींच रहे है।. मुले दोरीला ओढत आहेत. పిల్లలు తాడును గుంజుతున్నారు.
  • इग्गे (iggē) Adverb. here; यहां; इथे/येथे; ఇక్కడ.
  • इग्गेटल (मुख्य प्रविष्टि देखें): इग्गे.(iggēṭal) (संज्ञा) someone (संख्या.) or something from here; यहां से; इथून/येथून; ఇక్కడి నుండి.
  • इग्गेटल (मुख्य प्रविष्टि देखें): इग्गे.(iggēṭal) (संज्ञा) someone (संख्या.) or something from here; यहां से; इथून/येथून; ఇక్కడి నుండి.
  • इचटुर (icaṭur) (सर्वनाम) this many people; इतने(म.); इतके(म.); ఇందరు.
  • इंचेके (in̄cēkē) Variant: इंचेरे. attr. therefore; अतः; म्‍हणूनच; అందువలన.
  • इंचेरे (मुख्य प्रविष्टि देखें): इंचेके.
  • इच्‍चा आयमड़ (ic‍cā āyamaṛ) (स.क्रि.) to desire; इच्‍छा होना; इच्‍छा होणे; ఇష్టపడడము.
  • इच्‍चुक compare: गोडाचुक.(ic‍cuk) advl. a little; थोडा सा; कमी; కొంత.
  • इच्‍चोन (मुख्य प्रविष्टि देखें): इच्चोर.
  • इच्चोर (iccōr) Variant: इच्‍चोन. (सर्वनाम) this much, this many (संख्या.); इतना; एवढे/एवढा; ఇంత.
  • इट्के (iṭkē) (संज्ञा) brick; ईट; विटा; ఇటుక. लोतुक गुरें दोहला इट्‍केंगें वापरे कींतुर. In order to make houses, walls and many structures, clay/mud bricks are used. घर बनाने के लिये ईट का उपयोग होता है।. घर बांधण्यासाठी विटाचा उपयोग होतो. ఇండ్లు గోడలు కట్టుటకు మట్టితో ఇటుకలను తయారు చేస్తారు.
  • इट्‍के कियमड़ (iṭ‍kē kiyamaṛ) (संज्ञा) to.make.bricks; ईट बनाना; विटा बनवणे; ఇటికలు చెయడము.
  • इट्टुडु (iṭṭuḍu) (स.क्रि.) to touch; छूना; स्‍पर्श करणे; ముట్టుట. बटन चालू मनानेंके करंट तीगेतुन इट्टुडु बेस आयो. बटन चालू रहते समय बिजली के तार को छूना मना है।. बटन सुरु असताना विजेच्या तारेला स्‍पर्श केल्यास आपल्याला धक्‍का लागण्याची शक्यता असते.
  • इता कल्‍लू (मुख्य प्रविष्टि देखें): इता मरा.(itā kal‍lū) (संज्ञा) kind of liquor; सिंधी का दारू; सींधीचे दारू.
  • इता मरा (itā marā) (संज्ञा) kind of tree from which country liquor is make; सिंधी का पेड़; सींधीचे झाड; ఈత (చెట్టు).
  • इता कल्‍लू (मुख्य प्रविष्टि देखें): इता मरा.(itā kal‍lū) (संज्ञा) kind of liquor; सिंधी का दारू; सींधीचे दारू.
  • इत्ते (ittē) ppt. (PPt of 'to say' used to mark topic or quotation) ‘if-say'; तो; तर; అంటే. ओर होन इत्ते निम्मे दांतिना? He said bad things (swore?) and went away. वह जाने को कहे तो तू जायेगा? तो जा म्‍हटला तर तू जातोस? ఆయన తిట్టినాడు అంటే వెళ్ళినాడు.
  • इत्तोड ताली compare: जार सेंबु.(ittōḍ tālī) (संज्ञा) brass.vessel; पितल का लोटा; पितळीचे गढ़ु; ఇత్తడి చెంబు. एनकटा लोकुल्‍क इत्तोड तालीते एर उनुंदुर. पुराने जमाने में लोग पानी पीने के लिये पितल का लोटे इस्‍तेमाल करते थे।. जुन्‍या काळात लोक पितळीच्या गढ़ुने पाणी प्यायचे.
  • इत्तोडी (ittōḍī) (संज्ञा) brass; पीतल; पितळ; ఇత్తడి.
  • इद (id) (सर्वनाम) she, it, this (n); यह; हा, ही, हे; ఇది. इद नीवा लोने ना? यह आपका घर है? हा तुझा घर आहे का?
  • इदुन हाटीं (मुख्य प्रविष्टि देखें): इद.(idun hāṭīṁ) corr. therefore; इस लिये; यासाठी; దీని కొరకు. नाकु नी कोंदा गावाले, इदुन हाटीं नना वातन. मुझे आपका बैल चाहिये, इसलिये मै आया।. मला तुमची बैल पाहिजे आहे, यासाठी मी आला आहे.
  • इंदके (indakē) Adverb. now; अभी; आता; ఇప్పుడు.
  • इंदकेने (indakēnē) Adverb. right now; अभी; आताच; ఇప్పుడె.
  • इदुन लेंसीं (idun lēnsīṁ) Variant: इदुन लेह्‍का. adjl. like this, similar to this; इस तरह; अशा प्रकारे; ఇలాంటిది. इद ना लोन, इदुनलेंसी इंका बोरदे लोन हिल्‍ले. यह मेरा घर है, इस तरह का घर कहीं भी नहीं है।. हा माझा घर आहे, अशा प्रकारचा घर दुसरा कुठेच नाही.
  • इदुन लेह्‍का (मुख्य प्रविष्टि देखें): इदुन लेंसीं.
  • इदुन हाटीं (मुख्य प्रविष्टि देखें): इद.(idun hāṭīṁ) corr. therefore; इस लिये; यासाठी; దీని కొరకు. नाकु नी कोंदा गावाले, इदुन हाटीं नना वातन. मुझे आपका बैल चाहिये, इसलिये मै आया।. मला तुमची बैल पाहिजे आहे, यासाठी मी आला आहे.
  • इदे compare: पीम.(idē) (स.क्रि.) (here) take this; लो!; घ्या!; తీసుకొ. इदे ई पेडन एत्ता. लो, इस बच्‍चे को पकडो।. घ्या, या बाळाला संभाळा.
  • इनपा (inapā) (संज्ञा) raw.iron; लोह; लोखंड; ఇనుము.
  • इनुडु (inuḍu) Variant: इनुमड़. (स.क्रि.) to say; कहना; म्हणणे; అను. इनुडु कस्‍टम आयो गानि कियमड़ मात्रम कस्‍टमे. कहना तो आसान है, पर करना बहोत कठीन है।. म्हणणे सोपे आहे, परंतु करणे कठीण आहे.
  • इनुम (inum) (संज्ञा) Iron; लोह; लोखंड; ఇనుము.
  • इनुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): इनुडु.
  • इय्योड (iyyōḍ) Adverb. this year; इस साल; या वर्षी; ఈ సంవత్సరము. इय्योड पिर्रु इरगा वाता. इस साल वर्षा/बारीश अधिक हूई।. या वर्षी पाऊस भरपूर पडला.
  • इर (ir) (सर्वनाम) these (पु.); ये; हे; వీరు.
  • इरद (मुख्य प्रविष्टि देखें): इर.(irad) (सर्वनाम) their (prox.); इनका; यांचा; వీరిది.
  • इरगा compare: वेल्‍लेन.(iragā) very, too.much; बहुत; पुष्‍कळ; చాల. इय्योड इरगा पिर वाताहेंका पंटां पाड आतां. अधिक वर्षा/बारीश होने कारण किसानों का बहोत नुकसान हुआ।. संततधार पावसामुळे शेतक-यांचे पुष्‍कळ नुकसान झाला.
  • इरगा वितुमड़ (iragā vitumaṛ) (संज्ञा) run very fast; तेजी से दौड़ना; वेगाने धावणे; గట్టిగా పర్గెత్తడము.
  • इरद (मुख्य प्रविष्टि देखें): इर.(irad) (सर्वनाम) their (prox.); इनका; यांचा; వీరిది.
  • इरवै (iravai) num. twenty; बीस; वीस; ఇరువై.
  • इरवै उंदि (iravai undi) num. twenty-one; इक्‍कीस; एकवीस; ఇరువై ఒక్కటి. नना मुंदुक इरवै उंदि वर्सानोन आंतन. मै अगले साल इक्‍कीस साल का हो जाऊंगा।. मी पुढच्या वर्षी एकवीस वर्षाचा होणार.
  • इरवै एनमिदि (iravai ēnamidi) num. twenty-eight; अट्‌ठाईस; अट्ठावीस; ఎరువై ఎనిమిది. नावा पेदा दादल इरवै एनमिदि वर्सानोर मंतोर. मेरा बड़ा भाई अट्ठाईस साल का है।. माझा मोठा भाऊ अट्ठावीस वर्षाचा आहे.
  • इरवै तोम्मिदि (iravai tōm'midi) num. twenty-nine; उनतीस; एकोणतीस; ఇరువై తొమ్మిది. मा मामांक इरवै तोम्मिदि वर्सां मंतां. मेरे मामा उनतीस साल का है।. माझ्या मामाचे वय एकोणतीस वर्षे आहे.
  • इरवै नालूं (iravai nālūṁ) num. twenty-four; चौबीस; चोवीस; ఇరువై నాలుగు. इरवै नालूं वर्सां आतंका मरमीं आयगोम चौबीस साल होने के बाद शादी करनी चाहीये।. चौवीस वर्षानंतरच लग्‍न करावे.
  • इरवै मूडू (iravai mūḍū) num. twenty-three; तेईस; तेवीस; ఇరువై మూడు.
  • इरवै हेय्युं (iravai hēyyuṁ) num. twenty-five; पच्‍चीस; पंचवीस; ఇరువై ఐదు.
  • इरवै-एडूं (iravai-ēḍūṁ) num. twenty-seven; सताईस; सत्तावीस; ఇరువై ఎడు.
  • इरवै-हारूं (iravai-hārūṁ) num. twenty-six; छब्‍बीस; सव्‍वीस; ఇరువై ఆరు.
  • इरुवै रोंडु (iruvai rōṇḍu) num. twenty-two; बाईस; बावीस; ఇరువై రెండు.
  • इर्क मरा (irk marā) Variant: इर्हुकुना मरा. (संज्ञा) gul-mahua tree; महुआ का पेड़; मोहाचे झाड; ఇప్ప (చెట్టు). इर्क मराता पेडेकुना निय तेंडांतुर. महुआ के पेड़ के फल से तेल निकालते है।. मोह फळाच्या बियांपासून तेल काढतात.
  • इर्रुडु (irruḍu) Variant: इर्रुमड़. (स.क्रि.) to put, keep; रखना; ठेवणे; ఉంచు. कोत्तां बगा दोर्कते-अगा इर्रुडु बेस आयो. पैसा जहां चाहे वहां रखना उचित नही है।. पैसे वाटेल तिथे ठेवणे योग्य नाही.
  • इर्रुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): इर्रुडु.
  • इर्सू (irsū) (संज्ञा) axle; धुरी; ఇర్సు. कचलम्‍क् गारें तासला रेंडु गारेना नड्डुम इर्सू तासंतुर.
  • इर्हुकुना मरा (मुख्य प्रविष्टि देखें): इर्क मरा.
  • इल्‍हा compare: इहिन, इल्‍हा बल्‍हा.(il‍hā) Adverb. like.this; इस तरह; अशा प्रकारे; ఇట్లా. इल्‍हा आंता इंचि बोर्के एर्का मनाहिल्‍ले. इस तरह होगा, किसी को भी नही मालूम था।. अशा प्रकारे घडणार, हे कोणालाच माहीत नव्‍हता.
  • इल्‍हा बल्‍हा compare: इहिन बहन, इल्‍हा, इहिन.(il‍hā bal‍hā) Adverb. how can it be?; यह कैसा हुआ, यह किस तरह?; असा कसा/हे कसे?; ఇది ఎట్లా? इद इल्‍हा बल्‍हा आता? यह सब कैसा हुआ? हे कसे घडले?
  • इव (iv) (सर्वनाम) these (संख्या.); ये; हे; ఇవి. इव पुस्‍तकाल्‍क पीसि निम्मे इस्‍कुल्‍क होन्नु. ये किताबे लेकर तू पाठशाला मे जा।. हे पुस्‍तके घेऊन तू शाळेत जा.
  • इव्वुर (मुख्य प्रविष्टि देखें): इव.(ivvur) (सर्वनाम) these two men; दो जण; दोघे. नाकु इव्‍वुर केडा मनकालोर कलियतुर. मुझे जो जंगली मनुष्य मिले वह दो जण थे।. मला जे दोन माणसे मिळाले ते दोघे ही जंगली होते.
  • इव्वुर (मुख्य प्रविष्टि देखें): इव.(ivvur) (सर्वनाम) these two men; दो जण; दोघे. नाकु इव्‍वुर केडा मनकालोर कलियतुर. मुझे जो जंगली मनुष्य मिले वह दो जण थे।. मला जे दोन माणसे मिळाले ते दोघे ही जंगली होते.
  • इसंटद (isaṇṭad) adjl. like this, such a, of this kind (संख्या.); इस तरह का; अशा प्रकार चा,ची,चे; ఇటువంటిది. मनकालोर्क इसंटद पच्‍चा पन्ने तिनुर. People don't eat green frogs like this. मनुष्य जो मेंढक खाता है, वह इस तरह का नही होता।. माणूस जो बेंडूक खातो, तो अशा प्रकारचा नसतो. మానవులు తినె కప్ప ఆకుపచ్చ కప్పకాదు.
  • इसंटां (isaṇṭāṁ) (विशेषण) of this kind (nm., pl.); इस तरह के; अशा प्रकारचे; ఇటువంటివి. दिनकन्ना मुन्ने इसंटां बच्‍चूंगों दुमाराल्‍क वातां. इसके पहले भी इस तरह के कितने भी तूफान आये थे।. या पूर्वी अशा प्रकार चे कितीतरी वादळी-वारे आले होते.
  • इस्‍कुल (is‍kul) (संज्ञा) school; पाठशाला; शाळा; బడి; పాఠశాల. नाटेना पिलाल्‍क अंटोर हद्वुकुनाला नाटेना इस्‍कुल्ते दांतुर. In order for boys and girls to learn, there is a school in each village. गांव के सभी बच्‍चे पढ़ाई के लिये गांव के पाठशाला में जाते है।. गावातील सर्व मुले शिक्षणासाठी गावातील शाळेत जातात. బాలురు, బాలికలు, చదువుకోవడానికి ఊళ్ళలో పాఠశాలలున్నాయి.
  • इस्‍टम हिल्‍वा कबड कियमड़ (is‍ṭam hil‍vā kabaḍ kiyamaṛ) Adverb. hurriedly (work not done well); जबरदस्‍ती से काम करना; बळजबरीने काम करणे; పని ఆశ్రద్దాగ చేయుట. इस्‍टम हिल्‍वा कबड बस्‍केने कियमनी. कोई भी काम जबरदस्‍ती से नही करनी चाहीये।. कोणताही काम असो बळजबरीने करु नये.
  • इस्‍टमातद compare: नच्‍चतद.(is‍ṭamātad) Adverb. one.which.is.liked; पसंदीदा; आवडलेला; ఇష్ట పడ్డది. लक्‍का मॆडाल्‍क इद नावा इस्‍टामाता जॆगा. लक्‍का मॆडा परबत यह मेरा पसंदीदा स्‍थल है।. लक्‍का मॆडा पहाड हा माझा आवडलेला ठिकाण आहे.
  • इस्रिसि पय्‍हामड़ (isrisi pay‍hāmaṛ) (संज्ञा) break by throwing; फेंक के फोड़ना; फेकुन फोडणे; విస్రి పగలగొటటము.
  • इस्रुमड़ (isrumaṛ) (स.क्रि.) to throw; फेंकना; फेकणे; విస్రడము. पोराल सेंडि इस्रुसंतोर. the boy is throwing the ball. बच्‍चा गेंद फेंक रहा है।. मुलगा चेंडू फेकत आहे. అబ్బాయి బంతిని విసురు తున్నారు.
  • इहिन compare: इल्‍हा, इल्‍हा बल्‍हा.(ihin) advl. thus, in this way; इस प्रकार; असा, अशा प्रकारे. इहिन आंता इंचि बोर्के एर्का मनाहिल्‍ले. ऐसा होगा किसी को मालूम नही था।. असा होणार म्‍हणुन कोणालाच माहीत नव्‍हता.
  • इहिन बहन (मुख्य प्रविष्टि देखें): इहिन. compare: इल्‍हा बल्‍हा.(ihin bahan) Adverb. how so?; यह कैसा; असा कसा.
  • इहिन बहन (मुख्य प्रविष्टि देखें): इहिन. compare: इल्‍हा बल्‍हा.(ihin bahan) Adverb. how so?; यह कैसा; असा कसा.
  • ईका कुचुह्मड़ (īkā kucuhmaṛ) (स.क्रि.) release.feather; पिसे गाडणे.
  • ईगीसि होनमड़ (īgīsi hōnamaṛ) Verb. to.creep; ओढत नेणे.
  • ईदमड़ (ītā) (अ.क्रि.) to swim (humans); तैरना; पोहणे; ఈత.
  • ईनद (īnad) (सर्वनाम) his (prox.); इसका; याचा; ఇతని.
  • ईसुल compare: ऊसुल.(īsul) (संज्ञा) flying ant; छावा; ఉసుల్లు.
  • ईस्‍कापोच्‍चमड (īs‍kāpōc‍camaḍ) (संज्ञा) still birth (animals).
  • उंगरम compare: मुद्दा.(uṅgaram) (संज्ञा) ring; अंगुठी; अंगुठी. एरा बोट्टु कियनेंके पेगिड-पेडल वरोना वेदुक/वड़जुंक वरोर उंगरम तासकुंतुर. सगाई के दिन दुल्‍हा-दुल्‍हन एक-दुसरे के उंगली में अंगुठी चढ़ाते है।. साखर पुड्याच्या दिवशी वर-वधू एकमेकांच्या बोटात अंगुठी चढवतात.
  • उगादि नेला (ugādi nēlā) (संज्ञा) month 2 of the Gond year (April-May); वैशाख का महिना; वैशाख महिना; వైశాఖము.
  • उच्‍चा (uc‍cā) (संज्ञा) urine; पेशाब; लघवी; ఉచ్చ.
  • उच्‍चा बुड्डी (uc‍cā buḍḍī) (संज्ञा) urinary.bladder; मुत्रपिंड; मुत्राशय; మూత్రపిండము.
  • उच्‍चुल (uc‍cul) (संज्ञा) spittle; थूक; थुका; ఉమ్మి. जोर- जोरते वड़क्ते तोडदाल उच्‍चुल पलते अर्रंता. जोर-जोर से बात करने से मुह से थूक बाहर आता है।. जोर-जोराने बोलताना तोंडातुन थुका बाहेर येतात.
  • ऊच डेंडे (मुख्य प्रविष्टि देखें): उच्‍चुल.(ūc ḍēṇḍē) (संज्ञा) sugar cane; ईक.
  • उच्‍चुल मिंगमड़ (uc‍cul miṅgamaṛ) (संज्ञा) swallow saliva; थूक निगलना; थुका मिचोडणे.
  • उच्‍चुल वायमड़ (uc‍cul vāyamaṛ) (संज्ञा) secrete.saliva; थूक आना; थुका येणे.
  • उडकमड (uḍakamaḍ) (स.क्रि.) to urinate; पिशाब करना; लघवी करणे; ఉచ్చ పొయటము. सिना पिलाल्‍क कटुल्तेने उडकंतुर. छोटे बच्‍चे खटिये में ही पिशाब करते है।. लहान मुले बाजेवरच लघवी करतात.
  • उड़गुमड़ (अ.क्रि.) to collapse, wither, fall; ढहना; गळणे; ఉడిగి పొవటము.
  • उडता compare: वेर्से.
  • उंडिला compare: बानम.(uṇdilā) (संज्ञा) 1 • catapult; गुलेल; गुल्यार; విల్లు.
2 • bow for pelting stones; धनुष; कमटा; బాణం.
  • उडी-की- (मुख्य प्रविष्टि देखें): उस्‍कुड.(uḍī-kī-) (स.क्रि.) to strike a target (with a bullet, stone, marble).
  • उड्पमड़ (uḍpamaṛ) (स.क्रि.) to scrape up; जमा करना; ला उचलणे.
  • उतार compare: हिडतुक.(utār) (संज्ञा) mountain path, steep downward slope; उतार; उतार. उतार मत्ता जॆगाते बतलैना गनि जरा-जरा जारसे दांता. उतार असलेल्या ठिकाणी कोणतीही वस्‍तु घसरुनच जाते.
  • उत्तगेन (uttagēn) Adverb. simply; ऐसे ही; असाच; వట్టిగా.
  • उत्तदे (uttadē) (विशेषण) unnecessary, not needed; बिना काम का; कुचकामी; అక్కరకురాని.
  • उत्तेरा (uttērā) (संज्ञा) north; उत्तर; उत्तर; ఉత్తెరా.
  • उत्तेरा(दिक्‍कु) (मुख्य प्रविष्टि देखें): काल.(uttērā(dik‍ku)) advl. north (in ceremonies), direction of feet; उत्तर(दिशा); उत्तर(दिशा).
  • उत्रम (utram) (संज्ञा) letter; पत्र; पत्र; ఉత్తరము. उत्रम राससि हिकेटा पोल्‍लें हेके वेहा वांता. पत्र लिखकर इधर की बातें उधर बता सकते है।. पत्राद्वारे इकडचे गोष्टी तिकडे सांगता येतात. ఉత్తరము ద్వరా ఇక్కడి మాటలు అక్కడ చెప్ప గలము.
  • उंदगा जमा आयमड़ (undagā jamā āyamaṛ) (अ.क्रि.) to come together; एक जगह जमा होना; एकत्र येणे. नाटे पंचादि उपिस्‍ते नाटेनोर अंटोर उंदगा जमा आंतुर. गांव में पंचायत बुलाने से गांव के सभी सदस्य एक जगह जमा होते है।. गावात पंचायत बसवल्यास गावातील सर्व मंडळी एकत्र येतात.
  • उंदान पोरो उंदि (undān pōrō undi) Adverb. one on top of the other, stacked; इक के ऊपर इक; एकावर एक; ఒక్క దాని మీద ఒకటి.
  • उंदि (undi) num. one (संख्या.); इक; एक; ఒకటి. पेरसापेन कोय्तोरा उंदि पेद्दा पेन. पेरसापेन यह आदिवासीयों का इक अहम ईश्‍वर है।. पेरसापेन हा आदिवासींचा एक मोठा देव आहे.
  • उंदि कळु (undi kaḷu) (संज्ञा) one eye; एक आंख; एक डोळा; ఒక కన్ను.
  • उंदि पाव हिस्‍सा (undi pāv his‍sā) adjl. quarter; पाव; पाव; ఒక పావు భాగము. उंदि हारीतुन नालूं तुकडां कीते उंदि तुकडातुन पाव इंतुर. If we break bread into four pieces, we call one of the pieces a quarter. इक रोटी का चार टुकड़े करने से इक टुकडे को पाव भाग कहते है।. एका भाकराची चार तुकडे केल्यास त्यापैकी एका तुकडेला पाव भाग म्‍हणतात. ఒక రొట్టెను నాలుగు ముక్కలు చేస్తే ఒక ముక్కను పావు అంటారు.
  • उंदि मल्‍का compare: उंदि सारी.(undi mal‍kā) Adverb. once; एकबार; एकदा; ఒక్క సారి. उंदि मल्‍का नना मरा पोरोटाल हिड अरतन. इकबार मै पेड़ के ऊपर से नीचे गिरा था।. एकदा मी झाडावरुन खाली पडलो.
  • उंदि सारी compare: उंदि मल्‍का.
  • उंदी-उंदी मन्‍मड़ (undī-undī man‍maṛ) (संज्ञा) be alone, lonely; अकेला रहना; एक-एकटा राहणे; ఒంటరిగా ఉండటము.
  • उंदे जॆगाते आयमड़ (undē jegātē āyamaṛ) (संज्ञा) be together in one place; एक ही स्‍थल पर रहना; एकच ठिकाणी राहणे; ఒకె చోట ఉండటము.
  • उंदे(मु.) (मुख्य प्रविष्टि देखें): वरोर(म.).(undē(mu.)) advl. alone (संख्या.); अकेली; अकेला; ఒక్కతను.
  • उंदेमल्‍का लगांची वळी होळ्‍समड़ (undēmal‍kā lagān̄cī vaḷī hōḷ‍samaṛ) (संज्ञा) exhale.deeply; एकदम श्‍वास छोड़ना; एकचवेळी श्‍वास सोडणे.
  • उद्दिच्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): उद्दुड.(uddicmaṛ) vc. to seat; बिठाना; बसवणे. मरमींनगा गाटो तिननेंके लाइनसिर उप्‍चांतुर. शादी में खाना खाते समय सबको लाईन में बिठाते है।. लग्‍न समारंभात जेवणाच्या वेळी रांगेत बसवतात.
  • उद्दुड (udduḍ) (स.क्रि.) to sit, take place; बैठना; बसणे; కూర్చో. पेडल हिडु उद्दिस मंतोर. The boys are sitting on the ground. बच्‍चा नीचे बैठा है।. बाळ खाली बसला आहे. పిల్లలు క్రింద కూర్చోని ఉన్నారు.
  • उद्दिच्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): उद्दुड.(uddicmaṛ) vc. to seat; बिठाना; बसवणे. मरमींनगा गाटो तिननेंके लाइनसिर उप्‍चांतुर. शादी में खाना खाते समय सबको लाईन में बिठाते है।. लग्‍न समारंभात जेवणाच्या वेळी रांगेत बसवतात.
  • उद्देरा (uddērā) (संज्ञा) to have something on credit; उधार; उधारी; ఉద్దెర. दुकानमते नावद उद्देरा काता मंता. दुकान में मेरा उधार खाता है।. दुकानात माझा उधारीवर व्यवहार चालतात.
  • उनना (मुख्य प्रविष्टि देखें): उनुडु.(unanā) (स.क्रि.) drink (in the infinitive form); पीना; प्यावे; త్రాగు. हकेड्‍क-हकेड्‍क पिलाल्‍क गिलासमेड पाल उनना. Boys and girls (should) drink milk in the morning. सबेरे-सबेरे बच्‍चे एक गिलास दूध पीना सेहत के लिये अच्‍छा है।. सकाळी-सकाळी पेलाभर दूध प्यावे. పిల్లలు ప్రొద్దున పాలు త్రాగాలి.
  • उनुडु (unuḍu) Variant: उन्‍मड़. vi, (स.क्रि.) to drink, smoke (cigarette); पीना; पिणे; త్రాగు. पेय्या गोड्डुनगा पालू उंटा. The calf is drinking milk from the cow. बच्‍छडा गय्या के पास दूध पीता है।. वासरू गाईजवळ दूध पिते. దూడ ఆవు దగ్గర పాలు త్రాగుతుంది.
  • उनना (मुख्य प्रविष्टि देखें): उनुडु.(unanā) (स.क्रि.) drink (in the infinitive form); पीना; प्यावे; త్రాగు. हकेड्‍क-हकेड्‍क पिलाल्‍क गिलासमेड पाल उनना. Boys and girls (should) drink milk in the morning. सबेरे-सबेरे बच्‍चे एक गिलास दूध पीना सेहत के लिये अच्‍छा है।. सकाळी-सकाळी पेलाभर दूध प्यावे. పిల్లలు ప్రొద్దున పాలు త్రాగాలి.
  • उन्‍मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): उनुडु.
  • उपरोम (kēṇḍēr) (संज्ञा) hump; मदार; उपार; ఉపరము.
  • उपायम (upāyam) (संज्ञा) planning; योजना; उपाय, योजना; కార్యము. बल्‍हा कीसि अय्‍ना ई आटा गेल्‍सना उपायम कियगोम. कीसि भी हालत में यह सामना जीतने का योजना बनाना पडेगा।. कोणत्याही परिस्‍थितीत हा सामना जिंकण्यासाठी काहीतरी उपाय करावे लागेल.
  • उपिच्मड (upicmaḍ) Variant: उपिस्मड़. vc. to seat, put sitting; बैठाना; बसविणे; కుర్చొపెటడము. हेडमितोर वाते ओर्कु कुर्सि वाट्‍सि उपिच्‍गोम. मेहमान आने से उन्‍हे खुर्ची डालकर बिठानी चाहिये।. पाहूणे आल्यास त्यांना खुर्ची टाकून बसवावे.
  • उपिस्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): उपिच्मड.
  • उप्योग (upyōg) (संज्ञा) use; प्रयोग; वापर,उपयोग; ఉపయోగం. कोत्तना उप्योग मंचि/बेस कबडताहाटीं कियगोम. पैसों का प्रयोग अच्‍छे काम के लिये करनी चाहीये।. पैसांचा वापर एखाद्या चांगल्या कामासाठी करावा.
  • उबर (ubar) (संज्ञा) sweat; पसीना; घाम; చెమట.
  • उब्‍बर compare: सेम्टा, उब्‍बरिच्मड़.
  • उब्‍बरिच्मड़ compare: सेम्टा, उब्‍बर, सेम्टा दोसमड़.(ub‍baricmaṛ) (संज्ञा) to.sweat; पसीना निकलना; घाम येणे; చెమట రావడము.
  • उब्‍बुता जॆगा (ub‍butā jegā) (संज्ञा) swollen area; सूजा हुआ भाग; सुजलेला जागा; ఉబ్బిన స్థలము.
  • उब्‍बुमड़ (ub‍bumaṛ) (संज्ञा) to.swell; फुल जाना; सुजणे; ఉబ్బడము.
  • उम्मादामा (um'mādāmā) (संज्ञा) a.kind.of.bird; एक पक्षी का नाम; एका पक्षीचे नाव; ఒ పక్షి పేరు.
  • उरलिसी अरमड़ (uralisī aramaṛ) (संज्ञा) to.move.by.rolling; खसक जाना; कोसळुन पडणे.
  • उरागाया तोक्‍कु (urāgāyā tōk‍ku) (संज्ञा) pickles; अचार; लोणचे; పచ్చడి.
  • उरुहमड़ (uruhamaṛ) (स.क्रि.) to break off; तोड़ना; तोडणे.
  • उर्री (urrī) (संज्ञा) falling stone trap (used to kill small animals such as rats and birds); फंदा; फास; కుతంత్రం.
  • उर्रुम (urrum) (संज्ञा) iguana; घोरफड़; घोरपड; ఉడుము. केडाते मराकुना बोल्‍कुने,पुत्तिने उर्रुम मनंता. The iguana lives in fields, anthills and hollow trees. అడవిలో, పుట్టలలో చెట్ల తోఱ్ఱలలో ఉడుములు ఉంటాయి.
  • उर्रे अरमड़ (urrē aramaṛ) vc. to fight, quarrel; झगड़ना; भांडणे; కొట్లాడటము. मुत्तो-मुय्‍दो उर्रें अरसंतुर. One woman and man fought much. पती-पत्‍नी झगड़ रहे है।. नवरा-बायको भांडण करत आहेत. ఒక మనిషి ఒక ఆడ ఆమె చాల కొట్లాడుకున్నారు.
  • उर्ला पेंजेर (urlā pēn̄jēr) (संज्ञा) kind.of.snake; सापाचा एक प्रकार.
  • उर्समड- compare: नेर वाटमड़.(ursamaḍa-) (स.क्रि.) to plant, place, put, set up; रोपना; रोवणे.
  • उर्सानोर compare: नेर वाटनोर.(ursānōr) (संज्ञा) transplanting; रोपनेवाला; रोवणारे.
  • उल्‍किसी अरमड़ (ul‍kisī aramaṛ) (संज्ञा) shock; दचकना; दचकुन जाणे; ఉల్కి పడటము.
  • उल्‍ली (ul‍lī) (संज्ञा) chisel for cutting wood; छेनी; किक्रा; ఉల్లి.
  • उल्‍ली गड्डा (ul‍lī gaḍḍā) (संज्ञा) onion; प्याज़; कांदा; ఉల్లిగడ్డ.
  • उल्‍वाकाया (संज्ञा) intestine.
  • उळ्‍कना कॊली (uḷ‍kanā kolī) (संज्ञा) latrine; पेशाब घर; मुत्रिघर; మూత్రలయము.
  • उळ्‍कमड़ (uḷ‍kamaṛ) (संज्ञा) to.urinate; पेशाब करना; मुत्र विसर्जन करणे; ఉచ్చా పొయడము.
  • उळ्‍काला होन्‍मड़ (uḷ‍kālā hōn‍maṛ) (संज्ञा) to.go.for urinating; पेशाब के लिये जाना; मुत्र विसर्जनासाठी जाणे; ఉచ్చ పొయడానికి పొవడము.
  • उळ्‍किसी वायमड़ (uḷ‍kisī vāyamaṛ) (संज्ञा) to.come back.urinating; पेशाब करके आना; मुत्र विसर्जन करून येणे; ఉచ్చ పొసీ రావడుము.
  • उसमल (usamal) (संज्ञा) wooden pestle; मूसल; मुसळ; రోకలి. कारम उस्‍सला उसमल कबड्‍क ओज्‍जंता. In order to pound chillies the wooden pestle is used. కారం నూరిటకు రోకలి పనికి వస్తుంది.
  • उसरेल्‍ली (usarēl‍lī) (संज्ञा) chamelion; ओंध; रंग बदलणारा सरडा.
  • उसीर्के मरा (usīrkē marā) (संज्ञा) kind of tree; आवलें का पेड़; आवळ्याचे झाड; ఉసిరి (చెట్టు).
  • उसुड़ (ūsuṛ) (स.क्रि.) to smear floor with cow dung solution; गोबर से लेपना; सारवणे; అల్కాడము. वारम्‍क उंदि मल्‍कन्ना लोन ऊसुड़ मंचिदि. आठवड्यातुन एकदा तरी घर सारवावे.
  • उसुमकुनुड (usumakunuḍ) (संज्ञा) to.wipe.by.oneself; पोंछ लेना; फुसून घेणे; తూడవుకొవటమ.
  • उसुममड़ (usumamaṛ) Variant: उस्मुडु. (स.क्रि.) to wipe away, dust off; पोंछना; फुसणे; తూడవడము.
  • उस्‍कुड (us‍kuḍ) (स.क्रि.) to spit something out (like seeds from fruit etc.), let fall from mouth; थूकना; थुकने; ఉమ్మెయడము. पोगो तिननोर बस्‍केड़क उस्‍कुसेकेने मनंतुर. तंबाखू खानेवाले हमेशा थूकते रहते है।. तंबाखू खाणारे नेहमी थुकत राहतात.
  • उडी-की- (मुख्य प्रविष्टि देखें): उस्‍कुड.(uḍī-kī-) (स.क्रि.) to strike a target (with a bullet, stone, marble).
  • उस्के (uskē) (संज्ञा) sand; रेती; रेती; ఇస్క్య. बेरेटे एक्‍को उस्‍के मनंता नदी में बालू अधिक होता है।. नदीत रेती जास्‍त प्रमाणात असतो.
  • उस्‍के बंडा (us‍kē baṇḍā) (संज्ञा) sandish.rock; रेतीवाला पत्‍थर; रेतीयुक्‍त दगड; ఇసిక్య రాయ.
  • उस्‍के बूमी (us‍kē būmī) (संज्ञा) desert; रेगीस्‍तान; वाळवंट.
  • उस्‍के रुद्दे (us‍kē ruddē) (संज्ञा) a.kind.of.fish; माशाचा एक प्रकार.
  • उस्मुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): उसुममड़.
  • उस्‍मुडु (us‍sumuḍu) (संज्ञा) to.wipe; पोंछना; फुसणे; తుడవడము.
  • उस्‍सुडु (us‍suḍu) Variant: उस्‍सुमड़. (स.क्रि.) pound, crush; कूटना; सारवणे; దంచడము(వడ్లు). उसमाल्ते वंजी उस्‍संतुर. They are pounding grain with a pounding stick. వీరు రోకలితో వడ్లు దంచుతున్నారు.
  • उस्‍सुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): उस्‍सुडु.
  • उहुडु (uhuḍu) Variant: उहुमड़. vc. to cause to drink, water (animals); पिलाना; पाजणे; తాగించడము. सिने पिलाल्‍कुंक एर उना वायो इंचि मनामे ओर्क उहुडु गावाले. छोटे बच्‍चे पानी स्वंय नही पी सकते इसलिये उन्‍हे हम पिलानी चाहिये।. लहान मुले स्वत: पाणी पिऊ शकत नाहीत त्यामुळे आपणच त्यांना पाणी पाजावे.
  • उहुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): उहुडु.
  • उह्‍कुड (अ.क्रि.) to blow away; फूंकना; फूकणे; ఊదడము.
  • तूरपाल्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): उह्‍कुड.(tūḍūsa-) (स.क्रि.) winnow.
  • उह्‍कुडु (uh‍kuḍu) (स.क्रि.) to blow (horn); बजाना; वाजविणे; ఎగించడము(పిలన్ గొయ్య). नाकु सोनय उह्‍का वांता. मुझे शहनाई बजाना आता है।. मला सनई वाजविता येतो.
  • ऊकड (ūkaḍ) (संज्ञा) swing, cradle; झुला; पाळणा; ఉయ్యాల. सिने पिलाल्‍कुन ऊकडते मींडसंतुर. छोटे बच्‍चों को झूले में सुलाते है।. लहानांना पाळण्यात झोपवतात.
  • ऊंगंमड़1 (ūṅgammaṛ) Variant: ऊंगुडु. (स.क्रि.) to swing; झूलना; झुलणे; ఊగాడము. सिने पिलाल्‍कुंक उकळ ऊंगमड़ इरगा इस्‍टम. छोटे बच्‍चों को डोलना बहोत पसंद आता है।. लहान मुलांना झुलणे खूप आवडते.
  • ऊंगंमड़2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): ऊंगुडु1.
  • ऊंगुडु1 (ūṅguḍu) Variant: ऊंगंमड़. (स.क्रि.) to swing a cradle; डोलना; डोलणे; ఊగాడము. ताडी मरक वडीकु इरगा ऊंगंता. ताड़ी के पेड़ हवा आने बहोत डोलते है।. ताड़ीचे झाड वारा सुटल्यास अधिक वेगाने डोलू लागता.
  • ऊंगुडु2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): ऊंगंमड़1.
  • ऊच डेंडे (मुख्य प्रविष्टि देखें): उच्‍चुल.(ūc ḍēṇḍē) (संज्ञा) sugar cane; ईक.
  • ऊडमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): ऊडुड़ु.
  • ऊडुड़ु (ūḍuṛu) Variant: ऊडमड़. (स.क्रि.) to plough; जोतना; नांगरणे. नॆदे नांगेल्ते उडांतुर. The plough ploughs the field. जमिनीत पेरण्यासाठी प्रथमत:: शेतीला नांगरणे गरजेचे आहे. నాగాలితో చేనును దున్నుతారు.
  • ऊत पिट्टे compare: पुरोड़ पिट्टे.(ūt piṭṭē) (संज्ञा) quail; बटेर; लावा पक्षी; పూరేడుపిట్ట. कुडेह्‍कुन पीसि बेस्रम पोर्कने ऊत पिट्टें मनंतां. In rivers, where there is much growth/greenery, quails live. వాగులోగాని, బెషరం పొరకలలో గాని పూరేడు పిట్టలు బాగా ఉంటాయి.
  • ऊतुडु (ūtuḍu) (स.क्रि.) to suck; चूसना; शोषणे. जेनगा पियानय्ते अद नेत्तुटुन ऊतंता. झळू अपने खून को चूस लेता है।. झळू पकडल्यास आपल्या रक्‍ताला शोषून घेतो.
  • ऊपमड़ (ūpamaṛ) (अ.क्रि.) to shake; झटकाना; हलविणे; ఊపడము.
  • मेल्‍हुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): ऊपमड़.(mēl‍humaṛ) (अ.क्रि.) to shake; झिंझोड़ना; हलविणे.
  • ऊर बिस्‍के compare: कोडका पिट्टे.(ūr bis‍kē) (संज्ञा) sparrow; गौरैया; चिमणी; ఊరు బిస్కె. ऊर बिस्‍के लोह्‍कुन पीसि मनंता. चिमणी घर-आंगण में पाये जाते है।. चिमणी घराच्या परिसरातच आढळतात.
  • ऊसमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): ऊसुडु2.
  • ऊससि होन्‍मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): ऊसुडु1.
  • ऊसीर वाटमड़ (ūsīr vāṭamaṛ) (संज्ञा) whistle; सीटी बजाना; सिटी वाजविणे.
  • ऊसुडु1 compare: पोंग वायमड़.(ūsuḍu) Variant: ऊससि होन्‍मड़. (अ.क्रि.) to boil over while cooking; उबल कर बाहर गिरना; उतु जाणे. पाल कासला होदेलपोरो इरसि दानहेके लक्ष्य हिय्याकोंटे अद ऊससि दांता. दूध गरम करण्यासाठी शेगडीवर ठेवुन लक्ष्य न दिल्यास तो उतु जाण्याची शक्यता असते.
  • ऊसुडु2 compare: कंग्वा.(ūsuḍu) Variant: ऊसमड़. (स.क्रि.) to comb (hair); कंघी करना; केस इचरणे. एर तुंगतंका पिलाल्‍क-पेद्दल्‍क तला ऊसंतुर. After bathing boys and girls comb their hair (lit. head). आंघोळ केल्यावर लहान-मोठे सर्वच केस इचरतात. స్నానం చేయించి పిల్లల తల దూస్తారు.
  • ऊसुल compare: ईसुल.
  • एकासी (मुख्य प्रविष्टि देखें): आकाडि.
  • एकिच्मड (ēkicmaḍ) Variant: एक्‍किचुडु. (स.क्रि.) to hoist (a flag), pull something up; चढ़ाना; चढवणे.
  • एक्‍किचुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): एकिच्मड.
  • एक्‍किस होनमड़ (ēk‍kis hōnamaṛ) (स.क्रि.) to cross, ford, climb up/over, ascend, go up; चढ़कर जाना; चढ़णे; ఎక్కి పొవడము. कट्टें तरला गुट्टां एक्‍किस होनापींता. In order to bring wood they are ascending the mountain. लकड़ीयाँ लाने के लिये पहाड़ चढ़कर जाना पडेगा।. जळाऊ लाकूड आणण्यासाठी पर्वत चढुन जावा लागतो. కట్టెలు తేవడానికి గుట్ట ఎక్కరు.
  • एक्‍कुड (ēk‍kuḍ) (स.क्रि.) to climb up, mount; चढ़ना; चढणे; ఎక్కడము. ओर अंटोर मरापोरो एकसंतुर. They all climbed up the tree. वे सब पेड़ पे चढ़ रहे है।. ते सर्वजण झाडावर चढत आहेत. వీరందరు చెట్టు పై ఎక్కినారు.
  • एक्‍कुडु (ēk‍kuḍu) (संज्ञा) to.climb; चढ़ाव; चढाव.
  • एक्‍कुल्‍क तेदमड़ (ēk‍kul‍k tēdamaṛ) Verb. to.get.hiccups; हिच्‍की लगना; हुच्‍की लागणे; ఎక్కిలు రావ్డము.
  • एक्‍कुल्‍कु (ēk‍kul‍ku) (अ.क्रि.) to hiccup; हिचकी; हूचकी; ఎక్కిళ్ళు. गोंदकेते बतलना हिर्कुते एक्‍कुल्‍कु तेदंतां. गले में कुछ लटकने से हिचकी लगता है।. गळ्यात काही अटकल्यास हूचक्या लागतात.
  • एक्‍को compare: वेल्‍लेन.(ēk‍kō) (विशेषण) more; बहुत; जास्‍त; చాల/బాగా. एक्‍को गाटो तित्ते पीर नोंता. बहुत खाना खाने से पेट में दर्द होता है।. जास्‍त जेवल्याने पोटात वेदना निर्माण होतात.
  • एक्को आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): एक्को कियमड़.(ēkkō āyamaṛ) (अ.क्रि.) to increase; बढ़ना; वाढणे.
  • एक्को कियमड़ (ēkkō kiyamaṛ) (स.क्रि.) to increase; बढ़ाना; वाढवणे.
  • एक्को आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): एक्को कियमड़.(ēkkō āyamaṛ) (अ.क्रि.) to increase; बढ़ना; वाढणे.
  • एगनेंके (मुख्य प्रविष्टि देखें): नेक.(ēganēṅkē) advl. at the time of sound (O'clock); बजते समय; वाजताना.
  • एगरानोर (ēgarānōr) (संज्ञा) dancer; नृत्यक; नर्तक; నర్తకుడు.
  • एगुरमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): एगुरुडु.
  • एगुरुडु (ēguruḍu) Variant: एगुरमड़. (अ.क्रि.) to dance; नाचना; नाचणे,नृत्य करणे; నృత్యం. कोया मरमीने पल्‍हीनाल एगरंतुर. The ladies are dancing. गोंड समाज के शादीयों में रातभर नाचते है।. गोंड समाजातील लग्‍न समारंभात रात्रभर नाचतात. స్త్రీ, నృత్యం చేస్తున్నారు.
  • एटी (ēṭī) (संज्ञा) goat; बकरी; बकरी; మేకా.
  • एटी पाल निय्यु (ēṭī pāl niyyu) (संज्ञा) ghee.of.goat's.milk; बकरी का घी; तूप; వెన్న.
  • एटी पॊतु पोरी (ēṭī potu pōrī) (संज्ञा) male young of goat or sheep; बकरे का पिल्‍ला; बकर्‍याची नर पिल्‍लू; మేకపోతు (పిల్ల).
  • एटी पॊतू (ēṭī potū) (संज्ञा) male goat; बकरा; बोकड; మేకపోతు.
  • एटीं,गोड़कुना हडपी compare: एरवु1, सल्‍लुमड़.
  • एटीना मंदा (ēṭīnā mandā) (संज्ञा) herd.of.goats; बकरीओं का झुंड; बकर्‍यांचे समुह; మేకల మంధ.
  • एटो (ēṭō) (संज्ञा) crab; केकड़ा; खेकडा; ఎండ్రికాయ. एटो कर्णपोक्‍कते मनंता. खेकड़ा खड्डे में पाया जाता है।. खेकडा डबक्यात आढळते.
  • एडकी (ēḍakī) (संज्ञा) fever; बुखार; ताप,ज्‍वर; జ్వరము. रोज इच्‍चो रोज इच्‍चो बकगा आसेक मंतोर, बारी इत्ते ओन्‍कु वेल्‍लन रोजुकनाल एडकी वासंता. Day by day he is getting weaker because he has fever. రోజు రోజుకు తగ్గుతున్నాడు ఎందుకంటే జ్వరముతో ఉన్నాడు.
  • एड़ादिक उंदिमल्‍का (ēṛādik undimal‍kā) advl. annually, once a year; साल में एक बार; वर्षातुन एकदा; ప్రతి సంవత్సరము. १५ आगस्‍ट एडादिक उंदिमल्‍के वांता. Every year on the days of August 15 and January 26 the flag is flown. సంవత్సరంలో తేది: 15 ఆగష్టు 26 జనవరి నా జెండాను ఎగురువేస్తారు.
  • एंडि कोत्ता (ēṇḍi kōttā) (संज्ञा) a small copper coin; चांदी का सिक्‍का; चांदीची नाणी; వెండి రుపాయ్.
  • एंडी (ēṇḍī) (संज्ञा) silver; चाँदी; चांदी; వెండి.
  • एडूं (ēḍūṁ) num. seven (संख्या.); सात; सात; ఏడు.
  • येड्वीर (मुख्य प्रविष्टि देखें): एडूं.(yēḍvīr) num. seven (पु.); सात जण; सात जण.
  • एड्‍जू (ēḍ‍jū) (संज्ञा) bear; भालू; अस्वल; భల్లూకము; ఎలుగుబంటి.
  • एड्‍जू पड़ा (ēḍ‍jū paṛā) (संज्ञा) bear's cave; भालू का गुफा; अस्वलाचे गुहा.
  • एतमड़ (ētamaṛ) (स.क्रि.) to take, buy, fetch; लेना; घेणे; తీసుకొవడము.
  • एतारेव (ētārēv) place.near.river.to.wash.clothes; कपडे धोने का जगह; जलसाठा; నీళ్ళరేవు. कुडेटे बगा एर मंची कपडिं हुक्‍कंतुरो आ जॆगातुन एतारेव इंतुर.
  • एते मन्‍मड (ētē man‍maḍ) (संज्ञा) be.in.water; पानी में रहना; पाण्यात राहणे; నీలలొ ఉండడము.
  • एते मुडाह्मड़ (ētē muḍ'̔āhmaṛ) (स.क्रि.) to sink, drown; पानी मे डुबाना; पाण्यात बुडवणे; నీలలొ ముంచడము.
  • एते मुडुंगमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): एते मुडाह्मड़.(ētē muḍuṅgamaṛ) (अ.क्रि.) 1 • to sink, drown, set (of sun); पानी में डुबना; पाण्यात डुबणे.
2 • to make a loss (either on an investment, or a loan to someone).
  • एते मुडुंगमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): एते मुडाह्मड़.(ētē muḍuṅgamaṛ) (अ.क्रि.) 1 • to sink, drown, set (of sun); पानी में डुबना; पाण्यात डुबणे.
2 • to make a loss (either on an investment, or a loan to someone).
  • एत्तु गुट्टा (ēttu guṭṭā) (संज्ञा) high mountain; उंचा पहाड; उंच पर्वत; ఎత్తు కొండ.
  • एत्तुंक एत्तु (ēttuṅk ēttu) (संज्ञा) higher.and.higher; ऊंचा ही ऊंचा; उंचच उंच; ఎత్తుకు ఎత్తు.
  • एत्तुडु (ēttuḍu) (स.क्रि.) to take to lap, take on shoulder; गोद में लेना; कळेवर घेणे.
  • एत्तू1 (ēttū) (संज्ञा) height; ऊंचाई; उंची; ఎత్తు. दुनियता अंटोरकन्ना एत्तु मनकना एत्तु तोमिद मूल्‍क मंता. दुनिया का सबसे ऊंचा आदमी की ऊंचाई नौ फीट है।. जगातील सर्वात उंच माणसाची उंची नऊ फूट आहे.
  • एत्तू2 compare: पोड्‍गु.(ēttū) (विशेषण) tallest; लंबा; उंच; ఎత్తు. मावा नाटे वेल्‍लेन एत्तुना ताडी मरा मंता. मेरे गांव में बहुत ही लंबा ताडी का पेड़ है।. माझ्या गावात खुपच उंचीचा झाड आहे.
  • कोंगा2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एत्तू2.(kōṅgā) (संज्ञा) stork bird (lit. tall bird); बगला; बगळा. कोंगा कुडेह्‍क, बेरेह्‍कुन पीसि मनंता. बगला नाला, नदी के किनारे पाया जाता है।. बगळा नाला, नदीच्या काठी असतात.
  • एदा पियमड़ (ēdā piyamaṛ) (संज्ञा) to.run.after.female.animal.for.copulation.
  • एदिते तासमड़ (ēditē tāsamaṛ) (संज्ञा) to.keep.in.sun; धूप में रखना; उन्‍हात राहणे; ఎండలొ పెట్టడము.
  • एदुर हूडमड़ (ēdur hūḍamaṛ) (अ.क्रि.) to wait a while, or stop; प्रतिक्षा करना; वाट पाहणे; ఆగు. नना दांतन, मा तम्मुर ना एदुर हूडसेके मंतोर. Where are you going? Wait, I also will come. मै चलता हूँ, मेरा भाई प्रतिक्षा कर रहा है।. मी जातो कारण माझा भाऊ वाट पाहत आहे. ఎక్కడికి వెళ్ళుతున్నావు ఆగు నేను కూడ వస్తాను.
  • एदुल पद्दि compare: सुय् पद्दि.(ēdul paddi) (संज्ञा) porcupine; साडा. एदुल पद्दि केडाते बंडना सोर्रेते मनंता.
  • एद्दि कालम compare: एद्दी कालम2.
  • एद्दी (ēddī) (संज्ञा) sunlight; धूप; ऊन; ఎండ. पोड्‍द पेय्‍स्‍ते एद्दी आंता. In the morning after the sun rises sunlight comes. सुबह होने के कुछ समय बाद धूप लगता है।. सकाळ झाल्याचा काही काळानंतर ऊन निघतो. ఉదయం అయితే ఎండ వస్తుంది.
  • एद्दी कालम1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एद्दी.(ēddī kālam) (संज्ञा) the hot season, summer; धूपकाल; उन्‍हाळा; ఎండకాలం. एद्दी कालम हक्‍केटाल अय्ते पोड्‍द होननाल इरगा एद्दी मनंता. During summer it is very hot from morning till evening. వేసవి కాలంలో ఉదయం నుండి సాయంత్రం వరకు చాల వేడిగ ఉంటుంది.
  • एद्दी कालम1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एद्दी.(ēddī kālam) (संज्ञा) the hot season, summer; धूपकाल; उन्‍हाळा; ఎండకాలం. एद्दी कालम हक्‍केटाल अय्ते पोड्‍द होननाल इरगा एद्दी मनंता. During summer it is very hot from morning till evening. వేసవి కాలంలో ఉదయం నుండి సాయంత్రం వరకు చాల వేడిగ ఉంటుంది.
  • एद्दी कालम2 compare: एद्दि कालम.(ēddī kālam) (संज्ञा) the hot season, summer; गर्रमी का मौसम; उन्‍हाळा; ఎండకాలం. एंडा कालम इरगा एद्दि तेर्रंता. धुपकाल में बहोत धूप होता है।. उन्‍हाळ्यात खूप ऊन असते.
  • एनबै (ēnabai) num. eighty; अस्‍सी; ऐंशी; ఎనబై. मा काकोंक नाडीकय्ते एनबै वर्सां पुरागा आंतां. कल मेरी दादी माँ अस्‍सी साल की होनेवाली है।. उद्या माझी आजी ऐंशी वर्षांची होईल.
  • एनबै उंदि (ēnabai undi) num. eighty-one; इक्‍यासी; एक्यांशी; ఎనబై ఒకటి. नावा कालेज एनबै उंदिते सुरुव आता. मेरा महाविद्यालय इक्यासी मे शुरू हुआ।. माझा महाविद्यालय एक्यांशीमध्ये सुरु झाला.
  • एनबै एनमिदि (ēnabai ēnamidi) num. eighty-eight; अट्‌ठासी; अट्ठ्यांशी; ఎనబై ఎనిమిది. राजेश एनबै एनमिदिते पुटतोर. राजेश का जन्‍म अट्‍ठासी में हुआ।. राजेशचा जन्‍म अट्ठ्यांशी ला झाला.
  • एनबै तोम्मिदि (ēnabai tōm'midi) num. eighty-nine; नवासी; एकोण नव्‍वद; ఎనబై తొమ్మిది. मा सुदीर एनबै तोम्मिदते पुटतोर. हमारा सधीर नवासी में पैदा हुआ।. आमचा सुधीर एकोण नव्‍वद ला जन्‍मला.
  • एनबै नालूं (ēnabai nālūṁ) num. eight-four; चौरासी; चौर्‍यांशी; ఎనబై నాలుగు. मा अम्मल एनबै नालूं वर्सां पिस्‍ता. मेरी दादी माँ चौरासी साल तक जिवित रही।. माझी आजी चौर्‍यांशी वर्षांपर्यंत जगली.
  • एनबै मूडु (ēnabai mūḍu) num. eighty-three; तिरासी; त्र्याएंशी; ఎనబై మూడు.
  • एनबै रोंडु (ēnabai rōṇḍu) num. eighty-two; ब्यासी; ब्याएंशी; ఎనబై రెండు.
  • एनबै हेय्युं (ēnabai hēyyuṁ) num. eighty-five; पचासी; पंच्याऐंशी; ఎనబై ఐదు.
  • एनबै-एडूं (ēnabai-ēḍūṁ) num. eight-seven; सतासी; सत्यांशी; ఎనబై ఎడు.
  • एनमिदि (ēnamidi) num. eight; आठ; आठ; ఎనిమిది. मा पेदा दादना सिने मिय्यड एनमिदि वर्सनद आता. मेरे बड़े भैय्या की छोटी लडकी आठ साल की हूई है।. माझ्या मोठ्या भावाची लहान मुलगी आठ वर्षाची झाली.
  • एनागरा वासम (ēnāgarā vāsam) (संज्ञा) main horizontal wooden beam to support the roof of a dwelling; आडा फाटा. लोतुक वासां कोट्टला एनागरा वासम मनंता. A main beam is put up so that the rafters can be nailed to both sides. ఇంటి వాసాలు ఇటు అటు కొట్టుటకు ఆడే కట్టె ఎనీగర తయారు చేస్తారు.
  • एनी (ēnī) (संज्ञा) elephant; हाथी; हत्ती; ఏనుగు. एनी पेदा-पेदा मराकुन सोंडोंमते उरहंता. The elephant showers boys with water using its trunk. ఏనుగు తన తోండంతో పిల్లల పై నీరు జల్లుతుంది.
  • एन्‍कटा जमाना compare: जमाना, मुन्नेटा जमानाते.(ēn‍kaṭā jamānā) olden.days; पुराना जमाना; जुन्‍या काळी. एन्‍कटा जमानाते लोकुल्‍क मन्नु/तोड़ी तिंचि पिस्‍तुर. पुराने जमाने के लोग मिट्टी खाकर जिवित रहे।. जुन्‍या काळातील लोक माती खाऊन जिवंत राहिले.
  • एन्‍बै हारूं (ēn‍bai hārūṁ) num. eighty-six; छियासी; च्याऐंशी; ఎనబై ఆరు. नीरे वाता बेरेडते एन्‍बै हारूं गोड़कु हासोत्तां. पिछले वर्ष आयी बाढ़ में छियासी पालतू जानवर गुजर गये।. गतवर्षी आलेल्या पूरात एकूण च्याऐंशी गाय मृत्यूमुखी पडले.
  • एबै (ēbai) num. fifty; पचास; पन्नास; యాభై.
  • एबै उंदि (ēbai undi) num. fifty-one; इक्‍यावन; एक्‍कावन; ఎబై ఒకటి. मा नय्यु एबै उंदि वर्सां पिस्‍ता. हमारा कुत्ता इक्यावन साल तक जिवित रहा।. आमचा कुत्रा एक्‍कावन वर्षे जगली.
  • एबै एनमिदि (ēbai ēnamidi) num. fifty-eight; अट्‌ठावन; अट्ठावन; యాభై ఎనిమిది. इय्यटाल एबै एनमिदि वर्सां मुन्ने मना देसेमकु स्वतंत्रम दोर्कुता. आज से अट्ठावन साल पहले हमारे देस को आजादी मिली।. अट्ठावन वर्षापुर्वी आपल्या देशाला स्वतंत्र मिळाला.
  • एबै तोम्मिदि (ēbai tōm'midi) num. fifty-nine; उनसठ; एकोणसाठ; ఎబై తొమ్మిది. इंका एबै तोम्मिदि रोजकु अय्ते दिवले वांता. और उनसठ दिन के बाद दिपावली आयेगी. आणखी एकोणसाठ दिवसांनी दिवाळी येते.
  • एबै नालूं (ēbai nālūṁ) num. fifty-four; चौवन; चौपन; ఎబై నాలుగు. नना एबै नालूं रोजकुना हाटीं नागपूर होंचि मत्तन. मै चौवन दिनों के लिये नागपूर गया था।. मी चौपन दिवसासाठी नागपुर ला गेलो होतो.
  • एबै मूडु (ēbai mūḍu) num. fifty-three; तिरपन; त्रेप्‍पन; ఎబై మూడు. नावा बाल एबै मूडु वर्सानोर मत्तोर. मेरे पिताजी तिरपन साल के थे।. माझे वडील त्रेप्‍पन वर्षांचे होते.
  • एबै रोंडु (ēbai rōṇḍu) num. fifty-two; बावन; बावन; ఎబై రెండు.
  • एबै हारूं (ēbai hārūṁ) num. fifty-six; छप्‍पन; छप्‍पन; ఎబై ఆరు. एबै हारूं रोजकुंक नना मर्रा जोगनगुडा वांतन. छप्‍पन दिन के बाद मै फिर जोगनगुडा आऊंगा।. छप्‍पन दिवसांनी मी पुन्‍हा जोगनगुडा ला परत येणार.
  • एबै हेय्युं (ēbai hēyyuṁ) num. fifty-five; पचपन; पंचावन; ఎబై ఐదు.
  • एबै-एडूं (ēbai-ēḍūṁ) num. fifty-seven; सत्तावन; सत्तावन; ఎబై ఎడు.
  • एमडाल्‍क1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एमडाल्‍क2.(ēmaḍāl‍k) (संज्ञा) twin girls.
  • एमडाल्‍क2 (ēmaḍāl‍k) (संज्ञा) twin boy; जुड़वा; जुडे; ఎండాలు.
  • एमडाल्‍क1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एमडाल्‍क2.(ēmaḍāl‍k) (संज्ञा) twin girls.
  • एमडाल्‍क5 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एमडाल्‍क2.(ēmaḍāl‍k) (संज्ञा) twins (one boy, one girl).
  • एमडाल्‍क3 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एमडाल्‍क2.(ēmaḍāl‍k) (संज्ञा) twin girl; जुड़वा; जुडे.
  • एमडाल्‍क4 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एमडाल्‍क2.(ēmaḍāl‍k) (संज्ञा) twin boys.
  • एमडाल्‍क3 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एमडाल्‍क2.(ēmaḍāl‍k) (संज्ञा) twin girl; जुड़वा; जुडे.
  • एमडाल्‍क4 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एमडाल्‍क2.(ēmaḍāl‍k) (संज्ञा) twin boys.
  • एमडाल्‍क5 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एमडाल्‍क2.(ēmaḍāl‍k) (संज्ञा) twins (one boy, one girl).
  • एर (ēr) (संज्ञा) water; पानी; पाणी; నీరు. ओर एर कांजसेके मंतुर. They are bringing water. वे पानी ला रहे है।. ते पाणी आणात आहेत. వీరు చిన్న బిందెలతో నీళ్ళు తెస్తున్నారు.
  • मंचि एर (मुख्य प्रविष्टि देखें): एर.(man̄ci ēr) (संज्ञा) clean water; अच्‍छा पानी; स्वच्छ पाणी; శుభ్రమైన నీరు. कुहिता एते ब्‍लिचींग पावडर वाटतंका आ एतुन मंचि एर इंतुर. कुए की पानी में ब्‍लिचींग पावडर डालने के बाद के पानी को अच्‍छा पानी कहते है।. विहिरीत ब्‍लिचींग पावडर टाकल्यावर तो शुद्‍ध होतो त्या पाण्यालाच स्वच्छ पाणी असे म्‍हणतात.
  • एर उनाकोंटा मनमड़ (ēr unākōṇṭā manamaṛ) (संज्ञा) be.without.drink.water; पानी पीये बिना रहना; पाणी न पिता राहणे; నిల్లు త్రాగకొంట ఉండడము.
  • एर उन्‍मड़ (ēr un‍maṛ) (संज्ञा) to.drink.water; पानी पीना; पाणी पिणे; నీరు త్రాగడము.
  • एर काच्‍हना अळ्‍का (ēr kāc‍hanā aḷ‍kā) (संज्ञा) large pot for heating bath water; पानी गरम करने का मटका; पाणी गरम करावयाचे माठ; నీళ్ళు కాగించేకుండ.
  • एर कोय्‍सी अरगुमड़ (ēr kōy‍sī aragumaṛ) (संज्ञा) erosion; क्षरण; पाण्याने झीजणे.
  • एर तुंगागोटुडु (ēr tuṅgāgōṭuḍu) (संज्ञा) to.bathe; नहलाना; आंघोळ करून देणे; స్నానము చెయించడము.
  • एर तुंगुंड (ēr tuṅguṇḍ) (स.क्रि.) to bathe; स्‍नान करना; आंघोळ करणे; స్నానము చేయిండము.
  • एर-एर (ēra-ēr) (संज्ञा) dilute.with.water; पतला करना; पाणी-पाणी.
  • एरतुंगंना कॊली compare: बातरुम.(ēratuṅgannā kolī) (संज्ञा) bathroom; स्‍नानगृह; प्रसाधनगृह; స్నానము గది. एनकटा लोकुल्‍क एरतुंगंना कॊलीते एर तुंगांकोंदुर. पुराने जमाने के लोग स्‍नानगृह में स्‍नान नही करते थे।. जुन्‍या काळातील लोक प्रसाधनगृहात आंघोळ करत नव्‍हते.
  • एरपाट compare: एर्का2.(ērapāṭ) Variant: एर्का. (अ.क्रि.) to be known, understood; मालुम होना; माहीत असणे; తెలుసు. एरपाट मंचिगुडा एर्का हिल्‍ले इनामन्नी. मालुम होते हूये भी मना नही करनी चाहीये।. माहीत असताना नाही म्‍हणु नये.
  • एरपाट इर्मड़ (ērapāṭ irmaṛ) Verb. to.remember; याद रखना; लक्ष्यात ठेवणे; జ్ఞపకము ఉంచడము. नूर वर्सना पोल्‍ले इदवेरा दाका एरपाट इर्रुडु गम्मति पोल्‍ले आयो. सौ साल की बात को अभी तक याद रखना कोई मजाक बात नही।. शंभर वर्षापूर्वीची गोष्ट आजपर्यंत लक्ष्यात ठेवणे म्‍हणजे गमत गोष्ट नव्‍हे.
  • एरपाट कियमड़ (ērapāṭ kiyamaṛ) (संज्ञा) to.remember; पहचानना; ओळखणे; గుర్తు పెటడము.
  • एरपाट कीकुनमड़ (ērapāṭ kīkunamaṛ) (स.क्रि.) to.recognize; समझ लेना; समजून घेणे; అర్థము చెసుకొవడము.
  • एरपाट मन्‍मड (ērapāṭ man‍maḍ) (स.क्रि.) to know, guess; जानना; माहीत असणे; గుర్తు ఉండడము.
  • एरवु1 compare: एटीं,गोड़कुना हडपी, सल्‍लुमड़.(ēravu) (संज्ञा) manure; गोबर; खत.
  • एरवु वाटमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): एरवु1.(ēravu vāṭamaṛ) (अ.क्रि.) to spread manure; गोबर डालना; खत टाकणे. नॆदे इरगा पंटा पंडना इंचि एरवु वाटंतुर. In the fields they spread manure when planting cotton. खेत में अच्‍छा फसल आने के लिये गोबर डालते है।. शेतीत चांगले पीक येण्यासाठी खत टाकतात. చేనులో పత్తి పంట వెయుటకు ఎరువు వేస్తారు.
  • एरवु2 (ēravu) (संज्ञा) compost; गोबर; शेणखत; ఎరువు. अन्नी एरवुकुंकन्ना हडपी एरवुने मंचि पंटा पंडंता. गोबर को खेत में अच्‍छे फसल के लिये उपयोग करते है।. चांगले पिके येण्यासाठी शेणखत उपयोगी ठरते.
  • एरवु वाटमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): एरवु1.(ēravu vāṭamaṛ) (अ.क्रि.) to spread manure; गोबर डालना; खत टाकणे. नॆदे इरगा पंटा पंडना इंचि एरवु वाटंतुर. In the fields they spread manure when planting cotton. खेत में अच्‍छा फसल आने के लिये गोबर डालते है।. शेतीत चांगले पीक येण्यासाठी खत टाकतात. చేనులో పత్తి పంట వెయుటకు ఎరువు వేస్తారు.
  • एर्का1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एरपाट.
  • एर्का2 compare: एरपाट.(ērkā) Adverb. know; मालूम; माहीत; గుర్తు/జ్ఞపకము. एर्का मत्ता पोल्‍ले हिल्‍ले इनना आयो. जो भी मालूम है वह बतानी चाहीये।. माहीत असलेले दुसर्‍यांना सांगावे.
  • एर्का आयमड़ (ērkā āyamaṛ) (संज्ञा) knowledge; मालूम होना; माहीत असणे; తెలియడం. रोजनद रोजे एर्का आयगोम इत्ते रोज पेपर हद्वगोम. रोज की बात रोज मालूम होने के लिये हरदिन अख़बार पढ़नी चाहिये।. रोजची बातमी रोजच माहीत होण्यासाठी दररोज वर्तमान पत्रे वाचावे.
  • एर्किच्मड़ (स.क्रि.) to fan air (for a fire, or to cool someone or thing); हवा मारना; हवा मारणे; ఎర్కియడము.
  • एर्रगा (ērragā) (विशेषण) red; लाल; लाल; ఎరుపు.
  • एर्रा गोर्रे (ērrā gōrrē) (संज्ञा) red.sheep; लाल मेंढी; लाल मेंढी; ఎర్పు గొర్రె.
  • एर्रा पूसा (ērrā pūsā) (संज्ञा) red.pearl; लाल मनी; लाल मणी; ఎర్పు పూసా.
  • एर्रा पोर्सु पर्का (ērrā pōrsu parkā) (संज्ञा) rohu.fish; लाल चिल्टे का मच्‍छली; लाल चिल्टाचा मासा.
  • एर्रा मन्नु (ērrā mannu) (संज्ञा) red.mud; लाल मिट्टी; लाल माती; ఎర్పు మట్టి.
  • एर्रागोल्‍ला जाडी (संज्ञा) kind of grass; घास.
  • एर्राटा मिच्‍चो (मुख्य प्रविष्टि देखें): मिच्चो.(ērrāṭā mic‍cō) (संज्ञा) a reddish coloured scorpion; लाल बिच्‍छू; लाल विंचू; ఎర్రటి తేలు.
  • एर्रापुडी compare: गेंडुर.(ērrāpuḍī) (संज्ञा) earthworm; केंचुआ; गाडुळ; ఎర్రా పుర్గు. एर्रापुडी गालमकु ताससि जिम्मां/मीन्‍क पींतुर. We put an earthworm on a hook and catch fish. వాన పాములను గాలనికి తగిలించి చేపలు పట్టుతారు.
  • एल्‍का मरा (ēl‍kā marā) (संज्ञा) kind of tree; एक पेड़; झाडांचे प्रकार; ఎల్కా చెట్టు.
  • एल्‍गारम (ēl‍gāram) (संज्ञा) Zinc; भव्य चमक असणारा एक धातू.
  • एल्‍पाया (ēl‍pāyā) (संज्ञा) garlic; लसन; लसून; ఎల్లపాయ. कुसिर ताल्‍प/पॊय्‍सला एल्‍पाया वाटंतुर. Garlic is put into the 'dhal' (lentils). सब्‍जी बनाने को लसन उपयोगी है।. भाजीला फोड़णी देण्यासाठी लसून वापरतात. ఉల్లి పాయాలు కూరలో వేస్తారు.
  • एल्‍ली (ēl‍lī) (संज्ञा) rat; चूहा; उंदिर; ఎలుక.
  • एवमड़ compare: एव्‍वुडु.
  • एवसायम (ēvasāyam) (संज्ञा) farming; खेती; शेती; వ్యవసాయం.
  • नॆली कियनोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): एवसायम.(nelī kiyanōr) (संज्ञा) farmer; किसान; शेतकरी. नॆली कियनोर नॆदगा कबड किसेके म‍ंतोर. The farmer is working in the fields. వ్యవసాయము చేసేవాడు మడిళ్ళలో పనిచేస్తున్నాడు.
  • एव्‍वुडु compare: एवमड़.(ēv‍vuḍu) (अ.क्रि.) to reach; पहुंचना; पोहोचणे; చేరడము. मिमेट अंटोर हकेरेने इग्‍गे एव्‍वट. You must all reach here (tomorrow) morning. आप सब सबेरे यहाँ पहोंच जाओ।. तुम्‍ही सर्वजण सकाळीच इथे पोहचायला पाहिजे. మీరందరు ఇక్కడ ప్రొద్దునే చేరుకోవాలి.
  • एसमडु (ēsamaḍu) (अ.क्रि.) to fire (gun); गोली मारना; गोळ्या जाळणे.
  • एसर वायागोटमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कासतद.(ēsar vāyāgōṭamaṛ) (स.क्रि.) to boil; उबलाना; उकळविणे. जोन्ना गाटो अटनहाटीं मुन्ने एतून एसर वायागोट्टा पींता. In order to cook 'jowar' food the water must be boiled first. जवार का खाना पकाने से पहले पानी को उबल पड़ता है।. ज्‍वारीच्या पीठापासून अन्न शिजविण्यासाठी अगोदर पाणी उकळवावा लागतो. జొన్న అన్నము వండడానికి ముందు నీటిని వేడి చేయవలెను.
  • ऐरेन अड़का (airēn aṛakā) (संज्ञा) earthen pot, clay vessel; लग्‍नाचे माठ; కుండలు. मरमींनगा पोल हुट्टानेंके नालूं ऐरेन अड़कां इर्रंतुर. At the wedding place four small pots are kept. పెండ్లి పందిరిలో నాలుగు చిన్న కుండలు ఉంచుతారు.
  • ऑक्‍सीजन (ŏk‍sījan) (संज्ञा) oxygen; ऑक्‍सीजन; प्राणवायू; ఆక్సిజన్.
  • ओकरेंता (ōkarēntā) Verb. vomiting.sensation; उल्टी का एहसास; ओकारी येणे; ఓకారము. पीर लोप्‍ते ओकरेंता वांता.
  • ओक्‍कला compare: अय्ते.(ōk‍kalā) Variant: येकंदि. corr. if; अगर; जर,तर. निम्मे बोन तंतिनो ओर ओक्‍कला हायनय्ते नीकुन पोलिसुल्‍क ओंतुर. तु जिसको मारा वह अगर मर गया तो तुझे पुलिस लेकर जायेंगें।. तू ज्याला मारलास तो जर मेल्यास तुला पोलीस घेवुन जातील.
  • ओगोर compare: सेदू1.(ōgōr) Variant: सेदू. (विशेषण) raw.taste; कड़वापन; कडूपणा; చేదూ. सेदेपा मराता आकी इरगा सेदू मनंता. कडूनीम का पत्ता बहोत कड़वा होता है।. कडुलिंबाचे पान खुपच कडू असतो.
  • ओजोन (ōjōn) (संज्ञा) ozone; ओझोन; ओझोन; ఒజొన్.
  • ओट्टु (ōṭṭu) (संज्ञा) oath; कसम; शपथ; ఒట్టు. आबद्दम वड़कामन्नी इंचि ओट्टु पिया वेहंतुर. झूठ नही बोलनी चाहीये इसलिये कसम खाने को बताते है।. खोटे बोलू नये म्‍हणुन शपथ खायला सांगतात.
  • ओट्टु पियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): ओट्टु.(ōṭṭu piyamaṛ) (अ.क्रि.) to take oath; कसम खाना; शपथ घेणे. निम्मे कोत्तां मक्‍किचा हिलिन इंचि ओट्टु पीम. Take an oath if you say you didn't steal the money. तूने पैसे छुपाया नही करके कसम खा।. तू पैसे लपवला नाही म्‍हणुन शपथ घे. నీవు డబ్బులు దొంగతనము చేయలేదని ఒట్టు తీసుకొంటవా.
  • ओट्टु पियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): ओट्टु.(ōṭṭu piyamaṛ) (अ.क्रि.) to take oath; कसम खाना; शपथ घेणे. निम्मे कोत्तां मक्‍किचा हिलिन इंचि ओट्टु पीम. Take an oath if you say you didn't steal the money. तूने पैसे छुपाया नही करके कसम खा।. तू पैसे लपवला नाही म्‍हणुन शपथ घे. నీవు డబ్బులు దొంగతనము చేయలేదని ఒట్టు తీసుకొంటవా.
  • ओड़सेला (ōṛasēlā) (संज्ञा) slingshot; गोफन; गोपण; ఒడిసెల. नॆदगा दूरमता पिट्टें तेहला ओड़सेला तनंतुर.
  • ओड‍हुतव (ōḍa‍hutav) (अ.क्रि.) to be peeled; चिला हुआ; चिललेला.
  • ओडा (ōḍā) (संज्ञा) boat, trough; नाव; नाव; నౌక.
  • ओडाल (ōḍāl) (संज्ञा) fisherman; मछुआ; ढिवर; చేపలు పట్టేవాళ్ళు.
  • ओड्डू (ōḍḍū) (संज्ञा) bank, embankment, house foundation; किनारा; काठ; ఒడ్డు. इरगा पिर वाते ओड्डू उर्लंता. Having rained much the flood (water) goes to the top of the embankment. పెద్దవాన పడితే వాగు ఒడ్డు నిండ ప్రవహిస్తుంది.
  • ओड्वंप (ōḍvamp) adjl. straight (down); ऊबड खाबड ज़मीन; उतार; లోతు. ओड्‍वंप हिल्‍वा जॆगाते करसला बता तकलीप आयो.
  • ओड्‍हुड़ (ōḍ‍huṛ) (स.क्रि.) to peel or remove the shell or cover of food items (boiled eggs, beans, peas, corn, bananas, peanuts, etc.); छीलना; चिलणे. मक्‍के हेन्‍कु तिननेंके वेल्‍ले मंदि ओड्‍हाचि तिंतुर. Having plucked beans, in order to cook it the shell is removed. చిక్కుడు కాయలు వండుటకు విరగొట్టుతారు.
  • ओत्तू (ōttū) (संज्ञा) thick; जाड़ा; दाट; ఒత్తు.
  • ओदोल आयमड़ (ōdōl āyamaṛ) (अ.क्रि.) to sag (mattress, or woven surface, basket, etc.), sink; ढीला होना; आखूड होणे. कटुल्ते वेल्‍लेन मंदि उंदे मल्‍का उदुते दाना नॊंडे ओदोल आसी दांता. When many people sit on a bed, the (criss-crossed, weaved) rope sags. మంచంలో ఎక్కువ మంది కూర్చుంటే నుల్కా వదులు అవుతుంది.
  • ओदोल कियमड़ compare: डीला कियमड़.(ōdōl kiyamaṛ) (संज्ञा) to.loosen; ढिला करना; ढीला करणे. नडिक पॆंट गट्टिगा आते दान ओदोल कींतुर. कमर में पैंट टइट होने से उसे ढिला करते है।. कंबरेत पँट टइट झाल्यास ते ढीला करतात.
  • ओनद (ōnad) (सर्वनाम) their own; उसका; त्याचा; అయ్నది. अगा अर्सि मत्ता दस्‍तीगुड्डा ओनद आंद. वहां पड़ा हुआ हाथरुमाल उसका है।. तेथे पडून असलेला हातरुमाल त्याचा आहे.
  • ओनद-ओरे (मुख्य प्रविष्टि देखें): ओनद.(ōnada-ōrē) (सर्वनाम) by themselves; स्वंय; स्वत. आ दस्‍तीगुड्डा ओनदे अनि अद ओनद-ओरे पोगुट्‍कुत्तोर. वह हाथरुमाल उसी का है, और वह स्वंय ही फेंक दिया।. तो हातरुमाल त्याचाच आहे, आणि तो स्वत:च फेकला.
  • ओनद-ओरे (मुख्य प्रविष्टि देखें): ओनद.(ōnada-ōrē) (सर्वनाम) by themselves; स्वंय; स्वत. आ दस्‍तीगुड्डा ओनदे अनि अद ओनद-ओरे पोगुट्‍कुत्तोर. वह हाथरुमाल उसी का है, और वह स्वंय ही फेंक दिया।. तो हातरुमाल त्याचाच आहे, आणि तो स्वत:च फेकला.
  • ओना वरोनदे (मुख्य प्रविष्टि देखें): सततद.(ōnā varōnadē) (सर्वनाम) by oneself; उसका खुद का; त्याचा स्वत:चा.
  • ओप्‍पुकुन्नुड (मुख्य प्रविष्टि देखें): ओप्‍पुकुन्‍मड़.
  • ओप्‍पुकुन्‍मड़ (ōp‍pukun‍maṛ) Variant: ओप्‍पुकुन्नुड. (स.क्रि.) to agree; कबूलना; कबूल करणे/स्विकार करणे; ఒప్పుకోవడం. तेडियसो-तेडियकनो तप आते ओप्‍पुकुन्‍मड़ मंचिदि. गलती से अगर गलती हुई तो वह कबुलना बेहतर होगा।. चुकीने चूक झाल्यास तो कबूल करणे/स्विकार करणे योग्य असते.
  • ओर (ōr) (सर्वनाम) they, those (पु.); वो; ते; వారు. ओर हीके वासेके मंतोर/मंतुर. वे/वो इधर आ रहे है/रहा है।. तो/ते इकडे येत आहे/आहेत.
  • ओरद (मुख्य प्रविष्टि देखें): ओर.(ōrad) (सर्वनाम) their (dist.); उनके; त्‍यांचे; వారిది. अगा मनना कचलम ओरद आंद. वह खटारा उनका है।. तो बैलगाडी त्यांचा आहे.
  • ओरगा दोसमड (ōragā dōsamaḍ) (अ.क्रि.) to lean on.
  • ओरद (मुख्य प्रविष्टि देखें): ओर.(ōrad) (सर्वनाम) their (dist.); उनके; त्‍यांचे; వారిది. अगा मनना कचलम ओरद आंद. वह खटारा उनका है।. तो बैलगाडी त्यांचा आहे.
  • ओर्रे compare: सील्का.(ōrrē) (संज्ञा) stream; छोटासा नाला; लहान नाला; ఒర్రె.
  • ओर्रेन पीसि (ōrrēn pīsi) (संज्ञा) along.the.stream; किनारे से; नाल्याचा बाजुला.
  • ओल्‍ला (ōl‍lā) (संज्ञा) fishing net; जाल; मासे पकडायची जाडी. जिम्मा पियला ओल्‍ला वाटंतुर. मासेमारी करण्यासाठी जाळे वापरतात.
  • कंका (kaṅkā) (संज्ञा) bamboo (thin variety); बांस; बांबू; వెదురుకంక. कंका वेल्‍लेन कबाह्‍कुंक ओज्‍जंता. Bamboo is very useful. बांस बहोत ही उपयोगी है।. बांबू पुष्‍कळ उपयोगी आहे. వెదురు చాల పనికి వస్తుంది.
  • कक्‍कुडु (kak‍kuḍu) (अ.क्रि.) to vomit; उल्टी करना; उल्टी करणे; ఒంతులు చెయటము. वेयवा हव्‍वीं तित्ते कक्‍का वांता. बिना पकायें मटन खाने से उल्टी होता है।. न शिजवता मांस खाल्यास उल्टी होण्याची शक्यता असते.
  • कंगारु (kaṅgāru) (संज्ञा) kangaroo; कंगारु; कांगारू; కాంగారు.
  • कंग्वा compare: ऊसुडु2.
  • कंचर गाड्‍दी (kan̄car gāḍ‍dī) (संज्ञा) a kind of bird.
  • कचलम compare: कासूर.
  • कचलम मुलकट्टे (मुख्य प्रविष्टि देखें): दुड्डु.(kacalam mulakaṭṭē) (संज्ञा) a bamboo stick with a sharpened metal spike at one end used to prod bullocks while plowing, and a blunt blade-like instrument at the other end for removing mud from the plough.
  • कंचु (kan̄cu) (संज्ञा) bronze; कास्य; कास्य; కాస్యా.
  • कंचुड (kan̄cuḍ) (संज्ञा) iron frying pan; कढ़ई; कढ़ई; పెనము. कंचुडते नियदा हारीं कींतुर. कढ़ईत भाजीला फोडणीत देतात.
  • कचुहमड़ (kacuhamaṛ) (संज्ञा) to.heat; शेंकना; शेकणे; కాగపెట్టడము.
  • कच्‍चि (kac‍ci) (संज्ञा) iron, steel, sword; लोह; लोखंड; ఇనుము. कच्‍चि दुकानकुनाल कच्‍चि मर्सुक,कसेह्‍क,कर्कु कियला एतांतुर. We bring iron from the iron shops to make plough tips and blades. लोह के दुकान से लोह कुल्‍हाड, चाकू वगैरा बनाने के लिये खरिदते है।. लोखंड दुकानातुन कु-हाड, विडा,सूरी बनवण्यासाठी विकत घेतात. ఇనుము దుకాణములో కర్ర కొరకు ఇనుము తీసుకుంటారు.
  • कच्चि-वीसि (मुख्य प्रविष्टि देखें): कच्‍चि.(kacci-vīsi) (संज्ञा) large green fly; एक मक्‍खी का नाम; एक प्रकारचा डास. कच्‍चि वीसि मुडगेते होत्ते कलियंता. यह मक्‍खी जंगल में पाया जाता है।. अशा प्रकारचे डास जंगलात पहायला मिळतात.
  • कच्चि-टुक्डे (मुख्य प्रविष्टि देखें): कच्‍चि.(kacci-ṭukḍē) (संज्ञा) steel piece used with flint; लोह के टुकडे; लोखंडाचे तुकडे. कच्‍चितुन सिन्नगा-सिन्नगा कीते दान कच्‍चि टुक्‍डे इंतुर. लोहे को छोटे-छोटे टुकडे करने से वह छोटा बनता है।. लोखंडाचे लहान-लहान हिस्‍से केल्यास त्यांना लोखंडाचे तुकडे असे म्‍हणतात.
  • कच्‍चि बंडा (kac‍ci baṇḍā) (संज्ञा) iron.ore; लोहयुक्‍त पत्‍थर; लोखंडयुक्‍त दगड; ఇనుము బండ. बद बंडाते कच्‍चि कलियसी मनंतनो अद बंडातुन कच्‍चि बंडा इंतुर. जिस पत्‍थर में लोहे का प्रमाण होता है, उस पत्‍थर को लोहयुक्‍त पत्‍थर कहते है।. ज्या दगडात लोखंड असतो, त्या दगडाला लोखंडयुक्‍त दगड असे म्‍हणतात.
  • कच्चि-टुक्डे (मुख्य प्रविष्टि देखें): कच्‍चि.(kacci-ṭukḍē) (संज्ञा) steel piece used with flint; लोह के टुकडे; लोखंडाचे तुकडे. कच्‍चितुन सिन्नगा-सिन्नगा कीते दान कच्‍चि टुक्‍डे इंतुर. लोहे को छोटे-छोटे टुकडे करने से वह छोटा बनता है।. लोखंडाचे लहान-लहान हिस्‍से केल्यास त्यांना लोखंडाचे तुकडे असे म्‍हणतात.
  • कच्चिता पेनेम (kaccitā pēnēm) (संज्ञा) cast iron frying pan; लोहे का तावा; लोखंडी तावा; ఇనుప పెనం. बद अय्ते पेनेम कच्‍चितद मनंतो दान कच्‍चिता पेनेम इंतुर. अगर तावा लोहे का है, तो उसे लोहे का तावा कह‍ते है।. जर तावा लोखंडापासून बनला असेल तर त्याला लोखंडी तावा म्‍हणुन ओळखतात.
  • कच्चि-वीसि (मुख्य प्रविष्टि देखें): कच्‍चि.(kacci-vīsi) (संज्ञा) large green fly; एक मक्‍खी का नाम; एक प्रकारचा डास. कच्‍चि वीसि मुडगेते होत्ते कलियंता. यह मक्‍खी जंगल में पाया जाता है।. अशा प्रकारचे डास जंगलात पहायला मिळतात.
  • कजुर मरा (kajur marā) (संज्ञा) date palm; खजूर का पेड़; काजूचे झाड.
  • कटूल (kaṭūl) (संज्ञा) bed, cot; खटिया; बाज; మంచము. कटुल मींडना कबड़कु ओज्‍जंता. खटिया सो ने के लिये उपयोग मे लाया जाता है।. बाजेचा वापर रात्री झोपण्यासाठी करतात.
  • कंटे (kaṇṭē) (संज्ञा) silver neck ornament; मोटी हार; गळ्यात टाकावयाची एक दागिना; కంటె. कंटे बोंडंगेक तासंतुर.
  • कटोरी (kaṭōrī) (संज्ञा) bowl; कटोरा; वाटी; గిన్నె. कटोरीते कुसिर इर्रंतुर. खटोरे में सब्‍जी वगैरा रखते है।. वाटीत भाजी, वरण वगैरे ठेवतात.
  • कट्टा compare: बंद कियमड़1.(kaṭṭā) (संज्ञा) embankment, dam; बांध; बांध; కట్టా. एर आगूगोम इंचि कुडेट्‍कु कट्टा वाटंतुर. In order to stop the water an embankment/dam is built in the river. पाणी थांबावा म्‍हणुन वाहत्या पाण्याला बांध घालतात. నీటిని ఆపుటకు వాగుకు అడ్డం కట్టా కట్టుతారు.
  • कट्टुमड़ (kaṭṭumaṛ) (संज्ञा) to. bear.child; गर्भधारण; गर्भधारण. आना कालम वाते एक्‍को एटीं कट्टंतां. पावसाळ्यात जास्‍तीत जास्‍त बकर्‍या गर्भधारणेला येतात.
  • कट्टे (kaṭṭē) (संज्ञा) stick (for firewood etc.); लकड़ी; लाकुड; కట్టే. कट्टे लॊता अन्नी कबह्‍कुंक ओज्‍जंता. लकड़ी घर के हर काम के लिये उपयोगी है।. लाकुड घराच्या प्रत्येक कामासाठी उपयोगी आहे.
  • कट्टें,मोट्टुक (kaṭṭēṁ,mōṭṭuk) (संज्ञा) log.of.wood; लकडीयाँ; सरपन; కట్టెలు, మొట్టులు. नाटेना लोकुल्‍क आना कालम वायका मुन्नेने कट्टें, मोट्टुक तच्‍चि इर्रंतुर. गाव में बरसात आने से पहले ही लकडीयाँ लाके रखते है।. गावातील लोक पावसाळा येण्यापूर्वीच सरपन आणून ठेवतात.
  • कट्टे(वतुतद) (kaṭṭē(vatutada)) (संज्ञा) dried stalk (waste); सूखा लकडी; सुकलेले लाकुड. वतुता कट्टेतुन बोड़सला इर्रंतुर. सुका लकडी को जलाने के लिये रखते है।. सुकलेले लाकुड जड़ाऊ लाकुड म्‍हणुन वापरतात.
  • कट्टेता बुस्‍सी (मुख्य प्रविष्टि देखें): कट्टेनूसि.
  • कट्टेनूसि (kaṭṭēnūsi) Variant: कट्टेता बुस्‍सी. (संज्ञा) woodworm; लकड़ी का कीडा; कोंडा. कट्टेतुन आरेते कोय्ते सन्नमता कट्टेनुसि पेय्‍संता. लकड़ी को काटने से उसमें से कोंडा निकलता है।. लाकडाला कापल्यास त्याच्यातुन कोंडा निघते.
  • कट्‍ला तरास (kaṭ‍lā tarās) (संज्ञा) kind of snake with stripes over the body; కట్లా పాము. कट्‍ला तरास कस्‍कुते रिमा वांता.
  • कड़ (kaṛ) (संज्ञा) eye; आँख; डोळा; కన్ను. कड़ हूड़ना कबड़ कींता. आँख देखने का कार्य करता है।. डोळा पाहण्याचा काम करतो.
  • कड़-पापा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कड़.(kaṛa-pāpā) (संज्ञा) eyebrow; కన్ను బొమ్మ.
  • कड़कुंक एह्‍क वायमड़ (kaṛakuṅk ēh‍k vāyamaṛ) to.get.teardrops; आखों में आंसू आना; डोळे पानावणे; కన్నిర్ రావటం. उल्‍लीगड्डा कोय्ते कड्‍कुंक एह्‍क वांतां. प्याज काटते समय आखो में आंसू आते है।. कांदे कापताना डोळे पानावतात.
  • कडगोट्टोड compare: अंटोर्कना सिन्नोड़.(kaḍagōṭṭōḍ) (विशेषण) smallest; सबसे छोटा; सर्वात लहान; అందరి కంటే చిన్నవాడు. मा लोन ननाने कडगोट्टोन आंदुन. मेरे घ‍र में सबसे छोटा मै ही हूँ।. माझ्या घरात सर्वात लहान मीच आहे.
  • कंडतेम (kaṇḍatēm) (स.क्रि.) knock out, deadened, last.breath; तकलिफ होना; त्रास होणे; కష్టము. उंदि कय्‍दे वेल्‍लेन सामन ओते इरगा कंडतेम आंता. When carrying some load for a distance with one hand, it becomes numb. ఒక చేతితో వస్తువులు దూరం తీసుకెళ్ళెలంటే చాల ఇబ్బందిగా ఉంటుంది.
  • कंडतेम आयमड़ (kaṇḍatēm āyamaṛ) (अ.क्रि.) to become very tired, exhausted; थक जाना; थकणे; కష్టమ్ అవటము. कबड़ कीसि-कीसि कंडतेम आंता. काम कर-करके थक जाते है।. काम करुन-करुन थकतात.
  • कड़-पापा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कड़.(kaṛa-pāpā) (संज्ञा) eyebrow; కన్ను బొమ్మ.
  • कडसि होन्‍मड़ 1 • (अ.क्रि.) to go through narrow space; ఈగీ పొవడము.
  • 2 • (स.क्रि.) to thread a needle.
  • कडा (kaḍā) (संज्ञा) threshing floor, special surface for ceremony; कलिहान; खरा(धान्‍य चुरण्याचे ठिकाण); కల్లము. जोन्नां, वंजींना बंति दोहला/विस्‍सला नॆदे कडा कींतुर. To remove (thresh) the 'jowar', rice, and 'dhal' we make a threshing floor in the field. जुवाड़ी या धान के चूरणी के लिये खेत में कलिहान बनाते है।. జొన్నలు, వరి, కంది, తీయుటకు చేనులో కల్లం చేస్తారు.
  • कंडा (kaṇḍā) (संज्ञा) piece of flesh, chunk of meat; मास का टुकडा; मांसाचा तुकडा; మాంసపు ముక్క. पदि हव्‍वीं कंडनां कंडंगें मनंता. डुकराचे मांस हे तुकडे केल्यास मोठे-मोठे असतात.
  • कंडा बलम (kaṇḍā balam) (संज्ञा) muscle; मांस पेशी; बाहूमधील बळ; కండరము. पिलाल्‍क कर्सनेंके वरोंक-वरोर कंडा बलम हुप्‍संतुर. When boys play they flex their arms to show off their muscles. పిల్లలు ఆటలాడు కొనే ముందు చేతిని ముడిచి కండలు చూపుతారు.
  • कडियाल्‍क (kaḍiyāl‍k) (संज्ञा) bangle, anklet (worn by married ladies); कडा; एक प्रकारची बांगडी; కడియం. मरमीं आता मुरताह्‍क काल्‍कुंक मट्टें दोस्‍संतां/तासंतां. Having become a bride they (ladies) wear a bangle on their arm (wrist). పెళ్ళి కూతురుకు చేయికి కడియాలు తొడిగిస్తారు.
  • कड़ी compare: ताल्‍प वाटता पेरगु.(kaṛī) (संज्ञा) curry made with ground channa; कड़ी; कड़ी; తాల్పూ ఎసిన పెరుగు. कड़ीतुन गाटोते कल्‍पिसि तिंतुर. कड़ी चावल के साथ मिला के खाते है।. कड़ी जेवणासोबत मिसळुन खातात.
  • कड़ु गुड्डु compare: जावक रुब्‍बना बंडा.(kaṛu guḍḍu) (संज्ञा) eyeball; नेत्रगोलक; मोतीबिंदु; కన్ను గూబ. कड़्दा लोप्‍पो गुंड्रुगा,तेल्‍लगा उंदि कड़ु गुड्डु मनंता. An eyeball is the white-white round thing inside the eye. కళ్ళలో గుండ్రంగా తెల్లటి కనుపాప ఉంటుంది.
  • पाटा बंडा1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): कड़ु गुड्डु. compare: जावक रुब्‍बना बंडा.(pāṭā baṇḍā) (संज्ञा) hail. पाटा बंडापोरो जावा पिंडी रुब्‍बंतुर.
  • कडु रेप्‍पा (kaḍu rēp‍pā) (संज्ञा) eye.lids; पलख; पापणी; కను రెప్ప. कडुंकु रोंडु रेप्‍पां मनंता. आखों को दो पलख होते है।. डोळ्यांना दोन पापण्या असतात.
  • कडेम (kaḍēm) (संज्ञा) handle (round, usually attached to large cooking vessels); मूठ; मुठ. पेद्दा गंजुकुंक पियला कडेम मनंता.
  • कडेर (kaḍēr) (संज्ञा) tear; आँसू; आश्रू; కన్నిళు. अळते कडदाल कडेर पॊंगंता. रोने से आँखो मे से आँसू निकलते है।. रडताना डोळ्यातुन आश्रू निघतात.
  • कतपुने मन्‍मड (katapunē man‍maḍ) (संज्ञा) be.in.flock; इकट्टा रहना; एकत्र राहणे. काकह्‍क कत्‍पुक आसी मनंतां. कौआएं हमेशा इकट्टा रहते है।. कावळे नेहमी एकत्र राहतात.
  • कत्तेरा (kattērā) (संज्ञा) scissors; कैंची; कातर; కత్తెర. बतलना कतरिचाला कत्तेरा कबड़्क ओज्‍जंता. कुछ काटने के लिये कैंची का इस्‍तेमाल होता है।. काही वस्‍तु कातरण्यासाठी कातरचा वापर होतो.
  • कत्तेरा बंडा (kattērā baṇḍā) (संज्ञा) sharp.stone; काटनेयोग्य पत्‍थर; कापण्या इतपत धार असलेले दगड; కత్తెరా రాయ. कत्तेरा बंडा कोय्यंता.
  • कत्‍पु (kat‍pu) (संज्ञा) flock of birds; पक्षीयों का झुंड; पक्षांचा थवा; పిట్టల గుంపు. काकाह्‍क बगानना उद्दनय्ते कत्‍पुंक-कत्‍पे उद्दंतां. कौआ अगर कहीं बैठता है तो पूरे झुंड के साथ बैठता है।. कावळे हे कुठेही बसताना थव्यानेच बसतात.
  • कत्रिच्मड (katricmaḍ) (स.क्रि.) to cut with teeth or scissors; काटना; कातरणे; కతిరించుట. मरमींने तोरण दोहला रंगु-रंगुल्‍कुना कायदाल्‍क कत्रिचंतुर. शादी में तोरण बनाने के लिये अलग-अलग रंग के कागज काटकर चिपकाते हैं।. लग्‍न समारंभात वेगवेगळ्या रंगाचे कागद कातरुन तोरण बनवतात.
  • कंदीं (kandīṁ) (संज्ञा) kind of lentil, pulse; तुवर; तुरी; కందులు.
  • कंदेन तासमड़ (kandēn tāsamaṛ) (संज्ञा) applying.grease.to.bullock.cart; ग्रीज लगाना; वंगण लावणे; కందెన పెట్టడము.
  • कंदेना (kandēnā) (संज्ञा) grease; वंगन; वंगण; కందెన.
  • कनूग् मरा (kanūg marā) to kind of tree; कारंजाचे झाड; కానుగ చెట్టు. कानूग् मराता परकल कींतुर.
  • कन्‍ड्ररां (kan‍ḍrarāṁ) (संज्ञा) the horizontal beam(s) of wood used to hold up the eaves of a house, or shelter (such as a marriage shelter); కంనడ్రాలు. पंदिरि वाट्ते दानपोरो कन्‍ड्ररां वाटांतुर. They put horizontal beams on the vertical pillars of a shelter. పందిరిలో గుంజల పైన వాసాలు వేస్తారు.
  • कपडगाल (kapaḍagāl) (संज्ञा) पिंजरा पक्षी; కపడ్ గాల్. कपडगाल नर्कड्‍क-नर्कड्क पेय्‍संता.
  • कपडीं तासमड़ (kapaḍīṁ tāsamaṛ) (संज्ञा) gift (of things excluding cattle, such as clothes and household items) for weddings or housewarming ceremonies; कपडों का भेंट देना; भेटवस्‍तु देणे; బట్టల్ పెట్టడము. मरमींने पेगिड-पेडना तलुर-बाबो ओरा-ओरा हेडमितोर्कुंक कपडीं तासंतुर. Family members, during marriage give the brides and grooms gifts of clothes. చుట్టాలు, బంధువులు పెండ్లిలో వరుడు,వధువు తల్లి, దండ్రులకు బట్టలు కట్నము చేస్తారు.
  • कपडीं हुकमड़ (kapaḍīṁ hukamaṛ) (संज्ञा) wash.clothes; कपडे धोना; कपडे धुवणे; బట్టల్ ఉత్కడము. बोना कपडीं ओर हुकगोम स्वंय के कपडे स्वंय ही धोनी चाहीये।. स्वत:चे कपडे स्वत: धुवावे.
  • कपडीं हुक्‍कना बंडा (kapaḍīṁ huk‍kanā baṇḍā) (संज्ञा) stone.for.washing clothes; कपडे धोने का पत्‍थर; धुणे धुवावयाचे दगड; బట్టల్ ఉత్కె బండ. बद बंडापोरो कपडीं हुक्‍कंतुरो अद बंडातुन कपडीं हुक्‍कना बंडा इंतुर.
  • कपर (kapar) (संज्ञा) forehead; माथा; कपाळ; నుదురు. कोया मुरताह्‍क कपर्क बोट्टु तासंतां. गोंड औरतें माथे पे टिका लगाते है।. गोंड बाया कपाळाला कुंकुंचा टिळा लावतात.
  • कप्‍पिड (kap‍piḍ) (संज्ञा) cloth (as in clothes to wear); कपड़ा; कापड; బట్ట; చీర. सिनस्‍के कप्‍पिड उहावायो. बचपन मे कपडा पहनना मुश्‍किल होता है।. बालपणी कपडे घालणे अवघड जाते.
  • कप्‍पिड़ पॆगू (kap‍piṛ pegū) (संज्ञा) small piece of cloth; कपडे का टुकडा; कापडाचे तुकडा; పేలుక. कास्ता गंजुनु पॆगुने पिसि रेहांतुर. Ladies use a small cloth to put hot vessels down (from the fireplace). వేడి వంట పాత్రను బట్టతో పట్టి దించుతారు.
  • कबड (kabaḍ) Variant: कबड्क ओजमड़. (संज्ञा) work; काम; काम; పని. नना नार होत्ते नॆदे कबड कियला दांतन. जब मै गांव जाता हूँ, तो खेत में काम करने जाता हूं।. मी जेव्हा गावाकडे जातो, तेव्‍हा शेतीवर काम करायला जातो.
  • कां वा- (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kāṁ vā-) (स.क्रि.) to be used (or be useful) for.
  • कबड्‍क अरमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kabaḍ‍k aramaṛ) (स.क्रि.) to be used (or be useful) for; उपयोग में आना; उपयोगी. कास्‍तकरी मनकंक मरसु बस्‍केड्‍के कबड्‍क अर्रंता. खेती करनेवाले को कुल्‍हाड हमेशा काम में आता है।. शेतकर्‍याला कुर्‍हाड नेहमी उपयोगी पडतो.
  • कामुन रोप्पो येत- (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kāmun rōppō yēta-) (स.क्रि.) to make use of.
  • कबडतद (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kabaḍatad) (विशेषण) important, crucial, useful; महत्‍त्‍वपूर्ण; महत्त्‍वाचा. कास्‍तकरी कियनोन हाटीं कासूर/कचलम बच्‍चनो कबडतद. खेती करनेवालों के लिये खटारा अति महत्त्‍वपूर्ण होता है।. शेतकरी माणसासाठी बैलगाडी हा अति महत्त्‍वाचा असतो.
  • कां सी- (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kāṁ sī-) (स.क्रि.) to be used (or be useful) for.
  • कबड-दंदा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kabaḍa-dandā) (संज्ञा) work; कामधंदा; कामधंदा. कबड-दंदा हिल्‍वोर लॊने मींडसि मनंतुर. जिसे कामधंदा नही वह घर में पड़ा रहेगा।. ज्याला काहीच कामधंदा नाही तो घरीच पडून राहतो.
  • कबड़ कियमड़ (kabaṛ kiyamaṛ) (संज्ञा) to.do.work; काम करना; काम करणे; పని చెయటము. नावा बाबाल नॆलीते कबड कींतोर. मेरे पिताजी खेत में काम करते है।. माझे वडील शेतीत काम करतात.
  • कबडक ओज्‍वा बूमी (kabaḍak ōj‍vā būmī) (संज्ञा) waste.land; उजाड भूमी; ओसाड जमिन; పనికి రానీ భూమీ. कबडक ओज्‍वा बूमीते पंटा पंडो. बिना काम की भूमी में फसल नही निकलता।. ओसाड जमिनीत पीक चांगले येत नाही.
  • कबडतद (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kabaḍatad) (विशेषण) important, crucial, useful; महत्‍त्‍वपूर्ण; महत्त्‍वाचा. कास्‍तकरी कियनोन हाटीं कासूर/कचलम बच्‍चनो कबडतद. खेती करनेवालों के लिये खटारा अति महत्त्‍वपूर्ण होता है।. शेतकरी माणसासाठी बैलगाडी हा अति महत्त्‍वाचा असतो.
  • कबड-दंदा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kabaḍa-dandā) (संज्ञा) work; कामधंदा; कामधंदा. कबड-दंदा हिल्‍वोर लॊने मींडसि मनंतुर. जिसे कामधंदा नही वह घर में पड़ा रहेगा।. ज्याला काहीच कामधंदा नाही तो घरीच पडून राहतो.
  • कबड्‍क अरमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kabaḍ‍k aramaṛ) (स.क्रि.) to be used (or be useful) for; उपयोग में आना; उपयोगी. कास्‍तकरी मनकंक मरसु बस्‍केड्‍के कबड्‍क अर्रंता. खेती करनेवाले को कुल्‍हाड हमेशा काम में आता है।. शेतकर्‍याला कुर्‍हाड नेहमी उपयोगी पडतो.
  • कबड्क ओजमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.
  • कबड्‍क होन्नुडु (kabaḍ‍k hōnnuḍu) (संज्ञा) to.go.for.work; काम पर जाना; कामावर जाणे; పనికి పొవటము. रोज मा बाबाल कबड्‍क दांतोर. हरदिन मेरे पिताजी काम पे जाते है।. दररोज माझे वडील कामावर जातात.
  • कबुर (मुख्य प्रविष्टि देखें): वार्ता.
  • कबुर कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): वार्ता.(kabur kiyamaṛ) (स.क्रि.) to spread news; ख़बर सुनाना; बातमी सांगणे; వార్త చెప్పుట.
  • कबूर (kabūr) (संज्ञा) message; खबर; बातमी. मा दादल नाकु लॊन वा इंचि कबुर लोहतोर. मेरे भैय्या ने मुझे घर आने के लिये खबर भेजा है।. माझ्या भाऊने मला घरी येण्यासाठी बातमी पाठवला.
  • कमजू (kamajū) (संज्ञा) kind of partridge; तित्तर; तित्तर. कमजु कुडेह्‍कुन पीसि मनंता.
  • कमय कियमड़1 (kamay kiyamaṛ) Variant: कमांच्मड़. (स.क्रि.) to earn; कमाना; कमविणे; సంపాదించడము. मावा लॊन अंटोरकन्ना एक्‍को मा बाबाल कमांचंतोर. मेरे घर में सबसे ज्यादा मेरे पिताजी कमाते है।. माझ्या घरी सर्वात जास्‍त माझे वडील कमवतात.
  • कमय कियमड़2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): दोर्कमड़.(puṭūsa-) vc. to get, acquire, procure, search and find; पाना; प्राप्‍ती; సంపాదించుట, ఆర్జించుట.
  • कमांच्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कमय कियमड़1.
  • कम्का compare: पसुपु कोम्मु.(kamkā) (संज्ञा) turmeric; हल्‍दी; हळद; పసుపు కొమ్ము. कुसिर्कु रंगु वायगोम इंचि अव्टे कम्‍का नोह्‍किसी वाटंतुर. सब्‍जी को स्वाद तथा रंग आने के लिये यह हल्‍दी उपयोगी है।. भाजीला अधिक चव आणि रंग येण्यासाठी हळद वापरतात.
  • पसपु पच्‍चगा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कम्का.(pasapu pac‍cagā) (विशेषण) yellow; पीला; पिवळा. मनकंक कामेल्‍क आयानय्ते ओना कळ्‍क पच्‍चगा आंता. कावीळ से पिडित आदमी के आंखो में पिला रंग आता है।. कावीळ झालेल्या माणसाचे डोळे पिवळे झालेले दिसतात.
  • कम्मरि (kam'mari) (संज्ञा) blacksmith; लोहार; लोहार; కమ్మరి. कम्मरि कच्‍चितुन काच्‍हासि मर्सुकु, गडापारां तयार कींतोर. लोहार लोहे को गरम करके कुल्‍हाड, सब्‍बल वगैरा बनाता है।. लोहार लोखंडापासून वस्‍तु बनवतो.
  • कम्मी (kam'mī) (संज्ञा) metal peg used on the end of the bullock cart wheel to keep the axle on; खूंटी; चाक खिरोटा. कचलम गारेक कम्मी हिलकोंटे अद जप्‍पने कूलंता.
  • कय (kay) (संज्ञा) hand; हाथ; हात; ఖరము; చేతు. मनकंक रोंडु कय्‍क मनंतां. मनुष्य को दो हाथ होते है।. माणसाला दोन हात असतात.
  • कयदा गोल्‍स (kayadā gōl‍s) (संज्ञा) bracelet; कंगन; ब्रासलेट.
  • कयुर मरा compare: संड्रा मरा.
  • कयूर मरा compare: संड्रा मरा.(kayūr marā) (संज्ञा) kind of tree; कैरीचे झाड. लॊतुक कयूर मराता गुंजां वाटंतुर. खैरीच्या झाडाचा उपयोग घर बनवण्यासाठी करतात.
  • कय्मूल (मुख्य प्रविष्टि देखें): सेदू1.(kaymūl) (विशेषण) bitter; कटु; कठ्ठा; कड़वाहट; చేదు.
  • करगना बंडा compare: अरगना-बंडा.(karaganā baṇḍā) (संज्ञा) hail stone; ओला; विरघळणारा दगड; కర్గె బండా. पिर वायनेंके पिरदाल बस्‍केन बस्‍केनो करगना बंडां अर्रंतां. वर्षा होते समय बारिश के साथ कभी-कभी पिघलनेवाले पत्‍थर भी गिरते है।. पाऊस होत असताना कधी-कधी पावसासोबत विरघळणारे दगडदेखील पडतात.
  • करगुडु (karaguḍu) Variant: कर्गुमड़. (अ.क्रि.) to melt; पिघलना; विरघळणे; కరగడము. बरप बंडा करगंता. the hail melted. बर्फ के पत्‍थर गर्मी से पिघलते है।. बर्फाचे दगड उष्‍णतेमुळे विरघळतात. వడబండ్లు కరుగుతాయి.
  • करंट (karaṇṭ) (संज्ञा) electricity, power; बिजली; वीज; విద్యుత్తు. करंट तीगेतुन इट्ते करंट दल्‍गंता. बिजली के तार को हाथ लगाने से धक्‍का लगता है।. विजेच्या तारेला हात लावल्यास विजेचा धक्‍का लागतो.
  • करवुडु compare: माडमड़.(karavuḍu) (अ.क्रि.) to be burnt; जलना; जड़णे; మాడిపోవడము. गाटोते एर इन्‍कुते गाटो करवंता. भात शिजविताना त्यातील पाणी संपल्यास भात जड़ण्याची शक्यता असते.
  • करवेसमड़ (karavēsamaṛ) (संज्ञा) to.be.hungry; भूख लगना; भूक लागणे; ఆకలి అవడము. वेल्‍ले कबड कीते इरगा करवेसंता. ज्यादा काम करणे से ज्यादा भूक लगता है।. जास्‍त काम केल्यास जास्‍त भूक लागते.
  • करवेस्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): करुव.(karavēsmaṛ) (संज्ञा) hunger strikes; भूक लग़ना; भूक लागणे. नॆदे कबड़ कीताहेंका नाकु करवेस्‍ता. Having worked in the fields one gets very hungry. खेत में काम किया तो मुझे भूक लगा।. शेतात काम केला म्‍हणुन भूक लागला. చేనులో పనిచేస్తే చాల ఆకలేస్తుంది.
  • करसुड़ु (karasuṛu) vi, (स.क्रि.) to play; खेलना; खेळणे; ఆడుట. ओर सेंडी करससेके मंतोर. They are playing (with the) ball. वह बॉल खेलता है।. तो चेंडू खेळत आहे. వీరు బంతి అడుచున్నారు.
  • सिकारि कर्समड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): करसुड़ु.(sikāri karsamaṛ) (स.क्रि.) to hunt (game).
  • करहमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): करियुडु.(karahamaṛ) vc. to teach; पढ़ाना/सिखाना; शिकवणे. ओर दान्‍कु कंप्युटर करहचंतोर. He is teaching them computing. वह उसे कंप्युटर पढ़ाता है।. तो तिला संगणक शिकवतो. ఆయన ఆమెకు కంప్యూటర్ నేర్పుతున్నాడు.
  • करहुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): करियुडु.
  • कराब compare: हेड्‍हामड़.(karāb) adjl. bad; बुरा; वाईट; చెడు. बस्‍केळ्‍क मंचि कबाह्‍के कियना कराब कबाह्‍क कियमन्नी. हमेशा अच्‍छा काम करनी चाहिये, बुरा काम नही करनी चाहिये।. नेहमी चांगला काम करावे, वाईट काम करु नये.
  • कराब आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कराब.(karāb āyamaṛ) (अ.क्रि.) to be spoiled; बिघड जाना; विघडून जाणे.
  • कराब कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कराब. compare: हेड्‍हामड़.(karāb kiyamaṛ) (स.क्रि.) to spoil; बिगाड़ना; बिघडवणे. मंचि मनकल अंटोर्क मंचि कींतोर, गानि सेडु मनकल कराब कींतोर. अच्‍छा आदमी सबका अच्‍छा करता, पर बुरा आदमी सबको बिगाड़ता है।. चांगला माणूस नेहमी चांगला करतो, परंतु वाईट माणूस नेहमी बिघडवण्याचाच काम करतो.
  • कराब आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कराब.(karāb āyamaṛ) (अ.क्रि.) to be spoiled; बिघड जाना; विघडून जाणे.
  • कराब कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कराब. compare: हेड्‍हामड़.(karāb kiyamaṛ) (स.क्रि.) to spoil; बिगाड़ना; बिघडवणे. मंचि मनकल अंटोर्क मंचि कींतोर, गानि सेडु मनकल कराब कींतोर. अच्‍छा आदमी सबका अच्‍छा करता, पर बुरा आदमी सबको बिगाड़ता है।. चांगला माणूस नेहमी चांगला करतो, परंतु वाईट माणूस नेहमी बिघडवण्याचाच काम करतो.
  • कराब मेंजू (karāb mēn̄jū) (संज्ञा) rotten.eggs; सडे अंडे; सडलेला अंडा; చెడి పొయిన గుడ్డు. कराब मेंजू इरगा गब्‍बु वांता. खराब अंडा दुर्गंध पैलाता है।. सडलेला अंडा दुर्गंध पसरवते.
  • कराबतद (karābatad) (विशेषण) bad; गंदा; खराब झालेला; చెడి పొయినది.
  • करियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): करियुडु.
  • करियुडु (kariyuḍu) Variant: करहुडु; करियमड़. (स.क्रि.) to learn; पढ़ना; शिकणे; నేర్చుకోవడము. नना इंदकेने कोयम करियसंतन. Now I am learning Gondi. अभी मै गोंडी सीख रहा हूं. मी आता गोंडी शिकत आहे. నేను ఇప్పుడు గోండి భాష నేర్చుకుంటున్నాను.
  • करहमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): करियुडु.(karahamaṛ) vc. to teach; पढ़ाना/सिखाना; शिकवणे. ओर दान्‍कु कंप्युटर करहचंतोर. He is teaching them computing. वह उसे कंप्युटर पढ़ाता है।. तो तिला संगणक शिकवतो. ఆయన ఆమెకు కంప్యూటర్ నేర్పుతున్నాడు.
  • करुव (karuv) (संज्ञा) hunger; भूख; भूक; ఆకలి.
  • करवेस्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): करुव.(karavēsmaṛ) (संज्ञा) hunger strikes; भूक लग़ना; भूक लागणे. नॆदे कबड़ कीताहेंका नाकु करवेस्‍ता. Having worked in the fields one gets very hungry. खेत में काम किया तो मुझे भूक लगा।. शेतात काम केला म्‍हणुन भूक लागला. చేనులో పనిచేస్తే చాల ఆకలేస్తుంది.
  • करोलमड़ (karōlamaṛ) (स.क्रि.) to hatch (eggs), sit on eggs; ऊब देणे. कोर्रु गुडकुनपोरो/मेसकुनपोरो कर ओल्‍लंता. कोंबडी अंड्याना ऊब देण्यासाठी अंड्यांवर बसण्याच्या क्रियेला ऊब देणे असे म्‍हणतात.
  • कर्गगोट्मड़ (kargagōṭmaṛ) (संज्ञा) to.melt; पिघलाना; वितळवणे; కరగించడము.
  • कर्गुतव (kargutav) (संज्ञा) melted object; पिघला हुआ वस्‍तु; पिघला हुआ; కరగినవి.
  • कर्गुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): करगुडु.
  • कर्ज compare: लोन, बाकी.(karj) (संज्ञा) debt, loan; कर्ज; कर्ज; అప్పు.
  • कर्रु (karru) (संज्ञा) steel tip of plough; फार.
  • कर्रे कोंगा (karrē kōṅgā) (संज्ञा) black crene; काला बगुला; काळा बगळा; నల్లా కొంగ.
  • कर्रे कोर्रु पोरी (karrē kōrru pōrī) (संज्ञा) black.chicken; काला मुर्गा; काळी कोंबडीची पिल्‍लू; నల్లా కొడి పిల్ల.
  • कर्रे डोक्‍के (karrē ḍōk‍kē) (संज्ञा) black.lizard; काला गिरगीट; काळा सरडा; నల్ల డొక్కె.
  • कर्रे तोडी compare: नल्‍ला मन्‍नु.(karrē tōḍī) (संज्ञा) dark (black) soil - ideal for growing cotton; काली मिट्टी; काळी माती; నల్ల మట్టి.
  • कर्रे पिट्टे (karrē piṭṭē) (संज्ञा) kind of bird; पक्षी; एक पक्षी; నల్లపిట్ట.
  • कर्रे पूसा (karrē pūsā/nal‍lā pūsā) (संज्ञा) black.pearl; काला मनी; काळा मणी; నల్ల పూసా.
  • कर्रे पेत्ते (karrē pēttē) (संज्ञा) black ant; काली चींटी; काळी मुंगी; నల్లచీమ.
  • कर्रे पोर्सु जिम्मा/मीन (karrē pōrsu jim'mā/mīn) (संज्ञा) kind of small fish (sg.); काला चिल्टे की मच्‍छली; काळा चिल्ट्याचा मासा; నల్ల చేప.
  • कर्रे पोर्सु जिम्मां/मीन्‍कु (मुख्य प्रविष्टि देखें): कर्रे पोर्सु जिम्मा/मीन.(karrē pōrsu jim'māṁ/mīn‍ku) (संज्ञा) kind of small fish (pl.); काळी मासे; నల్ల చేపలు.
  • कर्रे पोर्सु जिम्मां/मीन्‍कु (मुख्य प्रविष्टि देखें): कर्रे पोर्सु जिम्मा/मीन.(karrē pōrsu jim'māṁ/mīn‍ku) (संज्ञा) kind of small fish (pl.); काळी मासे; నల్ల చేపలు.
  • कर्रे बल्‍ली (karrē bal‍lī) (संज्ञा) black.spider; काळा कोळी.
  • कर्रे मग्‍गुर (karrē mag‍gura/kurēḍ mag‍gur) (संज्ञा) black.crocodile; काला मगर; काळा सुसर.
  • कर्रे मिच्‍चो (karrē mic‍cō) (संज्ञा) black.scorpion; बिच्‍छु; विंचू; నల్లని పెద్ద తేలు.
  • कर्रे रंगु compare: नल्‍ला रंगु.(karrē raṅgu) adjl. black; काला; काळा; నలుపు.
  • कर्रेगा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कर्रे रंगु.(karrēgā) (विशेषण) blackish; काला; काळा; నలుపుగ.
  • कर्रेगा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कर्रे रंगु.(karrēgā) (विशेषण) blackish; काला; काळा; నలుపుగ.
  • कर्सु (karsu) (संज्ञा) expenditure; खर्चा; खर्च; కర్చులు.
  • कलति हिलवदु compare: पिव्‍वर.(kalati hilavadu) (विशेषण) pure; शूध्‍द; शुद्‍ध; స్వెచ్ఛమైనది.
  • कला (kalā) (संज्ञा) to dream; स्वपना; स्वप्‍न; కల.
  • कलियुडु (kaliyuḍu) (स.क्रि.) 1 • to meet; मिलना/मिलन होना; भेट होणे; కలవడము.
2 • to join; शामिल होना; सामील होणे.
  • कल्‍पुडु (kal‍puḍu) (स.क्रि.) to mix; मिलाना; मिसळवणे; కల్పడము. लॊन दोहला उस्‍केते सिमेंट कल्‍पंतुर. The worker is mixing cement for the house. मकान बनाने के लिये रेत में सिमेंट मिलाते है।. घर बांधण्यासाठी रेतीमध्ये सिमेंट मिसळतात. మనిషి ఇల్లు కట్టుటకు సిమెంట్ కలుపుతున్నాడు.
  • कल्येपा मरा (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिय्यगा.(kalyēpā marā) (संज्ञा) curry-leaf tree; गोड लिंबाचे झाड. कल्येपा मराता आकीं कुसिटे वाटंतुर. गोड लिंबाचे पान भाजीत टाकतात.
  • कल्‍ला compare: लोल्ली2, लोल्‍ली.(kal‍lā) (संज्ञा) noise; शोर; गोंदड; లొల్లి.
  • कल्ला कियमड़ compare: लोल्ली कियमड़.(kallā kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to shout; शोर मचाना; कल्‍लोड माजवणे; లొల్లీ చెయుట.
  • कल्‍लू (kal‍lū) (संज्ञा) liquor, wine; दारू; दारू; సారాయి.
  • गमुलोड (मुख्य प्रविष्टि देखें): कल्‍लू.(gamulōḍ) (संज्ञा) winemaker; कलार; कलाडी. गमुलोड सिंदि अनि ताडी कल्‍लू रेहांतोर. The winemaker taps liquor from the 'sindi' and 'tadita' trees. कलार सिंधी, ताड़ी का दारू निकालता है।. कलाडी सींधी, ताडीचा दारू काढतो. గౌడు ఈత చెట్టు, తాడి చెట్టు నుండి కల్లు దించుతాడు.
  • कळकुना नेरवु (kaḷakunā nēravu) (संज्ञा) size.of.eyes; आंखों की चौडाई; डोळ्यांची रुंदी.
  • कळकुने अर्रमड़ (kaḷakunē arramaṛ) (संज्ञा) fall.into.eyes; आखों में जाना; डोळ्यात जाणे.
  • कळियता मेंजू (kaḷiyatā mēn̄jū) (संज्ञा) rotten.egg; सडा हुआ अंडा; सडलेला अंडा; కుల్లిపొయన గుడ్డు.
  • कळेम compare: हेनुम.
  • कवना उपायाल्‍क कियमड़ (kavanā upāyāl‍k kiyamaṛ) (संज्ञा) acts of fun; हसाने के उपाय करना; चेष्टा करणे; నవ్వించె పనులు చెయడము.
  • कवमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कव्‍वुडु.
  • कवागोट्मड (मुख्य प्रविष्टि देखें): कवूसमड़.
  • कवूसमड़ (kavūsamaṛ) Variant: कवागोट्मड. vc. to cause to laugh; हंसाना; हसविणे; నవ్విపియడము.
  • कव्‍वुडु (kav‍vuḍu) Variant: कवमड़. (स.क्रि.) to laugh; हसना; हसणे; నవ్వు. पेडल कवसंतोर. The boys are laughing. बच्‍चा हस रहा है।. बाळ हसत आहे. పిల్లలు నవ్వుతారు.
  • कस-कस इन्‍मड़ (kasa-kas in‍maṛ) (संज्ञा) short.of breath; हांफना; कसकस असा आवाज करणे.
  • कसेर (kasēr) (संज्ञा) small knife; छुरी; सूरी; కత్తి.
  • कस्कमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कस्‍कुड.
  • कस्‍कुड (kas‍kuḍ) Variant: कस्कमड़. (स.क्रि.) to bite, sting; काटना; चावणे; కరవడము.
  • कस्‍टम compare: मुस्‍किल.(kas‍ṭam) (विशेषण) difficult; मुश्‍किल; कठीण; కష్టం.
  • कस्‍टम कबड कियमड़ (kas‍ṭam kabaḍ kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to work hard; कठीण काम करना; कठीण काम करणे; కష్టముగల పని చెయటము.
  • कहुडु (kahuḍu) (संज्ञा) measurement for the foundation of a house; मोजमाप करना; मोजमाप करणे; కొలవడము.
  • कां वा- (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kāṁ vā-) (स.क्रि.) to be used (or be useful) for.
  • कां सी- (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kāṁ sī-) (स.क्रि.) to be used (or be useful) for.
  • काकं (मुख्य प्रविष्टि देखें): कासुडु.
  • काकड (kākaḍ) (संज्ञा) crow; कौआ; कावळा; కాకి.
  • काकडि काया compare: दोसा काया.(kākaḍi kāyā) (संज्ञा) cucumber; खीरा; काकडी; దొసాకాయ.
  • काकाल compare: नानाल, यायाल.(kākāl) Variant: सिन्नी. (संज्ञा) father's younger brother, mother's younger sister's husband; चाचा; काका; బాబాయ్; చిన్ననాన్న.
  • काकी (मुख्य प्रविष्टि देखें): काकाल. compare: यायाल(सिन्नी).(kākī) (संज्ञा) father's younger brother's wife, mother's younger sister; चाची; काकी/मावशी; చిన్నమ్మ.
  • काकी (मुख्य प्रविष्टि देखें): काकाल. compare: यायाल(सिन्नी).(kākī) (संज्ञा) father's younger brother's wife, mother's younger sister; चाची; काकी/मावशी; చిన్నమ్మ.
  • काकी रंबा compare: रंबा.(kākī rambā) (संज्ञा) parrot; तोता; पोपट; రామ చిలుక.
  • काके (kaṅgvā) (संज्ञा) comb; कंगी; कंगवा; దువ్వెన. तला ऊसला कंग्‍वा कबड हींता. सर के बाल बनाने के लिये कंगी काम आता है।. केस इचरण्यासाठी कंगवा उपयोगी पडतो.
  • काकेर काया (मुख्य प्रविष्टि देखें): कारले काया.
  • काको compare: यावना यावल.(kākō) (संज्ञा) mother's mother; नानी; आजी(आईची आई); అమ్మమ్మ.
  • काच्‍हुड (मुख्य प्रविष्टि देखें): कासुडु.
  • काच्‍हुडु1 (kāc‍huḍu) (संज्ञा) to.heat; गरम करना; शेकवणे.
  • काच्‍हुडु2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): कासतद.(kāc‍huḍu) vc. to boil; उबलना; उकळणे.
  • काच्‍हुता एर (मुख्य प्रविष्टि देखें): अट्टुडु.(kāc‍hutā ēr) (संज्ञा) boiled (cooked) water; उबला हूआ पानी; उकळलेला पाणी. गाटो अट्टनाहाटीं एतुन काच्‍हंतुर. To cook food we boil water. అన్నము వండుటకు నీటిని ఎసరు పెట్టుతారు.
  • कांजमड़ (kān̄jamaṛ) Variant: कांजुडु. (स.क्रि.) to shoulder, carry on shoulder; कंधा देना; वाहून नेणे; మొయడము. वंजीतुन पेदा-पेदा मोप्‍कु दोहचि कांजसि ओंतुर. They carry (take and go) the plough and ropes on their shoulder. धान कापल्यानंतर धानाचे मोठे-मोठे गाठोडे बांधून वाहून नेतात. అర్కకు తాళ్ళు కట్టి తీసుకెళ్ళుతారు.
  • कांजुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): कांजमड़.
  • कांज्‍सी ओयमड़ (kān̄j‍sī ōyamaṛ) (स.क्रि.) to carry on head; सर पर लादना; वाहून नेणे; మొస్కెల్లడము.
  • काटके (kāṭakē) (संज्ञा) eye colour; काजल; काजळ; కాటుక.
  • काटके तासमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): काटके.(kāṭakē tāsamaḍ) (अ.क्रि.) to put on eye colour; काजल लगाना; काजळ लावणे. लेय्या मुर्ताह्‍क कडकुंक काट्‍के दोस्‍सांतां. Girls and ladies put on eye colour (mascara) on their eyes. युवा लडकीयाँ आखों में काजल लगाते है।. तरूण मुली डोळ्यात काजळ लावतात. అమ్మాలు కళ్ళలో కాటుక పెట్టుతారు.
  • काटके तासमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): काटके.(kāṭakē tāsamaḍ) (अ.क्रि.) to put on eye colour; काजल लगाना; काजळ लावणे. लेय्या मुर्ताह्‍क कडकुंक काट्‍के दोस्‍सांतां. Girls and ladies put on eye colour (mascara) on their eyes. युवा लडकीयाँ आखों में काजल लगाते है।. तरूण मुली डोळ्यात काजळ लावतात. అమ్మాలు కళ్ళలో కాటుక పెట్టుతారు.
  • काटा (kāṭā) (संज्ञा) 1 • pointer (of weighing scales); सूचक; टोक.
2 • hand of watch.
  • काड बर्रे compare: केडा बर्रे.(kāḍ barrē) (संज्ञा) wild.bufallo; जंगली भैस; जंगली म्हैस; అడవి బర్రె.
  • कांडि (kāṇḍi) (संज्ञा) yoke (for oxen); जुआ; కాండీ.
  • काडी कचरा (संज्ञा) rubbish, garbage, refuse; कचरा; केर-कचरा; చితుక చెమెరా.
  • कांडोल (kāṇḍōl) (संज्ञा) bee hive (nest); मधुमक्खी का छत्ता; తేనెతట్టు.
  • कांडोल निय (मुख्य प्रविष्टि देखें): कांडोल.(kāṇḍōl niy)
  • तॆने1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): कांडोल.(tenē) (संज्ञा) honey; शहद; मध,सहद.
  • कांडोल वीसि (मुख्य प्रविष्टि देखें): कांडोल.(kāṇḍōl vīsi) (संज्ञा) bee that lives in the bee hive (nest); मधूमख्‍खी; मधमाशी; తేనెటీగ; తుమ్మెద.
  • कांडोल निय (मुख्य प्रविष्टि देखें): कांडोल.(kāṇḍōl niy)
  • कांडोल वीसि (मुख्य प्रविष्टि देखें): कांडोल.(kāṇḍōl vīsi) (संज्ञा) bee that lives in the bee hive (nest); मधूमख्‍खी; मधमाशी; తేనెటీగ; తుమ్మెద.
  • कापाडमड़ (kāpāḍamaṛ) (स.क्रि.) to guard, keep watch, wait; रक्षा करना; रक्षा करणे; రక్షించడము.
  • कामुन पुनम नेला (kāmun punam nēlā) (संज्ञा) month 1 of the Gond year (March-April); चैत्र मास; చైత్త మాసమ్.
  • कामुन रोप्पो येत- (मुख्य प्रविष्टि देखें): कबड.(kāmun rōppō yēta-) (स.क्रि.) to make use of.
  • कायदोम (kāyadōm) (संज्ञा) paper; कागज़; कागद; కాగిదము.
  • काया (kāyā) (संज्ञा) unripe fruit; कच्‍चा फल; कच्‍चा फळ; కాయ. ई काया पंडा हिल्‍ले. There is unripe fruit in the mango tree. यह फल कच्‍चा फल है।. हा कच्‍चा फळ आहे. మామిడి చెట్టు దగ్గర కాయలు ఉంటాయి.
  • कार (kār(gan̄juk rēhanada)) (संज्ञा) pincers, tongs; चिम्टा; चिमटा.
  • कारजेम compare: तड़की.(kārajēm) (संज्ञा) liver; कलेजा; काळीज; కార్జము.
  • कारम (kāram) (संज्ञा) hot.taste.of.chillies; मिरची; तिखट; కారము.
  • कारले काया (kāralē kāyā) Variant: काकेर काया. (संज्ञा) the gourd Balsam pear; करेला; कारले; కాకర కాయ.
  • काल (kāl) (संज्ञा) leg; पैर; पाय; కాళ్ళు.
  • मडगद्दे वाटमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): काल.(maḍagaddē vāṭamaṛ) (अ.क्रि.) to prostrate oneself; मांडणी घालून बसणे.
  • दंडम तासमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): काल.(daṇḍam tāsamaṛ) (अ.क्रि.) to worship (by folding hands and touching forehead); हात जोड़ना/नमन करना; दंडवंत घालणे. रोज हक्‍केर्कु एरतुंगसि बूदेवुंकु दंडम तासगोम. Daily, after bathing in the morning, we worship the (God of the) earth. हर रोज सुबह उठकर स्‍नान करके के पृथ्‍वी को नमन करनी चाहिये।. दररोज सकाळी उठल्यावर आंघोळ करून भू-मातेला दंडवंत घालावे. రోజు స్నానం చేసి ప్రొద్దున భూమాతకు దండం పెట్టుతారు.
  • उत्तेरा(दिक्‍कु) (मुख्य प्रविष्टि देखें): काल.(uttērā(dik‍ku)) advl. north (in ceremonies), direction of feet; उत्तर(दिशा); उत्तर(दिशा).
  • काल्कु्‌ने (मुख्य प्रविष्टि देखें): काल.(kālku‌nē) advl. on foot; पैरों से; पायाने.
  • काल देब्‍बा (kāl dēb‍bā) (संज्ञा) a kick; लात मारना; लाथाडणे; కాలు దెబ్బ.
  • कालम (kālam) (संज्ञा) season; मौसम; ऋतू; కాలమ్.
  • कालम कोद्दिगा होन्‍मड़ (kālam kōddigā hōn‍maṛ) (संज्ञा) migration.of.birds.according.to.season; मोसम के अनुसार चालचलन; ऋतुनुसार चारणे.
  • काल्‍कुना गोल्‍सु (kāl‍kunā gōl‍su) (संज्ञा) anklet (chain); पायल; पायल; అందె.
  • काल्‍कुना गोह्‍कु (kāl‍kunā gōh‍ku) (संज्ञा) nails.on.foot; पैर के नखुन; पायातील नख; కాల్లా గొర్లు.
  • काल्‍कुना पोड़गु (kāl‍kunā pōṛagu) (संज्ञा) length of foot; पैरों की लंबाई; पायांची लांबी.
  • काल्‍कुने तव्‍विसी वित्तुडु (kāl‍kunē tav‍visī vittuḍu) (संज्ञा) पैरों से मिट्टी खोदके दौड़ना; पायाने माती खोदुन धावणे; కాలలతొ తవ్వి పరగెత్తడము.
  • काल्कु्‌ने (मुख्य प्रविष्टि देखें): काल.(kālku‌nē) advl. on foot; पैरों से; पायाने.
  • काल्‍कू (kāl‍kū) (संज्ञा) leg; पैर(अ.); पाय(अ.); కాల్లు.
  • काल्‍वा (kāl‍vā) (संज्ञा) canal; कालवा; कालवा; చీలుకా.
  • काल्‍वा तेंडमड़ (kāl‍vā tēṇḍamaṛ) (संज्ञा) make.canal; कालवा बनाना; कालवा करणे; చీలుకా తియడము.
  • कावेड (kāvēḍ) (संज्ञा) carrying yoke with slings at each end for carrying things; कावड़; कावड. सरवन बालुड़ु ओना गुड्डि यावन-बाबन कावेडते उप्‍पिचि कासीक ओतोर. Serwan Badal seated his blind parents in a carrying yoke and took them to the 'Kashi' river. श्रावणकुमार ने अपने अंध माता-पिता को कावड़ में बिठाकर काशी लेके गया था।. श्रावणाने आपल्या अंध:माता-पित्याना कावडीत बसवून कासीला नेला होता. శ్రవణ కుమారుడు తన తల్లి దండ్రులను కావాడిలో కాశీకి తెసుకెళ్ళనాడు.
  • कास (kās) adjl. important, main; खास; विशेष; అవసరమైన.
  • कासतद (kāsatad) (अ.क्रि.) to boil; उबला हुआ; उकळलेला; వేడీది.
  • काच्‍हुडु2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): कासतद.(kāc‍huḍu) vc. to boil; उबलना; उकळणे.
  • एसर वायागोटमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कासतद.(ēsar vāyāgōṭamaṛ) (स.क्रि.) to boil; उबलाना; उकळविणे. जोन्ना गाटो अटनहाटीं मुन्ने एतून एसर वायागोट्टा पींता. In order to cook 'jowar' food the water must be boiled first. जवार का खाना पकाने से पहले पानी को उबल पड़ता है।. ज्‍वारीच्या पीठापासून अन्न शिजविण्यासाठी अगोदर पाणी उकळवावा लागतो. జొన్న అన్నము వండడానికి ముందు నీటిని వేడి చేయవలెను.
  • कासुडु (kāsuḍu) Variant: काकं; काच्‍हुड. (अ.क्रि.) to heat, become hot, to be boiled; गरम; उष्‍ण,तप्‍त; వేడి. ओर पिडकना पोरो इनुमुंक काकं हीसंतोर. He is heating the branding iron in the fire. वह आदमी लोहे को गरम कर रहा है।. तो माणूस लोखंडाला उष्‍णता देत आहे. పిడికెల పైన అగ్గిలో ఇనుము వేడిచేస్తారు.
  • कासुह्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कासुडु.(kāsuhmaṛ) vc. to make hot; गरम करना; करम करणे/उष्‍ण करणे.
  • कास्ता (मुख्य प्रविष्टि देखें): कासुडु.(kāstā) (विशेषण) hot, warm; गरम हुआ; उष्‍ण झाला/गरम झाला; ఉష్ణమైన.
  • कासुह्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कासुडु.(kāsuhmaṛ) vc. to make hot; गरम करना; करम करणे/उष्‍ण करणे.
  • कासूर compare: कचलम.(kāsūr) (संज्ञा) bullock cart; खटारा; बैलगाडी; ఎద్దులబండి. केडातल कट्टें तरला कासूर कबड़ हींता. A bullock cart is useful for bringing wood from the forest. जंगल से लकडीयाँ लाने को खटारा काम आता है।. जंगलातून जळाऊ लाकुड आणण्यासाठी बैलगाडी कामी येते. అడవి నుండి కట్టెలు తీసుకరావడానికి ఎడ్లబండి పనికిస్తుంది.
  • कास्‍तकारी कियनोर (kās‍takārī kiyanōr) (संज्ञा) farmer; किसान; शेतकरी; వ్యవసాయము చేయువాడు.
  • कास्ता (मुख्य प्रविष्टि देखें): कासुडु.(kāstā) (विशेषण) hot, warm; गरम हुआ; उष्‍ण झाला/गरम झाला; ఉష్ణమైన.
  • किचकिच इन्‍मड़ (kicakic in‍maṛ) (संज्ञा) sound.of.mice; किचकिच करना; खिचखिच करणे; కీస్ కిస్ అని అరవడము.
  • किन्नेरा (संज्ञा) kind of stringed instrument; गोंड लोगोंका एक वाद्य; गोंडाचा एक वाद्य; కిన్నెరా ఒక వాద్యము. कोय्‌तोर किन्नेरा नेकसंतुर. Only the Gond people play the *. गोंड लोगो के पास 'किन्नेरा' पाया जाता है।. गोंडांजवळ किन्नेरा पहायला मिळते. గోండ్స్ మత్రమే కర్నాట్ అనే సంగీతం వాయిద్యం వాయిస్తారు.
  • कियमड़ (kiyamaṛ) Variant: किय्युडु. (स.क्रि.) to do; करना; करणे; చెయుట.
  • किय्युडु1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): कियमड़.
  • किय्युडु2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): सुरुव कियमड़.
  • किस्कुड (kiskuḍ) (स.क्रि.) to pinch; चिमटा लेना; चिम्टा घेणे; గిచ్చుట. उंदि जेगाते वेल्‍लेन पोरलोर जमा आते ओर वरोंक-वरोर किस्‍कुकुंतुर. Little boys gather together in one place and pinch each other. एक जगह सब लड़के इक्‍कट्ठा आये तो वह एक-दुसरे का चिमटा लेते है।. सर्व मुले एकत्र आल्यास ते एकमेकांचे चिम्टा घेतात. ఒక చోట పిల్లలు గుమిగూడితే ఒకరి నోకరు గిచ్చుకొంటారు.
  • की (kī) (सर्वनाम) whether, that.
  • कींकिर (kīṅkir) (संज्ञा) 3-stringed violin-like instrument played with bow; आदिवासी वाद्य; आदिवासींचे एक वाद्य; ఒ రఖమైన వాద్యము.
  • कींकिर पुल्‍ला (kīṅkir pul‍lā) (संज्ञा) bow of stringed instrument; कींकिर वाजवावयाचे एक साधन; 'कींकिर' वाजविण्याचे साधन; వాద్యము ఎగీంచె ఒక సాధనము. कींकिर नेकस‍ना हाटीं कींकिर पुल्‍ला कावाले. In order to play a 'kikri' (stringed instrument) there is a bow. కీక్రి అనే సంగీత సాధనము మ్రోగించుటకు ఖుజా ఉంటుంది.
  • कील बोक्‍का compare: गोट्टी.(kīl bōk‍kā) (संज्ञा) ankle; टखना; टखना; కీలు బొక్క.
  • कीसा (kīsā) (संज्ञा) bottle; शीशी; सीसी; సీసా.
  • कुंकुम (kuṅkum) (संज्ञा) vermilion powder (used to apply a mark on the forehead); कुंकुम; कुंकू; కుంకుమ.
  • कुंकुम अनि गुलाल पोडर (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुंकुम.(kuṅkum ani gulāl pōḍar) (संज्ञा) vermilion and pink powders used for worship; कुंकु और गुलाल; कुंकू आणि गुलाल. पेनकुना पूजा कियला कुंकुमा अनि गुलाल पोडरता बोट्टु तासंतुर. In order to worship the gods, they bring red and pink powder from the market. भगवान का पूजा करते समय कुंकु का उपयोग होता है।. ईश्‍वर पूजा करताना कुंकूचा वापर होतो. దేవుళ్ళ పూజ కొరకు కుంకుమ గులాలు అంగడి నుండి తెస్తారు.
  • कुंकुम अनि गुलाल पोडर (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुंकुम.(kuṅkum ani gulāl pōḍar) (संज्ञा) vermilion and pink powders used for worship; कुंकु और गुलाल; कुंकू आणि गुलाल. पेनकुना पूजा कियला कुंकुमा अनि गुलाल पोडरता बोट्टु तासंतुर. In order to worship the gods, they bring red and pink powder from the market. भगवान का पूजा करते समय कुंकु का उपयोग होता है।. ईश्‍वर पूजा करताना कुंकूचा वापर होतो. దేవుళ్ళ పూజ కొరకు కుంకుమ గులాలు అంగడి నుండి తెస్తారు.
  • कुच्‍चुडु (kuc‍cuḍu) (स.क्रि.) to strike with the fist (not necessarily ‘to punch'); घुसाना; घुसवणे; చొరబెటటము.
  • कुंटमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुंटुड.
  • कुटा वेहामड (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुट्टुडु.
  • कुटार (kuṭār) (संज्ञा) millet heads fed to animals; कुटार; कुटार; కుటార్. जोन्न बुस्‍सी,पेसेल पोट्टु इवुन अंटवुन कुटार इंतुर. During summer we scatter 'millet', and 'dhal' straw for the bullocks and cows. ज्‍वारीचा कोंडा,मुंगाची कोंडा या सर्वाना कुटार असे म्‍हणतात. జొన్న చొప్ప కంది చొప్ప ఎడ్లకు ఎండ కాలంలో మేత పెట్టుతారు.
  • कुंटिद (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुंटुड.
  • कुंटुड (kuṇṭuḍ) Variant: कुंटिद; कुंटमड़; कुंटोड. (अ.क्रि.) to limp, be lame; लंगडना; लंगडणे; కుంటుట.
  • कूटाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुंटुड.(kūṭāl) (संज्ञा) lame man, disabled, cripple; लंगड़ा; लंगडा. काल हेलवोन कूटाल इंतुर. We call someone without legs or arms 'disabled'. जिसका पैर नही होता है, उसको लंगड़ा कहते है।. ज्याला पाय नसतो, त्याला लंग‍डा असे म्‍हणतात. కాళ్ళు చేతులు లేని వారిని కుంటి వారంటారు.
  • कूटि (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुंटुड.(kūṭi) (संज्ञा) lame woman; लंगड़ी(औ); लंगडी; కుంటి.
  • कुटुसमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुट्टुडु.(kuṭusamaṛ) vc. to prick, stab; शिलाना; शिवायला देणे.
  • कुंटोड1 (kuṇṭōḍ) (विशेषण) lame; लंगडा; लंगडा; కుంటివాడు.
  • कुंटोड2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुंटुड.
  • कुट्टा (kuṭṭā) (संज्ञा) stubble (dried stem of maize, millet, etc.), tree stump; खूंटी; कुट; కొయ్య.
  • कुट्टुडु (kuṭṭuḍu) Variant: कुटा वेहामड. (स.क्रि.) to poke, sew, pierce, hoe; सिलाई करना, धुसाना; शिवणे; కుట్టు.
  • कुटुसमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुट्टुडु.(kuṭusamaṛ) vc. to prick, stab; शिलाना; शिवायला देणे.
  • कुड़का रेय्‍के तासमड (kuṛakā rēy‍kē tāsamaḍ) (संज्ञा) a function when the relatives of the bridegroom go to the bride's house for presenting her a sari before marriage; विवाह की एक विधी; लग्‍नातील एक दंडक.
  • कुंडम कय (kuṇḍam kay) (संज्ञा) elbow, kneecap; कुहनी; कोपर; ముంజేయి.
  • टोंग्रा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुंडम कय.(ṭōṅgrā) (संज्ञा) knee; घुटना; गुडघा; మోకాలు; మోకాలి-కీలు.
  • कुडुह्मड़ (kuḍ'̔uhmaṛ) Variant: कुड्‍हुडु. vc. to take off (draped clothing); कपडे उतारना; कपडे काढणे; బట్టల్ వొదలడము.
  • कुडेर (kuḍēr) Variant: कुरेड. (संज्ञा) river, large stream; नाला; नाला; వాగు. इरगा पिर वाताहेंके कुडेर्कु कम्मुड वाता. Having rained the river becomes flooded. अधिक वर्षा के कारण नाले को बाढ़ आयी है।. जास्‍त पावसामुळे नालाला पूर आला आहे. వర్షం వస్తే వాగులు పొంగుతాయి.
  • कुडेह्‍कुन पीसि (kuḍ'̔ēh‍kun pīsi) (संज्ञा) along.the.river; नाले के बाजू से; नाल्यावर; వాగు పక్కల.
  • कुड्डुम (kuḍḍum) (संज्ञा) kind of dumpling; लड्डू; लाडू.
  • कुड्‍दी (kuḍ‍dī) (संज्ञा) coreny of rice; कुजलेले अन्न.
  • कुड्‍हुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुडुह्मड़.
  • कुतिकट्टु (kutikaṭṭu) (संज्ञा) necklace of married woman; मंगलसूत्र; मंगळसुत्र; నల్లపూసల మంగల సూత్రం. नवराल नवरींक कुतिकट्टु दोहांतोर. The groom ties the marriage necklace (mangal sutra) on the bride. दुल्‍हा दुल्‍हन के गलें में मंगलसूत्र बांधता है।. नवरदेव नवरीच्या गळ्यात मंगळसुत्र बांधतो. వరుడు వధువు మెడలో మంగళ సూత్రం కట్టుతాడు.
  • कुतुल कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): संका.(kutul kiyamaṛ) (स.क्रि.) to tickle; गुदगुल्या करणे. सिने पिलाल्‍कुन कव्‍सला ओर्कुन कुतुल कीते ओर इरगा कव्‍वंतुर. In order to laugh we tickle little boys. చిన్న పిల్లలను నవ్వించుటకు గులగుల (కితకితలు) పెట్టుతారు.
  • कुत्तूल (kuttūl) (संज्ञा) bench, seat; चौकी; बसण्याचे एक साधन; పీట.
  • कुत्तेम (kuttēm) (विशेषण) short; संकरा; आखूड; కుత్తెమ్.
  • कुत्तेम आयमड़1 compare: सिन्नगा आयमड़.(kuttēm āyamaṛ) (अ.क्रि.) to shrink (as in cloth); सिकुडना; भाँडा होणे; కుత్తెమ్ అవడము.
  • कुत्तेम आयमड़2 compare: सिन्नगा आयमड़.
  • कुत्तेम कियमड़ (kuttēm kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to be insufficient to wear; आखूड करणे; కుత్తెమ్ చెయడము.
  • कुदुर डोक्‍के (kudur ḍōk‍kē) (संज्ञा) lizard; छिपकली; पाल; గొడా బల్లి.
  • कुदूर डोक्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): डोक्के.(kudūr ḍōkkē) (संज्ञा) house lizard (usually found within houses); पाल; पाल; బల్లి.
  • कुंदेल (kundēl) (संज्ञा) rabbit, hare; खरगोश; ससा; కుందేలు.
  • कुप्पा (kuppā) (संज्ञा) heap; ढेर; ढीग; కుప్ప.
  • कुप्‍पा कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुप्पा.(kup‍pā kiyamaṛ) (स.क्रि.) to heap; ढीग करना; ढीग करणे.
  • कुप्‍पा कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुप्पा.(kup‍pā kiyamaṛ) (स.क्रि.) to heap; ढीग करना; ढीग करणे.
  • कुमूड (मर्रा) (kumūḍ (marrā)) (संज्ञा) gourd-bearing tree; पेड़; झाडाचे एक प्रकार; కుమ్ముడు చెట్టు.
  • कुम्मर पुडी (kum'mar puḍī) (संज्ञा) hornet; एक कीटक का प्रकार; किड्याचे प्रकार; కుమ్మరి పురుగు.
  • कुम्मल (kum'mal) (संज्ञा) potter; कुम्‍हार; कुंभार; కుమ్మరివాడు. कुम्मल अड़्कां-बुड्डीं कीसेक मंतोर. The potter is making a pot. कुंभार मटका बनाता है।. कुंभार माठ बनवतो. కుమ్మరి వాడు కుండ తయారు చేస్తున్నాడు.
  • कुम्मे (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुम्मल.(kum'mē) (संज्ञा) potter's wife; कुंभार की पत्‍नी; कुंभाराची पत्‍नी.
  • कुम्मे (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुम्मल.(kum'mē) (संज्ञा) potter's wife; कुंभार की पत्‍नी; कुंभाराची पत्‍नी.
  • कुय्या (kuyyā) (संज्ञा) spoke of wheel; कंबर खाना; కుయ్య.
  • कुरपुम (kurapum) (संज्ञा) spot on skin; तिल; त्‍वचेवरील पोळ; కుర్పు.
  • कुरपे (kurapē) (संज्ञा) cutting hook, small sickle; कुर्पे; కుర్పె. तव्टम तासना हेटेटुन कुरपे इंतुर. A small sickle is called a *. कुर्पेचा वापर माती खोदण्यासाठी केला जातो. చిన్నకొడవలిని కుర్ప అంటారు.
  • तव्टम तासमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुरपे.(tavṭam tāsamaḍ) (स.क्रि.) to weed; माती खोदणे.
  • कुरेड (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुडेर.
  • कुर्रा (kurrā) (संज्ञा) bull calf; बछडा; गोर्‍हा; కంక.
  • कुर्रा पेय्या (kurrā pēyyā) (संज्ञा) नर बछडा; नर वासरू.
  • कुर्सा compare: पोट्टिगा.(kursā) (संज्ञा) dwarf; बौना; ठेंगणा.
  • कुर्सि (kursi) (संज्ञा) chair; कुर्सि; खुर्ची; కుర్చి.
  • कुलम compare: जाति.(kulam) (संज्ञा) caste, tribe; जाति; जात; కులము.
  • कुलिगाडु (kuligāḍu) (संज्ञा) worker (पु.); मजदूर; कामगार पुरूष; కుళీవాడు.
  • कूलीद (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुलिगाडु.(kūlīd) (संज्ञा) worker (स्त्री.); कामगार स्‍त्री.
  • कुल्‍ला compare: बय्यारा.(kul‍lā) adjl. open; खुला; उघडा.
  • कुल्‍हुड (kul‍huḍ) (अ.क्रि.) to be broken down (as in a vehicle), damaged, collapsed; खोडतोड करणे; కూళిపెయడము.
  • कुसिते (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुसी.(kusitē) (विशेषण) happy; खुश; आनंदी.
  • कुसिर (kusir) (संज्ञा) seasoned vegetables; सब्‍जी; पालेभाजी; కూర.
  • कुसिर सामान (kusir sāmān) (संज्ञा) spices; मसाला; भाजीचे सामान; కూర వస్తువులు.
  • कुसी compare: गम्मति.(kusī) (विशेषण) liking, happy; खुशी; आनंद; అనందం.
  • कुसी-गम्मतिते (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुसी.(kusī-gam'matitē) advl. happily; खूशीसे; गमतीने.
  • कुसी-कुसीते (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुसी.(kusī-kusītē) advl. happily; खुशी-खुशी से; आनंदाने.
  • कुसिते (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुसी.(kusitē) (विशेषण) happy; खुश; आनंदी.
  • कुसी-कुसीते (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुसी.(kusī-kusītē) advl. happily; खुशी-खुशी से; आनंदाने.
  • कुसी-गम्मतिते (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुसी.(kusī-gam'matitē) advl. happily; खूशीसे; गमतीने.
  • कुसुडु (kusuḍu) (अ.क्रि.) to fall, or drop (leaves, or fruit etc.); निसटना; निसटणे.
  • कुहि (kuhi) (संज्ञा) well; कुआँ; विहीर; బావి.
  • कूटा (kūṭā) (संज्ञा) cubit (the length of one's forearm); కూటా.
  • कूटाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुंटुड.(kūṭāl) (संज्ञा) lame man, disabled, cripple; लंगड़ा; लंगडा. काल हेलवोन कूटाल इंतुर. We call someone without legs or arms 'disabled'. जिसका पैर नही होता है, उसको लंगड़ा कहते है।. ज्याला पाय नसतो, त्याला लंग‍डा असे म्‍हणतात. కాళ్ళు చేతులు లేని వారిని కుంటి వారంటారు.
  • कूटि (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुंटुड.(kūṭi) (संज्ञा) lame woman; लंगड़ी(औ); लंगडी; కుంటి.
  • कूटेल (kūṭēl) (संज्ञा) charred wood, a partly burned stick from the fireplace, or a stick still burning; जला हुआ लकडी; विस्तवाची काडी; విస్కూడ్ కట్టె. तडमि मत्ता कट्टेतुन कूटेल इंतुर. After a stick has been burned it is called *. కట్టే కాలిన తరువాత దానిని విస్కూడ్ కట్టే అంటారు.
  • कूड- (kūḍa-) (अ.क्रि.) to roll over, topple over.
  • कूडूस- (मुख्य प्रविष्टि देखें): कूड-.(kūḍūsa-) vc. to push over.
  • कूडी (kūḍī) (संज्ञा) leaf plate; पत्तर; पत्रावडी; విస్తరి (ఆకులు). कूडीं तयार कियला राय आकीं मंचिगा मनंतां. They are picking leaves for making leaf plates. पतराड़ी का उपयोग शादीयों मे खाना खाने के लिये होता है।. पतराड्यांचा वापर लग्‍न समारंभात करतात. వీరు ఇస్తారాకుల కొరకు రాగి చెట్టు ఆకులు తెంపుతున్నారు.
  • कूडूस- (मुख्य प्रविष्टि देखें): कूड-.(kūḍūsa-) vc. to push over.
  • कूर्कु (kūrku) (अ.क्रि.) to doze; नींद; झोप; నిద్ర. सिने पिलाल्‍कुन बस्‍सुने पीसि उद्दुते ओर्कु कुर्का वांता. While in the bus small boys doze off while sitting on a lap. आवश्यकता से जादा खाने से नींद लगता है।. आवश्यकतेपेक्षा जास्‍त जेवल्यास झोप लागते. చిన్నపిల్లలను బస్సులో పట్టి కూర్చుంటే నిద్రపోతారు.
  • कूलीद (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुलिगाडु.(kūlīd) (संज्ञा) worker (स्त्री.); कामगार स्‍त्री.
  • कूलुम (kūlum) (संज्ञा) pus; पस; लस; సీము. पुन्‍कु, गड्डां आसि मत्तस्‍के पप्‍पु कुसिर तित्ते अव कुलुम पींतां. After getting wounds or tumours pus comes. పుండ్లు, గడ్డలు అయితే చీము పట్టుతాయి.
  • कूल्‍हुड (kūl‍huḍ) (स.क्रि.) to scratch; नोचना; खोड़णे; గోకుట.
  • कूसम (kūsam) (संज्ञा) slough of snake, the skin that is cast off; सांप की केचुल; कात; కూసం.
  • कूसम तेंडमड़ (kūsam tēṇḍamaṛ) (संज्ञा) leave.behind.skin.covering.by.cobra; केचुल निकालना; कात काढणे; కూసం తియడము.
  • कूसुड1 (kūsuḍ) Variant: कूसुमड़. (अ.क्रि.) to crow; बांग देना; आरावणे.
  • कूसुड2 (kūsuḍ) (स.क्रि.) to scrape off, strip; रग़डना; पूसणे. तल्‍लक होकना नीय मारते डब्‍बातुन पैहाचि कूसंतुर. When the head rubbing oil is finished we scrape the container. తల నూనే అయిపోతే నూనే డబ్బను చూస్తారు.
  • कूसुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कूसुड1.
  • केंजमड़ (kēn̄jamaṛ) (स.क्रि.) to hear; सुनना; ऐकणे; విను. सिने पिलाल्‍क वेसुड केंजसंतुर. The children are listening. छोटे बच्‍चे बालकथाए सुनना पसंद करते है।. लहान मुलांना बाल कहानी अधिक आवडतात. బాలురు, బాలికలు వింటుంన్నారు.
  • केडा (kēḍā) (संज्ञा) jungle, forest; जंगल; वन; అడవి. बगा अय्ते इरगा मरक, गुट्टां, गट्‍क मनंतंगों, अद जॆगातुन केडा इंतुर. जहां.
  • केडा कोड्‍का पिट्टे (kēḍā kōḍ‍kā piṭṭē) (संज्ञा) wild.sparrow; चिमणी; चिमणी; అడవి పిచ్చుక.
  • केडा गुर्रम (kēḍā gurram) (संज्ञा) wild horse; जंगली घोडा; रानघोडा; అడవి గుర్రమ్.
  • केडा बर्रे compare: काड बर्रे.(kēḍā barrē) (संज्ञा) wild buffalo (lit. forest buffalo); जंगली भैंस; रानरेडा; అడవి బర్రె. केडा बर्रे केडाते मनंता. जंगली भैस जंगल मे रहता है।. रानरेडा रानात/जंगलात राहते.
  • केडा बल्‍ली (kēḍā bal‍lī) (संज्ञा) big.wild.spider; जंगली मकडी; जंगली कोळी; అడవి బల్లి.
  • केडा मन्‍कल (kēḍā man‍kal) (विशेषण) wild man, savage, thug, terror; जंगली मनुष्य; रानटी मानव; అడవి మనిసి.
  • केडा वेरकळ (kēḍā vērakaḷ) (संज्ञा) jungle cat (panther?); जंगली बिल्‍ली; जंगली मांजर; అడవి పిల్లి. केडाते मनना वेरकटुन केडा वेरकळ इंतुर. जंगल मे पाये जानेवाले बिल्‍ली को जंगली बिल्‍ली कहते है।. जंगलात राहणार्‍या मांजराला जंगली मांजर असे म्‍हणतात.
  • केडाकोर (kēḍākōr) (संज्ञा) kind of jungle fowl; जंगली मुर्गी; रान कोंबडी; అడవి కోడి. केडा कोरदा बूरा मुन्नेड्‍क मल्‍सी मनंता. The feathers of a jungle fowl are curved back. जंगल में रहनेवाले मुर्गीयों को जंगली मुर्गी कहते है।. जंगलात वास्‍तव्य असणा-या कोंबडीना जंगली कोंबडी म्‍हणतात.
  • केडाते मनमड (kēḍātē manamaḍ) (संज्ञा) be.in.forest; जंगल में रहना; जंगलात राहणे; అడవిలొ ఉండుట.
  • केडातेन वेलियमड (kēḍātēn vēliyamaḍ) (संज्ञा) roam.in.forest; जंगल में घुमना; जंगलात फिरणे; అడవిలొ తిరగడము.
  • केयमड़ (kēyamaṛ) Variant: केयुडू. (स.क्रि.) to call, summon; बुलाना; बोलवणे; పిలుపు. दूरमताल केयमड़कन्ना दग्‍गेरा होंचि वेहामड़ बॆस. दूर से बुलाने से बेहतर नजदीक जाके बताना कई गुना अच्‍छा है।. दुरून बोलवण्यापेक्षा जवळ जाऊन सांगणे कितीतरी पटीने चांगला आहे.
  • केयुडू (मुख्य प्रविष्टि देखें): केयमड़.
  • केरी (kērī) (संज्ञा) spine; रीढ़.
  • केर्रुडु (kērruḍu) (स.क्रि.) to wear (not said of draped things); पहनना; परिधान करणे/घालणे; తొడగటము. नना अंगी केरतन. I am wearing a shirt. मै शर्ट पहनता हू।. मी अंगात सदरा घालतो. నేను చొక్క వేసాను.
  • केल्‍क वायमड़ (kēl‍k vāyamaṛ) (संज्ञा) grow.hair; बाल उगना; केस येणे; వెంట్రుకలు రావడము.
  • केल्‍लु (kēl‍lu) (संज्ञा) hair; बाल; केस; వెంట్రుక. मनकना तल्‍लाकन्ना मुरतटा तल्‍लक एक्‍को केल्‍क मनंता. आदमी से औरत के सर में ज्यादा बाल होते है।. माणसापेक्षा स्‍त्रियांच्या डोक्यावर अधिक केस असतात.
  • केवपॊगू (kēvapogū) (संज्ञा) ear-ring with bells; झुमका; कानात लावायचा रिंग; చెవి పోగూ. मुरताह्‍क केवदुक केवपॊग तासंतां. औरतें कान में बाली लगाते है।. स्‍त्रिया कानात रिंग लावतात.
  • केव्क (मुख्य प्रविष्टि देखें): केव्वु.(kēvk) (संज्ञा) ears (plural); कान(ज्यादा); कान(अनेक); చెవులు. मनकंकु रोंडु केव्‍क मनंता. मनुष्य को दो कान होते है।. माणसाला दोन कान असतात.
  • केव्वु (kēvvu) (संज्ञा) ear; कान; कान; చెవి; కర్ణము. केव्‍वुने कॆंजंतुर. कान से सुनते है।. कानाने ऐकतात.
  • केव्क (मुख्य प्रविष्टि देखें): केव्वु.(kēvk) (संज्ञा) ears (plural); कान(ज्यादा); कान(अनेक); చెవులు. मनकंकु रोंडु केव्‍क मनंता. मनुष्य को दो कान होते है।. माणसाला दोन कान असतात.
  • केव्‍वु(तुपाकीतद) (kēv‍vu(tupākītada)) (संज्ञा) trigger of gun; बंदूक का घोडा; बंदुकीचा पुर्जा. तुपाकीताल गॊली पेय्‍सला बदुन‍अय्ते अदमंतुरो अदुन तुपाकीता केव्‍वु इंतुर.
  • केस्ला (मर्रा) (kēslā (marrā)) (संज्ञा) kind of tree; पेड़.
  • केहमड़ compare: बंद कियमड़2, बंद कियमड़3.(kēhamaṛ) (स.क्रि.) to shut, close; बंद करना; बंद करणे; మూయుట. बस्‍केळ्‍क आय बॆकेनना होननेंके लॊता तल्‍प केहगोम. हमेशा बाहर जाते समय घर का दरवाज़ा बंद करनी चाहीये।. नेहमी घराच्या बाहेर जातांना घराच्या दार बंद करून जावे.
  • कैसुर compare: हेपुर.(kaisur) (संज्ञा) broom; झाडू; झाडणी; చీపుర్. कैसुर पीसि लॊन हेय्यंतुर. झाडू से घर साफ करते है।. झाडणीने घर झाडून साफ करतात.
  • कॉर्बनडायाक्‍साइड (kŏrbanaḍāyāk‍sā'iḍ) (संज्ञा) Carbondioxide; कॉर्बनडायाक्‍साइड; कार्बनडॉयाक्‍साइड; కార్బన్ డాయ‍అక్సాయడ్.
  • कॊती (kotī) (संज्ञा) red-faced monkey; बंदर; वानर; కోతి. कॊती केडाते मनंता. बंदर जंगल में रहता है।. वानर हे जंगलात राहतात.
  • कॊरु (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोम्‍कु.
  • कॊला compare: पुल्‍ला.(kolā) (संज्ञा) 1 • stick; लकडी; काड़ी/छड़ी; పుల్ల. हॆपुर कॊलाना टोपी कीसि डंडारी करसंतुर. They hit sticks together for the 'chachoy' dance for 'dandari'. झाडूच्या काड्यांपासून बनवलेल्या टोपी डंडारीत वापरतात. చచ్చోయ్ కొలాటముతో దండారి నృత్యం చేస్తారు.
  • 2 • peg of stringed instrument.
3 • arrow; तीर; బాణం.
  • लेक्कन-कोला (मुख्य प्रविष्टि देखें): कॊला.(lēkkana-kōlā) (संज्ञा) piece of chalk.
  • कॊली compare: अर्रा.(kolī) (संज्ञा) room; कमरा; खोली; గది. मा लॊतुक नालूं कोलीं मंतां. मेरे घर में चार कमरे है।. माझ्या घराला एकूण चार खोली आहेत.
  • कॊलू (kolū) (संज्ञा) shell of a mahua flower; फुलन्‍या अगोदरची स्‍थिति; కోలూ.
  • कॊसुल (kosul) (संज्ञा) leg of a bed; ढाचा; ठावा; కోసుల్. कटुल्‍क नालूं कॊसुल्‍क मनंतां. खटिये को चार ढाचायें होते है।. बाजे ला चार ठावा असतात.
  • कोकसम (kōkasam) (संज्ञा) kite (bird); चील; घार; కొకసమ్. कोकसम कोर्कुनां कोर्के तेहाकुंचि ओंता. In villages, the kite (bird) having caught a hen goes (flies) away. घार कोंबड्याचा कोंबड्या उचलून नेते. గ్రద్ద ఊరిలోని కొళ్ళ పిల్లలను ఎత్తుకొని పోతుంది.
  • कोंका नक्‍का (kōṅkā nak‍kā) (संज्ञा) Fox; लोमडी; लांडगा; కొంక నక్క.
  • कोंकिड-किंकिड compare: वंकर-डिंकरा.(kōṅkiḍa-kiṅkiḍ) (विशेषण) zig-zag; आडा-टेढा; वाकडा-तिकडा; వంకర డింకర. तरास कोंकिड-किंकिड आसेके वितंता. साप वाकडा-तिकडा होत धावतो.
  • कोक्‍की (kōk‍kī) (संज्ञा) mountain peak; पहाड का शिखर; पर्वतावरील उंच सखल भाग; కొక్కి.
  • कोंगा1 (kōṅgā) (संज्ञा) stork; बगुला; बगळा; కొంగ.
  • कोंगा2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): एत्तू2.(kōṅgā) (संज्ञा) stork bird (lit. tall bird); बगला; बगळा. कोंगा कुडेह्‍क, बेरेह्‍कुन पीसि मनंता. बगला नाला, नदी के किनारे पाया जाता है।. बगळा नाला, नदीच्या काठी असतात.
  • कोगिल पिट्टे (kōgil piṭṭē) (संज्ञा) Indian cuckoo; कोयल; कोकिळा; కొకిల పిట్టె. कोगिल पिट्टेता आवाज/लॆंग तिय्यगा मनंता. कोयल की आवाज बहुत मिठा होता है।. कोकिळेचा आवाज खुपच मधुर/गोड असतो.
  • कोंगु (kōṅgu) (संज्ञा) end portion of a dhoti; धोती का चोली; धोतराचे पदर; కొంగు/అంచు.
  • कोंचम-कोंचम compare: गिचचो-गिचचो.(kōn̄cama-kōn̄cam) (विशेषण) little-little; थोडा-थोडा; थोडे-थोडे; కొంచం కొంచం. नना इंदकेन कोंचम-कोंचम इंग्‍लीश करियसेके मंतन. मै अभी थोडा-थोडा इंग्‍लीश पढ़ रहा हूँ।. मी आताच थोडे-थोडे इंग्रजी शिकत आहे.
  • कोंटा compare: मूला.(kōṇṭā) (संज्ञा) corner; कोना; कोपरा; మూల. पॊड्‍द होत्ते कोर्कु अवुना कोंटते होंचि मींडतां शाम होते ही मुर्गीयां अपने कोने मे जाके सो जाते है।. रात्र झाली की कोंबड्या आपल्या कोपर्‍यात जाऊन झोपतात.
  • पॆंदा अर्रा(आ अर्र‍ता उंदि मूला) (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोंटा.(pendā arrā(ā arra‍tā undi mūlā)) (संज्ञा) corner set aside for worship; देवघर; देवघर. लोता लोप्‍पो उंदि अर्राता मूलाते पेन मनंता. Inside the house, one corner is set aside for worship. हर घर मे एक देवघर होता है।. प्रत्येक घरात एक देवघर असते. ఇంటిలో ఒక మూల దేవుడు స్థలం ఉంటుంది.
  • कोटी (kōṭī) (संज्ञा) crore, one hundred lakhs, (ten million); करोड़; कोटी; కోటి. कोटी रूपें मत्तोन कोटेस्वर इंतुर. जिसके पास करोड़ रुपया है, उसे करोडपती कहते है।. ज्याचाजवळ कोटी रुपये आहेत, त्याला कोटेश्‍वर म्‍हणतात.
  • कोड़का compare: दोड्डी.(kōṛakā) (संज्ञा) 1 • cowshed; गौशाला; गोठा; కొట్టము; పశువులపాక. गोड़कुंक मींडला कियना जॆगातुन कोड़का इंतुर. To keep all the cows, goats, and buffaloes together a cowshed is made. पशूओं का रहने का ठिकाण को गोटा कहते है।. जनावरांच्या राहण्याचा जागेला गोठा म्‍हणतात. జంతువులను, ఉంచడానికి కొట్టము చేస్తారు.
  • कोडका पिट्टे compare: ऊर बिस्‍के.(kōḍakā piṭṭē) (संज्ञा) sparrow; चिमणी; चिमणी; పిచ్చుక. कोडका पिट्टें लोह्‍कुन पीसे मनंतां. चिमणी घर-आंगण में ही पाया जाता है।. चिमणी घर-परिसरातच आढळतात.
  • कोड़का पिट्टे मेंजू (kōṛakā piṭṭē mēn̄jū) (संज्ञा) egg.of.sparrow; चिमणी का अंडा; चिमणीची अंडी; పిచ్చుక గుడ్డు.
  • कोड़ंज़ (kōṛan̄z) (संज्ञा) fat; चरबी; चरबी; కొడంజ్. पद्दिक एक्‍को कोड़ंज़ मनंता. सुवर को ज्यादा चरबी होता है।. डुकराला जास्‍त चरबी असतो.
  • कोड़ंज़ निय्यु (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोड़ंज़.(kōṛan̄z niyyu) (संज्ञा) oil prepared out of fat; चरबी का तेल; चरबीचा तेल.
  • कोड़ंज़ निय्यु (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोड़ंज़.(kōṛan̄z niyyu) (संज्ञा) oil prepared out of fat; चरबी का तेल; चरबीचा तेल.
  • कोडंज निय्यू (kōḍan̄j niyyū) (संज्ञा) fat.oil; चरबी तेल; चरबी तेल; కొడంజ్ నూనె.
  • कोडजेल्‍ला(जिम्मा/मीन) (kōḍajēl‍lā(jim'mā/mīna)) (संज्ञा) kind of fish; జెల్లా జహ్. कोडजेल्‍लक् नड़ीपोरो पेद्दा हाप मनंता.
  • कोडपा जिम्मा (kōḍapā jim'mā) (संज्ञा) kind.of.fish; ఒక చేప పేరు.
  • कोंडागोर्रे (kōṇḍāgōrrē) (संज्ञा) deer (gazelle?); हिरण; जंगली मेंढी; జింక.
  • कोडियड (kōḍiyaḍ) (संज्ञा) son's wife, daughter-in-law; बहु; सून; కొడలా. मर्रिना मुत्तो कोडयड आंता. लडके की पत्‍नी बहू लगती है।. मुलाची पत्‍नी सून लागते.
  • कोंडीं (kōṇḍīṁ) (संज्ञा) clamp.of.scorpion; बाल; కొండి.
  • कोंडेंगा compare: गड्डी मूंजु.(kōṇḍēṅgā) (संज्ञा) kind of monkey; वानर; माकड; కొండెంగా.
  • कोंडेंगा मुसकिरी (kōṇḍēṅgā musakirī) (संज्ञा) face.like.a.monkey; बंदर जैसा मूह; माकडासारखे तोंड; కొండెంగా మూతీ.
  • कोंडेंगालेसीं मरक एक्‍कुमड़ (kōṇḍēṅgālēsīṁ marak ēk‍kumaṛ) (संज्ञा) climb.tree.like.a.monkey; बंदर की तरह पेडों पर चढ़ना; बंदरासारखे झाडावर चढणे; కొండెంగాలా చెట్లు ఎక్కడము.
  • कोड्डी compare: सुय्यगा.(kōḍḍī) (संज्ञा) point, crest; नोक; टोक; కోన; మూల. नना उंदि मल्‍का तुमिर मराता कोस्‍सा कोड्डीदाका एकतन. If a thorn goes into the foot they remove it with the point of a needle. కాలకు ముల్లు గ్రుచ్చినచో సూదితో తీస్తారు.
  • कोंड्रा (संज्ञा) long section of a field, aisle, (when planting cotton, the field is divided into sections by planting single rows of other crops such as lentils).
  • कोताल बाई (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोत्लल.(kōtāl bā'ī) (संज्ञा) watchman's wife; कोतवाल औरत; कोतवालिण. कोत्‍लना मुत्तोन कोताल बाई इंतुर. कोतवाल की पत्‍नी को कोतवाल बाई कहते है।. कोतवालाच्या पत्‍नीला कोतवालिण म्‍हणतात.
  • कोतीतसंटा अल्‍बट्‍कु (kōtītasaṇṭā al‍baṭ‍ku) (संज्ञा) monkey.life.behaviour; बंदर कि जैसा; बंदर्‍याची सवय; కొతిలాంటి అలవాట్లు.
  • कोतीतालेसीं दिसमड (kōtītālēsīṁ disamaḍ) (संज्ञा) looks.like.a.monkey; बंदर की तरह दिखना; बंदरासारखे दिसणे; కొతిలాగా కనపడటము.
  • कोत्ता (kōttā) (संज्ञा) coin; धन; नाणे; డబ్బు. एनकटा एंडी कोत्तां मत्तां. गुजरे जमाने मे चांदी के सिक्‍के बाजार में थे।. जुन्‍या काळात चांदीचे नाणे चलनात होते।.
  • रूपें1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोत्ता. compare: कोत्तां.(rūpēṁ) (संज्ञा) money; रुपया; रुपये/पैसे; డబ్బులు. मना देसेमते रुपया ताकंता. अपने देस का चलन रुपया है।. आपला देशाचा चलन रुपया आहे.
  • कोत्तां compare: रूपाय, रूपें1.(kōttāṁ) (संज्ञा) money (pl.); पैसे; पैसे; పైసలు. बतलना असनद मत्ते कोत्तां हीसि अस्‍संतुर. कुछ खरिदने के लिये पैसा देना अनिवार्य है।. काही विकत घेण्यासाठी पैसे मोजावे लागतात.
  • कोत्लल (kōtlal) (संज्ञा) watchman; कोतवाल; कोतवाल; కొతాలివాడు. पटवारीन पज्‍जो बोर अय्ते वेलियंतोरो ओन कोत्‍लल इंतुर. जो पटवारी के साथ रहता है, उसे कोतवाल कहते है।. तलाठ्यासोबत जो माणूस राहतो, त्याला कोतवाल असे म्‍हणतात.
  • कोताल बाई (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोत्लल.(kōtāl bā'ī) (संज्ञा) watchman's wife; कोतवाल औरत; कोतवालिण. कोत्‍लना मुत्तोन कोताल बाई इंतुर. कोतवाल की पत्‍नी को कोतवाल बाई कहते है।. कोतवालाच्या पत्‍नीला कोतवालिण म्‍हणतात.
  • कोंदना हाटुम (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोंदा.(kōndanā hāṭum) (संज्ञा) cattle section or division; बैल बझार; बैलांचा बाजार. हाटुमते बेके कोंदां अस्‍सला दोरकंतंगो हेकेटा जेगातुन कोंदना हाटुम इंतुर. The place were the bullocks sit in the market is called the *. जिस बझार में बैल भिकता है, उस बझार को बैलों का बझार कहते है।. ज्या बाजारात बैलांचा विक्री-खरेदी होते त्या बाजाराला बैलांचा बाजार असे म्‍हणतात. ఎడ్ల అంగడి ఉంటుంది. ఎడ్లు ఆమ్మె స్థలాన్ని ఎడ్ల వాడా అంటారు.
  • कोंदा (kōndā) (संज्ञा) bull; बैल; बैल; ఎద్దు. नॆली कियना प्रति मनकनगा कोंदा मनंता. खेती करनेवाला हर किसान के पास बैल होता है।. शेती करणार्‍या प्रत्येक शेतकर्‍याकडे बैल असतो.
  • कोंदना हाटुम (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोंदा.(kōndanā hāṭum) (संज्ञा) cattle section or division; बैल बझार; बैलांचा बाजार. हाटुमते बेके कोंदां अस्‍सला दोरकंतंगो हेकेटा जेगातुन कोंदना हाटुम इंतुर. The place were the bullocks sit in the market is called the *. जिस बझार में बैल भिकता है, उस बझार को बैलों का बझार कहते है।. ज्या बाजारात बैलांचा विक्री-खरेदी होते त्या बाजाराला बैलांचा बाजार असे म्‍हणतात. ఎడ్ల అంగడి ఉంటుంది. ఎడ్లు ఆమ్మె స్థలాన్ని ఎడ్ల వాడా అంటారు.
  • कोनम बाम (kōnam bām) (संज्ञा) a.kind.of.fish; ఒ చేప పేరు.
  • कोन्‍ली (kōn‍lī) (संज्ञा) kind of small clay pot; कढ़ाई; एक प्रकारचे भांडे. एनकटा आदिवासीर्क कोन्‍लीते गाटो अटुंदुर. गुजरे जमाने के आदिवासी समाज के लोग इस तरह की बरतन मे खाना पकाते थे।. पुरातन काळातील आदिवासी लोक अशा प्रकारच्या भांड्यात स्वयंपाक करायचे.
  • कोबेर निय्यु (kōbēr niyyu) (संज्ञा) coconut.oil; नारियल तेल; नारळाचे तेल; కొబ్బెర నునె.
  • कोब्‍बेर काया compare: नारलेम काया.(kōb‍bēr kāyā) (संज्ञा) coconut; नारियल; नारळ; కొబ్బరికాయ. पोलाला पंडुगुना नाड हनमंतुना गुड़ीते कोब्‍बेर कायां पय्‍हंतुर. On the 'pola' festival day everyone breaks a coconut at the Hanuman (temple). पोला उत्‍सव में हनुमान मंदिर में नारियल फोड़ा जाता है।. पोळ्याच्या दिवशी हनुमान मंदिरात नारळ फोडतात. పొలాల పండుగ రోజున అందరు అంజనేయుని గుడిలో టెంకాయ కొట్టుతారు.
  • कोब्‍बेर मारा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोब्‍बेर काया.(kōb‍bēr mārā) (संज्ञा) coconut tree; नारियल का पेड़; नारळाचे झाड; కొబ్బరి (చెట్టు). कोब्‍बेर मरा अन्नी जॆगाने पिस्‍सो. नारियल का पेड़ हर जगह जिवित नही रह सकता।. नारळाचे झाड कोणत्याही ठिकाणी जगु शकत नाही.
  • कोब्‍बेर कुड़का compare: नारलेम काया.(kōb‍bēr kuṛakā) (संज्ञा) inner white part of coconut; नारियल का सफेद भाग; नारळाचा पांढरा भाग; కుడుక. कोब्‍बेर काया पैहातंका कोब्‍बेर कुड़का पलते अर्रंता. नारियल फोडने के बाद सफेद भाग बाहर निकलता है।. नारळ फोडल्यावर नारळाचा पांढरा भाग बाहेर पडल्याचा दिसतो.
  • कोब्‍बेर मरा (मुख्य प्रविष्टि देखें): नारलेम काया.
  • कोब्‍बेर मारा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोब्‍बेर काया.(kōb‍bēr mārā) (संज्ञा) coconut tree; नारियल का पेड़; नारळाचे झाड; కొబ్బరి (చెట్టు). कोब्‍बेर मरा अन्नी जॆगाने पिस्‍सो. नारियल का पेड़ हर जगह जिवित नही रह सकता।. नारळाचे झाड कोणत्याही ठिकाणी जगु शकत नाही.
  • कोमटि जाति (kōmaṭi jāti) (संज्ञा) a Telugu caste name; कोमटी(एक जात); कोमटी(एक जात); కోమటోడు. मना देसेमते मनना अन्नी जातिनाल कोमटि उंदि जाति आंदु. हमारे जितनी भी जातीयाँ है, उसमे से कोमटी इक जात है।. आपल्या देशातील अनेक जातींपैकी कोमटी ही एक जात आहे.
  • कोमन्नापोरो (kōmannāpōrō) (संज्ञा) on.the.branch; डाली के ऊपर; फांद्यावर; కొమ్మలపైన.
  • कोम्‍कु compare: कोह्‍कु.(kōm‍ku) Variant: कॊरु. (संज्ञा) horn; सींग; शिंगे; కొమ్ములు. एटीं, गोड़क, कॊंदांक कोम्‍कु मनंतां. बकरी, गय्या, बैल को सींग होते है।. बकरी, गाय, बैल यांना शिंगे असतात.
  • कोम्मा compare: पंगा.(kōm'mā) (संज्ञा) twig; टहनी; फांदी; కొమ్మ. मराता कोम्मां हीके-हेके ऊंगंतां. The twigs of a tree go this way and that way. पेड़ के टहनी हवा के कारण हिलने लगते है।. झाडाचे फांदे वा-याने इकडे-तिकडे डोलतात. చెట్టు కొమ్మలు అటు ఇటు వెళ్ళుతాయి.
  • कोम्मु compare: कोर.
  • कोया (kōyā) (संज्ञा) Gond; गोंड (जाती); गोंड(जमात); గోండి. कोया उंदि जाति आंदु. गोंड एक जात है।. गोंड हा एक जात आहे.
  • कोय्‌तड (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोया.(kōy‌taḍ) (संज्ञा) Gond woman; गोंडी औरत; गोंडी स्‍त्री.
  • कोय्‌तोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोया.(kōy‌tōr) (संज्ञा) Gond man; एक आदिवासी जमात; आदिवासी जमात. कोयतोर एक्‍कोते एक्‍को केडा दग्‍गेरा मनंतुर. Those who live in small villages (lit. forest habitations) are called 'koitor' (Gonds). आदिवासी जमाती विशेष करके जंगल क्षेत्र मे ही रहते है।. आदिवासी जमाती हे विशेष करून जंगलाजवळच वस्‍ती करून राहतात. అడవులలో, గూడెలలో ఉండేవారు గోండువారు.
  • कोया बाषा (kōyā bāṣā) (संज्ञा) Gondi language; गोंडी भाषा; गोंडी भाषा; గోండి భాష. कोयतोर वडकना बाषातुन कोया बाषा इंतुर. गोंड लोग जो भाषा बोलते है, उसे गोंडी भाषा कहते है।. गोंड लोक जी भाषा बोलतात, त्या भाषेलाच गोंडी भाषा म्‍हणतात.
  • कोय्‌तड (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोया.(kōy‌taḍ) (संज्ञा) Gond woman; गोंडी औरत; गोंडी स्‍त्री.
  • कोय्‌तोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोया.(kōy‌tōr) (संज्ञा) Gond man; एक आदिवासी जमात; आदिवासी जमात. कोयतोर एक्‍कोते एक्‍को केडा दग्‍गेरा मनंतुर. Those who live in small villages (lit. forest habitations) are called 'koitor' (Gonds). आदिवासी जमाती विशेष करके जंगल क्षेत्र मे ही रहते है।. आदिवासी जमाती हे विशेष करून जंगलाजवळच वस्‍ती करून राहतात. అడవులలో, గూడెలలో ఉండేవారు గోండువారు.
  • कोय्या पोक्‍का (kōyyā pōk‍kā) (संज्ञा) hole.in.the.ground; खुटा गड्डा.
  • कोय्युडु (kōyyuḍu) Variant: कोय्युमड़. (स.क्रि.) to cut, carve, cut throat (as in sacrifice); काटना; कापणे; కొయ్యడము. वंजीपंटा मूडनेल्‍कुंक कॊतक वांता. धान का फसल तीन महिने बाद काटने योग्य होता है।. भातशेती तीन माहिनेनंतर कापण्यास सुरुवात करतात.
  • कोय्युमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोय्युडु.
  • कोर compare: कोम्मु.(kōr) (संज्ञा) horn; सींग; शिंग; కొమ్ము. बर्रेता कोर पेद्दगा मनंता. भैस का शींग बड़ा होता है।. म्‍हैसाची शिंगे मोठे असतात.
  • कोर पीसे (kōr pīsē) (संज्ञा) chicken; मुर्गी का पिल्‍लु; कोंबडीची पिल्‍लू; కొడి పిల్ల.
  • कोर पुर्कि (naḍ) (संज्ञा) bed bug.
  • कोर पेट्टा (kōr pēṭṭā) (संज्ञा) young hen, pullet; छोटी मुर्गी; तरूण कोंबडी; కోడి పెట్ట. कोर्रु उंदि ईता आयंदाका पेट्टा मनंता.
  • कोरगूडा (kōragūḍā) (संज्ञा) chicken nest - for hens to lay and hatch their eggs; मुर्गी का घोंसला; कोंबडीची घरटे; కోళ్ళగూడు. कोर बगा अय्ते गुडुक/मेस्‍क तासंतनो आ जॆगातुन कोरगूडा इंतुर. मुर्गी जिस घोंसले मे अंडा देता है, उस घोंसले को मुर्गी का घोंसला कहते है।. ज्या घरट्यात कोंबडी अंडी देते, त्या घरट्याला कोंबडीची घरटी म्‍हणतात.
  • कोरडॊकी (kōraḍokī) (संज्ञा) 1 • eggshell; अंडे का छिल‍का; अंड्याचे कवच. कोर्रु गुड्डुन पैहासि पीसेतुन वॆरे कीतंका आ गुड्डुनद बतलैते मनंतनो अदुन कोरडॊकी इंतुर. अंडीला फोडून पिल्‍लू बाहेर आल्यावर अंड्याची जी स्‍थिति असते तिला अंड्याचे कवच असे म्‍हणतात.
2 • shell of crab.
3 • stone of fruit.
  • कोर-पेट्टा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोर्रु.(kōra-pēṭṭā) (संज्ञा) pullet, young hen; तलंग; तलंग. कोर्रु उंदि ईता आयका मुन्ने दान कोर पेट्टा इंतुर. मुर्गी की युवा अवस्‍था को तलंग कहते है।. कोंबडीच्या युवा आवस्‍थेला तलंग म्‍हणतात.
  • कोर-पोरि (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोर्रु.(kōra-pōri) (संज्ञा) young fowl, chicken; मुर्गी का पिल्‍लू; कोंबडीची पिल्‍लू; కోడిపిల్ల. कोर पोरि सिन्नस्‍के हूडला बॆस दिस्‍संता. मुर्गी का पिल्‍लू बचपन में देखने को बहुत सुंदर दिखता है।. कोंबडीची पिल्‍लू लहान असताना पहायला फारच सुंदर दिसते.
  • कोरबूरा (kōrabūrā) (संज्ञा) cock's feather; कोंबड्याचे पीस; కోడి బూరు. कोर्दा मॆंदुल्‍क मनना बूरातुन कोरबूरा इंतुर. कोंबडीच्या शरीरावर पिसे असतात.
  • कोरमेंजू (kōramēn̄jū) (संज्ञा) hen's egg; मुर्गी का अंडा; कोंबडीची अंडी; కోడి గుడ్డు.
  • कोराल्‍क (kōrāl‍k) Variant: कोह्‍कु. (संज्ञा) two.long.teeth.of.carnivorous.animals; हिंस्‍त्र प्राण्याचे दात; కొమ్ములు. केडा पद्दिक कोरम मनंता.
  • कोरियमड़ compare: गीकमड़.(kōriyamaṛ) (स.क्रि.) to shave; दाड़ी बनाना; दाडी करणे; గడ్డెమ్ తియడము. इर गड्डेम गीकसेके./कोरियसेके मंतोर. The man is shaving. यह आदमी दाड़ी बनाता है।. हा माणूस दाडी करत आहे. ఈయన గడ్డం తీస్తున్నాడు.
  • कोरॆं-कोरॆं इन्‍मड़ (kōreṁ-kōreṁ in‍maṛ) (संज्ञा) sound.of.hen; मुर्गी का आवाज; कोंबड्याचे आवाज; కొర్రెం అని అర్వడము.
  • कोरोप (kōrōp) (स.क्रि.) buttermilk; मही; ताक; సల్ల. पेरगुंकन्ना पल्‍सगा मनानदुन कोरोप इंतुर. Buttermilk is made by churning curd. दुध से ताक बनाया जाता है।. दुधापासून ताक बनवतात. పెరుగును ఒక పాత్రలో చల్ల చేస్తారు.
  • कोर्कुड (kōrkuḍ) Variant: कोर्कुमड़. (स.क्रि.) to gnaw, bite; काटना; चावा घेणे; కొర్కడము. पंजरमते मनना रंबातुन पिय्यानय्ते अद कोर्कंता. पिंजर्‍यातील पोपटाला पकडल्यास ती चावते.
  • कोर्कुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोर्कुड.
  • कोर्दा कुरकुर इन्‍मड़ (kōrdā kurakur in‍maṛ) (संज्ञा) calling.little.chicks.to.mother; मुर्गी के बच्‍चों को बुलाने की आवाज; कुरकुर करणे; కుర్ కుర్ అనడము.
  • कोर्री (kōrrī) (संज्ञा) bean; सेम; वाल; చిక్కుడు. कोर्रीना गुगरीं वाटसि तिंतुर. सेम का नाश्ता बनाके खाते है।. वालापासून उसळ बनवतात.
  • कोर्री काया (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोर्री.(kōrrī kāyā) (संज्ञा) bean pods; वालाचे शेंगा; చిక్కుడు కాయలు. कोर्री कायन कुसिर कीसि तिंतुर. वालाच्या शेंगाची भाजी बनवून खातात.
  • कोर्री काया (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोर्री.(kōrrī kāyā) (संज्ञा) bean pods; वालाचे शेंगा; చిక్కుడు కాయలు. कोर्री कायन कुसिर कीसि तिंतुर. वालाच्या शेंगाची भाजी बनवून खातात.
  • कोर्रु (kōrru) (संज्ञा) hen, fowl; मुर्गी; कोंबडी; కోడి. कोर्रु मेस्‍क/गुडुक तासंता. मुर्गी अंडा देता है।. कोंबडी अंडी देते.
  • कोर-पोरि (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोर्रु.(kōra-pōri) (संज्ञा) young fowl, chicken; मुर्गी का पिल्‍लू; कोंबडीची पिल्‍लू; కోడిపిల్ల. कोर पोरि सिन्नस्‍के हूडला बॆस दिस्‍संता. मुर्गी का पिल्‍लू बचपन में देखने को बहुत सुंदर दिखता है।. कोंबडीची पिल्‍लू लहान असताना पहायला फारच सुंदर दिसते.
  • कोर-पेट्टा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोर्रु.(kōra-pēṭṭā) (संज्ञा) pullet, young hen; तलंग; तलंग. कोर्रु उंदि ईता आयका मुन्ने दान कोर पेट्टा इंतुर. मुर्गी की युवा अवस्‍था को तलंग कहते है।. कोंबडीच्या युवा आवस्‍थेला तलंग म्‍हणतात.
  • कोलयल compare: नक्‍का.(kōlayal) (संज्ञा) fox; लोमडी; कोल्‍हा; నక్క. नरकड्‍कु कुडेटे होंचि एटोन तिनना जिवराशीतुन कोलयल इंतुर. At night at the river it howls and eats crabs from their holes - that is called a fox. लोमडीयाँ जंगल मे रहते है।. कोल्‍हा जंगलात राहते. వాగులో రాత్రి పూట ఎండ్రికాయాలు తినె జంతువును నక్క అంటారు.
  • कोलाटम (kōlāṭam(āṭā)) (संज्ञा) kind of game; एक खेल; एक गावटी खेळ; ఒక పల్లె ఆట. होली पंडुगुंक कोलाटम आटा करसंतुर. होली उत्‍सव में यह खेल खेलते है।. होळीला अशा प्रकारचा खेळ खेळला जातो.
  • कोलिमते काचुह्मड (kōlimatē kācuhmaḍ) vc. to forge (implements); भट्टी में गरम करना; भट्टीमध्ये उष्‍णता देणे. कम्मरि मरसुकुन कोलिमते काच्‍हांतोर. The ironsmith forges axes. लोहार लोहे को गरम करता है।. लोहार लोखंडाला उष्‍णता देऊन विरघळवतो. కమ్మరి గొడ్డళ్లు పదును చేస్తారు.
  • कोली compare: अर्रा.
  • कोस (kōs) (संज्ञा) a distance of two miles; दो मील का अंतर; दोन मैलाचा अंतर. जोगनगुडा अनि उमानूर नड्डुम कोसेड अंतर मंता. जोगनगुडा और उमानूर के बीच का अंतर दो मील का है।. जोगनगुडा आणि उमानूर मधील अंतर दोन मैलाचा आहे.
  • कोसिस कियमड़ compare: प्रयत्‍न कियुडु.(kōsis kiyamaṛ) (स.क्रि.) to attempt, to try; कोशिश करना; प्रयत्‍न करणे; ప్రయత్నము చేయుట. कोसिस कियनोर बस्‍केने ओडोड. कोशिश करनेवालों की हार नही होती।. प्रयत्‍न करत राहणे हे माणसाचे धर्म आहे.
  • कोस्‍सा (kōs‍sā) (संज्ञा) end of an object; छोर; शेवटचा टोक; ఆఖరీ కొస్స.
  • कोह्‍का (kōh‍kā) (स.क्रि.) 1 • to pound (in a mortar); बिबा; జీడి. पुन्‍नु आते कोह्‍का तासते मग्‍गंता. चोट लगने से बिबा लगाने से आराम मिलता है।. मार लागल्यास बिबा लावल्याने आराम पडते.
2 • to beat (stalks of millet wheat, etc. with a stick so that the seeds fall off).
3 • to grind into a paste.
  • कोह्का मरा (kōhkā marā) (संज्ञा) bhilwa tree; बिबा का पेड़; बिबाचे झाड; జీడి (చెట్టు). कोह्‍का मरा उंदि मत्तु मरा आंदु बिबा का पेड़ एक आयुर्वेदीक पेड़ है।. बिबाचे झाड हे एक औषधी झाड आहे.
  • कोह्‍कामड (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोह्कुडु.
  • कोह्‍कु (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोराल्‍क. compare: कोम्‍कु.
  • कोह्कुडु (kōhkuḍu) Variant: कोह्‍कामड. (स.क्रि.) 1 • to gore; टोचना; टोचणे. नांगेल उडानेंके कोंदन मुलगकट्टेते कोह्‍कंतुर. हल चलाते समय बैलों को तुतारी से टोचते है।. नांगरताना बैलांना तुतारीने टोचतात.
2 • to pierce (when having a tattoo).
  • क्षार (kṣār) (संज्ञा) क्षार; क्षार; క్షారము.
  • गंगा (gaṅgā) (संज्ञा) Ganges (stream in Utnur Taluk), river; गंगा नदी; गंगा नदी; నది (గంగా). गंगा बेरेड़ मना देसेमता पवित्र बेरेड़ इंतुर. गंगा नदी को पवित्र नदी कहते है।. गंगा नदीला पवित्र नदी म्‍हणुन संबोधतात.
  • गंज (gan̄j) (संज्ञा) cooking vessel; बरतन/गंज; गंज; గంజు. गंजुने गाटो अट्टांतुर. बरतन/गंज में चावल पकाते है।. गंजामध्ये भात बनवतात.
  • गजगजा वन्‍कुमड़ (gajagajā van‍kumaṛ) (अ.क्रि.) to.shiver; थरथर कांपना; थरथर कापणे; గజ్జ గజ్జ వణకాడము. नर्कड्‍क बुरकल वांता इंचि वेहातेंके राकेश गज‍गजा वन्‍काला दल्‍गुतोर. रात को शेर आने की खबर सुनकर राकेश थरथर कांपने लगा।. रात्री वाघ येईल या भितीने राकेश थरथर कापू लागला.
  • गंजय (gan̄jay) (संज्ञा) a drug; गांजा; गांजा; గంజయ్. गंजय उनानेंके मात्रलोर इरगा पोया होड्‍संतुर. Old men in the villages smoke/inhale 'ganja' (a drug). गांजा यह एक प्रकार का नशीला चिज है।. गांजा हा एक मादक पदार्थ/द्रव्य आहे. ఊర్లలో ముసలివారు గంజాయి త్రాగెటప్పుడు పొగ పీల్చుకుంటారు.
  • गज्जि (gajji) (संज्ञा) rashes.on.skin; खरुज; खरुज; గజ్జి; గోకుడు. गज्‍जि आते इरगा दुर्दा तेदंता. खरुज होने से बहुत खुजली होता है।. खरुज झाल्यास खूप खाजवते.
  • गज्‍जे compare: लुंगुर.(gaj‍jē) (संज्ञा) sacred brass ankle bell; घुंघरु; घुंघरु; గజ్జె. एगरानेंके काल्‍कुंक गज्‍जें दोहाचि एगरंतुर. During Demsa they tie ankle-bells on their legs and dance. नाचते समय आदिवासी नृत्यक पैरों में घुंघरु बांधते है।. नाचताना आदिवासी नृत्यक पायांना घुंघरु बांधून नाचतात. డెమ్‌సా నృత్యంలో కాలకి గజ్జెలు కట్టి నృత్యం చేస్తారు.
  • गज्‍जेर पंडि (gaj‍jēr paṇḍi) (संज्ञा) date palm; खजूर; खजूर; ఖర్జూరము. गज्‍जेर पंडिं नाशिक जिल्‍लते दोर्कंतां. खजूर के फल नाशिक जिले में पाया जाता है।. खजूर नाशिक जिल्‍ह्यात मोठ्या प्रमाणात पिकवतात.
  • गंटा1 (gaṇṭā(gōṛak,ēṭīnnā bōṇṛagēṅk dōhanada)) (संज्ञा) small cattle bell used on the necks of cattle, but also tied to the waist or ankles for ceremonial dancing; बैल के गले में बांधने का घंटा; बैलांचा गळ्यात टाकावयाची घंटी; పశువుల మెడలొ కట్టె ఘంట. दोंगा गोड्‍कुना बोंडगेक गंटा दोहंतुर.
  • गंटा2 (gaṇṭā) (संज्ञा) hour; घंटा; तास. नना रोज हेय्यूं गंटां हदवंतन. मै हरदिन पाच घंटे पढ़ाई करता हू।. मी दररोज पाच तास अभ्यास करतो.
  • गंटेपुस्‍ती (gaṇṭēpus‍tī) (संज्ञा) mangalsutra; डोरला; మంగలసుత్రము.
  • गट्का (gaṭkā) jowar.meal; गट्‍का; ज्‍वारीचे पीठ.
  • गट्टिगा1 (bir) (विशेषण) tight; घट्‌ट.
  • गट्टिगा2 (gaṭṭigā) (विशेषण) hard, solid, durable, stiff, firm, strong; कठीण; कठीण; గట్టిగ.
  • गट्टिगा3 (gaṭṭigā) (विशेषण) hard, strong; मजबूत; मजबूत. नावा पल्‍कु गट्टिगा मंतां. मेरे दात मजबूत है।. माझे दात मजबूत आहेत.
  • गट्टितनम (gaṭṭitanam) (संज्ञा) bravery; मजबुती; बळकटपणा; గట్టితనమ్.
  • गडापारा (gaḍāpārā) (संज्ञा) crowbar; सब्‍बल; सब्‍बल; గడ్డపార.
  • गडि (gaḍi) (संज्ञा) a watch, timepiece; घड़ी; घड्याळ; గడియారము. गडिते टाईम हूळांतुर. घड़ी में समय देखते है।. घड्याळात वेळ पाहतात.
  • गडे कियमड़ (gaḍē kiyamaṛ) (स.क्रि.) to fold (a cloth); घडी करना; घडी करणे.
  • गडेंचा (gaḍēn̄cā) wooden.stand.for.pots.and.vessels; चौपाई; घोडसणी; బిందెలుపెట్టె బల్ల. एता बिंदे इरला गडेंचा मनंता.
  • गड्डा (gaḍḍā) (संज्ञा) kind of edible root from the forest; मुली; मुळा; గడ్డ (దుంప).
  • गड्डा कट्टुमड़ (gaḍḍā kaṭṭumaṛ) (संज्ञा) coagulate; जमना; घट्ट होणे; గడ్డ కట్టడము.
  • गड्डी मूंजु compare: कोंडेंगा.(gaḍḍī mūn̄ju) (संज्ञा) black-faced monkey; माकड़; माकड; నల్లమూతి కొండెంగా. गड्डी मूंजुकुन मनकालोर हव्‍किसी तिंतुर. माकड़ को लोग शिकार करके खाते है।. माकड़ाला मारून खातात.
  • गड्‍सुतनम compare: हेंडु.(gaḍ‍sutanam) (विशेषण) lazy; शहानपण; మొండితనం.
  • गंदक (gandak) (संज्ञा) sulpher; गंधक; गंधक; గంధకము.
  • गदरांच्मड़ (gadarān̄cmaṛ) (अ.क्रि.) to thunder; गरज़ना; गरजणे. सिन्नस्‍के इस्‍कुलते नाकुन बोर दोर्कते ओरे गदरांचुंदुर. बचपन में पाठशाला में मुझपर जो चाहे वो गरजते थे।. बालपणी शाळेत माझ्यावर वाटेल गरजत तो असे.
  • गद्दल (gaddal) (संज्ञा) vulture; गीदड़; गिदड़; రాబందూ. गद्दल हाता जिवरासुल्‍कुना हाव्‍वीं तिंता. गीदड़ मरे हुए जानवरों का मटन खाता है।. गिदड़ मेलेल्या जनावरांचा मास खातो.
  • गद्दे (gaddē) (संज्ञा) platform for weddings; वृंदावन; గద్దె. मरमीने पेगिड-पेडल उद्दला मुंडा गुंजातगा गद्दे वाटंतुर. At a marriage, in order for the bride and groom to sit, (the ladies) put a platform. పెండ్లిలో వధు, వరులు కూర్చోవడానికి గద్దెలు వేస్తారు.
  • गद्‍वा (gad‍vā) (संज्ञा) chin; हनुवट; గద్వభాగము. बोरो-बोरो 'तप आता, माप कीम' इंचि गद्‍वां पींतुर. Having done wrong they ask for forgiveness and hold (stroke?) the chin. कोणी-कोणी 'चूक झाली, माप करा' म्‍हणुन हनुवटाला पकडतात. తప్పు అయితే క్షమాపన అడుగుతు గడ్డం పట్టుతారు.
  • गनि (gani) advers. but; लेकीन; परंतु; కని.
  • गन्नु compare: सुत्ते.(gannu) (संज्ञा) big.hammer; हातोडा; हातोडी. गन्नुने पेदा-पेदा बंडा पय्‍हावांता. हातोडे से बड़े-बड़े पत्‍थर फोड सकते है।. हातोडीने मोठे-मोठे दगड फोडता येतात.
  • गन्ने (gannē) (संज्ञा) knot in wood, joint between sections of bamboo; गांठ; गाठ; గన్నె. कंकक्/बोंगुंक गन्ने मनंता. बांबु इस वनस्‍पती में गांठ पाया जाता है।. बांबूला गाठ असतो.
  • गबिलेंका पिटे (gabilēṅkā piṭē) (संज्ञा) bat (nocturnam mouselike mammal); चमगादड; वटवाघूळ; గబ్బిలము. गबिलेंका पिट्टे मराक वेलाड़ अर्रंता. चमगादड़ पेड़ पे बैठ नही सकती।. वटवाघूळ या पक्षीला झाडावर बसता येत नाही.
  • गब्‍बु compare: वासना.(gab‍bu) 1 • (संज्ञा) smell; बदबू; वास; వాసన.
2 • (स.क्रि.) to smell; खुशबू आना; गंध येणे. ओर पूतता गब्‍बु एतसंतोर. He is smelling the flower. वह फूल का खुशबू लेता है।. तो फुलाचा गंध/वास घेत आहे. అతను పువ్వు వాసన చూస్తున్నాడు.
  • गमगमा गब्‍बु (gamagamā gab‍bu) (संज्ञा) fragrance; खुशबू; सुंगध; మంచి వాసన.
  • गमते-गमती (gamatē-gamatī) advl. with great pleasure; खुशी होना; आनंद होणे; సంతోషం. सिन्ना पिलाल्‍कुंक करस्‍ला बोम्मा हीते ओर्कु गमते-गमत आंता. Little children are so pleased when a playing doll is brought. छोटे बच्‍चों को खेलने को खिलौना दिया तो उन्‍हे बेहद खुशी होता है।. लहान मुलांना खेळणी दिल्यास त्यांना अति आनंद होतो. చిన్నపిల్లలకు ఆటలాడెందు బొమ్మలు తెస్తె చాల ఆనంద పడుతారు.
  • गमुलोड (मुख्य प्रविष्टि देखें): कल्‍लू.(gamulōḍ) (संज्ञा) winemaker; कलार; कलाडी. गमुलोड सिंदि अनि ताडी कल्‍लू रेहांतोर. The winemaker taps liquor from the 'sindi' and 'tadita' trees. कलार सिंधी, ताड़ी का दारू निकालता है।. कलाडी सींधी, ताडीचा दारू काढतो. గౌడు ఈత చెట్టు, తాడి చెట్టు నుండి కల్లు దించుతాడు.
  • गमेला (संज्ञा) vessel made of metal sheeting for carrying mud; घमेला; గమెల.
  • गम्मत (gam'mat) (संज्ञा) happiness, fun; खुशी; आनंद; ఆనందము.
  • गम्मति compare: कुसी.
  • गम्मतिते मनमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): गम्मती.(gam'matitē manamaṛ) (अ.क्रि.) it is pleasing; उत्‍साहाने.
  • गम्मती (gam'matī) (संज्ञा) pleasure; मौज; उत्‍साहित.
  • मंदे-पी- (मुख्य प्रविष्टि देखें): गम्मती.(mandē-pī-) (अ.क्रि.) to take pleasure.
  • गम्मतिते मनमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): गम्मती.(gam'matitē manamaṛ) (अ.क्रि.) it is pleasing; उत्‍साहाने.
  • गर्का जाडि (garkā jāḍi) (संज्ञा) a kind of grass; घास; गवत; గర్కా గడ్డి.
  • गर्से (garsē) (संज्ञा) stair; सीढ़ी.
  • गलमा पिड़पू1 (galamā piṛapū) (संज्ञा) 1 • bamboo matting used for walls; तट्टा; తడక.
2 • door made of bamboo matting.
  • गलमा पिड़पू2 (galamā piṛapū) (संज्ञा) compound gate; टट्टे का दरवाजा; दारावरील तट्टा; గల్మ తడక.
  • गले लगांच्मड़ compare: आलिंगन हियमड़.(galē lagān̄cmaṛ) to.embrace; गले लगाना; मिठी मारणे; కౌగిలించుకొవడము.
  • गाजी (gājī) (संज्ञा) bangle; चूडी; कंगन; बांगडी; గాజు. आ मुरतड़ गाजीं केरसेके मंता. She is buying bangles. वह औरत चुडी/कंगन खरिद रही है।. ती स्‍त्री बांगड्या विकत घेत आहे. ఈమే గాజులు కొనుచున్నాది.
  • गाजुल पुडी (gājul puḍī) (संज्ञा) worm; गोंगलगाय; గాజులపురుగు.
  • गाटो (gāṭō) (संज्ञा) meal; भात; भात; అన్నము.
  • गाटो तिन्‍मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): गाटो.(gāṭō tin‍maṛ) (स.क्रि.) to eat, have a meal; खाना खाना; जेवण करणे.
  • गाटो तिनुड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): गाटो.(gāṭō tinuṛ) (संज्ञा) feast; भोजन; भोजन.
  • गाटो तिनुड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): गाटो.(gāṭō tinuṛ) (संज्ञा) feast; भोजन; भोजन.
  • गाटो तिन्‍मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): गाटो.(gāṭō tin‍maṛ) (स.क्रि.) to eat, have a meal; खाना खाना; जेवण करणे.
  • गाड़नी compare: जल्‍लेडा.(gāṛanī) (संज्ञा) sieve; छलनी; गाड़नी; జల్లెడా.
  • गांडु (gāṇḍu) swear.word.that.means.eunuch; नपुंसक; नपुसक; మగతనము లేని వాడు.
  • गाड्‍दी (gāḍ‍dī) (संज्ञा) donkey; गधा; गाढव; గాడిది.
  • गाड्‍दी पोरी (gāḍ‍dī pōrī) (संज्ञा) baby.of.donkey; गधे का पिल्‍लू; गाढवाची पिल्‍लू; గాడది పిల్ల.
  • गानी (gānī) advers. but; पर; परंतु; కని.
  • गानुगु पिंडी (pīcī) (संज्ञा) oil cake. नूंग निय तेंड्‌ते पीची पेय्‍संता. After extracting oil from rosella, an oil cake comes out. నువ్వుల నూనే తీస్తె పీచు వెలుతుంది.
  • गाबरा (gābarā) Adverb. hurriedly; शीघ्रता से; घाई; తొందర.
  • गारे (gārē) (संज्ञा) wheel; चक्र; चाक; చక్రం.
  • गारे काया (gārē kāyā) (संज्ञा) 1 • partially ripe fruit; महुआ का फल; मोहफळ; ఇప్పపువ్వు.
2 • mahua flowers that have just fallen down from the 'hiruk' tree; महुआ का फूल; मोहफूल.
  • गार्का (gārkā) (संज्ञा) a kind of cake prepared out of black gram; वडा; वडे; గారెలు.
  • गालम (gālam) (संज्ञा) fish hook; कांटा; गल; గాలము.
  • गालम पुडी (gālam puḍī) (संज्ञा) earthworm; केंचुआ; गांडुळ; గాలమ్ పురుగు.
  • गालमसुव्‍वा (gālamasuv‍vā) (संज्ञा) fishing rod; गरकाडी; వెదురుబొంగు. जिम्मां/मीन्‍क पियला गालमसुव्‍वक गालम दोहांतुर. In order to catch fish a hook is tied to the fishing rod. చేపలు పట్టుటకు కట్టెకు గాలం కట్టుతారు.
  • गाव (gāv) (संज्ञा) scar; जख्म; मार लागणे; నొప్పి.
  • गिचचो compare: गोडचो.(gicacō) (विशेषण) a.little; थोडासा; किंचित; కొద్దిగ.
  • गिचचो-गिचचो compare: कोंचम-कोंचम.(gicacō-gicacō) Adverb. a little; थोडा-थोडा; थोडे-थोडे; కొదిగ, కొదిగ.
  • गिच्‍चुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): होडियमड़.
  • गिच्मड़ (gicmaṛ) (स.क्रि.) to pierce, prick, stab, become embedded (thorn); चुभना; चिमटा घेणे.
  • गिंड़गीं (giṇṛagīṁ) (संज्ञा) leaf hat; पत्ते का टोपी; झाडाच्या पानांपासून बनवलेली टोपी.
  • गिन्ने (ginnē) (संज्ञा) plate; ताट; ताट; గిన్నెలు.
  • गिरा-गिरा (girā-girā) advl. round and round; गोल-गोल; वर्तुळाकार; గుండ్రుగా.
  • गिर्का (girkā) (संज्ञा) winding mechanism on well; चरखी; चक्री; గిర్క.
  • गिर्दवार (girdavār) checker; गिरदवार; तपासनीस; గిర్దవార్.
  • गिर्रे (girrē) (संज्ञा) framework of branches used for dragging loads along the ground and for breaking in (training) young bullocks to pull a plough; गिरका. कुर्रां करहाला गिर्रे कींतुर. For young bullocks to learn, a * is made. కంకలను నేర్పుట కొరకు గిర్ర అనే దానిని తయారు చేస్తారు.
  • गिलगिला मेंदुल (gilagilā mēndul) (संज्ञा) soft skin; कोमल त्‍वचा; मऊ शरीर.
  • गिलास (gilās) (संज्ञा) glass; चंबु; पेला; గ్లాసు.
  • गिल्‍ले पुडि (gil‍lē puḍi) (संज्ञा) cockroach; झिंगुर; काकरोच; గిల్లె పురుగు.
  • गीकमड़ compare: कोरियमड़.
  • गीडी-पा- (gīḍī-pā-) (अ.क्रि.) to lie in coils (snake, rope).
  • गीता (gītā) (संज्ञा) line; लकीर; रेघ; అక్షరము; లైయిన్.
  • गीता गीसमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): गीता.(gītā gīsamaḍ) (अ.क्रि.) to draw a line; रेषा काढणे.
  • गीता गीसमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): गीता.(gītā gīsamaḍ) (अ.क्रि.) to draw a line; रेषा काढणे.
  • गुग्रीं ऊसळ; उसळ; గుడాలు. केडा नाटेनोर कोर्री गुग्रीं एक्‍को तिंतुर. नाश्ता के लिये गांव के लोग वाल का ऊसळ बनाते है।. अल्‍पोपहारासाठी खेड्यातील लोक वालाच्या बियांचे उसळ बनवून खातात.
  • गुंजा (gun̄jā) (संज्ञा) pole (vertical); खंबा; डेर; గుంజ.
  • गुंजुडु compare: इग्‍गुडु.(gun̄juḍu) Verb. to.pull; खींचना; ओढ़णे; లాగాడము.
  • गुंजे (मर्रा) (gun̄jē (marrā)) (संज्ञा) kind of tree; पेड़.
  • गुंटा (guṇṭā) (संज्ञा) small.pond; खड्डा; गड्डा; చిన్న చెల్మె.
  • गुंटी (guṇṭī) (संज्ञा) catapult; गुल्ल्यार; गुल्यार.
  • गुंटुक (guṇṭuk) (संज्ञा) grass-pulling tool attached to bullocks like a plough; डवरा; वखर; గుంటుకు. पत्तीता नॆदे जाडी बेर्सते गुंटुक तन्नंतुर. When grass comes between the cotton they make use of the *. रुई के खेत मे अधिक घास निकला तो ऊपर-ऊपर डवरा चलाते है।. कापसाच्या शेतीत गवत वाढल्यास वर-वर डवरा मारतात. పత్తిలో గడ్డి మొలచినచో గుంటుకు కొట్టుతారు.
  • गुट्टा (guṭṭā) (संज्ञा) hill; पहाड़; पर्वत; కొండ.
  • गुट्टा गट्टुक (guṭṭā gaṭṭuk) (संज्ञा) hills and mountains; पहाड-पर्बत; डोंगर-दर्‍या; కొండ కొన.
  • गुट्टी (guṭṭī) (संज्ञा) ankle; टखना; చీలమండ.
  • गुडि compare: मटम.(guḍi) (संज्ञा) temple; मंदिर; देवुळ; మందిరం.
  • गुंडिंग (guṇḍiṅg) (संज्ञा) buttons; बटन; काचे; గుండిలు.
  • गुंडुरगा (guṇḍuragā) (विशेषण) round; गोल; गोलाकार; గుండ్రుగా.
  • गुंडुर्गा कियमड़ (guṇḍurgā kiyamaṛ) (स.क्रि.) to make into a ball; गोल करना; गोलाकार करणे; గుండ్రుగ చెయటము.
  • गुंडे काया (guṇḍē kāyā) (संज्ञा) internal organ; हृदय; जठर; గుండె కాయ.
  • गुड्डि (guḍḍi) (विशेषण) blind; अंधा; आंधळा; గుడ్డి.
  • गुड्डि-गुड्डि (guḍḍi-guḍḍi) adjl. blurred; अंधापन; धुसर-धुसर; మస్కుమస్కు. मातरलोर्कुंक दूरमताल गुड्डि-गुड्डि दिसंता. Boys at a distance appear blurred to old men and women. ముసలి వాళ్ళకు దూరం నుండి కనిపించే బాలుడు మసక, మసక కనిపిస్తాడు.
  • गुड्डी कोंगा (guḍḍī kōṅgā) (संज्ञा) a.kind.of.stork; बगला; बगळ्याचे एक प्रकार; గుడ్డి కొంగ.
  • गुड्डी नर्मे (guḍḍī narmē) (संज्ञा) kind.of.fish; मच्‍छली का प्रकार; माशाचे एक प्रकार; ఒ చేప పేరు.
  • गुड्डी वीसी (guḍḍī vīsī) (संज्ञा) big jungle fly; मच्‍छर का प्रकार; एक डास; ఒ దోమ పేరు.
  • गुड्‍डूक पेल्‍कमड़ (guḍ‍ḍūk pēl‍kamaṛ) (संज्ञा) to.lay.eggs; अंडा देना; अंडे देणे; గుడ్లు ఎర్గాడము.
  • गुड्से (guḍsē) (संज्ञा) hut; झुग्‍गी; झोपड़ी; గుడిసె.
  • गुत्ति (gutti) bunch; गुच्‍छा; गुच्‍छ; గుత్తి.
  • गुदापुट्टी (संज्ञा) rear, or tail of bird.
  • गुदुमसाई (gudumasā'ī) (संज्ञा) kind of dance; इक नृत्य प्रकार; एक नृत्य प्रकार; నృత్యము. हतिह्‍कुननाड गुदुमसाई एगरंतुर. On the third marriage day night they do the 'demsa' dance. 'गुदुमसाई' यह नृत्यप्रकार शादी के तिसरे दिन के रात मे नाचते है।'. 'गुदुमसाई' हा नृत्य प्रकार लग्‍नाच्या तिसर्‍या दिवशी रात्री नाचतात. పెళ్ళి రోజు రాత్రి పూట ఢెమ్స నృత్యము చేస్తారు.
  • गुप–चुप (gupa–cup) Adverb. in a low tone, secretly; गुप्‍त; गुप्‍त.
  • गुंपु-गुंपु मन्‍मड़ (gumpu-gumpu man‍maṛ) (संज्ञा) be.in.a.group; झुंड में राहणे; घोळक्याने राहणे; గుంపుగ ఉండటము.
  • गुप्‍पा (gup‍pā) (संज्ञा) heap; ढेर; उंच सखल भाग; ఎత్తు స్థలము.
  • गुबुर compare: पोदा2.(gubur) (संज्ञा) grove, orchard, collection of cultivated trees; झुडुप; గుబురు.
  • गुमड़काया (gumaṛakāyā) (संज्ञा) pumpkin; कद्दू; कोहडा; గుమ్మడి కాయ.
  • गुम्मी compare: पेद्दा टोकेरा.(gum'mī) big.storage.basket; ढोली; ढोली; గుమ్మి.
  • गुर-गुर इन्‍मड़ (gura-gur in‍maṛ) (संज्ञा) murmuring; गुर-गुर करना; गुरगुरणे; గుర్రడము.
  • गुरगोड्डु (guragōḍḍu) (संज्ञा) bison; गवल; रानगाय; అడవి ఆవు.
  • गुरजी (gurajī) (संज्ञा) teacher; अध्यापक; मास्‍तर; ఆచార్యుడు. इस्‍कुल करहना मनकन गुरजी इंचि केयांतुर. A long time ago school teachers were called *. पाठशाला में पढ़ानेवाले व्यक्‍ती को अध्यापक कहते है।. शाळेत शिकवणार्‍या व्यक्‍तीला मास्‍तर असे म्‍हणतात. పూర్వపు కాలం యందు బడి చెప్పె ఆచార్యుడుని మస్తరల్ అనే వారు.
  • गुर्ती पिट्टे (gurtī piṭṭē) (संज्ञा) kind.of.bird; चिडियाँ; चिमणी; ఒ పిట్టె పేరు.
  • गुर्रम (gurram) (संज्ञा) 1 • horse; घोड़ा; घोडा; గుర్రము.
2 • horizontal horse-shaped beam which sits atop a marriage pole.
3 • minature earthenware horse used for worship.
  • गुर्रम पुडी (gurram puḍī) (संज्ञा) kind.of.worm; गोम; గుర్రుం పురుగు.
  • गुर्रम पोरी (gurram pōrī) (संज्ञा) foal; घोड़े का पिल्‍लू; घोड्याची वासरू; గుర్రుం పిల్ల.
  • गुलगुला कीयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): गुला्‌गुला.(gulagulā kīyamaṛ) (स.क्रि.) to tickle; गुदगुदी करना; गुदगुली करणे.
  • गुला्‌गुला (gulā‌gulā) Verb. tickle; गुदगुदी; गुदगुली.
  • गुलगुला कीयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): गुला्‌गुला.(gulagulā kīyamaṛ) (स.क्रि.) to tickle; गुदगुदी करना; गुदगुली करणे.
  • गुल्‍गुडु (gul‍guḍu) (अ.क्रि.) murmuring.by.humans; बड़बड़ाना; गुणगुणणे; శబ్దము.
  • गुवाडॆगा (guvāḍegā) (संज्ञा) eagle, hawk; चील; गरुड; డేగపిట్ట.
  • गुव्‍वा (purōṛ piṭṭē) (संज्ञा) bronze-winged dove; గువ్వ పిట్టె.
  • पुराड-देगो (पिट्टे) (मुख्य प्रविष्टि देखें): गुव्‍वा.(purāḍa-dēgō (piṭṭē)) (संज्ञा) pigeon hawk.
  • गुसा-गुसा वड्‍कमड़ (gusā-gusā vaḍ‍kamaṛ) (अ.क्रि.) to whisper; फुसफुसाना; हळुहळु बोलणे; మెల్లెగ మాట్లాడటము.
  • गु्लाल (gulāl) (संज्ञा) pink powder used for worship; गुलाल; गुलाल बुक्‍का.
  • गूटे (gūṭē) (संज्ञा) threshing stick shaped like a cricket bat; लकडी; लाकुड; గూటె.
  • गूडा (gūḍā) (संज्ञा) nest; घोंसला; घरटा; పక్షిగూడు.
  • गूडाते (gūḍātē) (संज्ञा) in.nest; घोसला में; घरट्यात; గూడలొ.
  • गूडाते मींड़मड़ (gūḍātē mīṇṛamaṛ) (संज्ञा) sleep.in.nest; घोसलें मे सोना; घरट्यात झोपणे; గూడాలొ పండకొవటము.
  • गूनापेंका कियमड़ (gūnāpēṅkā kiyamaṛ) (संज्ञा) to.make.tiles; कवेलू बनाना; कवेलु बनवणे.
  • गूनोड (gūnōḍ) (संज्ञा) dwarf; कुबड़ा मनुष्य; अस्‍थीव्यंगत्‍व; గూనివాడు.
  • गूपा पिट्टे (gūpā piṭṭē) (संज्ञा) owl; घुबड़; घुबाड; గూడ్లగుబ్బ.
  • गूबा (gūbā) (संज्ञा) ear drum; कान का परदा; कानातील पडदा; గూబా.
  • गूर (gūr) (संज्ञा) mushroom.
  • गूह्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): गूर.(gūh‍k) (संज्ञा) mushrooms (plural).
  • गूरे (gūrē) (संज्ञा) wall or partition usually of mud with wooden pillars for re-inforcement; दीवार; भिंत; గొడా; ఇంటి చుట్టు కట్టిన తడకలు. पूना लोन वाट्ते दानकु गूरे दोहांतुर. They put up walls for the new house. नया घर बनाने पर उसे दीवार बनाना जरुरी है।. नविन घर टाकल्यास त्याला भिंत बनवणे गरजेचे आहे. క్రొత్త ఇంటి ముందు ప్రవహరి గోడ కట్టుతారు.
  • गूरे मेत्तुड (स.क्रि.) to plaster, smear, daub; दीवार लिंपना; भिंत सारवणे.
  • गूसी compare: पंदिकोक.(gūsī) (संज्ञा) bandicoot, large rat; घूस; घूस; పందికొక్కు.
  • गूह्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): गूर.(gūh‍k) (संज्ञा) mushrooms (plural).
  • गॆर्का (gerkā) (संज्ञा) belch; डकार; ढेकर; తేన్చు.
  • गॆर्का तेंडमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): गॆर्का.(gerkā tēṇḍamaṛ) (अ.क्रि.) to belch; डकार निकालना; ढेकर काढणे.
  • गॆर्का तेंडमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): गॆर्का.(gerkā tēṇḍamaṛ) (अ.क्रि.) to belch; डकार निकालना; ढेकर काढणे.
  • गेंडुर compare: एर्रापुडी.
  • गेरीं (संज्ञा) thread on a screw.
  • गेर्का तेंडमड़ (gērkā tēṇḍamaṛ) (संज्ञा) to.burp; डकार निकालना; ढेकर काढणे.
  • गेर्रा (gērrā) (संज्ञा) wilderness; बिना पेड़ का सपाट भूभाग; जिथे झाडे-झुडपे नाही असा सपाट जमिन.
  • गेल्‍सुडु (gēl‍suḍu) (स.क्रि.) to win; जीतना; जिंकणे; గెల్వడము.
  • गैस (gais) (संज्ञा) gas; गैस; गॅस; గ్యస్.
  • गॊरु (goru) (संज्ञा) claw, nail; नखुन; नख; గోరు. लेय्या पेकीं गोह्‍कुंक गोर पालिश होकंतां. Girls put nail polish on their fingernails. जवान लड़कीयाँ अपने नखुन को नखपालीश से रंगाते है।. तरूण मुली आपल्या नखाना नखपालिश लावतात. అమ్మాయిలు గోరుళకు పెంటు వేసుకుంటారు.
  • गोकुड(कय्‍कुने) (gōkuḍ(kay‍kunē)) (अ.क्रि.) to itch; हाथ से खुजलाना; हाताने खाजवणे; చెతీతొ గొకడము.
  • गोकूड compare: दुर्दा.(gōkūḍ) (संज्ञा) itch; खुज़ली; खाज; గజ్జి.
  • गोगोड (gōgōḍ) (संज्ञा) rooster; मुर्गा; कोंबडा; కోడిపుంజు.
  • गोंगोडि (gōṅgōḍi) (संज्ञा) blanket; कंबल; घोंगडी; గొంగడి. पीनी कालमते गोंगोडि मुच्‍कुंतुर. In winter we sleep having covered ourselves with a blanket. ठंडकाल में कंबल का इस्‍तेमाल करते है।. थंडीमध्ये घोंगडीचा वापर करतात. చలికాలం గొంగాళి కప్పి పడుకుంటారు.
  • गोटांच्मड़ compare: नोह्‍कुमड़.(gōṭān̄cmaṛ) Verb. to.mix.tobacco.with.spices; घोटना; घोटणे.
  • गोट्टी compare: कील बोक्‍का.
  • गोट्टे मरा (ṭav‍si mārā) (संज्ञा) behera tree; वनस्‍पतीचे नाव; గొట్టె చెట్టు.
  • गोड़कुना मंदा (gōṛakunā mandā) (संज्ञा) herd of cows; गय्यों का समुह; गाईचा समुह; ఆవుల మందా.
  • गोडचो compare: गिचचो.(gōḍacō) adjl. some; कुछ; काही; ఎంతొ.
  • गोडाचुक compare: इच्‍चुक.(gōḍācuk) (विशेषण) very.little; ज़रा; थोडेसे; గింతంత.
  • गोड़्क कोहनद (मुख्य प्रविष्टि देखें): गोड़्क कोहानोर.(gōṛk kōhanad) (संज्ञा) woman who tends cattle; चारवाहिन; गुराखीन.
  • गोड़्क कोहानोर (gōṛk kōhānōr) (संज्ञा) man who tends cattle; चारवाह; गुराखी; పశువులు మెపువాడు.
  • गोड़्क कोहनद (मुख्य प्रविष्टि देखें): गोड़्क कोहानोर.(gōṛk kōhanad) (संज्ञा) woman who tends cattle; चारवाहिन; गुराखीन.
  • गोड्‍क मेहानोर compare: गोड्‍कुना बोयुडु.
  • गोड्‍क-गोदाल्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेय्या.(gōḍ‍ka-gōdāl‍k) (संज्ञा) cattle (pl.); गुरे-ढोरे; ఆవులు; బర్రెలు; మేకలు. नाटेना एटिन, गोड्‍कुन, बर्रेन कलपिसि गोड्‍क-गोदाल्‍क इंतुर. All the small and big animals of the village are (collectively) called cattle. ఊరిలోని చిన్న పెద్ద జంతువుల, తెగదూడలు అంటారు.
  • गोड्‍कुना बोयुडु compare: गोड्‍क मेहानोर.(gōḍ‍kunā bōyuḍu) (संज्ञा) cowherd; चारवाह; गुराखी; పశువుల కాపరి.
  • गोड्डु उच्‍चा (gōḍḍu uc‍cā) (संज्ञा) cow's urine; गये का पेशाब; गाईचे मुत्र; ఆవు మూత్రము.
  • गोड्डु पाल निय्यु (gōḍḍu pāl niyyu) (संज्ञा) ghee.of.cow.milk; गय्या का घी; गाईचे तूप; ఆవు పాలు వెన్న.
  • गोड्डू (gōḍḍū) (संज्ञा) cow; गय्या; गाय; ఆవు.
  • गोंड्रुंमड़ (gōṇḍrummaṛ) (अ.क्रि.) to snore; खर्राटा; घोरणे; గొండ్రడము. मातरालोर्क नरकडकु निद्रते गोंड्रंतुर. Old men snore while sleeping at night. ముసలివారు నిద్రపోయెటప్పుడు బుర్లు గొట్టుతారు.
  • गोंदके compare: बोंड़ंके.(gōndakē) (संज्ञा) throat; गला; घसा; మెడ.
  • गोंदकेतुन अद्मिसी पियमड़ (gōndakētun admisī piyamaṛ) (संज्ञा) sufffocate; गला दबाना; घसा दाबणे; మెడ అద్మడము.
  • गोंदकेते बतलना हिरकुमड़ (gōndakētē batalanā hirakumaṛ) (संज्ञा) get.stuck.up.in.the.throat; गले में फंसना; गळ्यात अडकणे.
  • गोदमा नागुम (gōdamā nāgum) (संज्ञा) kind.of.cobra; नाग साप; नाग सापाचा एक प्रकार; ఒ పాము పేరు.
  • गोद्दे (gōddē) (संज्ञा) excreta; मल; लेंडी.
  • गोपेरा (पिट्टे) (मुख्य प्रविष्टि देखें): बल्‍ली.(gōpērā (piṭṭē)) (संज्ञा) common bird.
  • गोबी (gōbī) (संज्ञा) generic word for cabbage; पत्ता कोबी; कोबी.
  • पत्ता गोबी (मुख्य प्रविष्टि देखें): गोबी.(pattā gōbī) (संज्ञा) cabbage (leafy); पत्ता कोबी; कोबी; పాన్ గోబే.
  • पूता गोबी (मुख्य प्रविष्टि देखें): गोबी.(pūtā gōbī) (संज्ञा) cauliflower; फूल कोबी; फूल कोबी; పూల గోబే.
  • गोमेरा(हडपी) compare: पिडका.(gōmērā(haḍapī)) (संज्ञा) cow dung cake (used as a fuel for burning); गोबर; सुकलेला शेण; పిడక.
  • गोरिला (gōrilā) (संज्ञा) gorilla; गोरिला; गोरीला.
  • गोरु सिक्‍कुड काया (gōru sik‍kuḍ kāyā) (संज्ञा) kind of short green bean; वाल; वालाचे शेंगा; చికుడ్ కాయ. गोर सिक्‍कुड कायान कुसिर कीसि तिंतुर. They cook and eat the green beans. वाल को सब्‍जी बनाके खाते है।. वालाचे शेंगाची भाजी बनवून खातात. గోరు చిక్కుడు కాయలను కూరచేసి తింటారు.
  • गोर्का (gōrkā) (संज्ञा) spear; भाला; भाला; బల్లెము.
  • गोर्रु (gōrru) (संज्ञा) seed drill; तिपन; तिपन; గొర్రు. गोर्रुतोनि जोन्ना, सोयाबिन दोस्‍संतुर/एद्दंतुर. 'jowar' and soya-beans are sowed using a *. तिपनाने ज्‍वारी, सोयाबिन पेरतात. మూడు కాళ్ళ వెలుగడతో జొన్న విత్తునాలు నాటుతారు.
  • गोर्रे (gōrrē) (संज्ञा) sheep; भेड; मेंढी; గొర్రె.
  • गोर्रे पोतु (gōrrē pōtu) (संज्ञा) he sheep; मेंढा; मेंढा; గొర్రె పొతు.
  • गोर्रेना मंदा (gōrrēnā mandā) (संज्ञा) flock of sheep; भेडों का समुह; मेंढ्यांचा घोळका; గొర్రెల మందా.
  • गोलि (gōli) (संज्ञा) pill, tablet; गोली; गोळी; గోళి.
  • गोल्लल (gōllal) (संज्ञा) person belonging to the shepherd community; गोलकर; गवळी; గొల్లవాడు.
  • गोल्ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): गोल्लल.(gōllē) (संज्ञा) shepherd (स्त्री.); गोलकरिण; गोलकरिण.
  • गोल्‍लाबामा (gōl‍lābāmā) (संज्ञा) grasshopper; टिड्डा; गोंगलगाय; గొల్లబామా.
  • गोल्ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): गोल्लल.(gōllē) (संज्ञा) shepherd (स्त्री.); गोलकरिण; गोलकरिण.
  • गोल्‍सु (gōl‍su) (संज्ञा) chain; माला; संकल; గొల్సు. बर्रेन गोल्‍सुने दोहंतुर They tie the buffaloes with a chain. బఱ్ఱెలను గొలుసులతో కట్టుతారు.
  • गोसी (gōsī) (संज्ञा) end.of.dress; काष्टा; कास्‍टा; గోసీ.
  • गोह्क (gōhk) (संज्ञा) wheat (pl.); गेहूँ; गहू; గొదుమలు.
  • गोह्डे-मा- (gōhḍē-mā-) (अ.क्रि.) to become soiled.
  • गौउन (gau'un) (संज्ञा) woman's underskirt; गौउन; गौन. मुरतड पेकीं गौन केर्रंतां. Girls wear underskirts. स्‍त्रीयाँ गौउन पहनते है।. बाया गौन वापरतात. అమ్మాయిలు గౌను తొడుగుతారు.
  • ग्‍लिसिरिन (g‍lisirin) (संज्ञा) glycerine; ग्‍लिसिरिन; ग्‍लिसिरीन; గ్లిసిరిన్.
  • चटाइ compare: सापा1, सापा2.
  • चंदा compare: संदा.
  • चम्‍कांच्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): मेरस्मड़.
  • चाड्नी compare: जल्‍लेडा.(cāḍnī) (संज्ञा) sieve; छलनी; चाळनी; జల్లెడ.
  • चाय compare: सहा.
  • चिकु(मरा) (ciku(marā)) (संज्ञा) chickoo tree; चिकु का पेड़; चीकुचा झाड; సపోట (చెట్టు).
  • चिंता compare: पिकिर.(cintā) (संज्ञा) worry; चिंता; चिंता; భాద.
  • चिलटी (मर्रा) (cilaṭī (marrā)) (संज्ञा) kind of tree; पेड़.
  • चुक्डा (-जाडि) (cukḍā (-jāḍi)) (संज्ञा) kind of grass; घास; गवत.
  • चेंची-की- (cēn̄cī-kī-) (अ.क्रि.) to farm.
  • चोंड्का (cōṇḍkā) (संज्ञा) musical instrument.
  • जकामुका (jakāmukā) (संज्ञा) lighter (usually using flint and steel together); दगडापासूनचा विस्तव.
  • जकामुका बंडा (jakāmukā baṇḍā) (संज्ञा) flint stone; आग उघलनेवाला पत्‍थर; विस्तव पाडणारा दगड.
  • जकोर पिट्टे (jakōr piṭṭē) (संज्ञा) kind of bird; पक्षी; चकोर पक्षी.
  • जंग पियमड़ compare: सिलुम पियमड़.(jaṅg piyamaṛ) (अ.क्रि.) to rust; जंग चढ़ना; गंजणे; తుప్పు పట్టడము. सायकल बुर्दा आते अद जंग पींता. Having got muddy, the cycle will rust. सायकल को खिचड़ में रखने से उसे जंग चढ़ता है।. सायकलला चिखलात ठेवल्यास तो गंजतो. సైకిల్ బురద అయితే తుప్పు పటుతుంది.
  • जगडम (jagaḍam) (संज्ञा) fight, argument, quarrel; झग़डा; भांडण; గొడవ.
  • जगम (jagam) (संज्ञा) world; जग; जग; ప్రపంచం.
  • जगमंता (jagamantā) (संज्ञा) whole.world; जगभर; जगभर; ప్రపంచమంత.
  • जगा (jagā) (संज्ञा) girl's.frock; झबला; झबले.
  • जंगा तूरिला (jaṅgā tūrilā) (संज्ञा) a musical instrument made of bamboo which is hit with a stick; बांसूरी; बासरी; ధ్వనినిఇచ్చే బొంబు వాయిద్యం. जंगा तूरिला नावा बाबल उहकंतोर. यह बांसूरी मेरे पिताजी अच्‍छा बजाते है।. माझे वडील बासरी उत्तमरित्या वाजवितात.
  • जग्डाल्‍क (संज्ञा) fight; झगडा; मारपीट; జగడం. पिलाल्‍क बस्‍केळ्‍क वरोंक वरोर जगडाल्‍क कीसेक मनांतुर. Boys fight with each other. छोटे बच्‍चे हमेशा इक दुसरे से झगड़ते रहते है।. लहान मुले नेहमी एकमेकांशी मारपीट करत राहतात. పిల్లలు ఒకరి జోలికి ఒకరు వస్తున్నారు.
  • जड़ता पीयना पोतु (jaṛatā pīyanā pōtu) (संज्ञा) sacrificial animals (pl.); बली चढ़ाने का प्रकार; बळीचा प्रकार; బలి ఇచ్చె జంతువు. पेहपेन्‍क कीते अगा एटीं, गोड्‍कुना जड़ता हींतुर. At the place (temple) of the great god the kill (sever) sacrificial animals (goats, buffaloes). పెద్ద దేవుని దగ్గర జంతు బల్లలు ఇస్తారు.
  • जड्ता हियमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): वन्‍कमड़.(jaḍtā hiyamaḍ) (अ.क्रि.) to shudder (animals have to do this before they can be sacrificed); बळी देताना प्राणीचे हालचाल.
  • जत्तूर (jattūr) (संज्ञा) kind of stringed musical instrument; एक वाद्य.
  • जनुम (janum) (संज्ञा) hemp; बोरू; జనుము. जनुमता नोंडे वाटंतुर. With hemp they twist (make) rope. జనుమలో తాడు అల్లుతారు.
  • जपन-जपना (मुख्य प्रविष्टि देखें): जप्‍पना.(japana-japanā) advl. quickly; जल्‍दी-जल्‍दी; लवकर-लवकर.
  • जपा-जपा पीकुड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पीकुड़.(japa-japa pīkuṛ) (स.क्रि.) to uproot many things quickly; लवकर-लवकर उपटणे. सेनगा मराकुन जपा-जपा पीकंतुर. They uproot the channa plants. हरभराचे झाडांना लवकर-लवकर उपटतात. శనగ మొక్కలను తొందర తొందరగా తీస్తారు.
  • जप्‍पना compare: बिराना, सप-सप.(jap‍panā) Adverb. immediately, right away, quickly; जल्‍दी; लवकर; తొందరగా. जप्‍पना कबड किम्टू. जप्‍पना मारते जप्‍पना लोन दाकोट. Let's do the shopping quickly, and quickly go home. जल्‍दी काम करो, वापस जाना है।. लवकर काम करा, परत जायचा आहे. అంగడి(బజారు) తొందరగా చేయండి ఇంటికి వెళ్లుదాం.
  • जपन-जपना (मुख्य प्रविष्टि देखें): जप्‍पना.(japana-japanā) advl. quickly; जल्‍दी-जल्‍दी; लवकर-लवकर.
  • जप्‍पना पय्यो (jap‍panā payyō) (संज्ञा) doesn't.break.easily; तुरंत नही फुटेगा; लवकर फुटत नाही; త్వరగా పగలదు.
  • जप्‍पना होंगवायनोर (jap‍panā hōṅgavāyanōr) (विशेषण) uncontrollable (of animals); गुस्‍सा करनेवाला; रागीट; కోపంగల.
  • जप्‍पी (jap‍pī) (संज्ञा) shrub; जंगल; गर्द रान; ముడగ్య.
  • जंबी मरा compare: आरे मरा.(jambī marā) (संज्ञा) kind of tree; बेल का पेड़; आपट्या झाड; జమ్మి (చెట్టు).
  • जमा आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): जमा कियमड़.(jamā āyamaṛ) (अ.क्रि.) to gather; इकट्ठा होना; एकत्र येणार; గుమికూడారు.
  • जमा कियमड़ (jamā kiyamaṛ) (स.क्रि.) to gather, collect; इकट्ठा करना; गोळा करणे; జమ చెయడము. बिच्‍चागाड नारंता वेलियसी वेल्‍लेन जोन्नां, वंजीं, मक्‍कें जमा कींतोर. Girls, in order to play with small containers, gather them (from) the rubbish heaps. भिकारी गांव में घूमकर अधिक मात्रा में अनाज इकट्‍ठा करता है।. भिकारी गावात फिरून पष्‍कळ अन्नधान्‍य गोळा करतो. ఆడపిల్లలు ఆటాలాడెప్పుడు ఆవు పేడ కుప్పలలో డబ్బాలు జమ చేస్తారు.
  • जमा आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): जमा कियमड़.(jamā āyamaṛ) (अ.क्रि.) to gather; इकट्ठा होना; एकत्र येणार; గుమికూడారు.
  • जमाना compare: एन्‍कटा जमाना.(jamānā) (संज्ञा) period, time; काल; काळ; ఒక్కపుడు,కాలం.
  • मुन्नेटा जमानाते (मुख्य प्रविष्टि देखें): जमाना. compare: एन्‍कटा जमाना.(munnēṭā jamānātē) advl. at an earlier time, a long time ago; उस जमाने मे; त्या काळात.
  • जर्गमड़ (jargamaṛ) (अ.क्रि.) to shift; सरकना; सरकणे; జరగడము.
  • जर्गसेके होन्‍मड़ (jargasēkē hōn‍maṛ) (संज्ञा) to.slip; सरकते हूए जाना; सरकत जाणे; జరగుతు వెల్లడము.
  • जला (jalā) (संज्ञा) underground water (like a spring, or stream); झरा; झरा; జలము.
  • जल्क- (jalka-) (अ.क्रि.) to be spilt.
  • जल्‍लेडा compare: वड़ा पियमड़, चाड्नी, गाड़नी.(jal‍lēḍā) (संज्ञा) strainer, sieve; छलनी; गाड़नी; జల్లెడ. पाणी किंवा धान्‍य शुद्‍ध करण्यासाठी गाड़नी/चाड़नीचा वापर करतात.
  • जल्‍लेडा पियमड़2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): जल्‍लेडा.(jal‍lēḍā piyamaṛ) (स.क्रि.) to strain, sieve, filter; गाडणे(पाणी).
  • जल्‍लेडा पियमड़1 (jal‍lēḍā piyamaṛ) (संज्ञा) to.sieve; गाड़णे; జల్లెడ పటడము.
  • जल्‍लेडा पियमड़2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): जल्‍लेडा.(jal‍lēḍā piyamaṛ) (स.क्रि.) to strain, sieve, filter; गाडणे(पाणी).
  • जवाब (javāb) (संज्ञा) answer; जवाब; उत्तर; జవాబు.
  • जवाब हियमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): जवाब.(javāb hiyamaḍ) (स.क्रि.) to answer; जवाब देना; उत्तर देणे.
  • जवाब हियमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): जवाब.(javāb hiyamaḍ) (स.क्रि.) to answer; जवाब देना; उत्तर देणे.
  • जहमड compare: तनमड़.(jahamaḍ) Verb. to.beat; मारना/पीटना; मारणे/मारधाड करणे; కొట్టుట.
  • जागिल (jāgil) (संज्ञा) watching or guarding of crops; जागरण; जागणे; రాత్రి కావలి; జాగరణ. नर्कड्‍क नॆदे बतां वायाकोंटा कावेल कियमटुन जागिल इंतुर. Going to the fields at night to guard the crops - that is called *. रात के समय जनावरों से फसल को बचाने हेतू खेत मे जागरण करते है।. रात्रीच्या वेळी शेतातील पिके जनावरांमुळे नष्‍ट होऊ नये म्‍हणुन शेतात रात्रभर जागरण करतात. రాత్రి పూట పంటలను కాపాడుటకు వెళ్ళుతారు వారిని కాపాల దారులు అంటారు.
  • जाग्लींग-पी- (मुख्य प्रविष्टि देखें): जागिल.(jāglīṅga-pī-) (अ.क्रि.) to take spells of guard duty over crops.
  • जांगी (jāṅgī) (संज्ञा) underwear; चड्डी; छड्डी.
  • जाग्लींग-पी- (मुख्य प्रविष्टि देखें): जागिल.(jāglīṅga-pī-) (अ.क्रि.) to take spells of guard duty over crops.
  • जाटा (jāṭā) (संज्ञा) kind of bean; पोपटी शेंगा; అనుములు.
  • जाड़ा (jāṛā) (संज्ञा) evidence; खुणा; గుర్తు.
  • जाडि (jāḍi) (संज्ञा) grass; घास; गवत; గడ్డి.
  • जाडि गुर्रम (jāḍi gurram) grasshopper; टिड्डा; पानघोडा; మిడుత.
  • जाडी कट्टा (jāḍī kaṭṭā) (संज्ञा) grass.bundle; गवताचे डेप; గడ్డి మొపు.
  • जातरा (jātarā) (संज्ञा) travelling fair, market, bazaar; मेला; यात्रा; యాత్ర.
  • जाति compare: कुलम.(jāti) (संज्ञा) caste, kind, sort; जाति; जात; కులము.
  • जापुर दोहामड़ (संज्ञा) eaves of roof; గుంజ.
  • जापूर (संज्ञा) dried stalk (used as a broom, or for firewood).
  • जाम मर्रा (jām marrā) (संज्ञा) guava tree; जाम का पेड़; जांभाचे झाड; జామ (చెట్టు).
  • जार सेंबु compare: इत्तोड ताली.(jār sēmbu) (संज्ञा) kind of bronze vessel; पितल का लोटा; पितळी गढ़वा; పూజ ముంత.
  • जार-जार (jāra-jār) (संज्ञा) slippery; उतार; उतार.
  • जारमड़ (jāramaṛ) (स.क्रि.) to trample, tread on; खूंदना; खूंदणे; తొక్కడము.
  • जारसोन्‍मड़ (jārasōn‍maṛ) (अ.क्रि.) to slip; फिसलना; घसरणे.
  • जावक रुब्‍बना बंडा compare: पाटा बंडा1, कड़ु गुड्डु.(jāvak rub‍banā baṇḍā) wet.grinding.stone; पाटा; అంబలి రుబ్బె బండ.
  • जावा (jāvā) (संज्ञा) kind of porridge; आंबील; आंबिल; అంబలి.
  • जावोड्द पोड्द (jāvōḍd pōḍd) (संज्ञा) morning, about 9 O'clock; सुबह; सकाळ; ఉదయము.
  • जिंक (jiṅk) (संज्ञा) zinc; झिंक; झिंक.
  • जिंका (jiṅkā) (संज्ञा) wild sheep; जंगली मेंढी; జింక. केडा गोर्रेतुन जिंका इंचि केयंतुर. A wild (male) sheep is called a *. అడవి బఱ్ఱె పోతును భేడ్కీ అంటారు.
  • जिंकाना मंदा (jiṅkānā mandā) (संज्ञा) flock of deer; हिरणों का झुंड; जंगली मेंढर्‍यांचे कळप; జింకల మంద.
  • जिगजग आयमड़ (jigajag āyamaṛ) (विशेषण) flashing; चमकना; चकाकणे; మెరుసుట. पून रोन नेंग्नेके मिच्चुक-मुच्चुक आय्वलीर्‌ लैट्क दोहंतेर. While inaugurating a new house, they tie flashing lights. నూతన గృహప్రవేశం చేసెటప్పుడు చిన్న విద్యుత్ దీపలు ఇల్లుకు కట్టుకుంటారు.
  • जिगुर (jigur) (संज्ञा) kind of gum; चिक्‍की.
  • जिगुर-जिगुर (jigura-jigur) (संज्ञा) sticky; चिपचिप; चिपचिप.
  • जिट्टी पूसा (jiṭṭī pūsā) (संज्ञा) black pearl; मनघट्या.
  • जिड्डु (jiḍḍu) (संज्ञा) smell.like.goat.milk; बकरी के दूध का बास; दुधाचा वास; పాలు వాసన.
  • जिड्डु-जिड्डु (jiḍḍu-jiḍḍu) (संज्ञा) goat.milk.like.smell; दूध का बास आना; दुध-दुध वास येणे; పాలులాంటి వసన.
  • जिब्‍बिल (मुख्य प्रविष्टि देखें): जिब्‍बुल.
  • जिब्‍बुल (jib‍bul) Variant: जिब्‍बिल. (संज्ञा) earwax; कर्णमल; कानातील कचरा; చెవీలోని జీబిలి. केवता लोप्‍पो जिब्‍बुल मनंता. There is earwax inside the ear. पुष्‍कळ दिवस कान स्वच्छ न केल्यास कानात कचरा जमा होतो. చెవిలో జీబిలి ఉంటుంది.
  • जिम्मंना मंदा (jim'mannā mandā) (संज्ञा) school of fish; मच्‍छलींयो के समुह; माशांचा घोळका; చెపల మంద.
  • जिम्मा सेक्‍ली (jim'mā sēk‍lī) (संज्ञा) gills; गलफड़ा; मासा दाड हलवत धावते. जिम्मा सेक्‍ली ऊपसेके वित्तंता
  • जिम्मा हाप (jim'mā hāp) (संज्ञा) thorn(s), fishbone(s) (same word is used for s. and pl.); मच्‍छली की हड्डी; माशाचे हाड़; చెప వెముక. मच्‍छली की सब्‍जी खाते समय मेरे गलें में उसकी हड्डी लटकी थी।. रविवारी मच्‍चीची भाजी खाताना माझ्या गळ्यात माशाची हाड़ रुतली.
  • जिर-जिर-कय- (jira-jira-kaya-) (अ.क्रि.) to cause trouble.
  • जिर्रे पुडी (jirrē puḍī) (संज्ञा) cricket; ఒక పుర్గు.
  • जिलोड मरा (jilōḍ marā) (संज्ञा) ray tree; रुईचा झाड; జీల్లేడు (చెట్టు).
  • जिल्मा (jilmā) (संज्ञा) kind.of.waterbird.
  • जिल्ला (jillā) (संज्ञा) district; जिला; जिल्‍हा; జిల్లా. गडचिरोली इद मना जिल्‍ला आंद. गडचिरोली यह अपना जिला है।. गडचिरोली हा आपला जिल्‍हा आहे.
  • जिवराशीं (jivarāśīṁ) (संज्ञा) animals, living things; जनावर; पशू/प्राणी; జంతువులు.
  • जिवराशींना जीवा (jivarāśīnnā jīvā) (संज्ञा) life of animals; प्राणीयों का जान; प्राण्यांचे जीव; పశువుల ప్రాణం.
  • जिस्‍टी तेंडमड़ (jis‍ṭī tēṇḍamaṛ) (संज्ञा) to expell ill effects of evil spirits from women after they come back from a journey, steam bath; डीट निकालना; दीट काढणे.
  • जीतागाड़ compare: तव्‍वागाड.(jītāgāṛ) (संज्ञा) servant, ritual food server; नौकर; चाकर; పనివాడు. होटल्‍कुने, नॆदे माल्‍कुंक सहायम कियनोन जीतागाड/तव्‍वागाड इंतुर. Those who work in hotels (or in the fields) (for pay) are called *. होटल,खेत में मालक को मदत करनेवाले को नौकर कहते है।. होटल,शेतीमध्‍ये मालकाला मदत करण्या-याला चाकर म्‍हणतात. హొటలలో, చేను ఇతరులు దగ్గర పని చేస్తున్న వారిని జీతగాళ్లు అంటారు.
  • जीरका होन्‍मड़ (jīrakā hōn‍maṛ) (संज्ञा) splinter; छिपटी; वरपणे; గ్రుచుడము. पूना कंकाता बद्दतुन गीकिनेंके अद जीरका दांता. While removing bamboo strips splinters go into ones hands. సంరాలు తీసిటప్పుడు చేతులకు గ్రుచ్చుకుంటుంది.
  • जीवा (jīvā) (संज्ञा) soul; जान; प्राण; ఆత్మ.
  • जीवा कीयमड (jīvā kīyamaḍ) Verb. love; प्रिती, प्रेम; प्रेम; ప్రెమ.
  • जीवातोर (jīvātōr) (संज्ञा) fellow clan member; रिश्तेदार; नातेवाईक; బంధువులు. पेहेपेन कियनगा अंटोर जीवातोर कलियंतुर. During (worship of the) 'big god' all the fellow clan members meet together. पेरसापेन पूजा के समय सभी रिश्तेदार मिल जाते है।. पेरसापेन पूजेचा वेळी सर्व नातेवाईक एकत्र येतात. పెద్ద దేవుని దగ్గర చుట్టాలు, బంధువులు అందరు కలుస్తారు.
  • जुट्टि (juṭṭi) (संज्ञा) 1 • frayed end of a rope; शेंडी; జుట్టు.
2 • the tuft of hair remaining after a head has been shaved.
  • जुम्‍का (jum‍kā) (संज्ञा) bell (often used on heads of cattle); झुमका; झुमका.
  • जूंजरि (jūn̄jari) ఒక్కటి అంటె ఇక్కటి చేస్తాడు.
  • जॆगरता compare: पदलेंगा.(jegaratā) Adverb. carefully; ध्यानपूर्वक; काळजीपूर्वक; జగర్త.
  • जॆगा (jegā) (संज्ञा) place; जगह; स्‍थान/स्‍थळ; స్థలము.
  • जॆनेड (संज्ञा) span; జెనెడు.
  • जेडा (jēḍā) (संज्ञा) bunch of hair; वॆणी; జడ.
  • जेंडा (jēṇḍā) (संज्ञा) flag; झेंडा; ध्‍वज; జెండా.
  • जेंडा-पेन (मुख्य प्रविष्टि देखें): जेंडा.(jēṇḍā-pēn) (संज्ञा) flag god.
  • जेंडा-पेन (मुख्य प्रविष्टि देखें): जेंडा.(jēṇḍā-pēn) (संज्ञा) flag god.
  • जेनगा (jēnagā) (संज्ञा) leech; नारू.
  • जेब (jēb) (संज्ञा) pocket; ज़ेब; खिशा; జేబు.
  • जेरगोड्डु (jēragōḍḍu) (संज्ञा) non-poison.snake; दामन; धामण साप; ఒక పాము పేరు.
  • जेर्रि (jērri) (संज्ञा) a blackish centipede; शतपद; जेरू; జెర్రి. जेर्रि कस्‍कते रिमा वांता. जेरू चावल्यास चक्‍कर येते.
  • जॊले (jolē) (संज्ञा) pouch (usually for collecting cotton) formed by tucking cloth it in at the waist and folding the other half upwards; झोला; जोरी.
  • जोकना बंडा (jōkanā baṇḍā) (संज्ञा) weighing stone; वजन करावयाचे दगड.
  • जोकमड़ (jōkamaṛ) (स.क्रि.) to weigh; तोलना; वजन मोजणे; జొకడము.
  • जोडांच्मड़ compare: अंटा वाटमड़.(jōḍān̄cmaṛ) (स.क्रि.) to join, fold; जोड़ना; जोडणे; జంటచేయుట.
  • जोडांच्‍सेके (jōḍān̄c‍sēkē) (अ.क्रि.) to be suitable, similar, fitting, proper; जोडते समय; जोडताना; జంటవెసెటప్పుడు.
  • जोडीं-जोडीं मनमड़ (jōḍīṁ-jōḍīṁ manamaṛ) (संज्ञा) be.in.pairs; जोडी बनकर रहना; सोबत असणे; జంటగ ఉండటము.
  • जोत्ता (jōttā) (संज्ञा) stone for grinding flour; सान; जाता; ఇస్రురాయి.
  • जोत्ते (jōttē) (संज्ञा) peg at side of yoke; बेरडा; జొత్తె. नांगेल ऊडनेंके कोंदना बोडगेंकु जोत्तें दोहांतुर. In order to harness bullocks pegs are put into the yoke. ఎడ్లను నడుపుటకు బండికి జాత్తెలు వేస్తారు.
  • जोन्ना (jōnnā) (संज्ञा) millet; जवार; ज्‍वारी; జొన్నలు.
  • जोरदार compare: मंचिगा, बेस.(jōradār) (विशेषण) lovely, gorgeous, charming, wonderful,; जबरदस्‍त; जोरदार; లక్షణంగా.
  • जोरा (jōrā) (संज्ञा) bag; थैला; पिशवी; సంచి.
  • टंबम (ṭambam(pendagaṭada)) (संज्ञा) a decorated ritual bamboo pole used during worship of the great god; देवाचा खुटा.
  • टरबुजा काया (ṭarabujā kāyā) (संज्ञा) watermelon; तरबूज; कलिंगड; కర్బూజా.
  • टव्‍सी मर्रा (ṭav‍sī marrā) (संज्ञा) kind of tree; करूचे झाड; టవ్సి చెట్టు.
  • टाईम (ṭā'īm) (संज्ञा) instance, time; समय; वेळ; సమయము.
  • वक्तून-वक्त (मुख्य प्रविष्टि देखें): टाईम.(vaktūna-vakt) advl. recurring time.
  • टारेल (ṭārēl) (संज्ञा) churning stick.
  • टिक्‍ली compare: बोट्टु1.(ṭik‍lī) (संज्ञा) forehead mark; बिंदी; टिकली; టిక్లా (బొట్టు).
  • टिक्‍ली मुद्दा (मुख्य प्रविष्टि देखें): टिक्‍ली.(ṭik‍lī muddā) (संज्ञा) signet ring.
  • टिक्‍ली मुद्दा (मुख्य प्रविष्टि देखें): टिक्‍ली.(ṭik‍lī muddā) (संज्ञा) signet ring.
  • टिटिटो पिट्टे (ṭiṭiṭō piṭṭē) (संज्ञा) crane bird; सारस; टिटवी पक्षी.
  • टीकिर (ṭīkir) (संज्ञा) kind of fly (wasp, or hornet); गांजवल. टीकिर मराकुना आकिंक मनंता.
  • टेबल (ṭēbal) (संज्ञा) table; मेज; बाक; బల్ల.
  • टेलर (ṭēlar) (संज्ञा) tailor; दर्जी; शिंपी; దర్జి. अंगीं-लागुल्‍क कुट्टनोन टेलर इंतुर. The person who stitches clothes is called a tailor. బట్టలు కుట్టె వారిని దర్జి అంటారు.
  • टेव्‍वेर आयमड़ (ṭēv‍vēr āyamaṛ) (अ.क्रि.) to be shocked (by bad news, etc); धक्‍का लगना; धसका बसणे.
  • टोकेरा compare: डाला.(ṭōkērā) (संज्ञा) a large basket for storing paddy; टोकरी; टोपली; టొకెరా.
  • टोंग्रा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुंडम कय.(ṭōṅgrā) (संज्ञा) knee; घुटना; गुडघा; మోకాలు; మోకాలి-కీలు.
  • टोपी (ṭōpī) (संज्ञा) hat; टोपी; टोपी; టోపి.
  • टोंबै उंदि (ṭōmbai undi) num. ninety-one; इक्‍यानवे; एक्यानव; టొంబై ఒకటి.
  • टोंबै तोम्मिदि (ṭōmbai tōm'midi) num. ninety-nine; निन्‍यानवे; नोव्यानोव; టొంబై తొమ్మిది.
  • टोंबै नालूं (ṭōmbai nālūṁ) num. ninety-four; चौरानवे; चौ-यानव; టొంబై నాలుగు.
  • टोंबै मूडु (ṭōmbai mūḍu) num. ninety-three; तिरानवे; तिर्‍यानव; టొంబై మూడు.
  • टोंबै रोंडु (ṭōmbai rōṇḍu) num. ninety-two; बानवे; ब्यानव; టొంబై రెండు.
  • टोंबै हारूं (ṭōmbai hārūṁ) num. ninety-six; छियानवे; छ्‌यानव; టొంబై ఆరు.
  • टोंबै हेय्यूं (ṭōmbai hēyyūṁ) num. ninety-five; पचानवे; पंच्यानव; టొంబై ఐదు.
  • टोंबै-एडूं (ṭōmbai-ēḍūṁ) num. ninety-seven; सत्तान्‍वे; सत्यानव; టొంబై ఎడు.
  • टोंब्‍बै (ṭōmb‍bai) num. ninety; नब्‍बे; नव्‍वद; టొంబై.
  • टोम्‍बै एनमिदि (ṭōm‍bai ēnamidi) num. ninety-eight; अट्‌ठानवे; अट्टयानव; టొంబై ఎనమిది.
  • डकडक आयमड़ (ḍakaḍak āyamaṛ) (अ.क्रि.) to beat (heart); दिल धकधक होना; धगधग होणे.
  • डंडुग (ḍaṇḍug) (विशेषण) good-for-nothing.
  • डंडूल (मुख्य प्रविष्टि देखें): डंडुग.(ḍaṇḍūl) (संज्ञा) good-for-nothing person.
  • डंडूल (मुख्य प्रविष्टि देखें): डंडुग.(ḍaṇḍūl) (संज्ञा) good-for-nothing person.
  • डप (ḍap) (संज्ञा) tambourine shaped drum; डप्‍रा; डपरा; డప్పు.
  • डब्बा (ḍabbā) (संज्ञा) container; डब्‍बा; डब्‍बा; డబ్బా.
  • डाकाली (ḍākālī) (संज्ञा) anvil; దాగిలి.
  • डाक्‍टर (ḍāk‍ṭar) (संज्ञा) doctor; डॉक्‍टर; वैद्यक; వైద్యకుడు.
  • डांग (ḍāṅg) (संज्ञा) sound of a drum; ढोल का आवाज़; ढोलाचा आवाज; ఒ వాద్యము సప్పుడు.
  • डांबर (ḍāmbar) (संज्ञा) tar; डांबर; डांबर; డాంబర్.
  • डाला compare: टोकेरा.(ḍālā) (संज्ञा) basket; टोकरी; टोपली; గుమ్మి.
  • डाल्‍पीन (ḍāl‍pīn) (संज्ञा) dolphin; डाल्‍फीन; डाल्‍फिन; ఒ పక్షీ పేరు.
  • डिङ- (ḍiṅa-) (अ.क्रि.) to stand erect.
  • डिजेल (ḍijēl) (संज्ञा) diesel; डिझेल; डिझेल; డిఝెల్.
  • डिब्‍बिल वाटमड (ḍib‍bil vāṭamaḍ) (संज्ञा) block.nose; नाक बंद होना; नाक भरणे; ముక్కు గట్టిగ అవటము.
  • डिम्‍की (ḍim‍kī) (संज्ञा) a small double-sided drum; डमरु; डमरु; ఢమురు.
  • डिस्‍को पूसा (ḍis‍kō pūsā) (संज्ञा) pearl; मोती; रत्‍न; ఒ రఖమైన పూస.
  • डीला कियमड़ compare: ओदोल कियमड़.(ḍīlā kiyamaṛ) (स.क्रि.) to loosen something that is tight; ढीला करना; ढीला करणे.
  • डेक्‍का (ḍēk‍kā) (संज्ञा) hoof; खुर; खुटा; డెక్క.
  • डेबै एनमिदि (ḍēbai ēnamidi) num. seventy-eight; अठहत्तर; अट्‍ठ्यात्तर; డెబై ఎనిమిది.
  • डेब्‍बै (ḍēb‍bai) num. seventy; सत्तर; सत्तर; డెభై.
  • डेब्‍बै उंदि (ḍēb‍bai undi) num. seventy-one; इकहत्तर; एक्‍क्यात्तर; డెభై ఒకటి.
  • डेब्‍बै तोम्मिदि (ḍēb‍bai tōm'midi) num. seventy-nine; उन्‍यासी; एकोण ऐंशी; డెభై తొమ్మిది.
  • डेब्‍बै नालूं (ḍēb‍bai nālūṁ) num. seventy-four; चौहत्तर; चौ-यात्तर; డెభై నాలుగు.
  • डेब्‍बै मूडु (ḍēb‍bai mūḍu) num. seventy-three; तिहात्तर; ति-याहत्तर; డెభై మూడు.
  • डेब्‍बै रोंडु (ḍēb‍bai rōṇḍu) num. seventy-two; बहत्तर; बाहत्तर; డెభై రెండు.
  • डेब्‍बै हारूं (ḍēb‍bai hārūṁ) num. seventy-six; छिहत्तर; छ्‌यात्तर; డెభై ఆరు.
  • डेब्‍बै हेय्युं (ḍēb‍bai hēyyuṁ) num. seventy-five; पछ्‌हत्तर; पंच्याहत्तर; డెభై ఐదు.
  • डेब्‍बै-एडूं (ḍēb‍bai-ēḍūṁ) num. seventy-seven; सतहत्तर; सत्यातर; డెభై ఎడు.
  • डेमा (ḍēmā) adjl. left; बाये; डावा; ఎడమ.
  • डेमेर्ग् (मुख्य प्रविष्टि देखें): डेमा.(ḍēmērg) (विशेषण) on the left hand side; बाये की ओर; डावा बाजुला.
  • डेमा केय्‌दे (मुख्य प्रविष्टि देखें): डेमा.(ḍēmā kēy‌dē) (संज्ञा) on the left hand; बाये हाथ में; डाव्या हाताने.
  • डेमा केय्‌दे (मुख्य प्रविष्टि देखें): डेमा.(ḍēmā kēy‌dē) (संज्ञा) on the left hand; बाये हाथ में; डाव्या हाताने.
  • डेमेर्ग् (मुख्य प्रविष्टि देखें): डेमा.(ḍēmērg) (विशेषण) on the left hand side; बाये की ओर; डावा बाजुला.
  • डेला compare: मन्नू/तोड़ी पेल्‍ला.(ḍēlā) (संज्ञा) clump of earth (as in soil); ढेला; ढेला.
  • डोक्के (ḍōkkē) (संज्ञा) lizard; गिरगीट; सरडा; తొండ.
  • तरास डोक्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): डोक्के.(tarās ḍōkkē) (संज्ञा) snake-like lizard (usually found outdoors, under stones, logs etc.); सांप गिरगीट; साप सरडा.
  • कुदूर डोक्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): डोक्के.(kudūr ḍōkkē) (संज्ञा) house lizard (usually found within houses); पाल; पाल; బల్లి.
  • डोग्‍गां compare: तड्मिं, तडिमिं.(ḍōg‍gāṁ) red.hot.coal; निवे; నిప్పులు.
  • डोप्पा (ḍōppā) (संज्ञा) cup or bowl made of leaves; डोना, द्रोन.
  • डोबुर्का (ḍōburkā) (संज्ञा) snail; शंबुक; शिंपला.
  • डोब्बा compare: पोप्पोस.(ḍōbbā) lungs; फेफडा; फुफ्‍फुस.
  • डोल1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): डोल2.(ḍōl) (संज्ञा) small drum; ढोल; डोलक.
  • डोल2 (ḍōl) (संज्ञा) large drum; ढोल; नगारा; ఒ వాద్యము.
  • डोल तनानोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): डोल2.(ḍōl tanānōr) (संज्ञा) drummer, person who drums; ढोल बजानेवाला; डोलक वाजविणारा.
  • डोल1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): डोल2.(ḍōl) (संज्ञा) small drum; ढोल; डोलक.
  • डोल तनानोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): डोल2.(ḍōl tanānōr) (संज्ञा) drummer, person who drums; ढोल बजानेवाला; डोलक वाजविणारा.
  • डोल सिर्रा (ḍōl sirrā) (संज्ञा) drumstick; ढोल बजाने की लकडी; ढोल वाजवायची काडी.
  • तकलिप कियमड़ (takalip kiyamaṛ) (संज्ञा) to.trouble; तकलीफ देना; त्रास देणे.
  • तकांच्मड़ compare: दम वायमड़. (अ.क्रि.) be exhausted, tired; थक जाना; थकणे; అల్సి పొవడము.
  • तक्‍को (tak‍kō) (संज्ञा) deficiency, want of money; कम; कमी; తక్కువ.
  • तक्‍को कपडिं केरमड (tak‍kō kapaḍiṁ kēramaḍ) (संज्ञा) dress meagerly; कम कपडा पहनना; कपड्यांची कमी वापर करणे; తక్కువ బట్టలు వెసుకొవడము.
  • तक्दीर compare: नसीब.(takdīr) (संज्ञा) luck; किस्मत; नशीब; అదృష్టం.
  • तक्लीब (taklīb) (संज्ञा) difficulty; तकलीफ; त्रास; కష్టం.
  • तग- (taga-) (अ.क्रि.) to last, wear well.
  • तंगवारड़ (taṅgavāraṛ) (संज्ञा) wife's elder sister; पत्‍नि की बड़ी बहन; आकड सासू.
  • तगुरम (taguram) (संज्ञा) tin; टिन; तगर; తగురము.
  • तङ्‌मरी (taṅ‌marī) (संज्ञा) grandson; पोता; नातू; బిడ్డ కుమారుడు మన్మడు.
  • तङ्‌मियाड (मुख्य प्रविष्टि देखें): तङ्‌मरी.(taṅ‌miyāḍ) (संज्ञा) granddaughter; पोती; नात; బిడ్డ కూతురు మన్మరాలు.
  • तङ्‌मियाड (मुख्य प्रविष्टि देखें): तङ्‌मरी.(taṅ‌miyāḍ) (संज्ञा) granddaughter; पोती; नात; బిడ్డ కూతురు మన్మరాలు.
  • तटकुनमड (taṭakunamaḍ) (अ.क्रि.) to get stuck (choke on food, or clothing gets caught on a protruding object); फंसना; लटकणे.
  • तट्टा (taṭṭā) (संज्ञा) basket; टोकरी; टोपली; గుల్ల; గంప. तट्टाते केडाताल पूयीं/इरुह्‍कु तच्‍चेके मंतुर. They are bringing 'hirp'-fruit from the forest in baskets. जंगल से टोकरी भरकर महुआ ला रहे है।. जंगलातून टोपली भरून मोहफूल आणत आहेत. గుల్లలలో అడవి నుండి ఇప్పపూలు తెస్తున్నారు.
  • तड़की compare: कारजेम.(taṛakī) (संज्ञा) liver; कलेजा; कलेजा; కారజెమ్.
  • तड़ा (taṛā) (संज्ञा) waves on water; लहर; तरंग.
  • तडिम नीरस्मड़ (taḍim nīrasmaṛ) Verb. to.start.fire; आग लगा‍ना; विस्तव पेटवणे; నిపుకనికమసి.
  • तडिमते बोळ्‍समड़ (taḍimatē bōḷ‍samaṛ) (संज्ञा) to.roast.in.fire; आग मे भूनना; विस्‍तवात भाजणे; అగ్నిలొ కాల్చుట.
  • तडिमि (taḍimi) (संज्ञा) fire; आग; अग्‍नी/विस्तव; అగ్గి. तडिमिक कय तासते कय वॆंता. आग में हाथ लगायेंगे तो हाथ जलेगा।. विस्‍तवाला हात लावल्यास जळतो.
  • अग्‍गि पुल्‍ला (मुख्य प्रविष्टि देखें): तडिमि.(ag‍gi pul‍lā) (संज्ञा) matchstick; तीलि; आगकाडी.
  • अग्‍गि डब्‍बा गीसा (मुख्य प्रविष्टि देखें): तडिमि.(ag‍gi ḍab‍bā gīsā) (अ.क्रि.) to clear jungle or a field using fire; आग लगाना; आग लावणे. ना जाडी कुप्‍पक बोर अग्‍गि डब्‍बा गीसतोर? Who has burnt my grass (cleared my field) with fire? मेरे तनीस ढीग को किसने आग लगाया? माझ्या गवताच्या ढिगाला कोणी आग लावला? నా గడ్డికి ఎవరు అగ్గి పెట్టినారు.
  • अग्‍गि डब्‍बा (मुख्य प्रविष्टि देखें): तडिमि.(ag‍gi ḍab‍bā) (संज्ञा) matchbox; आगपेटी; आगपेटी; అగ్గి పెట్టె. होदेल्ते तडमी मासला अग्‍गि डब्‍बा कबड़ कींता. To light the stove we strike the matchbox. चुल्‍हा जलाने के लिये आगपेटी काम आता है।. चूल पेटवण्यासाठी आगपेटी कामी येते. పొయ్యిలో అగ్గి చేయిటకు అగ్గి పెట్టె తో వెలిగిస్తారు.
  • तडिमिं compare: डोग्‍गां.(taḍimiṁ) (संज्ञा) fire; नींव; निवे; అగ్గి; నిప్పు. कपडिं इस्‍तिर कियला इस्‍तिर पेट्टेते तड्मिं वाटंतुर. कपडे ईस्‍त्री करने के लिये ईस्‍त्री में नींव डाल‍ते है।. कपडे ईस्‍त्री करायला ईस्‍त्रीत निवे टाकतात.
  • तड्मिं compare: डोग्‍गां.
  • तनमड़ compare: जहमड.
  • तन्नुमड़ (tannumaṛ) (संज्ञा) to.beat; मारना; मारणे; కొట్టుట.
  • तप आता इंचि ओपुकुन्‍मड़ (tap ātā in̄ci ōpukun‍maṛ) (अ.क्रि.) to feel sorry, repent; पश्‍चाताप करना; पश्‍चाताप करणे; పశ్చతాపము చెయుట. गोमेश तप आता इंचि ओपुकुत्तोर. गोमेशने किये गलती का पश्‍चाताप किया।. गोमेशला त्याचा चुकीचा त्याला पश्‍चाताप झाला.
  • तप ओप्‍कुनमड़ (tap ōp‍kunamaṛ) (अ.क्रि.) to repent, feel sorry; गलती स्वीकार करना; चूक कबूल करणे; తప్పు ఒప్పుకొవడము. गोमेश अंटोर लोकुल्‍कुना मुन्ने तप ओप्‍कुत्तोर. गोमेशने सबको क्षमा मांगा।. गोमेशने सर्वांचा क्षमा मागितला.
  • तप्‌ (tap‌) (संज्ञा) mistake; गलती; चूक; పొరబాటు. तप कीते दाना परिणामगुडा बोगांचा पींता. गलती करे तो उसका परिणाम भी भोगतना पडेगा।. चूक केल्यास त्याचा परिणामदेखील भोगावे लागेल.
  • तप्‍पु compare: आबद्दम.
  • तप्‌सोन्‍मड़ (tap‌sōn‍maṛ) (अ.क्रि.) to get lost; गुम होना; हरवणे. निन्ने नावा गडी कयदाल तप्सोत्ता. कल मेरे हाथ घडी गुम हो गयी।. काल माझ्या हातून घड्याळ हरवली.
  • तमाटा (tamāṭā) (संज्ञा) tomato; टमाटर; टमाटर; టమాట.
  • तम्मुर (tam'mur) (संज्ञा) younger brother; छोटा भाई; लहान भाऊ; తమ్ముడు. ना तम्मुर इस्‍कुल दांतोर. मेरा छोटा भाई शाला में जाता है।. माझा लहान भाऊ शाळेत जातो.
  • सिन्ने कोडियड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): तम्मुर.(sinnē kōḍiyaṛ) (संज्ञा) younger brother's wife; छोटी बहु; लहान सून; తమ్ముని భార్య. मा सिने कोडियड पोरोल पुल्‍लुबाई आंद. मेरी छोटी बहू का नाम पुल्‍लुबाई है।. माझ्या लहान सूनेचे नाव पुल्‍लुबाई आहे.
  • तयर किय्‍वल् (nivḍē-mā-) (अ.क्रि.) to be ready; बनानेवाला; बनवणारा; తయారైనది.
  • निव्डी-की- (मुख्य प्रविष्टि देखें): तयर किय्‍वल्.(nivḍī-kī-) (स.क्रि.) to make ready.
  • तयार आता (tayār ātā) (अ.क्रि.) to be made; तयार हुआ; तयार झाला; తయరు అయ్యింది. ताकिसि-ताकीसि ई हर्री तयार आता. Having walked and walked, a path was made. త్రోవ నడిచి, నడిచి ఎర్రడినది.
  • तयार आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): तयार कियमड़.(tayār āyamaṛ) (अ.क्रि.) to be ready; तयार होना; तयार होणे.
  • तयार कियमड़ (tayār kiyamaṛ) (स.क्रि.) to make ready; तयार करना; तयारी करणे; తయరు చెయుట. नाटेने होत्ते लोह्‍कुने काल्‍क नोरला एरु तयार कीसि मनंता. The relatives of the Dandari (dancers) get water ready in order to wash their feet (lower legs). गाव में जाने से हर घर में पांव धोने के लिये पानी तयार करके रखते है।. गावामध्ये गेल्यास तेथील लोक पाय धुण्यासाठी पाणी तयार करुन ठेवतात. దండారిలో చుట్టాలకు కాళ్ళు కడుగుటకు నీళ్ళు తయరు ఉంచుతారు.
  • तयार आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): तयार कियमड़.(tayār āyamaṛ) (अ.क्रि.) to be ready; तयार होना; तयार होणे.
  • तर (tar) (संज्ञा) step; थर; स्‍तर.
  • तरमड़ (taramaṛ) (स.क्रि.) to bring; लाना; आणणे; తెచ్చుట. इस्‍कुलते वाते पेन्नु तरमड़ गावाले. शाला में आया तो कलम लाना जरुरी है।. शाळेत आल्यास लेखणी आणणे अनिवार्य आहे.
  • तराजु (tarāju) (संज्ञा) weighing scales; तराजू; तराजू; తరాజు; త్రాసు. तराजुने जॊकांतुर. तराजू में तोलते है।. तराजूने मापतात.
  • तरास (tarās) (संज्ञा) snake; साँप, सर्प; सर्प; పాము. नय तरास एक्‍को विषम मत्ता तरास. नाग सांप सबसे ज्यादा विषारी सांप है।. नाग सर्प अधिक विषारी सर्प आहे.
  • तरास-डोक्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): तरास.(tarāsa-ḍōkkē) (संज्ञा)
  • तरास कस्‍कुते ओज्‍जना मत्तु वॆली?? (tarās kas‍kutē ōj‍janā mattu velī??) (संज्ञा) a creeper that is used in curing snake bite; एक औषधी वनस्‍पती.
  • तरास डोक्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): डोक्के.(tarās ḍōkkē) (संज्ञा) snake-like lizard (usually found outdoors, under stones, logs etc.); सांप गिरगीट; साप सरडा.
  • तरास मेंजू (tarās mēn̄jū) (संज्ञा) egg.of.snake; सांप का अंडा; सापाची अंडी; పాము గుడ్డు.
  • तरास सोर्रे (tarās sōrrē) (संज्ञा) snake pit; सांप का बीड़; सापाचे घर; పాము ఉండె స్థలము.
  • तरास-डोक्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): तरास.(tarāsa-ḍōkkē) (संज्ञा)
  • तरुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पीसि होन्‍मड़.(tarumaṛ) (स.क्रि.) to bring; लाना; आणणे.
  • तलपू (talapū) (संज्ञा) door made of wood; दरवाज़ा; दरवाजा; తలుపు. मा लॊतुक तलपू हिल्‍ले. मेरे घर को दरवाज़ा नही है।. माझ्या घराला दरवाजा नाही आहे.
  • तलबाल्‍क (talabāl‍k) (संज्ञा) rice mixed with vermilion thrown at a wedding, or on cattle (e.g. during 'laxmi pooja') in order to bless; अक्षता; అక్షీంతాలు. मरमींना पंदिरता हिडु पेगिड-पेडांक तलबाल्‍क वाटंतुर. Everyone throws rice on the bride and groom in the wedding shelter. लग्‍न मंडपाखाली वर-वधुला अक्षता टाकतात. పెండ్లి పందిరిలో వధు, వరులకు అక్షింతాలు వేస్తారు.
  • तलसुकुन्‍मड़ (talasukun‍maṛ) (स.क्रि.) to decide, settle; ठाण लेना; ठरविणे; తలచుకొవడము.
  • तला दुर्दा तेदमड़ (talā durdā tēdamaṛ) (संज्ञा) itch.to.head; सिर में खुजली होना; डोक्‍यात खाज निर्माण होणे; తలలొ దుర్ద పెట్టడము.
  • तला पोरोटाल एर तुंगमड़ (talā ēr tuṅgamaṛ) (संज्ञा) ritual bath; अभ्यंग स्‍नान; తల స్నానము చెయుట. बॊगीता रोज हकेरेने तला एर तुंगातुर. दिपावलीच्या पहिल्या दिवशी प्रत्येक जण अभ्यंग स्‍नान करतात.
  • तलाकिंदी वाटमड़ (talākindī vāṭamaṛ) (संज्ञा) bow.down.head; डोका खाली करणे.
  • तलातला आयमड़ (talātalā āyamaṛ) (संज्ञा) to.shine; चमकना; चकाकणे; మర్చుట.
  • तलुर (talur) (संज्ञा) female; मादा; मादी; తల్లి జంతువు.
  • तलुर एटी पोरी (talur ēṭī pōrī) (संज्ञा) young of a goat or a sheep (स्त्री.); बकरी का मादा पिल्‍लु; बकरीचे मादी पिल्‍लू; మేక పిల్ల.
  • तलुर गुर्रम (talur gurram) (संज्ञा) female horse; घोडी; घोडी; తల్లి గుర్రము.
  • तलुर नय्यू (talur nayyū) (संज्ञा) she dog; कुतिया; कुत्री; తల్లి కుక్క.
  • तलुर मग्‍गुर (talur mag‍gur) (संज्ञा) she crocodile; मादा मगर; मादी सुसर.
  • तलुर-बाबो (मुख्य प्रविष्टि देखें): यावल.(talura-bābō) (संज्ञा) parents, father and mother (pl.); माँ-बाप; आई-वडील. ओना तलुर-बाबो ओनगटाल वॆरे मनंतुर. उसके माँ-बाप उससे अलग रहते है।. त्याचे आई-वडील त्याचापासून वेगळे राहतात.
  • तल्कमड़ (talkamaṛ) (स.क्रि.) to beg, ask for; पूछना; मागणे/विचारणे; అడుగుట. वर्गते बतलना तेडियकोंटे गुरुजिन तल्‍कमड़ गावले. कक्षा में कुछ समझ मे नही आया तो मास्‍तर जी को पूछनी चाहिये।. वर्गात एखादी गोष्ट समजत नसेल तर गुरुजींना विचारावे.
  • तल्‍गु compare: दामीड.
  • तल्लक रुमाल हेलवोड (tallak rumāl hēlavōḍ) (संज्ञा) uncovered head; डोक्याला फेटा नसलेला; రుమాలులేనివాడు. पॆंदगा मोड़क्‍नेंके तल्‍लक रुमाल बोरैते हुट्टोरो ओन तल्‍लक रुमाल हेलवोड इंतुर. Those that don't tie/cover their heads and worship at their god are called *. डोक्याला फेटा नसताना देवाची पूजा करता येत नाही. దేవుని దగ్గర దండం పెట్టెటప్పుడు తలపాగ కట్టి మొక్కని వారిని బోడి తల అంటారు.
  • तल्वार (talvār) (संज्ञा) sword; तलवार; तलवार; బల్లెము. तल्‍वारते लडाई कींतुर. तलवार से युध्‍द करते है।. तलवारीने युद्‍ध करतात.
  • तळी (taḷī) (संज्ञा) wet; गिलापन; ओलसर.
  • तळी मन्नु (taḷī mannu) (संज्ञा) wet.soil; गिली मिट्टी; ओलसर माती.
  • तवडु (tavaḍu) (संज्ञा) 1 • water mixed with chaff, etc given to animals for drinking; जनावरांचे खुराक. कॊंदांक तवडु तासंतुर.
2 • a wooden tub for holding water given to animals.
3 • food scraps fed to cattle.
  • तव्टम तासमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): कुरपे.(tavṭam tāsamaḍ) (स.क्रि.) to weed; माती खोदणे.
  • तव्‍वा (tav‍vā) (संज्ञा) measure for measuring grain; पायली; మానిక.
  • तव्‍वागाड compare: जीतागाड़.(tav‍vāgāḍ) worker; नौकर; सेवक/चाकर; పనివాడు. नॆदे माल्‍कुंक सहायम कियनोन तव्‍वागाड इंतुर. खेत में मालक को मदत करनेवाले को नौकर कहते है।. शेतात मालकाला मदत करणार्‍याला सेवक/चाकर असे म्‍हणतात.
  • तव्‍वुडु (tav‍vuḍu) (स.क्रि.) to dig, bore; खोदना; खोदणे; తవ్వడం. इर मनकालोर पोक्‍कां तवसेके मंतुर. The men are digging holes. हा माणूस इथे खड्डा खोदत आहे. వీరు మనుషులు గోతులు త్రవ్వుచున్నారు.
  • तह- (taha-) (स.क्रि.) to raise the position something.
  • ता (tā) Verb. bring; लाना; आणणे; తీస్క రావడము. नाकु गिलासमेड एर ता. मेरे लिये पानी लाओ।. माझ्यासाठी पेलाभर पाणी आणा.
  • ताइत दोहुडु (tā'it dōhuḍu) (संज्ञा) to.bind.symbol; ताबीज बांधना; ताईत बांधणे.
  • ताकत हिल्‍वोड(केदनायवोड) (tākat hil‍vōḍ(kēdanāyavōḍa)) (अ.क्रि.) to become weak; कमजोर व्यक्‍ति; असक्‍त माणुस; బలహీనత కలగినవాడు. नाकु एडकि वासी-वासी नना ताकत हिलवोन आतन. After fever, the man became a little weak. नियमित बुखार से मैं कमजोर व्यक्ति बन गया।. नियमित ताप येत असल्याने मी असक्‍त माणूस बनला आहे. మనిషి జ్వరము వలన కొద్దిగ తగ్గినాడు.
  • ताकतते पीकुड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पीकुड़.(tākatatē pīkuṛ) (स.क्रि.) to uproot something; ताकत से उखाड़ना; ताकदीने उपटणे.
  • ताकमड़ (kāl‍kunē tākamaṛ) (संज्ञा) walk.by.foot; पैरों से चलना; पायाने चालणे; కాల్లతొ నడవడము.
  • ताकिच्‍चनोर compare: ताकुस्वाल.(tākic‍canōr) driver; चलानेवाला; चालक; నడపించువాడు. मोटोटुन ताकिचनोर हिलाकोंटे मोटोर वित्तो. बस में अगर चलानेवाला नही रहा तो बस चल नही पायेगा।. बसमध्ये चालक नसेल तर बस धावणार नाही.
  • ताकिच्मड़ (tākicmaṛ) (स.क्रि.) 1 • drive; चलाना; चालविणे; నడుపుట. अद मोटर सायकल ताकीचंता. They are riding the moped. वह मोटर सायकिल चलाती है।. ती मोटार सायकल चालविते. వీరు లూన నడుపు తున్నారు.
2 • to chase.
  • ताकिसी-ताकिसी तयार आता लोद्दी (tākisī-tākisī tayār ātā lōddī) (संज्ञा) groove.formed.by.constant.use; चल-चल कर बना खाई; चालून-चालून निर्माण झालेली दरी.
  • ताकुस्वाल compare: ताकिच्‍चनोर.
  • ताज्या (tājyā) adjl. fresh food or water (not used for fruit); ताज़ा; ताजा. ई गाटो ताज्या-ताज्या मंतां. यह चावल ताज़ा है।. हा भात ताजा आहे.
  • ताडजेर्री (tāḍajērrī) (संज्ञा) kind.of.non.poisonous.snake; धामन; धामण साप.
  • ताडि मरा (tāḍi marā) (संज्ञा) a very tall palm tree from which country liquor is extracted; ताड का पेड़; ताडीचे झाड; తాటి (చెట్టు). ताडी मरा एत्तुंक एत मनंता. ताड़ी का पेड़ ऊंचा होता है।. ताडीचे झाड उंच असतो.
  • ताडि-कल (मुख्य प्रविष्टि देखें): ताडि मरा.(tāḍi-kal) (संज्ञा) palm liquor; ताड़ी; ताडीची दारू. ताडी मरातल पेय्‍सना कल्‍दुन ताडी कल इंतुर. ताड़ी के पेड़ से जो मद्य निकलता है, उसे ताड़ी कहते है।. ताडीचा झाडापासून जो मद्य निघतो, त्याला ताडीचे दारू असे म्‍हणतात.
  • ताडि-कल (मुख्य प्रविष्टि देखें): ताडि मरा.(tāḍi-kal) (संज्ञा) palm liquor; ताड़ी; ताडीची दारू. ताडी मरातल पेय्‍सना कल्‍दुन ताडी कल इंतुर. ताड़ी के पेड़ से जो मद्य निकलता है, उसे ताड़ी कहते है।. ताडीचा झाडापासून जो मद्य निघतो, त्याला ताडीचे दारू असे म्‍हणतात.
  • ताडी बोट्टे (tāḍī bōṭṭē) (संज्ञा) red.fish; तातुर बोटरू.
  • तातल compare: यावना बाबल.(tātal) (संज्ञा) maternal grandfather; नाना (माँ के पिताजी); आजोबा(आईचे वडील); తాతయ్య. यावना बाबन तातल इंतुर. माँ के पिताजी को दादाजी कहते है।. आईचा बाबाला आजोबा म्‍हणतात.
  • तादल compare: दादल.(tādal) paternal.grandfather; बड़ा भाई; मोठा भाऊ.
  • तादो बाबल (मुख्य प्रविष्टि देखें): मातिर दादल.(tādō bābal) (संज्ञा) ancestors (pl.); पड़दादा; पनजोबा; పూర్వీకులు.
  • तापा compare: निच्‍चेना.
  • तांबेल (tāmbēl) (संज्ञा) tortoise; कछुआ; कासव; తాంబేలు. गंगा बेरेड्ते एक्‍को तांबेल्‍क मनंतां. Many tortoises live in the water of the big river. गंगा नदी में सबसे ज्यादा कच्‍छुए पाये जाते है।. गंगा नदीत मोठ्या प्रमाणात कासव सापडतात. గంగా యందు నీటిలో తాంబేలుఎక్కువగ ఉంటాయి.
  • तायमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पीसि होन्‍मड़.
  • तार compare: तीगे.(tār) (संज्ञा) wire; तार; वायर; తీగె.
  • तारमड़ (tāramaṛ) (स.क्रि.) to spread something out (blanket, paper, etc.); बिछाना; हातारणे; పరవడము. कटुलते कपडिं तारसी मींडगोम झोपताना बाजेत कपडे हातरुण झोपावे.
  • तालम कय (tālam kay) (संज्ञा) key; किल्‍ली; चावी; తాలము చేయి. तालम कय होननय्ते तालमतुन पैहा पींता. ताला की किल्‍ली गूम हुई तो ताले को तोडना पडेगा।. चावी हरवल्यास कुलूप तोडल्याशिवाय कुलूप निघणार नाही.
  • तालम-डब्बा (मुख्य प्रविष्टि देखें): तालम कय.(tālama-ḍabbā) (संज्ञा) lock (lit. key container); ताला; कुलूप; తాలము. बॆकेनना होत्ते लोतुक तालम डब्‍बा वाटसि होनना. कहीं जाते समय घर को ताला लगाके जानी चाहीये।. कोठेही बाहेर जातांना घराला कुलूप लावून जावे.
  • तालम-डब्बा (मुख्य प्रविष्टि देखें): तालम कय.(tālama-ḍabbā) (संज्ञा) lock (lit. key container); ताला; कुलूप; తాలము. बॆकेनना होत्ते लोतुक तालम डब्‍बा वाटसि होनना. कहीं जाते समय घर को ताला लगाके जानी चाहीये।. कोठेही बाहेर जातांना घराला कुलूप लावून जावे.
  • तालि compare: सेंबु.(tāli) (संज्ञा) pail, jug, tumbler; लोटा; गडवा; ముంత. तालीते एर मुड़हाचि उंटुर. लोटे से पानी पीते है।. गडव्याने पाणी पितात.
  • ताली compare: सेंबु.
  • ताल्‍प वाटता पेरगु compare: कड़ी.(tāl‍p vāṭatā pēragu) garnished.butter.milk; बगारा हुआ मही; कड़ी. ताल्‍प वाटता पेरगु एक्‍को मरमींने तिंतुर. शादींयों में अधिक मात्र से कड़ी का उपयोग होता है।. लग्‍न समारंभात मोठ्या प्रमाणात कड़ीचा उपयोग करतात.
  • तासमड (tāsamaḍ) Variant: तासुडु. (स.क्रि.) to make use of, put on; लगाना; लावणे; పెట్టుకోవడము. गंजुना एर कास्‍तनो हिल्‍लेनो तेडियला गंजुंना एतुन कय ताससि हुळगोम. गंज का पानी गरम हुआ की नही, जानने के लिये उसे हाथ लगाके देखनी चाहीये।. गंजामधील पाणी गरम आहे किंवा नाही हे ओळखण्यासाठी त्या पाण्याला हात लावून पाहावे लागेल.
  • तासुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): तासमड.
  • तासे (tāsē) (संज्ञा) small drum-like instrument; ताशा; ताशे; నృత్యవాయిద్య వస్తువు. गुदुमसाइ एगरनेंके तासे तनांतुर. While doing the 'gudumsay' dance they beat the * drum. 'गुदुमसाइ' नृत्य करते समय यह ताशा बजाया जाता है।. 'गुदुमसाइ' नृत्य करताना विशेषकरून ताशे वाजविले जाते. గుదుమ్సాయ్ నృత్యం చేసెటప్పడు (వెట్టే) అనే సంగీత సాధనం వాయిస్తారు.
  • तिकाडी (-जाडि) (tikāḍī (-jāḍi)) (संज्ञा) kind of grass from which scented oil is extracted.
  • तित्ती compare: पोप्पोस.(tittī) dry.skin.that.comes.out.
  • तिनना तिंडि (tinanā tiṇḍi) (संज्ञा) feed; चारा; खाद्य; తినె తిండి.
  • तिनमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिनुड.
  • तिना (tinā) adjl. right; दाहिना; उजवा; కుడి. तिना कय्‍दे गाटो तिंतुर. दाहिना हाथ से खाना खाते है।. उजव्या हाताने जेवण करतात.
  • तिनेर्ग् (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिना.(tinērg) (विशेषण) on the right hand side; दाहिने ओर; उजवीकडे. मावा लॊता तिनेर्गुंक मा मामाना लॊन मंता. हमारे घर के दाहिने ओर मेरे मामा का मकान है।. आमच्या घराच्या बाजुलाच माझ्या मामाचा घर आहे.
  • तिना कय्‍दे (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिना.(tinā kay‍dē) (विशेषण) on the right hand; दाहिने हाथ से; उजव्या हाताने; కుడిచేతితో. नाकु तिना कय्‍दे वेल्‍ले कबह्‍क कियावांतां. मै दाहिना हाथ से ज्यादा काम करता हूँ।. मी उजव्या हाताने जास्‍त काम करतो.
  • तिना कय्‍दे (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिना.(tinā kay‍dē) (विशेषण) on the right hand; दाहिने हाथ से; उजव्या हाताने; కుడిచేతితో. नाकु तिना कय्‍दे वेल्‍ले कबह्‍क कियावांतां. मै दाहिना हाथ से ज्यादा काम करता हूँ।. मी उजव्या हाताने जास्‍त काम करतो.
  • तिनुड (tinuḍ) Variant: तिनमड़. (स.क्रि.) to eat; खाना; खाणे; తినుట. इरगा ताकत वायगोम इत्ते इरगा गाटो तिनमड़ गावाले. ताकतवार बनने के लिये ज्यादा खाना खानी चाहीये।. अधिक बळ मिळविण्यासाठी अधिक खाणे आवश्यक आहे.
  • तिनेर्ग् (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिना.(tinērg) (विशेषण) on the right hand side; दाहिने ओर; उजवीकडे. मावा लॊता तिनेर्गुंक मा मामाना लॊन मंता. हमारे घर के दाहिने ओर मेरे मामा का मकान है।. आमच्या घराच्या बाजुलाच माझ्या मामाचा घर आहे.
  • तिम्मिरि (tim'miri) (संज्ञा) 'pins and needles', numbness, tingling, prickling; मुंग्या चढणे; తిమ్మిరి. वेल्‍लेसेपु उद्दिसि मत्ते काल्‍कु तिम्मिरि पींतां. After sitting for a long time you get pins and needles in your legs. जास्‍त वेळपर्यंत एकाच ठिकाणी बसून राहिल्यास पायाना मुंग्या चढतात. చాల సేపు కూర్చుంటే కాలకు తిమ్మిరి ఎక్కుతాయి.
  • तिय्यगा (tiyyagā) (विशेषण) sweet; मीठा; गोड; తియటి. सेक्‍करा तिय्यगा मनंता. शक्‍कर मिठा होता है।. साखर गोड असतो.
  • कल्येपा मरा (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिय्यगा.(kalyēpā marā) (संज्ञा) curry-leaf tree; गोड लिंबाचे झाड. कल्येपा मराता आकीं कुसिटे वाटंतुर. गोड लिंबाचे पान भाजीत टाकतात.
  • तिरमन मरा (tiraman marā) (संज्ञा) kind of tree; धौडे का पेड़; धावड्याचे झाड; తిర్మన్ చెట్టు.
  • तिरयुड (tirayuḍ) Variant: तिरहुड़; तिरियमड़. (अ.क्रि.) to turn; घुमना; वळणे, फिरणे; తిరగుడు. नाकु उत्तगा तिरयुड इत्ते इस्‍टम हिल्‍ले. मुझे बेवजह घूमना पसंद नही है।. मला विनाकारण फिरणे आवडत नाही.
  • तिरुह्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिरयुड.(tiruhmaṛ) vc. to cause to turn; घुमाना; वळविणे,फिरविणे. नॆदे जोन्ना विसला कोंदां दोहचि बंती तिरहंतुर. Having made the bullocks go around on the 'jowar' heads at the threshing place, they remove the 'jowar'. शेतात ज्‍वारी चूरणी करण्यासाठी बैलांना बांधून फिरवतात. ఎడ్లను జొన్నచెలిలో కట్టి బంతి తింపుతారు.
  • तिरहुड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिरयुड.
  • तिरियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिरयुड.
  • तिरियसि केंजा वायमड़ (tiriyasi kēn̄jā vāyamaṛ) (स.क्रि.) to resound; प्रतिध्‍वनी सुनाई देना; प्रतिध्‍वनी येणे.
  • तिरुह्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिरयुड.(tiruhmaṛ) vc. to cause to turn; घुमाना; वळविणे,फिरविणे. नॆदे जोन्ना विसला कोंदां दोहचि बंती तिरहंतुर. Having made the bullocks go around on the 'jowar' heads at the threshing place, they remove the 'jowar'. शेतात ज्‍वारी चूरणी करण्यासाठी बैलांना बांधून फिरवतात. ఎడ్లను జొన్నచెలిలో కట్టి బంతి తింపుతారు.
  • तिवमड़ (tivamaṛ) Variant: तिवुड. (अ.क्रि.) to break off while cutting; कटना; कापणे. नाकू कट्टे नर्कनेंके कादुक मर्सु तिवता. लकडीयाँ तोड़ते समय मेरा पांव कट गया।. जळाऊ लाकुड तोडत असताना माझा पाय कापला गेला.
  • तिवुड (मुख्य प्रविष्टि देखें): तिवमड़.
  • तिहमड़ (tihamaṛ) (स.क्रि.) to feed; खिलाना; चारणे; తినుపించడము. सिन्ने पिलाल्‍कुंक गाटो तिहमड़ गावाले. छोटे बच्‍चों को खाना खिलानी चाहिये।. लहान मुलांना भात चारून द्यावे.
  • तीगे compare: तार.(tīgē) (संज्ञा) 1 • wire; वायर; वायर; తీగె. करंट ई लॊताल आ लॊतुक होनला तीगे हहा पींता. बिजली इस घर से उस घर जाने के लिये वायर लगाना पडता है।. वीज या घरातुन त्या घरापर्यंत पोहोचण्यासाठी वायर लावावे लागते.
2 • web of a spider; సాలెగూడు.
3 • instrument string.
  • पेन्सिंग तार (मुख्य प्रविष्टि देखें): तीगे.(pēnsiṅg tār) (संज्ञा) fencing wire (usually barbed).
  • तीने (tīnē) (संज्ञा) wall; पायवट्टा. पलते उद्दला इंचि लॊतुक तीने इर्रंतुर.
  • तीर (tīr) (संज्ञा) kind, sort; प्रकार; प्रकार; రకాలు. पिट्टे बचूंगों तीर्कुनां मनंता. पंछीयाँ अलग-अलग प्रकार के होते है।. पक्षी हे अनेक प्रकारचे असतात.
  • रक-रकाल्‍क/तीर-तीर्क्‌ना (मुख्य प्रविष्टि देखें): तीर.(raka-rakāl‍ka/tīra-tīrk‌nā) (संज्ञा) all kinds of; तरह-तरह के; वेगवेगळे प्रकारचे; అనేక రకాలు. मरमींने रकारकाल्‍कुना गाटों अट्टंतुर. For weddings they cook all kinds of food. शादीयों मे तरह-तरह के पकवान पकाते है।. लग्‍नामध्ये वेगवेगळे प्रकारचे जेवण बनवतात. పెండ్లిలో రకరకాలు వంటకాలు చేస్తారు.
  • तीर्पमड़ (tīrpamaṛ) (स.क्रि.) to sift, removing small stones from rice by a round motion; चावल चुनना; तांदुळ साफ करणे/वेचणे. गाटो अट्टकामुन्ने परिक तीर्पगोम. खाना पकाने से पहले चावल चुननी चाहिये।. तांदुळ साफ केल्याशिवाय भात बनवु नये.
  • तुकडें कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): हिस्‍सा.
  • तुक्‍कु (tuk‍ku) (संज्ञा) small pieces; चूरा; बुरका; తుక్కు.
  • तुंगा जाडी (tuṅgā jāḍī) (संज्ञा) kind of grass; एक प्रकार का घास; गवताचा एक प्रकार. तुंगा जाडी दोय्यने एक्‍को पुट्टंता. यह घास खेतों में अधिक मात्रा से उगता है।. हा गवताचा प्रकार बांद्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणात उगवते.
  • तुंगुमड (tuṅguḍu) vi, (स.क्रि.) to bathe, wash; नहाना; आंघोळ; స్నానము చెయుట.
  • तुडूं (tuḍūṁ) (संज्ञा) drum; డంక.
  • तुताकोम (tutākōm) (संज्ञा) blowing horn; नरसिंघा; तुतारी; ఊదెకొమ్ము. गय्तालोर एगिरनेंके तुताकोम उह्‍कंतुर.
  • तुपाकी (tupākī) (संज्ञा) gun; बंदूक; बंदुक; తుపాకి.
  • तुम्मा मर्रा (tum'mā marrā) (संज्ञा) babul tree; बबूल पेड़; सुबाभुळाचे झाड; తుమ్మ (చెట్టు). तुम्मा मराक पेदा-पेदा हाह्‍क मनंतां बाभुळाच्या झाडाला मोठे-मोठे काटे असतात.
  • तुम्मिर मरा (tum'mir marā) (संज्ञा) ebony tree; तेंदु का पेड़; ठेंबराचे झाड; తున్కి (చెట్టు). तुम्मिर आकीन बीडीं कींतुर. They make 'beedis' and leaf-pipes from the leaves of the * tree. तेंदु पत्ता का बीड़ी बनाते है।. ठेंबराच्या झाडाचा पानांपासून बिडी बनवतात. తునికి ఆకులతో బీడీలు తయారు చేస్తారు.
  • तुरकल (turakal) (संज्ञा) Muslims; मुसलमान; मुस्‍लिम; ముస్లింవాడు. पाकीस्‍तान देसेमते तुरकलोर एक्‍को मंतुर. पाकीस्‍तान में मुसलमानो की जनसंख्या अधिक है।. पाकीस्‍तानात मुस्‍लिमांची संख्या जास्‍त आहे.
  • तुलसे मरा (tulasē marā) (संज्ञा) sacred Tulsa tree; तुलसी का पेड़; तुळसीचे झाड; తుల్సి (చెట్టు). हिंदु दर्मातोर तुलसे मराता पूजे कींतुर. Daily, after Brahmins (Hindus) take bath, they worship the 'Tulsa' tree. सारे हिंदू धर्मी तुलसी के पूजा करते है।. सर्व हिंदु धर्माचे लोक तुळसी झाडाचे पूजा करतात. హిందువులు స్నానం చేసి తుల్సి మొక్కను (చెట్టును) రోజు పూజిస్తారు.
  • तुवेला compare: सेल्‍ला.(tuvēlā) (संज्ञा) towel; तौलिया; टावेल; తువాల. एर तुंगतंका तुवेलाते उसुमकुंतुर. नहाने के बाद तौलिया से पोंछ लेते है।.
  • तुह- (मुख्य प्रविष्टि देखें): तोल्‍कमड.(tuha-) vc. to cause to spill, drop.
  • तुह्‍कुड़ (tuh‍kuṛ) (संज्ञा) sneeze; छींकना; शिंकणे; తుమ్ము. पड़सेम पीते बागा तुहका वांता. After getting a cold, many sneezes come. జలబు అయితే తుమ్ములు వస్తాయి.
  • तूरपाल्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): उह्‍कुड.(tūḍūsa-) (स.क्रि.) winnow.
  • तूरपु (tūrapu) (संज्ञा) east; पूरब; पूर्व; తూర్పు దిక్కు.
  • तूस (tūsa) (संज्ञा) to share, divide; हिस्‍सा; वाटा; పాలుకు.
  • तॆने1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): कांडोल.(tenē) (संज्ञा) honey; शहद; मध,सहद.
  • तॆने2 (tēnē) (संज्ञा) honey; शहद; सहद; తేనె.
  • तॆने तेट्टे1 (tenē tēṭṭē) (संज्ञा) 1 •
2 • honeycomb of large bees; मधु का छत्ता; मधमाशांचे पोळ; పెద్ద తేన.
  • तॆने तेट्टे2 (tēnē tēṭṭē) (संज्ञा) dry part of the honey-comb where there is no honey; मध नसलेला पोळ; తేనె తట్టు.
  • तॆरे काया (terē kāyā) (संज्ञा) kind of fruit; वारकू; దోసకాయ.
  • तॆलुडु (teluḍu) (संज्ञा) float; तरंगना; तरंगणे; తేలడము. reach the surface from bottom and float.
  • ते (tē) attr. emphatic particle; उठ; उठ; లే!
  • तेका मरा (tēkā marā) (संज्ञा) teak tree; सागवान का पेड़; सागाचे झाड; టేకు (చెట్టు).
  • तेंडमड़ compare: मूता तेंडमड़.
  • तेडियता (tēḍiyatā) (अ.क्रि.) have understood; समझा; समजला; అర్థమయింది.
  • तेंडिस पोच्मड़ / पोहमड़ (tēṇḍis pōcmaṛa/pōhamaṛ) (संज्ञा) to.throw.out; निकाल के फेंकना; काढून फेकणे; తీసి పడెయడము. to throw out.
  • तेंडुडु (tēṇḍuḍu) (स.क्रि.) to take out, remove, draw (water); निकालना; काढणे; తియ్యడము.
  • तेंडुड़ु (tēṇḍuṛu) (स.क्रि.) to open; खोलना; उघडणे; తెర్చుట. नना तल्‍पुना गोल्‍लेम तेंडतन. I have opened the door. मैने दरवाजा खोला है।. मी दार उघडला आहे. నేను తలుపు తీస్తున్నాను.
  • तेदमड़ (tēdamaṛ) (अ.क्रि.) to rise up; तयार होना; तयार होणे; లేవడము. ओर इन तनला तेदतोर. He is getting ready to hit him. वो इसे मारने के लिये तयार हो गया था।. तो याला मारासाठी तयार झाला होता. ఈయన ఆయనను కొట్టడానికి తెగించాడు.
  • तेदा (tēda) (अ.क्रि.) rise, get up, fly up; जाग; ऊठा; లెమ్ము.
  • तेदूस- (मुख्य प्रविष्टि देखें): तेदा.(tēdūsa-) vc. to raise, cause to rise; उभारना; उभारणे.
  • तेदूस- (मुख्य प्रविष्टि देखें): तेदा.(tēdūsa-) vc. to raise, cause to rise; उभारना; उभारणे.
  • तेर (tēr) corr. although; यद्यपि; तरीही; అయ్న!
  • तेर्वी (जाडि) (tērvī (jāḍi)) (संज्ञा) kind of grass, the root of which is a fragrant bulb.
  • तेल्‍लगा (tēl‍lagā) (विशेषण) white; सफेद; पांढरा; తెలుపు. बुक्‍कुना कायदोम तेल्‍लगा मनंता. The pages of a notebook are white. वहीची पाने पांढरे असतात. నోటు పుస్తకములోని కమ్మలు తెల్లగ ఉంటాయి.
  • तेल्‍लगा मेरसमड़ (tēl‍lagā mērasamaṛ) Adverb. shining brightly (beam of light); चमकना; चमकते; తెల్లగ మెర్వడము.
  • तेल्‍ला कोर्रु पोरी (tēl‍lā kōrru pōrī) (संज्ञा) white hen chick; मुर्गी का सफेद बच्‍चा; पांढर्‍या कोंबडीची पिल्‍लू; తెల్ల కొడి పిల్ల.
  • तेल्‍ला गड्डा (tēl‍lā gaḍḍā) (संज्ञा) kind of edible root; मूली; मुळा. तेल्‍ला गड्डा गाटोतोन तिंतुर. यह मुली भोजन के साथ खाते है।. मुळा जेवणासोबत खातात.
  • तेल्‍ला डोक्‍के (tēl‍lā ḍōk‍kē) (संज्ञा) white lizard; सफेद गिरगीट; पांढरा सरडा; తెలపు డొక్కె.
  • तेल्‍ला बल्‍ली (tēl‍lā bal‍lī) (संज्ञा) white spider; सफेद मक़डी; पांढरा कोळी; తెలుపు బల్లి.
  • तेल्‍ला मग्‍गुर/बेरेड मग्‍गुर (tēl‍lā mag‍gura/bērēḍ mag‍gur) (संज्ञा) white crocodile; सफेद मगर; पांढरा मगर.
  • तेल्‍ला मन्नु (tēl‍lā mannu) (संज्ञा) white mud; सफेद मिट्टी; पांढरा माती; తెలుపు మట్టి.
  • तेल्‍लाकोंगा (tēl‍lākōṅgā) (संज्ञा) white.stork; बगला; बगळा; తెలుపు కొంగ.
  • तेल्‍विते (tēl‍vitē) adjl. awake; जागृत अवस्‍था; जागृत आवस्‍था; మేల్కొని.
  • तेल्‍विते मत्ताप (tēl‍vitē mattāp) (संज्ञा) wakefulness; जागते रहना; जागृत असणे; మెళుకువ.
  • तेल्‍हामड़ (स.क्रि.) 1 • to wring the neck of an animal.
2 • to twist someone's arm or skin; ऐंठना.
  • तेह- (tēha-) (स.क्रि.) 1 • to rouse from sleep; को जगाना; ला उठवणे; లేపు.
2 • to revive to life.
3 • to build.
  • तेहचि हुकमड़ (tēhaci hukamaṛ) (अ.क्रि.) to hit against; अपटना; आपटणे; లేపి ఉత్కాడము.
  • तेहमड़ (tēhamaṛ) (स.क्रि.) to raise, lift; उभारना; उचलणे; లేపుట.
  • तेहाचि ओयमड़ (tēhāci ōyamaṛ) (संज्ञा) elope; उठाके ले जाना; उचलून नेणे; ఎత్తి తీస్కెల్లడము.
  • तॊका (tokā) (संज्ञा) tail; पूंछ; शेपूट; తొక.
  • तॊका पिट्टे the name of bird; इक पक्षी का नाम; एका पक्ष्याचे नाव; పక్షిపేరు.
  • तॊका बूरा (tokā būrā) (संज्ञा) hairs of tail; शेपटाचे केस; తోక వెంట్రుకలు.
  • तॊड (toḍ) ppnl. with; साथ; सह; తోడు.
  • तॊमिसि सवरगा कियमड़ (स.क्रि.) to stretch oneself; मालीश करके सीधा करना; मालीश करुन सरळ करणे.
  • तॊमुड़ (tomuṛ) (संज्ञा) massage; मांझना; घासणे.
  • तॊल (tol) (संज्ञा) skin, hide, bark; खाल; त्‍वचा; తోలు; చర్మము.
  • तोका उपसेके वित्तुडु (tōkā upasēkē vittuḍu) (संज्ञा) run.with.wagging.tails; पूंछ हिलाते दौड़ना; शेपूट हलवत धावणे; తోక ఊపుతు పరుగెత్తడము.
  • तोका पन्ने (tōkā pannē) (संज्ञा) tadpole; पूँछवाला मेंढक; शेपूट असलेली बेंडुक.
  • तोका पिट्टे (tōkā piṭṭē) (संज्ञा) bird with long feathers; पक्षी; लांब शेपटाचे पक्षी.
  • तोका पुडी (tōkā puḍī) (संज्ञा) kind.of.worm; लांब शेपटाचे किडा; తోక పురుగు.
  • तोक्कुड-बंडा (tōkkuḍa-baṇḍā) (संज्ञा) a children's game; एक प्रकार का खेल; एक प्रकारचा खेळ; త్రోక్కెబండ.
  • तोटा (tōṭā) (संज्ञा) garden; बगिचा; बाग; తోట. हापां आयीं मिर्सां आयीं तोटाते पंडिचंतुर. They plant vegetables in the garden. बैंगन हो या मिर्ची अलग बागिचे में लगाते है।. वांगे असो की मिरची एका वेगळ्या बागेत लावला जातो. వంకాయలు, మిర్చి, తోటలో పండిస్తారు.
  • तोड़दुन मुचमड़ (tōṛadun mucamaṛ) (संज्ञा) मुंह को झांकना; तोंडाला झाकणे.
  • तोडदे तिंता,तोडदे पेलकंता (tōḍadē tintā,tōḍadē pēlakantā) (संज्ञा) मुंह से खाता और मुंह से टट्टी करता है; तोंडाने खाते आणि तोंडानेच विसर्जन करते.
  • तोडमे (tōḍamē) (संज्ञा) stalk; डाली; देठ; తొడ్మె.
  • तोडा (tōḍā) (संज्ञा) thigh; जाँघ; मांडी; తొడ.
  • तोडी (tōḍī) (संज्ञा) dry earth, ground, clay, or mud; मिट्टी; माती; మట్టి.
  • तोडेल्‍ली (tōḍēl‍lī) (संज्ञा) wolf; भेड़िया; लोमडी; తోడేలు. तोडेल्‍ली केडाते मंचि मक्‍किसि एटिन पींता. The wolf lives in the forest and secretly eats goats. తోడేలు అడవిలో ఉంటుంది మేకలను వేటాడి తింటుంది.
  • तोड्ग- (tōḍga-) (अ.क्रि.) to be spilt.
  • तोड्डि (tōḍḍi) (संज्ञा) beak, mouth; मूह; चोच; నోరు.
  • तोड्डिंग-वा- (मुख्य प्रविष्टि देखें): तोड्डि.(tōḍḍiṅga-vā-) (अ.क्रि.) the tonsils (pl.) have come.
  • तोड्डि रोता-रोता आयमड़ (tōḍḍi rōtā-rōtā āyamaṛ) (संज्ञा) मुंह खराब लगना; मळमळ वाटणे.
  • तोड्डि वतमड़ (tōḍḍi vatamaṛ) (संज्ञा) dry.mouth; मुंह का सुक जाना; तोंड वाढणे; నొరు ఉల్లారడము.
  • तोड्डिंग-वा- (मुख्य प्रविष्टि देखें): तोड्डि.(tōḍḍiṅga-vā-) (अ.क्रि.) the tonsils (pl.) have come.
  • तोड्डी हरियसी नेस्‍कमड़ (tōḍḍī hariyasī nēs‍kamaṛ) (संज्ञा) मुंह खोलके श्‍वास लेना; तोंड उघडुन श्‍वास घेणे.
  • तोड्मे (tōḍmē) (संज्ञा) point where stem joins fruit; बुंधा; తొడిమె.
  • तोत्ती (tōttī) (संज्ञा) fish basket; झारी.
  • तोनी (tōnī) Adverb. with that; साथ में; त्या सोबत; తొ సహ.
  • तोम्मिदि (tōm'midi) num. nine; नौ; नऊ; తొమ్మిది.
  • तोयमड़ (tōyamad) (अ.क्रि.) to swell; सूजना; सुजणे; ఉబ్బడము.
  • तोया मरा (tōyā marā) (संज्ञा) glomerous fig tree; पेड़; उंबराचे झाड; మేడి (చెట్టు).
  • तोय्‌टल (tōy‌ṭal) (विशेषण) talkative; కులము పేరు.
  • तोर- (tōra-) (स.क्रि.) to scoop liquid in order to transfer to a different container; कलछी.
  • तोरुड़ (tōruṛ) (स.क्रि.) to bale out; पाणी काढणे; తొడడము. मीन्‍क पियला बाईह्‍क एतुन तोरसंतां. Ladies in order to catch fish at the river bale out the water. మహిలలు (స్త్రీ) చేపలు పట్టడానికి వాగు నీళ్ళను తోడుతారు.
  • तोर्रा compare: बोंगा, बोलू, बोंगा कियमड़, तोर्रा कियमड.(tōrrā) hole, knot on wood; भोक; छिद्र; తొర్ర, రంద్రము.
  • तोर्रा कियमड compare: बोंगा, बोलू, तोर्रा, बोंगा कियमड़.(tōrrā kiyamaḍ) to.make.hole; भोक फाडणे; తొర్ర చెయడము, రంద్రము చెయడము.
  • तोल तांबेल (tōl tāmbēl) (संज्ञा) soft bone tortoise; कासवाचे प्रकार.
  • तोल मुदुरमड़ (tōl muduramaṛ) (संज्ञा) aging of skin; त्‍वचा का परिपक्वन; त्‍वचाची परिपक्वता; తొక్క ముదరడము.
  • तोल होळस्मड (tōl hōḷasmaḍ) (संज्ञा) leave the skin behind; त्‍वचा त्यागना; त्‍वचा सोडणे; తొక్క వొదలడము.
  • तोलू compare: पोट्टू.(tōlū) (संज्ञा) skin of fruit, fish, husk; चिल्टा; साल; తొక్క. अरटि पंडि तितंका दाना तोलून पोचिंतुर. Having eaten a banana they throw away the peel. केला खाने के बाद उसका चिल्टा फेंक देते है।. केळी खाल्ल्यावर त्याचा साल फेकुन देतात. అరటి పండు తిని తొక్క పారెస్తారు.
  • तोले मेंजू (tōlē mēn̄jū) (संज्ञा) soft.cover.egg; अपरिपक्व अंडा; अपरिपक्व अंडी.
  • तोले मेंदूल वायमड़ (tōlē mēndūl vāyamaṛ) (संज्ञा) development of immature body; अपरिपक्व शरीर; मऊ शरीर येणे.
  • तोल्‍कमड (अ.क्रि.) to spill, drop; తొల్కడము.
  • तुह- (मुख्य प्रविष्टि देखें): तोल्‍कमड.(tuha-) vc. to cause to spill, drop.
  • तोल्‍कु (tōl‍ku) (संज्ञा) skins; चिल्टे; साल(अ.); తొక్కలు.
  • तोल्ले-जमानाते (मुख्य प्रविष्टि देखें): तोल्‍लो.(tōllē-jamānātē) advl. in earlier or ancient times; पहले के जमाने मे; आदी काळात; పూర్వము.
  • तोल्‍लो (tōllē) adjl. first, previous, earlier; पहले; आदी; పూర్వం.
  • तोल्ले-जमानाते (मुख्य प्रविष्टि देखें): तोल्‍लो.(tōllē-jamānātē) advl. in earlier or ancient times; पहले के जमाने मे; आदी काळात; పూర్వము.
  • दग्‍गु compare: दग्‍गुड.(dag‍gu) cough; खांसी; खोकला; దగ్గు.
  • दग्‍गु तेदमड़ (dag‍gu tēdamaṛ) (संज्ञा) to.have.cough; खाँसी होना; खोकला होणे; దగ్గు రవడము.
  • दग्‍गुड compare: दग्‍गु.(dag‍guḍ) Variant: दग्‍गुमड़. (अ.क्रि.) to cough; खाँसना; खोकणे; దగ్గడము.
  • दग्‍गुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): दग्‍गुड.
  • दग्‍गेटोर compare: लोता पक्‍कातोर.(dag‍gēṭōr) (संज्ञा) neighbours; पड़ोसी; शेजारी; దగ్గరవారు.
  • दग्‍गेरा compare: मोटोस.(dag‍gērā) adv-ppn. near; नजदीक; जवळ; దగ్గర.
  • दच्‍चेना (dac‍cēnā) (संज्ञा) south; दक्षिण; दक्षिण; దక్షీణ.
  • दंटा-दंटा मींडमड़ (daṇṭā-daṇṭā mīṇḍamaṛ) (संज्ञा) sleep.together; साथ-साथ सोना; सोबत झोपणे; జంట జంటగ పండుకొవడము.
  • दडंगी (daḍaṅgī) (संज्ञा) large round net for catching animals; मच्‍छली पकड़ने का जाल; मासे पकडावयाची जाडी; వల్ల.
  • दंडम तासमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): काल.(daṇḍam tāsamaṛ) (अ.क्रि.) to worship (by folding hands and touching forehead); हात जोड़ना/नमन करना; दंडवंत घालणे. रोज हक्‍केर्कु एरतुंगसि बूदेवुंकु दंडम तासगोम. Daily, after bathing in the morning, we worship the (God of the) earth. हर रोज सुबह उठकर स्‍नान करके के पृथ्‍वी को नमन करनी चाहिये।. दररोज सकाळी उठल्यावर आंघोळ करून भू-मातेला दंडवंत घालावे. రోజు స్నానం చేసి ప్రొద్దున భూమాతకు దండం పెట్టుతారు.
  • दंडा1 (daṇḍēḍ) (संज्ञा) wreath; దండ.
  • दंडा2 (daṇḍā) (संज्ञा) arm; बाज़ू; बाहू; దండ. नर्सबाई दंडक सूदी वाटंता. नर्स हमेशा इंजेक्‍शन बाजूंओ में लगाती है।. परिचारिका हाताच्या बाहूला सूई देतात.
  • नमस्‍कारम (मुख्य प्रविष्टि देखें): दंडा2.(namas‍kāram) (संज्ञा) greeting; प्रणाम; दंडवंत. राणी राजांक रोज नमस्‍कारम कींता. The queen greets the king. रानी रोज राजा को प्रणाम करती है।. राणी दररोज राजाला दंडवंत करते. రాణి రాజుకు వందనం చేసింది.
  • दंडेकडेम (मुख्य प्रविष्टि देखें): दंडा2.(daṇḍēkaḍēm) (संज्ञा) upper arm bracelet. एनकटा मातरिह्‍क कय्‍दुक दंडेकडेम तासकुनुंदु.
  • दंडोस की- (मुख्य प्रविष्टि देखें): दंडा2.(daṇḍōs kī-) (स.क्रि.) to greet.
  • दंडारि (daṇḍāri) (संज्ञा) Gond ritual song and dance; दंडार; दंडार; నృత్య బృందము.
  • दडिया (daḍiyā) (संज्ञा) plate for eating from; खाने की थाली; जेवणाची ताट; పల్లెము.
  • दडी (daḍī) (संज्ञा) mountain path, steep upward slope.
  • दंडुगु (daṇḍugu) (संज्ञा) fine, compensation; जुर्माना; दंड; జురుమన.
  • दडुङ- (daḍuṅa-) (अ.क्रि.) to be cold (of weather), when the heat recedes.
  • दंडेकडेम (मुख्य प्रविष्टि देखें): दंडा2.(daṇḍēkaḍēm) (संज्ञा) upper arm bracelet. एनकटा मातरिह्‍क कय्‍दुक दंडेकडेम तासकुनुंदु.
  • दंडेगड़ेम (daṇḍēgaṛēm) (संज्ञा) bangle.aluminium; हाताच्या दंडाजवळ लावावयाची एक दागिना.
  • दंडेम (daṇḍēm) (संज्ञा) a horizontal pole used to hang clothes on while drying; वर्‍हाणा; దండెము.
  • दंडोस की- (मुख्य प्रविष्टि देखें): दंडा2.(daṇḍōs kī-) (स.क्रि.) to greet.
  • दंते (dantē) (संज्ञा) rake; दातरा; दातरा.
  • दंते मरा (dantē marā) (संज्ञा) babul tree; पेड़; बाभुळाचे झाड; దంతే (చెట్టు).
  • दंदा (dandā) (संज्ञा) work; धंदा; धंदा; వ్యవసాయము.
  • दद्दु (daddu) (संज्ञा) spot that appears after being stung by an insect; वामोडा; దద్దు. नुल्‍लें कस्‍कुतंका गॊक्‍ते इरगा दद्दुक तेदंता. Having been bitten by mosquitoes many spots come on the body. దోమలు కుట్టితే శరీరమంత పొక్కులు వస్తాయి.
  • दनम (danam) (संज्ञा) wealth (often specifically meaning 'wealth in cattle'); धन; धन; ధనము.
  • दनास लोन (danās lōn) (संज्ञा) lodging of bridegroom's or bride's party; जानोसा घर; విడిది గృహము.
  • दनि (dani) (संज्ञा) tribal donor who pays to the family of his subordinate tribe; दाता; दाता; దాత.
  • दनेम कुसिर (danēm kusir) (संज्ञा) coriander; धनिया पत्ता; कोथिंबीर; కొత్మీరి.
  • दन्का (dankā) (संज्ञा) stroke; धक्‍का; धणका.
  • दम वायमड़ compare: तकांच्मड़, नेरबड़मड़.(dam vāyamaṛ) (अ.क्रि.) to.be.short.of.breath; सांस फूलना; थकणे; దమ్ము రావడము.
  • दमदिरस्मड़ (damadirasmaṛ) (संज्ञा) to.take.rest; दम लेना; दम घेणे.
  • दम्मुंक वायमड़ (dam'muṅk vāyamaṛ) (संज्ञा) to.be.short.of.breath; दमना/दम जाना; दमणे; దమ్ముకు రావడము.
  • दया1 (dayā) (संज्ञा) kindness; तरस; कीव; మాయము.
  • दया2 (dayā) (संज्ञा) disapprove; तरस; दया; జాలీ.
  • दरा (darā) (संज्ञा) rate; कींमत; किमत; దరా.
  • दल compare: रट.
  • दल्‍गमड़ (dal‍gamaṛ) Variant: दल्‍गुड. (स.क्रि.) to touch, be necessary, start; लगना; लागणे; తగలడము. नावा कादुक बंडा दल्‍गुता. मेरे पैर को पत्‍थर का ठेस लगा।. माझ्या पायाला दगड लागला.
  • दल्‍गुड (मुख्य प्रविष्टि देखें): दल्‍गमड़.
  • दवडा (davaḍā) (संज्ञा) jaw; दाड; दाड; దంతము.
  • दस्तीगुड्डा (dastīguḍḍā) (संज्ञा) handkerchief; हाथ रुमाल; हात रुमाल; దస్తీ; చేతిగుడ్డ.
  • दा- (dā-) (अ.क्रि.) to go; चल; चल; పద.
  • दाटमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): दाटुड.
  • दाटुड (dāṭuḍ) Variant: दाटमड. (स.क्रि.) to cross; पार करना; पार करणे, ओलांडणे; దటడము.
  • दाडी (dāḍī) (संज्ञा) beard; दाडी; दाडी; గడ్డము.
  • दादना मर्री (dādanā marrī) (संज्ञा) brother's son; भतिजा; पुतना.
  • दादना मिय्यड (मुख्य प्रविष्टि देखें): दादना मर्री.(dādanā miyyaḍ) (संज्ञा) brother's daughter; भतिजी; पुतनी.
  • दादना मिय्यड (मुख्य प्रविष्टि देखें): दादना मर्री.(dādanā miyyaḍ) (संज्ञा) brother's daughter; भतिजी; पुतनी.
  • दादल compare: तादल.(dādal) (संज्ञा) elder brother; भाई; भाऊ; అన్న.
  • दान हाटीं (मुख्य प्रविष्टि देखें): अद.(dān hāṭīṁ) corr. therefore; उस लिये; त्यासाठी.
  • दानद (dānad) (सर्वनाम) her, its; उसकी; तिचा; ఆమెది.
  • दाबा (dābā) (संज्ञा) roof; छत; छप्‍पर; ఇంటి పై భాగము.
  • दाबांच्मड़ (स.क्रि.) to press with great force; दबाना; दाबणे; అద్ముట.
  • दामीड compare: तल्‍गु.(dāmīḍ) (संज्ञा) rope for leading or tying up cattle (halter); लगाम; दमडी; తలుగు. गोडकुन दामीडते दोहंतुर. Cows are tied to the stake. ఆవులను తలుగులతొ కట్టుతారు.
  • दारम (dāram) (संज्ञा) thread; धागा; धागा; దరము.
  • दारा (dārā) (संज्ञा) courtyard; आंगण; आंगण; వాకిలీ. लॊता मुन्ने दारा मनंता The place in front of the house is called the courtyard. ఇంటిలో ముందు స్థలాన్ని వాకిలి అంటారు.
  • दारा अरमड़ (dārā aramaṛ) (संज्ञा) to.flow.continously; बहते जाना; वाहून जाणे.
  • दावा वड़ी (dāvā vaṛī) (संज्ञा) northward.wind; वार्‍याचे प्रकार.
  • दिक्‍कुल्‍कु (dik‍kul‍ku) (संज्ञा) direction; दिशा; दिशा; దిక్కుల్లు. मना देशमकु नालूं दिक्‍कुल्‍कु मंतां, तूरपु, दक्षिणा,उत्तेरा,पडमटा. Our country has four directions: North, South, East, West. మాన దేశనికి నాలుగు దిక్కులున్నాయి, తూర్పు, పడమర, ఉత్తరం, ధక్షిణ.
  • दिगा बडमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): हिडु.(digā baḍamaḍ) (अ.क्रि.) to dive down, sink down; फंसना; फसणे. मावा कचलम बुर्दते दिगा बडता. हमारी खटारा कीचड़ में फंस गया।. आमची बैलगाडी चिखलात फसला आहे.
  • दिगादूडस्मड़ (स.क्रि.) to expel ill effects of evil forces; దిగ తుడవడము.
  • दिगाबड्‍सि होन्‍मड़ (digābaḍ‍si hōn‍maṛ) (संज्ञा) to.fall.deeply; जमीन के नीचे फस जाना; जमिनीत दबून जाणे; దిగబడీ పొవడము.
  • दिनाल्‍क compare: देवसाल्‍क.(dināl‍k) day.of.remembrance; तेरवी; देवकारण; దినాలు.
  • दिया (diyā) (संज्ञा) day; दिन; दिवस; రోజు.
  • दिवले नेला (divalē nēlā) (संज्ञा) month 7 of the Gond year (September-October); दिपावली महिना; दिवाळी महिना; దిపావలీ నెల.
  • दिवोळ आम्‍स (divōḷ ām‍s) (संज्ञा) month 8 of the Gond year (October-November); दिपावली अमास्या; दिवाळी अमावस्या; కార్తీకం.
  • दिस अरमड़ (dis aramaṛ) (अ.क्रि.) to appear, seem; दिखाई देना; दिसून येणे; దృష్టిలొ పడటము.
  • दीनतोनि (dīnatōni) Adverb. with this; इसके साथ; याचाबरोबर; దీనతొ సహ.
  • दीवा (dīvā) (संज्ञा) earthen oil lamp; दीप; दिवा; దీపము.
  • दीसोडी (dīsōḍī) (संज्ञा) lampstand; दिवा ठेवावयाची जागा; దీపము స్టాండు.
  • दुकानम (dukānam) (संज्ञा) shop; दुकान; दुकान; దుకాణము.
  • दुड्डु compare: बड्गा.(duḍḍu) (संज्ञा) bamboo stick; छड़ी; काड़ी; దుడ్డు. मातरल दुड्डु पीसि ताकंतोर. The old man is walking leaning on his stick. ముసలివాడు కట్టే సహయముతో నడుస్తారు.
  • मुलकट्टे (मुख्य प्रविष्टि देखें): दुड्डु.(mulakaṭṭē) (संज्ञा) a spiked bamboo stick used for urging bullocks forward.
  • कचलम मुलकट्टे (मुख्य प्रविष्टि देखें): दुड्डु.(kacalam mulakaṭṭē) (संज्ञा) a bamboo stick with a sharpened metal spike at one end used to prod bullocks while plowing, and a blunt blade-like instrument at the other end for removing mud from the plough.
  • दुड्डे (duḍḍē) (संज्ञा) young of a buffalo; भैस का बच्‍छडा; म्हैस ची वासरू; బర్రెబొక్కు.
  • दुनकुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): दुन्‍कुमड़.
  • दुनिया (duniyā) world; जग; जग; ప్రపంచము.
  • दुनियामेडू (duniyāmēḍū) (संज्ञा) whole.world; विश्‍व भर; जगभर; ప్రపంచమంత.
  • दुन्‍कुमड़ (dun‍kumaṛ) Variant: दुनकुडु. (अ.क्रि.) 1 • to jump; खुदना; लवणे/उडी मारणे; దునుకు. नना मरा पोरोटाल दुन्‍कुसेके मंतन. I am jumping. मै पेड़ के ऊपर से खुद र‍हा हू।. मी झाडावरुन उडी मारत आहे. నేను ఎగురు చున్నాను.
2 • to bubble while boiling.
3 • to beat (as in a person's heart or pulse).
  • दुन्ना पोतू compare: पॊतु बर्रे.(dunnā pōtū) (संज्ञा) male buffalo (पु.); भैस; म्हैस; దున్న పోతు.
  • दुप्‍पी (dup‍pī) (संज्ञा) deer; हिरण; हरिण; కృష్ణ జింక.
  • दुप्‍पीना मंदा (dup‍pīnā mandā) (संज्ञा) herd.of.deer; हरणांचा कळप; దుప్పుల మంద.
  • दुब्बा (dubbā) (संज्ञा) dust, dirt; धूल; धूळ; దుమ్ము.
  • दुब्बा दुब्बा आ (dubbā-dubbā-ā-) (अ.क्रि.) to be completely burnt up, reduced to ashes; धूळधूळ होणे.
  • दुमारम (dumāram) storm; तुफान; वादळ; గాలి వాన. वडी,पिर्रु,दुब्‍बा,दूली अन्नि कलियसि वाते, दान दुमारम इंतुर. We call the wind, thunder, lightening, and rain a storm. हवा, पानी, धूल यह सब जब एक साथ आता है, तो उसे तुफान कहते है।. जेव्हा वारा, पाऊस,धूळ एकत्र येऊन वाहू लागतो, तेव्‍हा त्याला वादळ असे म्‍हणतात. ఉరుములు, మెరుపులు వాన, జోరుగా ఉన్న దానిని తుఫాన్ అంటారు.
  • दुम्मु (dum'mu) (संज्ञा) dust; धूल; धूळ; దుమ్ము.
  • दुम्मे (dum'mē) (संज्ञा) necklace for religious purposes (c.f. prayer beads); गले का हार; गळ्यात टाकावयाची माळा.
  • दुरुस्‍त आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): सवरिच्‍चुड.(durus‍t āyamaṛ) (अ.क्रि.) to be ready; दरुस्‍त होना; दुरुस्‍ती होणे.
  • दुरूस्त-कियमड़ (durūsta-kiyamaṛ) (स.क्रि.) to cure a disease, to repair; औषधी देणे.
  • दुर्दा compare: गोकूड.(durdā) itch; खुज़ली; खाज; దుర్దా.
  • दुर्दा तेदमड़ (durdā tēdamaṛ) (संज्ञा) to.itch; खुजली होना; खाजवणे; దుర్ద లెవడము.
  • दुर्‌नागि (dur‌nāgi) (संज्ञा) kind of snake; పాము; చిన్నశరీరముగల విషపూరితమైన పాము.
  • दुर्सोत्ता मरा (dursōttā marā) (संज्ञा) tree eaten by termite; दीमक लगा हुआ पेड़; उदडी लागलेला झाड.
  • दुलदुल (duladul) (संज्ञा) to.powder; चुरा-चुरा; चूरा-चूरा.
  • दुलदुल कियावांता (duladul kiyāvāntā) (संज्ञा) powderable; चूरा बना सकते है; चूरा-चूरा करता येते.
  • दुलादामा (dulādāmā) (संज्ञा) cow-itch plant; खाजवाचे झाड; దూల గోండి.
  • दुल्‍पमड़ (dul‍pamaṛ) (स.क्रि.) to shake off (dust from clothes, or fruit from tree), thresh lightly; झट्‍काना; झटकणे; దుల్పడము.
  • दूडा (dūḍā) (संज्ञा) calf(स्त्री.); कालवड; దూడ.
  • दूदी compare: पत्ती.(dūdī) (संज्ञा) cotton; रूई; कापूस; పత్తి.
  • दूदी (मरा) (dūdī (marā)) (संज्ञा) cotton plant; रुई का पेड़; कापसाचे झाड; పత్తి చెట్టు.
  • दूदो compare: बोम्मु.(dūdō) (संज्ञा) breast of woman; स्‍तन; स्‍तन.
  • दूपा (dūpā) (अ.क्रि.) to be thirsty; प्यास; तहान; దాహం.
  • दूरम (dūram) adjl. far; दूर; लांब; దూరము.
  • लक्‍कु1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): दूरम.(laṅgāl) (संज्ञा) vagabond, wanderer, someone unable to pay back a loan, loser; बदमाश; बदमाश; దేశదిమ్మరి. कोत्तां तच्‍चि मल्‍सि हिय्यकोंटे ओन लंगाल इंतुर. Those who borrow money and can't repay it are called *. बे वजह तकलीफ करनेवालें को बदमाश कह जाता है।. विनाकारण त्रास देणार्‍यांना बदमाश म्‍हणतात. రూపాలు తీసుకొని తిరిగి ఇవ్వని వారిని చెడ్డ వాడు అంటారు. The marbles are with me. He is the loser. అతను నా వద్ద గోళీలు ఓడిపోయినాడు.
  • दूराडि (-महिना) (dūrāḍi (-mahinā)) (संज्ञा) month 12 of the Gond year (February-March).
  • दूलम (dūlam) (संज्ञा) wooden cross beam of house; लट्ठा; आडा; దూలము. लॊता दूलाम्‍कु ऊकळ दोहंतुर. We tie a swing to the wooden cross beam in the house. ఇంటి దూలలకు ఉయ్యాల కట్టుతారు.
  • दूली (dūlī) (संज्ञा) dust; धूल; धूळ; దూళి.
  • देना पाटा (dēnā pāṭā) (संज्ञा) ritual song; एक संगित प्रकार.
  • देबा दल्‍गमड़ (dēbā dal‍gamaṛ) (अ.क्रि.) to stumble; चोट लगना; ठेस लागणे; దెబ్బ తగలడము.
  • देब्‍बा (संज्ञा) blow, beating; चोट; मार; దెబ్బ.
  • देय्यम (dēyyam) (संज्ञा) an evil spirit which stays on trees and captures animals (it is believed that the hair of an animal killed by a tiger becomes this spirit); शैतान; भूत; దెయ్యము.
  • देय्यम पियमड़ (dēyyam piyamaṛ) (संज्ञा) demon.possession; शैतान पकड़ना; भूत पकडणे; దెయ్యము పట్టడము.
  • देव मासा (dēv māsā) (संज्ञा) blue.whale; निळा देवमासा.
  • देवसाल्‍क compare: दिनाल्‍क.(dēvasāl‍k) day.of.remembrance; कर्मकांड; तेरवी; కర్మకాండ; దినాలు.
  • देवारी (dēvārī) (संज्ञा) person who performs as priest during day of rememberance; such husband-wife couple must be from the same Gondi clan excluding the sub-clan of the person for whom rememberance is done; देवकारण पुजारी; పూజారి.
  • देशम (dēśam) (संज्ञा) country; देस; देश; దెశెమ్.
  • देशेमंता (dēśēmantā) (संज्ञा) whole.country; देसभर; देशभर; దెశెమంత.
  • दैरनेम (dairanēm) (संज्ञा) courage, daring, brave; हिम्मत; धाडस; ధైర్యము.
  • दोका हियमड़ (dōkā hiyamaṛ) (स.क्रि.) to deceive; धोका देना; धोका देणे; మోసం చేయుట.
  • दोंग-दिंग-आ- (dōṅga-diṅga-ā-) (अ.क्रि.) to dangle; लटकना; रेंगाडत राहणे.
  • दोटेनय (dōṭēnay) female.dog; मादा कुता; मादी कुत्रा(कुत्री); ఆడ కుక్క.
  • दोंडाकाया (dōṇḍākāyā) (संज्ञा) tondla vegetable; तोंड्रे; तोंड्रे; దొండకాయ.
  • दोंडेल तरास (dōṇḍēl tarās) (संज्ञा) water-snake; डोंडे सांप; दोंडे सांप.
  • दोड्डी compare: कोड़का.(dōḍḍī) (संज्ञा) open-roofed enclosure for animals; सायबान; कास; పశువుల పాక.
  • दोड्डु गट्‍का (dōḍḍu gaṭ‍kā) (संज्ञा) coarse flour of millet.
  • दोड्डू compare: मोद्दू1.(dōḍḍū) (विशेषण) thick, fat, concentrated; मोटा; ठोकळ; దొడ్డు.
  • दोती (dōtī) (संज्ञा) 'dhoti' (cloth worn by males, wrapped around waist); धोती; धोतर; దోవతి.
  • दोबमड़ (dōbamaṛ) (स.क्रि.) to push; ढकेलना; ढकलणे; తొసెయడము.
  • दोबे (मर्रा) (dōbē (marrā)) (संज्ञा) kind of tree; पेड़.
  • दोब्‍बिसी ओयमड़ (dōb‍bisī ōyamaṛ) (संज्ञा) to.take.away.by.pushing; ढकलके ले जाना; ढकलत नेणे; తొసక తీసకెల్లడము.
  • दोरका पियमड़ (dōrakā piyamaṛ) (स.क्रि.) catch hold of; पकड़ना; पकडणे; దొరక పట్టుట.
  • दोर्कुड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): दोरका पियमड़.(dōrkuṛ) (अ.क्रि.) to be caught up to; पकडा जाना; सापडणे.
  • दोर्कमड़ (अ.क्रि.) to be gotten, born, found, discovered; దొర్కడము.
  • पुट्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): दोर्कमड़. (संज्ञा) birth; जन्‍म; जन्‍म; జన్మించుట.
  • कमय कियमड़2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): दोर्कमड़.(puṭūsa-) vc. to get, acquire, procure, search and find; पाना; प्राप्‍ती; సంపాదించుట, ఆర్జించుట.
  • दोर्कुड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): दोरका पियमड़.(dōrkuṛ) (अ.क्रि.) to be caught up to; पकडा जाना; सापडणे.
  • दोर्ना (dōrnā) (संज्ञा) seeder.
  • दोसकुन्‍मड़ (dōsakun‍maṛ) (स.क्रि.) to remove or strip something without permission, steal; चुराना; चोरणे; దొసుకొవడము. निन्ने नर्का मा नाटेना पाटलाना लोताल दोंगाल्‍क कोत्तां दोसकुंचि ओतुर. The thieves, having removed the plates, pots and pans and went. దొంగలు, ఇంటి నుండి ప్లేట్లు, ముంతలు,దొసుకొనీ తీసుకెళ్ళరు.
  • दोसमड़ (dōsamaṛ) (स.क्रि.) to lay (eggs), put down, apply; रखना; ठेवणे; పెట్టడము.
  • दोसा काया compare: काकडि काया.(dōsā kāyā) (संज्ञा) cucumber; खीरा; काकडी; దోసకాయ.
  • दोसिल (kōḍōp) (संज्ञा) receptacle made by joining both hands; దొశెడ.
  • दोहमड़ (dōhamaṛ) Verb. lash, bind, tie together; एक जगह बांधना; एकत्र बांधणे; కట్టు.
  • द्रुवा (druvā) (संज्ञा) end; ध्रूव; ध्रुव.
  • नक्‍का compare: कोलयल.(nak‍kā) fox; लोमड़ी; कोल्‍हा; నక్క.
  • नक्‍का सोर्रे (nak‍kā sōrrē) (संज्ञा) hole.of.fox; कोल्‍हा का बीड़; कोल्‍हाचे गुहा; నక్క సొర్రె.
  • नक्‍शा (nak‍śā) (संज्ञा) map; नकाशा; नकाशा; నక్షా.
  • नक्सा (naksā) (संज्ञा) drawing; चित्र; चित्र; బొమ్మలు గియడము.
  • नगरम (nagaram) (संज्ञा) city, town; शहर; नगर; పట్నాం.
  • नङा (naṅā) Adverb. earlier; हाल ही में; नुकतच; త్వరలొనె.
  • नच्‍चतद compare: इस्‍टमातद.(nac‍catad) favourite; पसंदीदा; आवडलेला; నచ్చినది.
  • नड़जाम नरका (naṛajām narakā) (संज्ञा) midnight; आदि रात; अर्धरात्री; అర్ధరాత్రి.
  • नड़पिन गुट्टा (naṛapin guṭṭā) (संज्ञा) median height hill; माध्यम पहाड़; मध्यम पर्वत.
  • नडी (naḍī) (संज्ञा) waist, barrel (of gun); कमर; कंबर; నడుము.
  • नडी-पट्टा (मुख्य प्रविष्टि देखें): नडी.(naḍī-paṭṭā) (संज्ञा) waist belt; कमर पट्टा; कंबर पट्टा.
  • नडी-पट्टा (मुख्य प्रविष्टि देखें): नडी.(naḍī-paṭṭā) (संज्ञा) waist belt; कमर पट्टा; कंबर पट्टा.
  • नडुमतोर (naḍumatōr) (विशेषण) mediator; मध्यस्‍थ; मध्यस्‍थी; మధ్యవాడు.
  • नड्डुम (naḍḍum) adv-ppn. centre in terms of location, in between, among, in the middle (of); बीच में; मध्ये; నడ్మ.
  • नड्‍हे कीयमड़ (nahḍi kīm) to.astonish; चकमा देना; चकवणे.
  • नदर (nadar) (संज्ञा) a look, or glance; नज़र; दृष्टी; దృష్టి. ओना नदर ना अंङीपोरेन मंता. उसका नज़र मेरे शर्ट पर ही है।. त्याची दृष्टी माझ्या सदरावरच आहे.
  • नदर वाटमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): नदर.(nadar vāṭamaṛ) (स.क्रि.) to glance, look briefly, 'keep an eye out' for something; नज़र डालना; दृष्टी टाकणे. इग्‍गे बोरन्ना वायानुर गिचचो नदर वाटा. If someone comes here, keep an eye out for me. यहाँ कोई भी आ सकता है जऱा नज़र रखना।. इथे कोणीही येऊ शकतात कृपया दृष्टी ठेवा. ఇక్కడికి ఎవరైన వస్తారు నా కొరకు కొద్దిగ చూడు.
  • नदर वाटमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): नदर.(nadar vāṭamaṛ) (स.क्रि.) to glance, look briefly, 'keep an eye out' for something; नज़र डालना; दृष्टी टाकणे. इग्‍गे बोरन्ना वायानुर गिचचो नदर वाटा. If someone comes here, keep an eye out for me. यहाँ कोई भी आ सकता है जऱा नज़र रखना।. इथे कोणीही येऊ शकतात कृपया दृष्टी ठेवा. ఇక్కడికి ఎవరైన వస్తారు నా కొరకు కొద్దిగ చూడు.
  • नंदी (संज्ञा) a bull dedicated to the temple to be worshipped.
  • नन्ना (nannā) (सर्वनाम) I; मै; मी; నేను.
  • नमस्‍कारम (मुख्य प्रविष्टि देखें): दंडा2.(namas‍kāram) (संज्ञा) greeting; प्रणाम; दंडवंत. राणी राजांक रोज नमस्‍कारम कींता. The queen greets the king. रानी रोज राजा को प्रणाम करती है।. राणी दररोज राजाला दंडवंत करते. రాణి రాజుకు వందనం చేసింది.
  • नमीस- (मुख्य प्रविष्टि देखें): नेम्‍हामड़.(namīsa-) vc. to break; तोड़ के; तोडून.
  • नम्मुमड़ compare: विस्वास कियमड़.
  • नय पोरी (nay pōrī) (संज्ञा) puppy; कुत्ते का पिल्‍लू; कुत्र्याचे पिल्‍लू; కుక్క పిల్ల.
  • नयतरास (nayatarās) (संज्ञा) cobra snake; नाग सांप; नाग सर्प; నాగుపాము. नागापंचमीता नाडु नय तरासुंक पालू उहांतुर. On the 'panchami' festival day everyone does cobra snake worship. नाग पंचमी के दिन नाग सांप को दूध पिलाते है।. नागपंचमीच्या दिवशी नाग सर्पाला दूध पाजतात. పంచిమి రోజు అందరు నాగు పామును పూజ చేస్తారు.
  • नय्यु (nayyu) (संज्ञा) dog; कुत्ता; कुत्रा; కుక్క.
  • नरमे (naramē) (संज्ञा) a kind of fish that has a razor-like like back; मंगूर; చేప.
  • नर्कळ्‍क मेयंता (narkaḷ‍k mēyantā) (संज्ञा) graze.in.the.night; रात में चरना; रात्री चरणे.
  • नर्का (narkā) Adverb. night; रात; रात्र; రాత్రి.
  • नर्का पडिं (मुख्य प्रविष्टि देखें): नर्का.(narkā paḍiṁ) advl. all night long; रातभर; रात्रभर. सिन्ने पिलाल्‍क नर्का पडिं मींडांतुर. Everybody (lit. small and big) sleeps all night long. చిన్నలు, పెద్దలు రాత్రంత నిద్రపోతారు.
  • नर्का पडिं (मुख्य प्रविष्टि देखें): नर्का.(narkā paḍiṁ) advl. all night long; रातभर; रात्रभर. सिन्ने पिलाल्‍क नर्का पडिं मींडांतुर. Everybody (lit. small and big) sleeps all night long. చిన్నలు, పెద్దలు రాత్రంత నిద్రపోతారు.
  • नर्रम (narram) (संज्ञा) vein; नस; नस; నరము.
  • नर्रा केडा (narrā kēḍā) (संज्ञा) 1 • dense forest; दाट वने.
2 • place where the god 'jangubai' lives.
  • नलपै (nalapai) num. forty; चालीस; चाळीस; నలుబై.
  • नलपै उंदि (nalapai undi) num. forty-one; इकतालीस; एकेचाळीस; నలుబై ఒకటి.
  • नलपै एनमिदि (nalapai ēnamidi) num. forty-eight; अड़तालीस; अट्ठेचाळीस; నలుబై ఎనిమిది.
  • नलपै तोम्मिदि (nalapai tōm'midi) num. forty-nine; उनचास; एकोण पन्नास; నలుబై తొమ్మిది.
  • नलपै नालूं (nalapai nālūṁ) num. forty-four; चवालीस; चौरे चाळीस; నలుబై నాలుగు.
  • नलपै मूडु (nalapai mūḍu) num. forty-three; त्रेतालीस; त्रेचाळीस; నలుబై మూడు. मा बाबल इंदके नलपै मूडु वर्सानोर आतोर. अभी मेरे पिताजी तैंतालीस साल के है।. आता माझे वडील त्रेचाळीस वर्षाचे आहेत.
  • नलपै रोंडु (nalapai rōṇḍu) num. forty-two; बयालीस; बेचाळीस; నలుబై రెండు.
  • नलपै हारूं (nalapai hārūṁ) num. forty-six; छियालीस; छे चाळीस; నలుబై ఆరూ.
  • नलपै हेय्युं (nalapai hēyyuṁ) num. forty-five; पैंतालीस; पंचेचाळीस; నలుబై ఐదు.
  • नलपै-एडूं (nalapai-ēḍūṁ) num. forty-seven; सैंतालीस; सत्तेचाळीस; నలుబై ఎడు.
  • नल्‍ला दास (nal‍lā dās) (संज्ञा) black.cobra; काला नाग; काळा नाग; నల్ల పామూ.
  • नल्‍ला बंका (nal‍lā baṅkā) (संज्ञा) black gum; काला डिंक; काळा गोंद; నల్ల బంక.
  • नल्‍ला मन्‍नु compare: कर्रे तोडी.(nal‍lā man‍nu) black.mud; काली मिट्टी; काळी माती; నల్ల మట్టి.
  • नल्‍ला रंगु compare: कर्रे रंगु.(nal‍lā raṅgu) black; काला; काळा; నలుపు రంగు.
  • नस (nas) (संज्ञा) snuff; छिंकणी; तपकीर.
  • नसीब compare: तक्दीर.(nasīb) (संज्ञा) luck; किस्मत; भाग्य.
  • नस्‍टम कियमड़ (nas‍ṭam kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to be completely destroyed; नष्ट करना; नाश करणे.
  • नह- (naha-) (स.क्रि.) to make wet; भिजवणे.
  • नह्गा (nahgā) with.me; मेरेपास; माझ्याजवळ; నా వద్ద; నా దగర.
  • नाकुन (nākun) to.me; मुझे; मला; నాకు.
  • नाकूड (nākūḍ) (स.क्रि.) to lick; जगणेचाटना; चाटणे; నాకడము. गोड्डु पेय्यतुन नाकीसि बॆस कींता. The cow is licking the calf. गया अपने बछड़े को चाटकर साफ करता है।. गाय आपल्या वासराला चाटुन शुद्‍ध करते. ఆవు దూడను నాకు తుంది.
  • नांगेल (nāṅgēl) (संज्ञा) plough, ploughshare; हल; नांगर; నాగలి. नॆदुन नांगेल्ते ऊडंतुर. In order to plough the field a ploughshare is used. చేను దున్నుటకు నాగలి పనికిస్తుంది.
  • नागोबाल (nāgōbāl) (संज्ञा) a snake God worshipped by Gonds; a temple of this God is in Keslapur which is situated at about 30 kilometres from Utnoor; नागदेवता; नागदेवता; నాగు దేవుని పేరు.
  • नाट (nāṭ) (संज्ञा) log; रोवना; रोवणे.
  • नाटे मनना जिवराशीं (nāṭē mananā jivarāśīṁ) (संज्ञा) pet.animals; पालतु जानवर; पाळीव प्राणी.
  • नाटेनोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): नार.(nāṭēnōr) (संज्ञा) villager (संख्या.); गाव के; गावातले. ओर मनकेल मावा नाटेनोर आंदुर. That man is our villager (of our village). वह आदमी मेरा गांव का है।. तो मणुष्य माझा गावाचा आहे. ఆయన మా ఊరి మనిషి.
  • नाडी (nāḍī) Adverb. tomorrow; कल; उद्या; రేపు.
  • नाडे (nāḍē) (संज्ञा) a measure.
  • नांदमड़ (अ.क्रि.) to get wet, become wet, to be soaked; गीला होना; पाण्याने बिजणे.
  • नांदे-मा- (nāndē-mā-) (अ.क्रि.) to live; जीना; जगणे; జీవించడము.
  • नानाल compare: काकाल, यायाल.(nānāl) father's brother; चाचा; काका; బాబాయ.
  • नार (nār) (संज्ञा) village; गांव; खेडे; గ్రామము.
  • नाटेनोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): नार.(nāṭēnōr) (संज्ञा) villager (संख्या.); गाव के; गावातले. ओर मनकेल मावा नाटेनोर आंदुर. That man is our villager (of our village). वह आदमी मेरा गांव का है।. तो मणुष्य माझा गावाचा आहे. ఆయన మా ఊరి మనిషి.
  • नार-नार (मुख्य प्रविष्टि देखें): नार.(nāra-nār) advl. from village to village,; गांव-गांव; खेडा-खेडा.
  • नार तिरियनोर (nār tiriyanōr) (संज्ञा) a person who habitually goes from one house to the next gossiping; गाव में गूमनेवाला; गावात फिरणारा; ఊరీలొ తిరిగెవాడు. लोन-लोन तिरियनोन नार तिरियनोर इंतुर. Someone who goes visiting from house to house is called a *. ఇంటింటా తిరుగేవాని, అడ్డా తిరుగుడు అంటారు.
  • नार हाटमड़ (nār hāṭamaṛ) (स.क्रि.) to announce, make known; ऐलान करना; जाहीर करणे.
  • नार-नार (मुख्य प्रविष्टि देखें): नार.(nāra-nār) advl. from village to village,; गांव-गांव; खेडा-खेडा.
  • नारलेम काया compare: कोब्‍बेर कुड़का, कोब्‍बेर काया.(nāralēm kāyā) Variant: कोब्‍बेर मरा. coconut; नारियल; नारळ; కొబ్బెరికాయ.
  • नाराज (nārāj) (विशेषण) displeased; नाराज; नाराज.
  • नारेंगा (nārēṅgā) (संज्ञा) a.kind.of.fish; माशाचे प्रकार; ఒ రకము చేప.
  • नार्यमड़ (nāryamaṛ) (संज्ञा) to stretch one's body; शरीर तानना; आळसपणा दाखविणे.
  • नाल (nāl) (संज्ञा) horseshoe.
  • नाली तवमड़ (nālī tavamaṛ) (संज्ञा) to.dig.canal; नाली खोदना; नाली खोदणे.
  • नालुं (nāluṁ) num. four (संख्या.); चार; चार; నాలుగు.
  • नालुर (मुख्य प्रविष्टि देखें): नालुं.(nālur) (सर्वनाम) four (पु.); चार जण; चौघे जण.
  • नालुं पकां (मुख्य प्रविष्टि देखें): पकक.(nāluṁ pakāṁ) Adverb. on (all) four sides; चारों ओर; चहूकडे; నాలుగు పక్కలు.
  • नालुर (मुख्य प्रविष्टि देखें): नालुं.(nālur) (सर्वनाम) four (पु.); चार जण; चौघे जण.
  • नालूं अनि हारुं काल्‍कुना बल्‍ली (nālūṁ ani hāruṁ kāl‍kunā bal‍lī) (संज्ञा) चार और छ: पैरोंवाला; चार पायी; నాలుగు మరియు ఆరు కాల్లు ఉన్న బల్లీ.
  • नालूं रोजकुंक (nālūṁ rōjakuṅk) (संज्ञा) four days from now, (or possibly even later); चार दिन बाद; चार दिवसांनी; ఎలుండి.
  • नाल्‍के compare: वेंजेर.(nāl‍kē) (संज्ञा) tongue; जुबान; जीभ; నాలుక. वडकला अनि रुसि हूडला नाल्‍के गावाले. The tongue is used for speaking and tasting food. మాట్లాడుటకు, రుచికి నాలుక పనికిస్తుంది.
  • नावद (nāvad) (सर्वनाम) my, mine; मेरा; माझा; నాది.
  • नास (nās) (विशेषण) brown (the colour of snuff); चिला.
  • नास-पन्ने (मुख्य प्रविष्टि देखें): नास.(nāsa-pannē) (संज्ञा) kind of small brown toad; चिला बेंडूक.
  • नास-पन्ने (मुख्य प्रविष्टि देखें): नास.(nāsa-pannē) (संज्ञा) kind of small brown toad; चिला बेंडूक.
  • नास्‍ता compare: नेहाली.(nās‍tā) (संज्ञा) eating; नाश्ता; अल्‍पोपहार; అల్పొపహారము. हक्‍केरा नास्‍ता कितीना? Have you had breakfast? (lit. Is your morning eating done?) ప్రొద్దున అల్పహారము చేశావా.
  • नाहुड़ (nāhuṛ) (स.क्रि.) to wet; भिगोना; बिजवणे.
  • निकेल (nikēl) (संज्ञा) nikel; निकेल; गंधक; గంధకము.
  • निच्‍चेना compare: तापा.(nic‍cēnā) Variant: मिच्‍चेना. (संज्ञा) ladder, steps; सीढ़ी; सिडी; నిచ్చెన.
  • निजम compare: सत्तेम.(nijam) true; सच; सत्य; నిజము.
  • निजमेना (nijamēnā) (संज्ञा) to be true or not, to question the truth; वास्वत; वास्‍तविक; వాస్తవమెన.
  • निंडमड़ (niṇḍamaṛ) (अ.क्रि.) to be full; भरना; भरणे.
  • निंडिसी (niṇḍisī) (अ.क्रि.) to be replete, satisfied, filled, full up; भरा हुआ; भरलेले.
  • नितमड़ (nipa-) (अ.क्रि.) to rise, to stand up; खड़ा करना; उभा करणे; నిలుపడము.
  • निपूस्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): नितमड़.(nipūsmaṛ) vc. 1 • to raise, put standing, to make erect; खड़ा करना; उभा करणे.
2 • to cause to stop (a moving vehicle).
  • नित्तिच्मड (मुख्य प्रविष्टि देखें): नित्तिसी-.(nitticmaḍ) vc. to put standing; खड़ा करना; उभा करणे. कटुल हिड अर्ते दान मर्रा नित्तिचंतुर. The bed, having fallen over is put standing. खटिया गिरने से उसे फिर खड़ा किया जाता है।. बाज खाली पडल्यास त्याला पुन्‍हा उभा करतात. మంచం పడితే లేపుతారు.
  • नित्तिसी- (nittisī-) (स.क्रि.) to be standing; खड़ा-; उभा-.
  • नित्तिच्मड (मुख्य प्रविष्टि देखें): नित्तिसी-.(nitticmaḍ) vc. to put standing; खड़ा करना; उभा करणे. कटुल हिड अर्ते दान मर्रा नित्तिचंतुर. The bed, having fallen over is put standing. खटिया गिरने से उसे फिर खड़ा किया जाता है।. बाज खाली पडल्यास त्याला पुन्‍हा उभा करतात. మంచం పడితే లేపుతారు.
  • निद्र होनमड़ (nidr hōnamaṛ) (संज्ञा) to.sleep; नींद लगना; झोपुन लागणे; నిదుర పొవడము.
  • निद्रा (nidrā) (संज्ञा) sleep; नींद; झोप; నిదుర.
  • निन्ने (ninnē) (विशेषण) yesterday; कल; काल; నిన్న.
  • निपूस्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): नितमड़.(nipūsmaṛ) vc. 1 • to raise, put standing, to make erect; खड़ा करना; उभा करणे.
2 • to cause to stop (a moving vehicle).
  • निम्मे (nim'mē) (सर्वनाम) you (s.); तू; तू; మీరు; నీవు.
  • मिम्मेट (मुख्य प्रविष्टि देखें): निम्मे.(mim'mēṭ) (सर्वनाम) you (pl.); तुम; तुम्‍ही.
  • निय compare: पाल.(niy) (संज्ञा) oil; तेल; तेल; నూనే.
  • पाल-निय1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): निय.(pāl-niy) Noun.
  • निर बिल्‍ली (nir bil‍lī) (संज्ञा) wild.cat; जंगली बिल्‍ली; रान मांजर; అడవి పిల్లీ.
  • निर्मान-आ- (nirmāna-ā-) (अ.क्रि.) to be born; निर्माण होणे.
  • निल्‍लुड (nil‍luḍ) (अ.क्रि.) to stand, to rise; खड़ा रहना; उभा राहणे; నిల్చుండు. पेडाल सायकलतुन पकक निल्‍हाचंतोर. The boys are standing beside their cycles. बच्‍चा बाजू में खड़ा है।. मुलगा बाजुला उभा आहे. పిల్లలు సైకలు ప్రకన నిలబడి ఉన్నారు.
  • निल्‍लुस्मड (मुख्य प्रविष्टि देखें): निल्‍लुड.(nil‍lusmaḍ) vc. to put standing, to stop; खड़ा करना; उभा करणे.
  • निल्‍लुस्मड (मुख्य प्रविष्टि देखें): निल्‍लुड.(nil‍lusmaḍ) vc. to put standing, to stop; खड़ा करना; उभा करणे.
  • निव्डी-की- (मुख्य प्रविष्टि देखें): तयर किय्‍वल्.(nivḍī-kī-) (स.क्रि.) to make ready.
  • निस्‍टेमायमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): होड़सीय्मड़.(nis‍ṭēmāyamaṛ) (अ.क्रि.) to escape; छूटना; सुटणे.
  • निहमड़ (nihamaṛ) (संज्ञा) to.fill; भरना; भरणे.
  • नीडा (nīḍā) (संज्ञा) shade; छांव; सावली; నీడ. मर्का मराता हिडु बॆसता नीडा मनंता. Below the mango tree is nice shade. మామిడి చెట్టు క్రింద మంచిగా నీడ ఉంటుంది.
  • नीडा मरा (nīḍā marā) (संज्ञा) tree under which people habitually rest on a journey; सावलीचे झाड; విశ్రాంతి (చెట్టు).
  • नीडाते कलियसि मनुमड़ (nīḍātē kaliyasi manumaṛ) (संज्ञा) be.in.shadow; छांव में रहना; सावलीत मिळून राहणे; నీడలొ కలిసి ఉండుట.
  • नीय्यू (nīyyū) (संज्ञा) cooking oil; तैल(खाद्य); गोडेतेल; తలుపు నూనె.
  • नीर नय्यु (nīr nayyu) (संज्ञा) water.dog; पानी में पाये जानेवाला कुत्ता; पानकुत्रा.
  • नीरस्मड़ (nīrasmaṛ) (अ.क्रि.) to burn, light; सुलगाना; विस्‍तव पेटवणे.
  • मासमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): नीरस्मड़.(māsamaṛ) vc. to burn, light. हकेड्‍कु पीनी कासला होदेलतगा तडिम मासंतुर. In the morning we light fire in the fireplace. ప్రొద్దున పొయ్యిలో అగ్గి చేస్తారు.
  • नीरे (nīrē) (विशेषण) last year; पिछले साल; गतवर्षी; గత సంవత్సరము.
  • नीलम (nīlam) (संज्ञा) yolk; बलक; बलक.
  • नीलम वत्तुता मेंजू (nīlam vattutā mēn̄jū) (संज्ञा) egg.without.yolk; बलक सुका हुआ अंडा; बलक सुकलेला अंडा.
  • नीला नागुम (nīlā nāgum) (संज्ञा) kind.of.snake; नीला नाग; निळा नागसाप.
  • नीवद (nīvad) (सर्वनाम) your (sg.); तेरा; तुझा; నీది.
  • नीहुडु (nīhuḍu) (संज्ञा) to fill; भरना; भरणे. ईर नलता एर निहांतोर. They are filling water at the tap. यह नल का पानी भरता है।. हा नळाचा पाणी भरतो. వీరు నల్లా దగ్గర నీళ్ళు నింపుకుంటున్నారు.
  • नुक्सान (nuksān) (संज्ञा) loss; नाश; नुकसान.
  • नुल्का (nulkā) (संज्ञा) webbing for bed; నుల్క. कटुल्तुन नुल्‍काते हरहांतुर. They weave the webbing for/on the bed. మంచంను నుల్కాతో అల్లుతారు.
  • नुल्पे (nulpē) Adverb. during the evening, after the sun has set; शाम का समय; सायंकाळची वेळ; సాయంత్రం.
  • नुल्ले (nullē) (संज्ञा) mosquito; मच्‍छर; डास; దోమ.
  • नुसि (nusi) (संज्ञा) insect rust on plants, weevil; भोंगुडे; నూసి.
  • नूंग (nūṅg) (संज्ञा) sesame; तील; तीळ; నువులు.
  • नूर (nūr) num. hundred; सौ; शंभर; వంద.
  • नॆड़ी मरा (संज्ञा) 'jamun' tree; जांभूळाचे झाड; అల్లనేరెడు (చెట్టు). नॆड़ी मराता पंडी कर्रेगा मनंता. The fruit of the jamun tree are black. जांभूळाच्या झाडाचे फळ काळा असतो. అల్ల నేరడి పండ్లు నల్లగా ఉంటాయి.
  • नॆला (nelā) (संज्ञा) floor; जमीन; जमिन; భూమీ.
  • नॆली (nelī) (संज्ञा) field; खेत; वावर; చేను.
  • नॆली कियनोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): एवसायम.(nelī kiyanōr) (संज्ञा) farmer; किसान; शेतकरी. नॆली कियनोर नॆदगा कबड किसेके म‍ंतोर. The farmer is working in the fields. వ్యవసాయము చేసేవాడు మడిళ్ళలో పనిచేస్తున్నాడు.
  • नॆलीने (nelīnē) (संज्ञा) in.the.field; खेती में; शेतीत; చేనులొ.
  • नेक (nēka-) (अ.क्रि.) to sound; बजना; वाजणे.
  • एगनेंके (मुख्य प्रविष्टि देखें): नेक.(ēganēṅkē) advl. at the time of sound (O'clock); बजते समय; वाजताना.
  • नेकूस- (मुख्य प्रविष्टि देखें): नेक.(nēkūsa-) vc. to play (musical instrument ); बजाना; वाजवणे.
  • नेकूस- (मुख्य प्रविष्टि देखें): नेक.(nēkūsa-) vc. to play (musical instrument ); बजाना; वाजवणे.
  • नेंग- (nēṅga-) (अ.क्रि.) to enter; घुसना; प्रवेश करणे; చొచ్చుట.
  • नेंग्नेके (मुख्य प्रविष्टि देखें): नेंग-.(nēṅgnēkē) (संज्ञा) inauguration; उद्‍घाटन.
  • नेंग्नेके (मुख्य प्रविष्टि देखें): नेंग-.(nēṅgnēkē) (संज्ञा) inauguration; उद्‍घाटन.
  • नेंड (nēṇḍ) Adverb. today; आज; आज; ఈరోజు.
  • नेत्तुर एक्‍किच्मड़ (nēttur ēk‍kicmaṛ) (संज्ञा) to.administer.blood; खून/रक्‍त चढ़ाना; रक्‍त चढवणे; రక్తము ఎక్కించుట.
  • नेत्तुर तेंडमड़ (nēttur tēṇḍamaṛ) (संज्ञा) to.extract.blood; खून निकालना; रक्‍त काढणे; రక్తము తియ్యుట.
  • नेत्तुर पेय्‍समड़ (nēttur pēy‍samaṛ) (संज्ञा) to.bleed; खून निकलना; रक्‍त निघणे.
  • नेत्तुर हियमड़ (nēttur hiyamaṛ) (संज्ञा) to.donate.blood; खून देना; रक्‍त देणे; రక్తము ఇవటము.
  • नेत्तूर (nēttūr) (संज्ञा) blood; ख़ून; रक्‍त; రక్తము.
  • नेम (nēm) Adverb. straight; सीधा; सरळ; నిజనముగ.
  • नेमर वाटमड़ (nēmar vāṭamaṛ) (अ.क्रि.) to chew cud; ruminate; रवंत करणे; నెమురు వెయడము. एटीं, गोड्‍क, गोर्रें नेमर वाटंता. Cows, buffaloes and sheep all chew cud. ఆవులు, బఱ్ఱెలు, గొర్రెలు అని జంతువులు నెమరు వేస్తాయి.
  • नेम्‍हामड़ (nēm‍hāmaṛ) (अ.क्रि.) to break, be broken, snap a rope; तोड़ना; तोडणे; తెంపుట.
  • नमीस- (मुख्य प्रविष्टि देखें): नेम्‍हामड़.(namīsa-) vc. to break; तोड़ के; तोडून.
  • नेर वाटनोर compare: उर्सानोर.(nēr vāṭanōr) replanter; रोवणेवाला; रोवणी करणारा.
  • नेर वाटमड़ compare: उर्समड-.(nēr vāṭamaṛ) to.replant; रोंपना; रोवणी करणे.
  • नेरडा मरा (nēraḍā marā) (संज्ञा) castor plant; एरंडीचे झाड; ఆముదము చెట్టు. कासुटा कंदेनाहाटीं नेरडा निय तेंडंतुर. Oil is extracted from the castor plant (beans) for bullock carts and lamps. ఎడ్ల బండి కొరకు ద్వీపము కొరకు ఆముదము నూనే తీస్తారు.
  • नेरबड़मड़ compare: दम वायमड़.(nērabaṛamaṛ) to.be.tired; थकना; थकणे; అలసి పొవడము.
  • नेरवु (nēravu) (संज्ञा) breadh; चौढ़ाई; रुंदी; వెడెల్పు.
  • नेर्डा निय्य (nērḍā niyy) (संज्ञा) castor.oil; एरंडि तेल; एंरडी तेल; ఆముదము నూనె.
  • नेर्रे पय्मड़ (nērrē paymaṛ) (संज्ञा) to.crack; तडा जाणे.
  • नेला (nēlā) (संज्ञा) month; महिना; महिना; నెల.
  • नेला तपमड (nēlā tapamaḍ) (संज्ञा) to.miss.the.menstrual.cycle; महिना चुकणे.
  • नेस्‍कमड़ (nēs‍kamaṛ) (संज्ञा) to.breathe; साँस लेना; श्‍वास घेणे.
  • नेस्‍का वायाकोंटा पियमड़ (nēs‍kā vāyākōṇṭā piyamaṛ) (स.क्रि.) to strangle something (the way a constricting snake kills its prey); श्‍वास रोखून ठेवणे.
  • नेस्‍काकोंटा मन्‍मड़ (nēs‍kākōṇṭā man‍maṛ) (संज्ञा) to.stop.breathe; श्‍वास न लेना; श्‍वास न घेता राहणे.
  • नेह (nēha) (स.क्रि.) to put in; कोंडणे.
  • नेहाली compare: नास्‍ता.
  • नैय दोंडे (naiy dōṇḍē)
  • नॉयट्रोजन (nŏyaṭrōjan) (संज्ञा) nytrogen; नॉयट्रोजन; नायट्रोजन; నైట్రొజన్.
  • नोगा (nōgā) (संज्ञा) part of the chassis of a bullock cart (main length-wise piece of wood; two are required for each cart); धुरा. कासुरकु रोंड नोगां मनंतां. Bullock carts and small carts have two length-wise pieces of wood (each) (for the chassis). ఎడ్ల బండికి, రెండు పోడుగాటి కట్టెలు ఉంటాయి.
  • नोटुडु (nōṭuḍu) (स.क्रि.) to make rope by twisting, entwine; विधणे/आटणे; అల్లుట. नाकु नोंडे नोटा वांता. Hemp is used to make (twist) rope. జనుమలో తాడు అల్లుతారు.
  • नोंडे (nōṇḍē) (संज्ञा) rope; रस्‍सी; दोरी; త్రాడు.
  • नोप्‍पी (nōp‍pī) (संज्ञा) 1 • pain, ache; दर्द; दुखणे.
2 • person threatening to hit.
  • नोप्‍पी आयुडु (nōp‍pī āyuḍu) (संज्ञा) to.have.pain; चोंट लगना; दुख लागणे.
  • नोयमड़ (अ.क्रि.) to hurt; दर्द महसूस करना; दुखणे.
  • नोरमड़ (nōramaṛ) (स.क्रि.) to grind; पीसना; पिसणे; ఇస్రుట.
  • नोर्रुड (nōrruḍ) (स.क्रि.) to wash (not used for washing clothes); कपडा धोना; कपडे धुवणे; కడుగుట.
  • नोव्‍करि (nōv‍kari) (संज्ञा) service; नौकरी; नोकरी; ఉద్యోగము.
  • नोव्राल (nōvrāl) (संज्ञा) bridegroom; दुल्‍हा; वर; వరడు; పెండ్లికొడుకు. मरमीना पेडन नोव्राल इंतुर. The man getting married is called the bridegroom. ఇప్పుడు పెళ్ళి అయ్యె అబ్బాయిని పెండ్లి కొడుకు అంటారు.
  • नोव्रि (मुख्य प्रविष्टि देखें): नोव्राल.(nōvri) (संज्ञा) bride; दुल्‍हन; वधू; వధువు; పెండ్లికూతురు. मरमींना पेगिटुन नोव्री इंतुर. The woman getting married is called the bride. ఇప్పుడు పెళ్ళి అయ్యె అమ్మాయిని పెండ్లి కూతురు అంటారు.
  • नोव्रि-नोव्राल (मुख्य प्रविष्टि देखें): नोव्राल.(nōvri-nōvrāl) (संज्ञा) bride and groom, the wedding couple; दुल्‍हा-दुल्‍हन; वर-वधू; పెండ్లి కూతురు; పెండ్లి కొడుకు.
  • नोव्रि (मुख्य प्रविष्टि देखें): नोव्राल.(nōvri) (संज्ञा) bride; दुल्‍हन; वधू; వధువు; పెండ్లికూతురు. मरमींना पेगिटुन नोव्री इंतुर. The woman getting married is called the bride. ఇప్పుడు పెళ్ళి అయ్యె అమ్మాయిని పెండ్లి కూతురు అంటారు.
  • नोव्रि-नोव्राल (मुख्य प्रविष्टि देखें): नोव्राल.(nōvri-nōvrāl) (संज्ञा) bride and groom, the wedding couple; दुल्‍हा-दुल्‍हन; वर-वधू; పెండ్లి కూతురు; పెండ్లి కొడుకు.
  • नोव्‍वां(उंदि पंडुंगुना पोरोल) (nōv‍vāṁ(undi paṇḍuṅgunā pōrōla)) (संज्ञा) kind of agricultural ceremony (pl.); पोला; पोला. उंदि कुटुंबतोर अंटोर कलियसि नोव्‍वां मोड्‍कंतुर. All the members of the clan (family, saga) gather together to perform the * ceremony. ఒకే కుటుంబీకులందరు కలిసి క్రొత్త దినుసుల పండుగ చేసి తింటారు.
  • नोस्का (nōskā) (संज्ञा) yam.
  • नोहकुता कारम (nōhakutā kāram) (संज्ञा) chilli (pounded into flakes); मीर्च पाऊडर; मिरची पावडर; గొడ్డుకారము.
  • नोह्क- (nōhka-) (अ.क्रि.) to bellow; रँभाना.
  • नोह्‍कुड (nōh‍kuḍ) (स.क्रि.) to pound; कूटना; वाटणे.
  • नोह्‍कुमड़ compare: गोटांच्मड़.
  • नौरल (मुख्य प्रविष्टि देखें): लाड.(lāḍāl) (संज्ञा) bridegroom, lover (पु.); दुल्‍हा; नवरदेव.
  • नौरी (मुख्य प्रविष्टि देखें): लाड.(lāḍī) (संज्ञा) bride, lover (स्त्री.); दुल्‍हन; नवरी.

पुंगार

  • पकक (pakak) (संज्ञा) side; ओर; बाजुला; పక్కకు.
  • नालुं पकां (मुख्य प्रविष्टि देखें): पकक.(nāluṁ pakāṁ) Adverb. on (all) four sides; चारों ओर; चहूकडे; నాలుగు పక్కలు.
  • पक्‍का लोतोर (pak‍kā lōtōr) Variant: पक्‍कातोर. (संज्ञा) neighbourhood, section of town, colony; पड़ोसीवाला; शेजारील; పక్కింటివాడు.
  • पक्‍कातोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): पक्‍का लोतोर.
  • पक्‍कु (pak‍ku) (संज्ञा) scab; खुरंड; चिलटा; పుండు పైన ఎండిన తోలు.
  • पंग विय्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पंगा आयमड़.
  • पंगत (paṅgat) (संज्ञा) row, in a line; पंगत; पंगत; వరుసగ.
  • पंगा compare: कोम्मा.
  • पंगा आयमड़ (paṅgā āyamaṛ) Variant: पंग विय्मड़. (अ.क्रि.) to dawn; सुबह होना; सकाळ होणे; ప్రాథకాలము. पंगा आयनेंके गोगोड कूसंता. सुबह होते समय मुर्गा बांग देता है।. सकाळ होताना कोंबडा आरावतो.
  • पग्‍गोम (pag‍gōm) (संज्ञा) 1 •
2 • leash, rope for controlling bullocks; कासरा; कासरा; పగ్గము.
  • पंचांगम (pan̄cāṅgam huḷamaṛ) (संज्ञा) astrology; भविष्य देखना; भविष्य पाहणे.
  • पची कपडीं केरमड़ (pacī kapaḍīṁ kēramaṛ) (संज्ञा) to.wear.wet.clothes; गिले कपडे पहनना; ओले कपडे लावणे.
  • पच्‍चगा(आकी) (pac‍cagā(ākī)) (विशेषण) unripe, green; हरापन; हिरवळ; ఆకుపచ్చ.
  • पच्‍चा कुसिर (pac‍cā kusir) (स.क्रि.) pick vegetables leaves; चवडीची भाजी; ఆకూ కూరలు. पिरकालम एक्‍को पच्‍चा कुसिर कीसि तिंतुर. In smaller villages we pick greens (vegetables) during the wet season. గూడెలలో వర్ష కాలం వచ్చిన తరువాత ఆకు కూరలు తింటారు.
  • पच्‍चा जाडी (pac‍cā jāḍī) (संज्ञा) green.grass; हरा घास; हिरवी गवत; పచ్చ గడ్డి.
  • पच्‍चारीला (pac‍cārīlā) (संज्ञा) kind.of.bird; हरियाला पक्षी.
  • पच्‍चि कपडींक दुब्‍बा अंटमड़ (स.क्रि.) to soil clothes (by sitting in mud etc ).
  • पच्‍चिअलम (pac‍ci'alam) (संज्ञा) ginger; अदरख; आले; అలం గడ్డ.
  • पच्‍ची (pac‍cī) (संज्ञा) raw; पिकलेले नाही असा.
  • पच्‍ची हव्‍वीं (pac‍cī hav‍vīṁ tin‍maḍ) (संज्ञा) raw.meat; कच्‍चा मास; कच्‍चा मांस.
  • पंजरम (pan̄jaram) (संज्ञा) cage; पिंजरा; पिंजरा; పంజరము. पोसकीता रंबा पंजरमते मनंता. The parrot lives inside a cage. చిలుక పంజరంలో ఉంటుంది.
  • पजा अरह्मड़ (pajā arahmaṛ) (स.क्रि.) to defeat; हराना; हरविणे; मागे टाकणे.
  • पज्‍जा/पज्‍जो (paj‍jā/paj‍jō) adv-ppn. behind, after, since; पीछे; मागे; వెనుక.
  • पज्‍जो (paj‍jō(pak‍kaku)) adv-ppn. behind; पिछे; मागे; ప్రక్కకు. मा लोता पज्‍जो/पक्‍ककु तुम्मीर मरा मंता. He is doing something back (behind) there. ఆయన కనిపించకుండా ఏం చేస్తున్నాడు.
  • पंटा1 (paṇṭā) (संज्ञा) produce, cultivated goods, wares; फसल; फसल; పంట.
  • पंटा2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): पंडुड.(paṇṭā) (संज्ञा) crop, harvest; पीक; पीक.
  • पंटा तेंडना बूमी (paṇṭā tēṇḍanā būmī) (संज्ञा) agricultural.land; फसल स्‍थल; फसल काढावयाची जागा; పంట పండించె భూమీ.
  • पटाकी (paṭākī) (संज्ञा) firework; आतिषबाजी; फटाके; ఔటు.
  • पटाडि compare: पाटा.
  • पट्टा (paṭṭā) (संज्ञा) belt; पट्टा; कंबर पट्टा; బెల్టు. इस्‍कुल पिलाल्‍क अंटोर्क नडीक पट्टा तासंतुर. School boys having tucked in their shirts wear a belt. पाठशाला में सभी बच्‍चे कमर में पट्टा लगाते है।. शाळेत जाणारा प्रत्येक मुलगा कंबर पट्टा लावतो. బడి పిల్లలు చొక్క తోపల వేసి బెల్టు వేసుకుంటారు.
  • पट्टी वाटमड़ (paṭṭī vāṭamaṛ) (संज्ञा) to.bandage; पट्टी बांधना; पट्टी बांधणे.
  • पट्टु (paṭṭu) (संज्ञा) altar; बली चढाने का स्‍थल; बळी देण्याचा ठिकाण; బలిపీఠం.
  • पट्पटि (paṭpaṭi) motorcycle; मोटार सायकल; मोटार सायकल; మోటర్ సైకిల్.
  • पडगे (paḍagē) (संज्ञा) hood of cobra; फना; फना; పడిగ్య.
  • पडनद (paḍanad) (विशेषण) old; पुराना; जुना; పాతది.
  • पडानोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): पडनद.(paḍānōr) (संज्ञा) old man; वृद्ध मनुष्य; वृध्‍द माणूस.
  • पडमटा (paḍamaṭā) (संज्ञा) west; पश्‍चिम; पश्‍चिम; పడమట.
  • पडसेम (paḍasēm) (संज्ञा) cold (to have a cold); सर्दी; सर्दी; పడసెము.
  • पडानोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): पडनद.(paḍānōr) (संज्ञा) old man; वृद्ध मनुष्य; वृध्‍द माणूस.
  • पडिं (paḍiṅg) clitic. entirely (occurs only after the word ‘narka' night); बिलकुल; तंतोतंत.
  • पंडि (मुख्य प्रविष्टि देखें): पंडुड.(paṇḍi) (संज्ञा) ripe fruit; पका हुआ फल; पिकलेले फळ.
  • पडित जेगा (paḍit) (संज्ञा) wilderness, barren area; पडिक. पट्टा हिल्‍वा जॆगातुन पडित जॆगा इंतुर. Where there are no trees and bushes, that place is called a wilderness. చెట్లు, చేమ ఉండని ఆ స్థలమును పడిద్ అంటారు.
  • पडीं (स.क्रि.) to lay down (offering), scatter. मटमते पडीं ताससि लोन वासी गाटो तिंतुर. Having scattered the food offering at the temple they come home and eat. గుడిలలో నైవేద్యము చూపి ఇంటికి వచ్చి తింటారు.
  • पडीया (paḍīyā) (संज्ञा) comb (large, double-sided, used by ladies); कंगी; कंगवा; దువ్వెన.
  • पंडुगु (paṇḍugu) (संज्ञा) festival; उत्‍सव; सण; పండుగ.
  • पंडुड (paṇḍuḍ) (अ.क्रि.) to ripen; पकना; पिकणे.
  • पंडि (मुख्य प्रविष्टि देखें): पंडुड.(paṇḍi) (संज्ञा) ripe fruit; पका हुआ फल; पिकलेले फळ.
  • पंटा2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): पंडुड.(paṇṭā) (संज्ञा) crop, harvest; पीक; पीक.
  • पड्डा पेय्या (paḍḍā pēyyā) (संज्ञा) cow calf, heifer; मादा बछडा; मादी वासरू; ఆడ దూడ.
  • पड्‍नालूं (paḍ‍nālūṁ) num. fourteen; चौदह; चौदा; పద్నాలుగు.
  • पतंग (pataṅg) (संज्ञा) kite (that children fly); पतंग; पतंग; గాలి పటం.
  • पंते (pantē) (संज्ञा) small earthen pot which is used to make a lamp 'diva' for 'pooja'; दिवणाल; చిన్న దీపము.
  • पत्ता गोबी (मुख्य प्रविष्टि देखें): गोबी.(pattā gōbī) (संज्ञा) cabbage (leafy); पत्ता कोबी; कोबी; పాన్ గోబే.
  • पत्ती compare: दूदी.(pattī) (संज्ञा) blade; लेजर पाती.
  • पदमुडु (padamuḍu) num. thirteen; तेराह; तेरा; పదమూడు.
  • पदलेंगा compare: जॆगरता.
  • पदाकोंडु (padākōṇḍu) num. eleven; ग्‍यारह; अकरा; పదకొండు.
  • पदि (padi) num. ten; दस; दहा; పది.
  • पंदिकोक compare: गूसी.(pandikōk) (संज्ञा) big.rat; घूस; घूस; పందీ కొక్కు.
  • पंदिरीहिडू (pandirīhiḍū) (संज्ञा) in.the.shade; मंडप के नीचे; मांडवाखाली; పందిరి కింద.
  • पदिहेडूं (padihēḍūṁ) num. seventeen; सतरह; सतरा; పదిహేడు.
  • पदिहेनी (padihēnī) num. fifteen; पंधरह; पंधरा; పదిహేను. नाकु पदिहेनी वर्साना मिय्यड मंता. मुझे पंधरह साल की लड़की है।. मला पंधरा वर्षाची मुलगी आहे.
  • पंदोंम्मिदि (pandōmm'midi) num. nineteen; उन्‍नीस; एकोणवीस; పందొంమ్మీది.
  • पद्दि (paddi) (संज्ञा) pig; सुअर; डुक्‍कर; పంది.
  • पद्दीना मंदा (paddīnā mandā) (संज्ञा) herd.of.pig; सुअरोंका झूंड; डुकरांचा घोळका; పందుల మంద.
  • पद्दुसुल (paddusul) (संज्ञा) a.bird; बुलबुल पंछी; बुलबुल पक्षी.
  • पद्देनमिदि (paddēnamidi) num. eighteen; अठारह; अठरा; పద్దెనమిది.
  • पद्‍लेंगा (pad‍lēṅgā) Adverb. carefully; संभाल के; काळजीपूर्वक; క్షెమంగ.
  • पन्ने (pannē) (संज्ञा) frog; मेंढक; बेंडुक; కప్ప.
  • पन्ने मेस्‍कू (pannē mēs‍kū) (संज्ञा) egg.of.frog; मेंढक के अंडे; बेडुकाचे अंडे; కప్ప గుడ్లు.
  • पन्नेंडु (pannēṇḍu) num. twelve; बारह; बारा; పన్నెండు.
  • पप्‍पु (pap‍pu) (संज्ञा) pulses; दाल; दाळ; పప్పు.
  • पय्ता मेंजू (paytā mēn̄jū) (संज्ञा) broken.egg; फुटा हुआ अंडा; फुटलेला अंडा; పగిలిన గుడ్డు.
  • पय्‍हामड़ (pay‍hāmaṛ) (संज्ञा) to.split.wood; फोड़ना; फोडणे; పగలగొటడము.
  • पय्‍हुड (मुख्य प्रविष्टि देखें): हरहुड.(pay‍huḍ) vc. to split; फोड़ना; फोडणे. तडिम इरगा पोत्तुगोम इंचि कंट्टेन सेक्‍कां पय्‍हांतुर. They split wood in order to burn wood at the fire. కట్టెలను మండుటకు పొయ్యిలో పెట్టుతారు.
  • परनोंडे compare: मोल्‍दारम.
  • परियसि वितमड (pariyasi vitamaḍa/hōn‍maṛ) (संज्ञा) fly.away; उड़ जाना; उडून जाणे.
  • परीयमड़ (parīyamaṛ) (अ.क्रि.) to fly; उड़ना; उडणे; ఎగిరింది.
  • पर्कि मरा (parki marā) (संज्ञा) kind of tree; येरडीचा झाड; పరికి (చెట్టు).
  • पर्गे (संज्ञा) the grain that remains in the field after threshing.
  • पर्पु बंडा (parpu baṇḍā) (संज्ञा) rock, stone; विशालकाय चट्टान; विशाल दगड; బండ.
  • पर्रिक (parrik) (संज्ञा) rice (pl.); चावल; तांदुळ; బియ్యము.
  • पर्सा काया (parsā kāyā) vegetable; लवकी; दुधी; పాసెం కాయ.
  • पल (pal) (संज्ञा) dawn; प्रभात; सकाळ.
  • पलते (palatē) adv-ppn. outside; के बाहर; च्या बाहेर; బయిట.
  • पलते अरमड़ (palatē aramaṛ) (संज्ञा) fall.out; बाहर आना; बाहेर येणे; బయట పడుట.
  • पलसगा (palasagā) (संज्ञा) dilute; पतला; पतला.
  • पलारम (palāram) (संज्ञा) food offering; प्रसाद; प्रसाद; నైవేద్యము. पोलालतानाड हनमंतुना गुडिते कोब्‍बेरकाया पैहाचि पलारम तासंतुर. On the 'pora' festival day they bring a food offering to the Hanuman (temple). పొలాల పండుగ రోజు అంజనేయునికి నైవేద్యము చూపుతారు.
  • पल्‍कु (pal‍ku) (संज्ञा) tooth; दांत(अ.); दात(अ.); పంల్లు,దంతాలు.
  • पल्कुने कोरकुमड़, (मुख्य प्रविष्टि देखें): पल्‍लू.(palkunē kōrakumaṛ,) (संज्ञा) to bite off with the teeth; दांतों से काटना; दाताने कापणे. अंङीता गुंडी कुटुड आतंका दारमतुन टेलर पल्‍कुने कोरकिसि नेम्‍हांतोर. The tailor bites off the thread with his teeth. బట్టలు కుట్టె దర్జి దారమును పళ్ళతో తెంపుతాడు.
  • पल्‍कुल्‍कु (pal‍kul‍ku) (संज्ञा) kernel of chironji fruit. हेर्का पेडेता पल्‍कुल्‍कु पय्‍हाचि तिंतुर. Having cracked open the nuts of the chironji fruit they eat the kernels. మొర్రి పండ్లను పగుల గొట్టి సారాపలుకులు తింటారు.
  • पल्‍गु (pal‍gu) (संज्ञा) blade of agricultural implement; పలుగు.
  • पल्‍लू (pal‍lū) (संज्ञा) tooth, tusk, fang; दांत; दात; దంతాలు.
  • पल्कुने कोरकुमड़, (मुख्य प्रविष्टि देखें): पल्‍लू.(palkunē kōrakumaṛ,) (संज्ञा) to bite off with the teeth; दांतों से काटना; दाताने कापणे. अंङीता गुंडी कुटुड आतंका दारमतुन टेलर पल्‍कुने कोरकिसि नेम्‍हांतोर. The tailor bites off the thread with his teeth. బట్టలు కుట్టె దర్జి దారమును పళ్ళతో తెంపుతాడు.
  • पल्‍सटा तेमड़ा (pal‍saṭā tēmaṛā) (संज्ञा) nasal.excrement; पातळ ढसा.
  • पशुल्‍कुना गंटा (paśul‍kunā gaṇṭā) (संज्ञा) cattle-bell; घंटी; घंटी; గంట.
  • पशुल्‍कुनालेसीं वड्‍कुमड/मोतुकुन्‍मड (paśul‍kunālēsīṁ vaḍ‍kumaḍa/mōtukun‍maḍ) (संज्ञा) जानवर जैसा चिल्‍लाना; पशूंसारखे ओरडणे.
  • पसपस इन्‍मड़ (pasapas in‍maṛ) (संज्ञा) hissing.sound; पसपस आवाज करना; पसपस आवाज करणे.
  • पसपु पच्‍चगा (मुख्य प्रविष्टि देखें): कम्का.(pasapu pac‍cagā) (विशेषण) yellow; पीला; पिवळा. मनकंक कामेल्‍क आयानय्ते ओना कळ्‍क पच्‍चगा आंता. कावीळ से पिडित आदमी के आंखो में पिला रंग आता है।. कावीळ झालेल्या माणसाचे डोळे पिवळे झालेले दिसतात.
  • पसपू पच्‍चा रंगु (pasapū pac‍cā raṅgu) (विशेषण) yellow; पिला रंग; पिवळा रंग; పసపు పచ్చ రంగు. नाकू पसपु पच्‍चा रंग इत्ते बागा इस्‍टम. Turmeric is yellow. పసుపు పసుపు పచ్చగ ఉంటుంది.
  • पसुपु कोम्मु compare: कम्का.(pasupu kōm'mu) turmaric; हलदी का फल; हळकंद; పసపు కొమ్ము.
  • पसूल्‍कुना तोडा (pasūl‍kunā toda) (संज्ञा) animal's thigh; पशु का जाघ; పశువుల తొడ. अंपुडतस्‍के एटि कोय्ते दाना उंदि तोडा कोयसि वेरे इर्रंतुर. For the 'pitren / karum' ceremony the goat's thigh is cut and kept aside. కార్మకాండము చేసె రోజున మేక తొడను వేరుగ ఉంచుతారు.
  • पस्‍पु (pas‍pu) (संज्ञा) turmaric; हलदी; हडद; పసుపు.
  • पहकुडु (pahakuḍu) (स.क्रि.) to search for; ढुंढ़ना; शोधणे; వెతుకు.
  • पहारा (टहारा) (pahārā (ṭahārā)) (संज्ञा) finger board of musical instrument.
  • पहीले compare: मोदोल2.
  • पाका compare: सिन्ना गुड्‍से.(pākā) (संज्ञा) roof, covering; छपरी; పాక.
  • पाकुर (pākur) (संज्ञा) kind of green slime in water or on stone, moss; वेवाल; शेवाळ.
  • पागोटा compare: रूमाल.
  • पांजी (pān̄jī) (संज्ञा) kind of trap for catching small animals (rabbits, pigs, deer, etc.); जाली; जाळी; షికారి వస్తువు.
  • पांजीते अरमड़ (pān̄jītē aramaṛ) (अ.क्रि.) to be caught (in a trap) usually by a limb; जाल में फसना; जाळ्‍यात अडकणे; వల్లలొ పడుట. केडा गोर्रे पांजीते अरता. Wild sheep are caught in traps (by noose). అడవి గొఱ్ఱె వలలో పడిపోయింది.
  • पाट compare: पाटडि.
  • पाटडि compare: पाट.(pāṭaḍi) (संज्ञा) the Pardhan caste, hereditary musician of Gonds; वाजंत्री; ప్రధాన్ (కులంపేరు). मरमींनगा पाटडि सोनाय उह्‍कंतोर. During weddings the * play (blow) the 'phepre' (woodwind) instruments. लग्‍न समारंभात वाजंत्री सनई वाजवितो. పెండ్లిలో ప్రధాన్ వారు సన్నాయి వాయిస్తారు.
  • पाटा compare: पटाडि.(pāṭā) (संज्ञा) song, tune; गाना; गीत; పాట. सिना पिलाल्‍क अळ्ते ओर्कुन मगिच्‍ला पाटा पारांतुर. The children are singing a song. అబ్బాయిలు, అమ్మయిలు పాట పాడుచున్నారు.
  • पाटा बंडा1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): कड़ु गुड्डु. compare: जावक रुब्‍बना बंडा.(pāṭā baṇḍā) (संज्ञा) hail. पाटा बंडापोरो जावा पिंडी रुब्‍बंतुर.
  • पाटा बंडा2 (pāṭā baṇḍā) (संज्ञा) stone pestle; पाटा/वरुला दगड; రచ్చబండ; రుబ్బెరాయి. पाटा बंडापोरो पस्‍पू नोहकंतुर. (Ladies) grind lentils with the stone pestle at (in) the mortar. రుబ్బు రోలుతో పప్పును రుబ్బుతారు.
  • पाटि (pāṭi) (संज्ञा) board, plank, slate; पटरा; पाटी; చెక్క; పలక.
  • पाटुंक तरमड़ (pāṭuṅk taramaṛ) (संज्ञा) second marriage; दूसरा विवाह करना; दुसरा लग्‍न करणे; పాటు (2వ పెండ్లి).
  • पाट्लाल (pāṭlāl) (संज्ञा) headman of village; पटेल; पाटील; గ్రామ పెద్ద మనిషి. नाटुक वरोर पाटलाल मनंतोर. In each village there is one headman. ఊరికి ఒక్కక్క పటేల్ ఉంటారు.
  • पाट्ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाट्लाल.(pāṭlē) (संज्ञा) headman's wife; पाटलीण; पाटलीण.
  • पाट्ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाट्लाल.(pāṭlē) (संज्ञा) headman's wife; पाटलीण; पाटलीण.
  • पाड आयमड़ (pāḍ āyamaṛ) (अ.क्रि.) to be spoilt; सर्वनाश होना; सत्यनाश होणे; చెడిపోయింది.
  • पाडी (pāḍī) (संज्ञा) clan, surname; घर का नाम; आडनाव; ఇంటిపేరు.
  • पाडीतोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाडी.(pāḍītōr) (संज्ञा) fellow clan member (पु.); के घर का नाम वाले; च्या आडनावाचे.
  • पाडीता (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाडी.(pāḍītā) (संज्ञा) fellow clan member (स्त्री.)
  • पाडीता (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाडी.(pāḍītā) (संज्ञा) fellow clan member (स्त्री.)
  • पाडीतोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाडी.(pāḍītōr) (संज्ञा) fellow clan member (पु.); के घर का नाम वाले; च्या आडनावाचे.
  • पातळ कप्‍पिड (pātaḷ kap‍piḍ) (संज्ञा) sari tied in such a way (between legs) that enables ladies to work more comfortably; लुगडा; पातड; చీర. नाटेना मुर्ताह्‍क एक्‍को पातळ कप्‍डीं पोंडंतां. In villages Koya (Gond) ladies usually wear local saris (a regular sari but worn differently). ఊళ్ళలో చాల మంది ఆడవాళ్ళు చీరలు కట్టుతారు.
  • पातालम (pātālam) (संज्ञा) Hell; नरक; पाताळ; నరకము.
  • पातूर (pātūr) (विशेषण) thin, dilute, watery, weak, adulterated, impure; पतला; पातळ.
  • पान आकी (मुख्य प्रविष्टि देखें): पान मरा.(pān ākī) (संज्ञा) betel, 'paan' leaf; सुपारी पेड़ का पत्ता; सुपारीच्या झाडाचे पान. पान आकी तित्ते तोड्डि एर्रगा आंता. Having eaten a 'paan' leaf the mouth becomes red. తమలపాకు తింటే నోరు ఎర్ర బడతుంది.
  • पान मरा (pān marā) (संज्ञा) betel nut tree; सुपारी का पेड़; सुपारीचे झाड.
  • पान आकी (मुख्य प्रविष्टि देखें): पान मरा.(pān ākī) (संज्ञा) betel, 'paan' leaf; सुपारी पेड़ का पत्ता; सुपारीच्या झाडाचे पान. पान आकी तित्ते तोड्डि एर्रगा आंता. Having eaten a 'paan' leaf the mouth becomes red. తమలపాకు తింటే నోరు ఎర్ర బడతుంది.
  • पाप (pāp) 1 •
2 • sin; पाप; पाप; పాపము.
  • पापे (pāpē) (संज्ञा) फुलपाखरू; అతిజిహ్వ.
  • पापेर (pāpēr) (संज्ञा) butterfly; तितली; फुलपाखरू; సితాకొకసిలుక.
  • पाया अरमड़ (pāyā aramaṛ) (संज्ञा) flood; बाढ़ आना; पूर येणे; వరద. इरगा पिर वाते कुडेट्‍कु पाया अरंता. The river gets flooded after much rain. పెద్ద వాన పడితే వాగును-వాగు పొంగింది అంటారు.
  • पाय्‍दा (pāy‍dā) (संज्ञा) profit, use; फायदा; नफा; లాభము.
  • पाय्‍दा अरमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाय्‍दा.(pāy‍dā aramaṛ) (अ.क्रि.) to be useful; फायदेमंद; नफायोग्य.
  • पाय्‍दा येतमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाय्‍दा.(pāy‍dā yētamaṛ) (स.क्रि.) to make use of; फायदा लेना; नफा कमविणे.
  • पाय्‍दा अरमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाय्‍दा.(pāy‍dā aramaṛ) (अ.क्रि.) to be useful; फायदेमंद; नफायोग्य.
  • पाय्‍दा येतमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाय्‍दा.(pāy‍dā yētamaṛ) (स.क्रि.) to make use of; फायदा लेना; नफा कमविणे.
  • पाय्‌री (pāy‌rī) (संज्ञा) step; पग; सिडी; తంతె.
  • पारतड (pārataḍ) (संज्ञा) the assembly in which the members of the bride's party and the bridegroom's party sit together during marriage; समदिन; ईनबाई; వియ్యంకురాలు.
  • पारमड Verb. be.affected.by.magic/medicine.
  • पारा (pārā) (संज्ञा) small digger, tool for gathering up soil; पावड़ा; पावडा; పారా. एरवु उड़पला पारा कबड़ हींता. To spread manure a small digger is used. ఎరువును(ఆవు పేడ) విసురుటకు పారా ఉపయోగిస్తారు. नालीं साप कियला पारा कबड़ हींता. They remove mud from the drains with a digger. నాలీలు శుభ్రపరుచుటకు పారా ఉపయోగిస్తారు.
  • पारी (pārī) (संज्ञा) son's father-in-law, daughter's father-in-law; सोयरा; సడ్డకుడు.
  • पारीं कलियमड़ (pārīṁ kaliyamaṛ) (संज्ञा) amount (clothes, etc ) given to the bride's father by the bridegroom; सासरा-बाप भेटणे.
  • पारुडु (pāruḍu) (स.क्रि.) to sing; गाना; गाणे; పాడుట. ओर पाटा पारतोर. He sang a song. वह गाना गाया है।. तो गीत गायला आहे. ఈయన పాట పాడినాడు.
  • पाल compare: निय.(pāl) (संज्ञा) milk; दूध; दूध; పాలు. सिनस्‍के पिलाल्‍क यावना पाल उंटुर. Mothers feed milk to their babies. అమ్మాయి, అబ్బాయి తల్లిపాలు త్రాగుతారు.
  • पाल-निय2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाल.(pāla-niy) (संज्ञा) ghee; मक्‍खन; तूप; నెయ్యి.
  • पाल पिंडमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिंडमड़.(pāl piṇḍamaṛ) (स.क्रि.) to milk; दूध काढणे; పాలు తియ్యడము. बाई गोडुना पाल पिंडसंता. The lady is milking the buffalo. बाई गाईचा दूध काढत आहे. అక్క బర్రె పాలు తీస్తుంది.
  • पालकि (pālaki) num. లక్ష.
  • पाल-निय1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): निय.(pāl-niy) Noun.
  • पाल-निय2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): पाल.(pāla-niy) (संज्ञा) ghee; मक्‍खन; तूप; నెయ్యి.
  • पाला कंचु (pālā kan̄cu) (संज्ञा) aluminium.alloy; शुद्ध कास्य; शुद्‍ध कास्य.
  • पाला नागुम (pālā nāgum) (संज्ञा) kind.of.cobra; सापाचे प्रकार.
  • पाला पिट्टे (pālā piṭṭē) (संज्ञा) Indian roller bird, blue cloured, of importance while ascertaining 'hagudu' during wedding arrangements; निलकंठ पक्षी; పాలపిట్ట.
  • पालान-की- (pālāna-kī-) (स.क्रि.) to waken.
  • पाले (pālē) (संज्ञा) stick which is attached to the plough in order to hold it at a higher level; आडेरणा; నాగలికి అనుకొని ఉండే కట్టే.
  • पाल्की (pālkī) (संज्ञा) palanquin (a covered chair or bed carried on two poles by bearers); पालखी; पालखी; పాలఖీ.
  • पाल्‍कू पंचुमड़ (pāl‍kū pan̄cumaṛ) (संज्ञा) division, heap; हिसो मे बांटना; विभागणे; పాల్లు పంచడము.
  • पावरेम(उंदि पिट्टे) (pāvarēm(undi piṭṭē)) (संज्ञा) rock pigeon, homing pigeon; कबुतर; कबुतर; పావురము. नाह्‍कुने पावरेल्‍क पोस कींतुर. In the villages pigeons are raised. गांव में भी कबुतर पालते है।. गावातसुध्‍दा कबुतर पोसतात. ఊరుళ్ళలో పావురాలను పెంచుతారు.
  • पावांच्मड़ (pāvān̄cmaṛ) (अ.क्रि.) to be got, be obtained; पाना; पावणे.
  • पासा (pāsā) (संज्ञा) loop of snare, trap, noose; फांशी; पासे; ఉరి.
  • पासी एर (pāsī ēr) (संज्ञा) yesterday's water; कल का पानी; कालचा पाणी.
  • पासी कबड़ कियनद housemaid; दासी; मोलकरीण; దాసి ఆడిది. लॊता कबटे मदत कियना मुर्ताटुन पासी कबड़ कियना मुरतड़ इंतुर. घर काम में सहयता करनेवाली स्‍त्री को दासी कहते है।. घरकामास मदत करणार्‍या स्‍त्रीला मोलकरीण म्‍हणतात.
  • पासेम (pāsēm) (संज्ञा) sweet made from water and cooked rice; खीर; खीर; పాయసెము.
  • पास्‍कमड़(इस्‍टम हिल्‍ले इनमड़) (pās‍kamaṛ(is‍ṭam hil‍lē inamaṛa)) (स.क्रि.) to dislike; पसंद नही करना; नापंसत करणे. पेडल पेगिटुन पास्‍कतोर. The boy dislikes the girl. वह लड़का उस लड़की को पसंद नही किया है।. तो मुलगा त्या मुलीला नापसंत केला आहे. అబ్బాయి అమ్మయిని అయిష్ట పడ్డాడు.
  • पिकलोडी (pikalōḍī) (संज्ञा) a.kind.of.bird; बुलबुल; बुलबुल.
  • पिकिर compare: चिंता.(pikir) (संज्ञा) worry, sorrow; चिंता; चिंता; బాధ.
  • पिच्‍चा (pic‍cā) (संज्ञा) penis; लिंग; स्‍नायू.
  • पिट्टे (piṭṭē) (संज्ञा) bird; पंछी; పక్షి.
  • पुरोड पिट्टे (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिट्टे.(purōḍ piṭṭē) (संज्ञा) the birds (generic term meaning all the birds). उंदि सिन्ने पिट्टे मनंता दान पुरोड पिट्टे इंतुर. Together (collectively), the small and big birds are called *. చిన్న పెద్ద పిట్టెను పిట్ట గువ్వ అంటారు.
  • पिट्टे मेस्‍कु (piṭṭē mēs‍ku) (संज्ञा) egg.of.bird; पक्षीयों के अंडे; पक्ष्यांचे अंडे; పక్షీ గుడ్లు.
  • पिट्टेना कूसुड (piṭṭēnā kūsuḍ) (संज्ञा) sound.of.birds; पक्षीयों का चिल्‍लाना; पक्ष्यांचे ओरडणे.
  • पिडका compare: गोमेरा(हडपी).(piḍakā) dried cowdung used as fuel; सूखा गोबर; ढोबड़.
  • पिडकिलि (piḍakili) (संज्ञा) 1 • fist; मुठ्‍ठी; मुठ; పిడికిలి.
2 • short handle (of implement, weapon, whip etc.) that can by gripped by the fist.
  • पिडकी मेड (piḍakī mēḍ) (संज्ञा) handful; मूठीभर; मूठभर; పిడికెడంత.
  • पिडगु (piḍagu) (संज्ञा) thunderbolt; बादल गरजना; विजा चमकणे; పిడుగు. पिर वायना मब्‍बु आसी गड़ा-गुड़ा इत्ते पिडगु वाटंता. बारसात के मोसम में अधिकतर समय बादल गरजते है।. पावसाळ्यात जास्‍तीत जास्‍त वेळा विजा चमकतांना पहायला मिळतात.
  • पिडदुल (piḍadul) (संज्ञा) a small black tick found on cattle, particularly buffaloes; गोम.
  • पिडपू compare: पिडपू कासूर.(piḍapū) (संज्ञा) bamboo mat; टट्टा; तट्टा; తడక.
  • पिडपू कचलम (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिडपू.(piḍapū kacalam) (संज्ञा) bullock cart with a bamboo mat covering; तट्टयापासून बनवलेला बैलगाडी.
  • पिडपू कचलम (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिडपू.(piḍapū kacalam) (संज्ञा) bullock cart with a bamboo mat covering; तट्टयापासून बनवलेला बैलगाडी.
  • पिडपू कासूर compare: पिडपू.
  • पिंडमड़ (piṇḍamaṛ) (स.क्रि.) to squeeze out; पीरणे; తియ్యడము.
  • पाल पिंडमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिंडमड़.(pāl piṇḍamaṛ) (स.क्रि.) to milk; दूध काढणे; పాలు తియ్యడము. बाई गोडुना पाल पिंडसंता. The lady is milking the buffalo. बाई गाईचा दूध काढत आहे. అక్క బర్రె పాలు తీస్తుంది.
  • पिडि (piḍi) (संज्ञा) end of a sword; डंडी; दांडी.
  • पिंडि (piṇḍi) (संज्ञा) flour; आटा; कणीक; పిండి. जोन्ना पिंडिता हारीं इरगा रुसि मनंतां. They make 'roti' (bread) from 'jowar' flour. जवार आटे का रोटी खाने के लिये स्वादिष्ट होते है।. ज्‍वारीच्या कणीकांपासून बनवलेले भाकर चवदार असतो. జొన్న పిండితో రొట్టెలు చేస్తారు.
  • पिंडि मुद्दा (piṇḍi muddā) (संज्ञा) dough; लोया; पिठाचे लगदा; పిండి ముద్ద.
  • पिडुहतव (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिडुहमड़.(piḍ'̔uhatav) vc. to dry, parch (grain); भाजलेले. नागपंचमिता रोज जोन्ना पिर्कीं पिडहांतुर. On the 'panchami' festival day (various) grains/lentils are parched (fried without oil). పంచమి రోజు ప్యాలాలు చేస్తారు.
  • पिडुहमड़ (piḍ'̔uhamaṛ) (अ.क्रि.) to pop (grain); भाजणे.
  • पिडुहतव (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिडुहमड़.(piḍ'̔uhatav) vc. to dry, parch (grain); भाजलेले. नागपंचमिता रोज जोन्ना पिर्कीं पिडहांतुर. On the 'panchami' festival day (various) grains/lentils are parched (fried without oil). పంచమి రోజు ప్యాలాలు చేస్తారు.
  • पिड्‍का मग्‍गुर (piḍ‍kā mag‍gur) (संज्ञा) kind.of.crocodile; मगर का एक प्रकार; मगराचे प्रकार.
  • पिड्‍सुड (piḍ‍suḍ) (अ.क्रि.) to grow grey (haired); बालों का पकना; केसांचा पिकणे; తెల్ల వెంట్రుకలు.
  • पिंदे (pindē) (संज्ञा) immature, young fruit, fruit just formed after blossom; बार.
  • पियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिय्युड.
  • पिय्यल (piyyal) advl. at midday, in the afternoon; दोपहर; दुपार; మధ్యాహ్నం. पिय्यल पोड्‍दुंक इरगा एद्दी मनंता. In summer, after midday comes the field workers (including equipment and oxen etc.) take a break. दोपहर में बहोत धूप होता है।. भर दुपारला खूप ऊन तापते. వేసవిలో ప్రొద్దు ఎక్కి ఎండెకువైతే మధ్యాహ్నం నాగలి పని విడిచి పెట్టుతారు.
  • पिय्यल-पोड्‍द (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिय्यला.(piyyala-pōḍ‍d) advl. all day long; पूरा दिन; दिवसभर; పగలంత. नॆली कियनोर पिय्यल-पोड्‍द कबड कींतोर. Those who work in the fields work all day long. किसान खेत में पूरा दिन मेहनत करता है।. शेतकरी शेतीत दिवसभर कष्ट करतो. వ్యవసాయ పనులు చేసేవారు దినమంత పని చేస్తారు.
  • पिय्यला (piyyalā) (विशेषण) by day; दिन में; दिवसा; పగలు.
  • पिय्यल-पोड्‍द (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिय्यला.(piyyala-pōḍ‍d) advl. all day long; पूरा दिन; दिवसभर; పగలంత. नॆली कियनोर पिय्यल-पोड्‍द कबड कींतोर. Those who work in the fields work all day long. किसान खेत में पूरा दिन मेहनत करता है।. शेतकरी शेतीत दिवसभर कष्ट करतो. వ్యవసాయ పనులు చేసేవారు దినమంత పని చేస్తారు.
  • पिय्युड (piyyuḍ) Variant: पियमड़. (स.क्रि.) to catch; पकड़ना; पकडणे; పట్టుట.
  • पिर एर (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिर्रु.(pir ēr) (संज्ञा) rainwater; बारीश का पानी; पावसाचे पाणी.
  • पिर तंचोओता मन्नु (pir tan̄cō'ōtā mannu) (संज्ञा) eroded.mud; पानी से बह गया मिट्टी; पाण्याने वाहून गेलेले माती.
  • पिरकितनम (pirakitanam) (संज्ञा) fear; डर; भिती; భయము. ओर अगा होना परोर, बारि इत्ते ओन्‍कु वेल्‍ले पिरकितनम मंता. He is very afraid, he won't go there. ఆయనకు భయమెక్కువ అతను అక్కడికి వెళ్ళడు.
  • वेरियसि (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिरकितनम.(vēriyasi) (अ.क्रि.) to take fright; डर के; घाबरून.
  • बेदरिच्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिरकितनम.(bēdaricmaṛ) (स.क्रि.) to warn, or scare away; डर दिखाना; भिती दाखवणे. जामा पंडिं कोयला पोरलोर वांतुर ओर्कन बेदरिचा पींता. Everyday the boys come to eat guavas, they must be scared away. జామ పండ్లు తినడానికి పిల్లలు రోజు వస్తారు వారిని బయపెట్టవలెను.
  • पिरकीं (lahēṅg) (संज्ञा) parched grain; పేలాలు.
  • पिरमड़ compare: मोलुय्मड़.(piramaṛ) germination of seeds; अंकुर लगना; अंकूरणे; మొల్చింది.
  • पिरयादि (pirayādi) (संज्ञा) complaint; शिकायत; दखल घेणे; ఫిర్యాదు.
  • पिरेम (pirēm) (संज्ञा) costly; मेहंगा; महाग; పిరెము.
  • पिर्रा (pirrā) (संज्ञा) buttock; नितंभ; डुगण; పిర్ర.
  • पिर्रु (pirru) (संज्ञा) rain; बारीश; पाऊस; వర్షము; వాన.
  • पिर्रु कालम (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिर्रु.(pirru kālam) (संज्ञा) the rainy season, monsoon; बारीशकाल; पावसाळा; వర్షకాలము. आकाडीताल(एकाशी) पिरकालम होडियता इंतुर. The time from July to November is called the rainy season. आकाड़ी एकादशी से बारीश का मोसम शुरू होता है।. आकाड़ी एकादशीपासून पावसाळास आरंभ होतो असे म्‍हणतात. ఆకాడి నుండి కార్తి మాసం వరకు వర్షకాలం అంటారు.
  • पिर एर (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिर्रु.(pir ēr) (संज्ञा) rainwater; बारीश का पानी; पावसाचे पाणी.
  • पिर्रु कालम (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिर्रु.(pirru kālam) (संज्ञा) the rainy season, monsoon; बारीशकाल; पावसाळा; వర్షకాలము. आकाडीताल(एकाशी) पिरकालम होडियता इंतुर. The time from July to November is called the rainy season. आकाड़ी एकादशी से बारीश का मोसम शुरू होता है।. आकाड़ी एकादशीपासून पावसाळास आरंभ होतो असे म्‍हणतात. ఆకాడి నుండి కార్తి మాసం వరకు వర్షకాలం అంటారు.
  • पिर्रुड़ (pirruṛ) (अ.क्रि.) to have gone out (a fire is extinguished, or seeds sprouted); भुजना; बुजणे; ఆరిపొయింది.
  • पिलांनटेशन (pilānnaṭēśan) (संज्ञा) plantation; रोपवाटिका; रोपवाटीका.
  • पिल्‍ली गड्डेम (pil‍lī gaḍḍēm) (संज्ञा) frenchcut.beard; बिल्‍ली जैसा दाढी; मांजराची दाडी; పిల్లి గడ్డెమ్.
  • पिव्‍वर compare: कलति हिलवदु.(piv‍var) adjl. good, beautiful; शूद्ध; शुद्‍ध; నీటిగ.
  • पिसमड़ (pisamaṛ) (संज्ञा) live; जिंदा रहना; जिवंत राहणे; బ్రతికి ఉండుట.
  • पिस्कमड (piskamaḍ) (स.क्रि.) knead, squeeze; खालवणे; పిండి కల్పుట.
  • पिस्‌ता (pis‌tā) escaped; बच गयी; वाचली; బ్రతికింది.
  • पिस्वर (pisvar) (संज्ञा) life; जिंदगी; जीवन; బ్రతుకు.
  • पिस्वर पिस्मड़ (अ.क्रि.) to live; जिंदगी जीना; जीवन जगणे; బ్రతకడము.
  • पिस्‍सल(पिस्‍सा मनकल) (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिस्‍सा.(pis‍sal(pis‍sā manakala)) (संज्ञा) mad person (पु.); पागल; वेडा; పిచ్చివాడు; పిసొడు. ओनद ओरे वदुरसेके मनानोन पिस्‍सल इंतुर. A person who goes on talking (to himself) is called a mad person. बे वजह बातें करते चला जाता है, उसे पागल कहते है।. विनाकारण बोलत जाणार्‍याला वेडा असे म्‍हणतात. బాగా వాగే వానిని పిచ్చోడు అంటారు.
  • पिस्‍सा (pis‍sā) (संज्ञा) madness; पागलपन; वेडसरपणा; పిచ్చితనము.
  • पिस्से (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिस्‍सा.(pis'sē) (संज्ञा) mad person (स्त्री.); पगलीन; वेडी.
  • पिस्‍सल(पिस्‍सा मनकल) (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिस्‍सा.(pis‍sal(pis‍sā manakala)) (संज्ञा) mad person (पु.); पागल; वेडा; పిచ్చివాడు; పిసొడు. ओनद ओरे वदुरसेके मनानोन पिस्‍सल इंतुर. A person who goes on talking (to himself) is called a mad person. बे वजह बातें करते चला जाता है, उसे पागल कहते है।. विनाकारण बोलत जाणार्‍याला वेडा असे म्‍हणतात. బాగా వాగే వానిని పిచ్చోడు అంటారు.
  • पिस्से (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिस्‍सा.(pis'sē) (संज्ञा) mad person (स्त्री.); पगलीन; वेडी.
  • पिहमड़ (pihamaṛ) (स.क्रि.) to extinguish, (to cover?); बुझाना; विजविणे.
  • पिह्‍कुमड़ (pih‍kumaṛ) (संज्ञा) fart; पादना; पादणे.
  • पीकुड़ (pīkuṛ) (स.क्रि.) to pull out, uproot; उखाड़ना; उपटणे; పీకుడము.
  • जपा-जपा पीकुड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पीकुड़.(japa-japa pīkuṛ) (स.क्रि.) to uproot many things quickly; लवकर-लवकर उपटणे. सेनगा मराकुन जपा-जपा पीकंतुर. They uproot the channa plants. हरभराचे झाडांना लवकर-लवकर उपटतात. శనగ మొక్కలను తొందర తొందరగా తీస్తారు.
  • ताकतते पीकुड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पीकुड़.(tākatatē pīkuṛ) (स.क्रि.) to uproot something; ताकत से उखाड़ना; ताकदीने उपटणे.
  • पींग (pīṅg) (संज्ञा) human excrement; टट्टी; संडास.
  • पीटा (pīṭā) (संज्ञा) yeast.
  • पीटुन लोपोळ्‍क-पलात्‍क कियमड़ (pīṭun lōpōḷ‍ka-palāt‍k kiyamaṛ) (संज्ञा) kind.of.yoga; पेट को अंदर-बाहर करना; पोटाला हलविणे.
  • पीटुन लोप्‍पोड़्क ओयमड़ (pīṭun lōp‍pōṛk ōyamaṛ) (संज्ञा) kind.of.yoga; पेट का अंदर जाना; पोटाला आत घेणे.
  • पीटे मंता compare: बोतते मंता.(pīṭē mantā) pregnant; गर्भवती है; गर्भवती आहे; పొట్టతో ఉన్నది.
  • पीनि (pīni) (संज्ञा) cold; ठंडी; थंडी; చలి.
  • पीनि कालम (मुख्य प्रविष्टि देखें): पीनि.(pīni kālam) (संज्ञा) the cold season, winter; थंडकाल; हिवाळा; చలికాలము.
  • पीनि कालम (मुख्य प्रविष्टि देखें): पीनि.(pīni kālam) (संज्ञा) the cold season, winter; थंडकाल; हिवाळा; చలికాలము.
  • पीन्गू (pīn'gū(māṇḍsā)) (संज्ञा) corpse, dead man; लाश; मृतदेह; శవము.
  • पीन्‍गू(मुरतड़) (मुख्य प्रविष्टि देखें): पीन्गू.(pīn‍gū(murataṛa)) (संज्ञा) corpse (स्त्री.); लाश; मृतदेह.
  • पीन्‍गू(मुरतड़) (मुख्य प्रविष्टि देखें): पीन्गू.(pīn‍gū(murataṛa)) (संज्ञा) corpse (स्त्री.); लाश; मृतदेह.
  • पीपा (pīpā) (संज्ञा) square-shaped cooking oil tin; लोहे का बड़ा डब्‍बा; एक लोखंडी डब्‍बा; డబ్బా.
  • पीम compare: इदे.(pīm) catch.this; लो!; घ्या!; ఇగొ.
  • पीयुड (pīyuḍ) (स.क्रि.) to hold, seize; पकड़ना; पकडणे; పట్టు.
  • पीर (pīr) (संज्ञा) stomach; पेट; पोट; గర్భము.
  • पीर आयमड़ (pīr āyamaṛ) (संज्ञा) be.pregnant; गर्भधारण; गर्भधारण.
  • पीर पलाते तायमड़ (pīr palātē tāyamaṛ) (संज्ञा) kind.of.yoga; पेट बाहर निकालना; पोट बाहेर येणे.
  • पीर लोपुड (pīr lōpuḍ) (संज्ञा) indigestion; पेट में गड़बड़ होना; पोटात मळमळ वाटणे; కడపు లొపడము.
  • पीरनोयुड (pīranōyuḍ) (संज्ञा) to.stomach.pain; पेट में दर्द होना; पोटात दुखणे; కడుపు నొయడము.
  • पीरु उबमड (pīru) (संज्ञा) bulge.stomach; पेट फूलना; पोट फुगणे; కడుపు.
  • पीसि होन्‍मड़ (pīsi hōn‍maṛ) Variant: तायमड़. (स.क्रि.) to take away, take with; लेके जाना; घेऊन जाणे; తిసకెల్లడము.
  • तरुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पीसि होन्‍मड़.(tarumaṛ) (स.क्रि.) to bring; लाना; आणणे.
  • पुकेम (pukēm) (विशेषण) free; मुफ्त; मोफत; పుక్యము.
  • पुंङर compare: पूता.
  • पुङह्‍कुन दुम्मे (puṅah‍kun dum'mē) garland.of.flowers; फुलों का हार; पुष्‍पमाला; పూలదండ.
  • पुचुक इन्‍मड़ (pucuk in‍maṛ) (संज्ञा) sound.of.spitting; पुचुक आवाज करना; पुचूक असा आवाज करणे.
  • पुजरि (pujari) (संज्ञा) medicine man who uses traditional herbal (ayurvedic) medicines; पुजारी; पुजारी; పూజారి. पेन वायनोन पुजरि इंतुर When there is a major illness the medicine man makes it better. పెద్ద రోగము వస్తే పూజారి మంచిగ చేస్తాడు.
  • पुटकेल्‍क (puṭakēl‍ka) (संज्ञा) ceremonial removal of birth hairs of a child attended by relatives and friends. presided by the child's maternal uncle; नवस; नवस; పుట్టెంటికలు.
  • पुटनाल्‍कु (puṭanāl‍ku) (संज्ञा) fried gram; दालिया; दाळिया; పుట్నలు.
  • पुट्कु (puṭku) (संज्ञा) birth; जनम; जन्‍म; పుటుక; ఉద్భవం.
  • पुट्टु मच्‍चा (puṭṭu mac‍cā) (संज्ञा) birthmark(?), mole; तिळ; పుట్టు మచ్చ.
  • पुट्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): दोर्कमड़. (संज्ञा) birth; जन्‍म; जन्‍म; జన్మించుట.
  • पुड़कु (puṛaku) (संज्ञा) insects; कीटक; कीडे; పురుగులు.
  • पुड़कुना मंदा (puṛakunā mandā) (संज्ञा) worms; कीटकों की समुह; किड्यांचे समुह; పురుగుల మంద.
  • पुड़ि (puṛi) (अ.क्रि.) to proliferate, infest (insects in fruit, or wound on an animal); कीड़े; किड़ा; పురుగు. पिर कालमते गोडकुंक पुन्‍क आते पुड्‍क अर्रंतां. During the rainy season worms (maggots) infest a wound on cows. बरसात के मोसम में जानवरों को जख्‍म होने से किड़े पड़ते है।. पावसाळ्यात गुरांना जख्मा झाल्यास किड़े पडतात. వర్ష కాలం జంతువులకు పుండ్లు అయితే పురుగులు పడుతాయి.
  • पुत्ती (puttī) (संज्ञा) anthill; डुंबर; वारुड; పుట్ట. पुत्तीते सेदेल मनंता. White ants having made a nest live in an anthill. పుట్టలలో చెదలు ఉంటాయి.
  • पुन (pun) (संज्ञा) sore, boil, wound; जखम; जख्म; పుండు.
  • पुनादि बंडा (punādi baṇḍā) (संज्ञा) foundation.stone; पायाभरणी गोठा; పునాదీ రాయ.
  • पुनादी (punādī) (संज्ञा) foundation; पाया; పునాదీ.
  • पुन्‍क आयुडु (pun‍k āyuḍu) (संज्ञा) wound; मोच आना; जख्म होणे; పుండ్లు కావడము.
  • पुरडी (puraḍī) (संज्ञा) naming ceremony; बारसा; नामंकरण विधी; పురుడు.
  • पुरागा compare: बोत्तिगा.
  • पुराड-देगो (पिट्टे) (मुख्य प्रविष्टि देखें): गुव्‍वा.(purāḍa-dēgō (piṭṭē)) (संज्ञा) pigeon hawk.
  • पुरी वाटमड़ (purī vāṭamaṛ) (स.क्रि.) to twist something; दोर आटणे. नोंडेतुन पग्‍गम वाटला मुन्ने दान पुरी वाटंतुर. We twist the rope to make reigns. త్రాడును పగ్గం చేయుటకు అల్లుతారు.
  • पुरोड पिट्टे (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिट्टे.(purōḍ piṭṭē) (संज्ञा) the birds (generic term meaning all the birds). उंदि सिन्ने पिट्टे मनंता दान पुरोड पिट्टे इंतुर. Together (collectively), the small and big birds are called *. చిన్న పెద్ద పిట్టెను పిట్ట గువ్వ అంటారు.
  • पुरोड़ पिट्टे compare: ऊत पिट्टे.
  • पुर्का (purkā) (संज्ञा) kind of gourd used for making dishes, spoons, bottles, musical instruments; दुधी; సోరకాయ. पुर्काकायाता कुसिर कींतुर. In olden times (long ago) they used to drink from a 'purka'. పూర్వపు కాలంలో చేదుబుర్రాతో తయారు చేసిన దానితో నీరు త్రాగేవారు.
  • पुर्कि (purki) (संज्ञा) louse (lice); जुवा; उवा; పెంలు. पुर्कीं पोरिह्‍कुन तलाते एक्‍को मनंतां. Girls' heads have a lot of lice. పేలు ఆడపిల్లల తలలో ఎక్కువగ ఉంటాయి.
  • पुर्कि हीरू (purki hīrū) (संज्ञा) nit (white louse); जुवे का अंडा; उवाची अंडी. पुर्कि हीरु तल्‍लते मनंता. The nit (lice-like bug) stays on the head. పేలు తలలో ఉంటాయి.
  • पुर्ता (purtā) adjl. sufficient, enough, adequate; काफ़ी; च्या करिता. ना पुर्ता इरा. Keep enough for me. मेरे लिये रखो. నా వంతు ఉంచు.
  • पुर्रु (purru) (संज्ञा) dysentry; पतला टट्टी; घाण; పుర్రు.
  • पुल्‍लगा (pul‍lagā) vc. to cause to rot; खट्टा; आंबट; పులుపు.
  • पुल्‍ला compare: कॊला.(pul‍lā) (संज्ञा) A small thin sharp bit of wood or glass or metal; काडी; काड़ी; పుల్లా.
  • पुल्‍ला मरा (pul‍lā marā) (संज्ञा) rosella; अंबाडीचे झाड.
  • पुल्‍लां-पुल्‍लां गब्‍बु (pul‍lāṁ-pul‍lāṁ gab‍bu) (संज्ञा) smell of human sweat; पसीने की बदबू; आंबट वास; పులుపు వసన రావడము.
  • पुसेला (pusēlā) (संज्ञा) month 10 of the Gond year (December-January); पुष्य; పుష్యం.
  • पुस्‍कमड़ (pus‍kamaṛ) (अ.क्रि.) to slip, slide; पिसलना; निसटणे. राजीगाना कय्यु पुस्‍किसी होंचि ओर मरा पोरोटाल हिडु अरतोर. At the dam, while catching fish, the fish slip (slide) a lot. చెరువులో చేపలు పట్టెటప్పుడు చాల చేపలు తప్పించు కుంటాయి.
  • पुस्तकम (pustakam) (संज्ञा) book; किताब; पुस्‍तक; పుస్తకం.
  • पूजे (pūjē) (संज्ञा) worship; आराधना; पूजा; పూజ.
  • पूडसमड (puḍasāmaḍ) (संज्ञा) to.fill.hole.in.ground.with.earth; बुझाना; बुजविणे.
  • पूडे (pūḍē) (संज्ञा) vagina; योनी; योनी; పూకు.
  • पूतता मोग्‍गा (pūtatā mōg‍gā) (संज्ञा) bud of flower; कली; कळी.
  • पूता compare: पुंङर.(pūtā) (संज्ञा) flower; फूल; फूल; పువ్వులు. पोरिह्‍क तल्‍लता जेडक पूतां तासंतां. Girls put a flower in the plait on their head. लड़कीयाँ सिर में फूल लगाते है।. मुली डोक्याला वॆणीत फूल लावतात. ఆడ పిల్లలు జడలలో పూలు పెట్టుతారు.
  • पूता गोबी (मुख्य प्रविष्टि देखें): गोबी.(pūtā gōbī) (संज्ञा) cauliflower; फूल कोबी; फूल कोबी; పూల గోబే.
  • पूना (pūnā) (विशेषण) new (संख्या.); नया; नविन; క్రొత్త.
  • पूनोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): पूना.(pūnōr) (विशेषण) new (पु.); नया; नविन(म.)
  • पूनोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): पूना.(pūnōr) (विशेषण) new (पु.); नया; नविन(म.)
  • पूयुडु (pūyuḍu) (अ.क्रि.) to flower; फुलना; फुलतो; పూస్తుంది. मर्का मरा कायां हादनाहाटीं पूयंता. The mango tree flowers in order to (bear) fruit. మామిడి చెట్టు కాయలు కాసుటకు పూలు పూస్తుంది.
  • पूर्णम (pūrṇam) (संज्ञा) kind of sweetmeat; पुरण पोळी; బూరె; పొల్లెల్.
  • पूस कियमड़ (pūs kiyamaṛ) (स.क्रि.) to question, ask; पूछना; विचारणे; అర్సుకొవడము. नना नीवा लॊन पूस किसेके- किसेके वातन. The guest having gone was received well (lit. asked good questions) . मै तेरा मकान पूछते- पूछते आया हूँ।. मी तुझा घर विचारात-विचारात आला आहे. చుట్టమైయి వెళితే చాల మర్యాద చేస్తారు.
  • पूसा (pūsā) (संज्ञा) pearl; मनी; मणी; పూస.
  • पूसि मरा (pūsi marā) (संज्ञा) fig tree; पेड़; झाडाचे एक प्रकार; పూస్కు చెట్టు.
  • पॆगु (pegu) (संज्ञा) rags; पोंछा; फडका; పేగు.
  • पॆंडा (peṇḍā) (संज्ञा) anus; गुदा; गुदा; గుద్ద.
  • पॆंडा पोदूर (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोदूर.(peṇḍā pōdūr) (संज्ञा) bowels; ఎర్రటి పేగు.
  • पॆडु (peḍu) (संज्ञा) chaff; चिल्टा; चिल्टा.
  • पॆंदा अर्रा(आ अर्र‍ता उंदि मूला) (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोंटा.(pendā arrā(ā arra‍tā undi mūlā)) (संज्ञा) corner set aside for worship; देवघर; देवघर. लोता लोप्‍पो उंदि अर्राता मूलाते पेन मनंता. Inside the house, one corner is set aside for worship. हर घर मे एक देवघर होता है।. प्रत्येक घरात एक देवघर असते. ఇంటిలో ఒక మూల దేవుడు స్థలం ఉంటుంది.
  • पेंका (pēṅkā) (संज्ञा) tile; कवेलू; कवेलु; పెంకటిల్లు.
  • पेकिंग (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेडाल.(pēkiṅg) (संज्ञा) girls; लड़कीयाँ; मुली.
  • पेकूर (pēkūr) (संज्ञा) children (pl.); बच्‍चे; मुले; కుమారులు.
  • पेकूर-पेकीं (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेकूर.(pēkūra-pēkīṁ) (संज्ञा) many children; पुष्‍कळ मुले; కుమారులు.
  • पेकूर-पेकीं (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेकूर.(pēkūra-pēkīṁ) (संज्ञा) many children; पुष्‍कळ मुले; కుమారులు.
  • पेक्‍लिसी होनमड़ (pēk‍lisī hōnamaṛ) (संज्ञा) uproot; उखड़ना; उखडून येणे.
  • पेग दोहमड़ (pēg dōhamaṛ) (संज्ञा) to.bind.with.cloth; कपड़ा बांधना; कापड बांधणे; పేగు కట్టడము.
  • पेगिड (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेडाल.(pēgiḍ) (संज्ञा) girl; लड़की; मुलगी; కూతురు; బా‍లిక.
  • पेग्‍गेरी (pēg‍gērī) (संज्ञा) family god of the clan among Gonds who revere 5 gods; एक दुर्मिळ पक्षी; పెగ్గెరి.
  • पेटि (pēṭi) (संज्ञा) harmonium; पेटी; पेटी; హార్మోని.
  • पेट्रोल (pēṭrōl) (संज्ञा) petrol; पेट्रोल; पेट्रोल; పెట్రొల్.
  • पेडाल (pēḍāl) (संज्ञा) boy, son; बालक; मुलगा; కొడుకు; బాలుడు.
  • पेगिड (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेडाल.(pēgiḍ) (संज्ञा) girl; लड़की; मुलगी; కూతురు; బా‍లిక.
  • पेकिंग (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेडाल.(pēkiṅg) (संज्ञा) girls; लड़कीयाँ; मुली.
  • पेडे (pēḍē) (संज्ञा) seed, stone of fruit (other than mango); बी/बियाणे; గింజ. दूदीता पेडेक नॆदे वाटंतुर. Cotton seed is planted in the field. कापसाचे बी शेतात पेरतात. పత్తి గింజలు చేనులో నాటుతారు.
  • पेत्ते (pēttē) (संज्ञा) ant; चिंटी; मुंगी; చీమ. पेत्ते सेक्‍करा तिंता. Ants come in the sugar. చీమలు చక్కెరలో అవుతాయి.
  • पेदबाल compare: पेपि.
  • पेदवि (pēdavi) (संज्ञा) lip; होंठ; ओठ; పెదవి.
  • पेदा पापेर (pēdā pāpēr) big.butterfly; तितली; मोठा फुलपाखरू; సీతాకోక చిలుక.
  • पेदा बाळ्‍से (मुख्य प्रविष्टि देखें): बाळ्‍से.(pēdā bāḷ‍sē) (संज्ञा) large tool for carving (digging out) wood which is swung while standing.
  • पेदा मनकल (pēdā manakal) elder; बड़ा आदमी; प्रतिष्ठित व्यक्‍ती; ముఖ్య వ్యక్తి.
  • पेदा मुरीयल (pēdā murīyal) (संज्ञा) elder brother in law; भासरा. मुत्तोना दादल पेदा मुरीयल आंतोर. The wife's elder brother is called *. ఇల్లాలి అన్నదమ్ములను, బావ, బామర్ధి అంటారు.
  • पेदाकसेर (pēdākasēr) (संज्ञा) large knife; बड़ा छूरी; मोठा सूरी; కత్తి.
  • पेद्दा (pēddā) (विशेषण) big (संख्या.), older woman; बड़ा; मोठा; పెద్దది.
  • पेर्सा बोट्टा (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेद्दा.(pērsā bōṭṭā) (संज्ञा) thumb; अँगूठा.
  • पेद्दोड (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेद्दा.(pēddōḍ) (विशेषण) older man, big, fat, important (पु.); बड़ा; मोठा; పెద్దవారు.
  • पेर्सा पेन (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेद्दा.(pērsā pēn) (संज्ञा) the big god; one of the Gond gods, the big god.
  • पेद्दा काल्‍क (pēddā kāl‍k) (संज्ञा) large.legs; बड़े पैर; मोठे पाय.
  • पेद्दा टोकेरा compare: गुम्मी.(pēddā ṭōkērā) big.basket; बडा टोकरी; मोठी टोपली; పెద్ద గంప్ప.
  • पेद्दा नोंडे (pēddā nōṇḍē) skine; बड़ा रस्‍सी; मोठी दोरी; పెద్ద త్రాడు.
  • पेद्दा पीटद compare: बोत्ता पीटद.(pēddā pīṭad) with.big.stomach; बड़ी पेटवाली; मोठी पोट असलेली; పెద్ద కడుపు ఆమె.
  • पेद्दा बंडा (pēddā baṇḍā) (संज्ञा) big rock; बड़ा पत्‍थर; मोठा दगड; పెద్ద రాయ.
  • पेद्दा लोल्‍लिते (pēddā lōl‍litē) advl. with much noise; बड़े आवाज से; मोठ्या आवाजाने.
  • पेद्दि (pēddi) (संज्ञा) mother's elder sister, father's elder brother's wife; बड़ी माँ; मोठी आई; పెద్దమ్మ.
  • पेद्देगिन्ने (pēddēginnē) (संज्ञा) plate (large); परात; कोयपर. पेद्दे गिन्नेते मुरताह्‍क पिंडि पिस्‍कंतां. Ladies knead flour on a large plate. कोयपरात स्‍त्रिया कणीक बिजवतात. పళ్ళెములో ఆడవారు పిండిని పిసుకుతారు.
  • पेद्दोड (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेद्दा.(pēddōḍ) (विशेषण) older man, big, fat, important (पु.); बड़ा; मोठा; పెద్దవారు.
  • पेन (pēn) (संज्ञा) god; ईश्‍वर; देव; దేవుడు.
  • पेन-गडा (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेन.(pēna-gaḍā) (संज्ञा) holy place, place where god is kept; देवाचे स्‍थळ; దేవుని స్థలము.
  • पेन विह्‍कमड़ (pēn vih‍kamaṛ) (संज्ञा) ritual dance after being possesed by spirits; पारंपारिक दैवी नृत्य.
  • पेन-गडा (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेन.(pēna-gaḍā) (संज्ञा) holy place, place where god is kept; देवाचे स्‍थळ; దేవుని స్థలము.
  • पेनेम (pēnēm) (संज्ञा) flat pan for bread making; तावा; तावा; సరాతము. पेनेमते रोट्टें कींतुर. तावे में रोटी शेंकते है।. ताव्यामध्ये पोळ्या शेकतात.
  • पेन्सिंग तार (मुख्य प्रविष्टि देखें): तीगे.(pēnsiṅg tār) (संज्ञा) fencing wire (usually barbed).
  • पेपि compare: पेदबाल.(pēpi) (संज्ञा) fathers elder brother, mother's elder sister's husband; बड़े पिताजी; मोठे बाबा; పెద్ద నాన్న.
  • पेय्या (pēyyā) (संज्ञा) calf of cow; बछड़ा; वासरू; లేగ; దూడ.
  • गोड्‍क-गोदाल्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेय्या.(gōḍ‍ka-gōdāl‍k) (संज्ञा) cattle (pl.); गुरे-ढोरे; ఆవులు; బర్రెలు; మేకలు. नाटेना एटिन, गोड्‍कुन, बर्रेन कलपिसि गोड्‍क-गोदाल्‍क इंतुर. All the small and big animals of the village are (collectively) called cattle. ఊరిలోని చిన్న పెద్ద జంతువుల, తెగదూడలు అంటారు.
  • पेय्या काल (pēyyā kāl) (संज्ञा) calf (of leg); बच्छडे का पैर; वासरूचे पाय; లేగ కాలు.
  • पेय्‍समड़ (pēy‍samaṛ) vi, (स.क्रि.) to go out, come out, bring out, emerge, rise (sun); निकलना; निघणे; ఎల్లడం.
  • पेरकुन्‍मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेरतव.(pērakun‍maṛ) (संज्ञा) choose from these; चुनाव; निवडणे.
  • पेरगु (pēragu) (संज्ञा) curds; दही; दही; పెరుగు.
  • पेरतद (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेरतव.
  • पेरतव (pēratav) Variant: पेरमड़; पेरतद. (स.क्रि.) chosen one; चुना हूआ; निवडलेला.
  • पेरकुन्‍मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेरतव.(pērakun‍maṛ) (संज्ञा) choose from these; चुनाव; निवडणे.
  • पेरमड़1 (pēramaṛ) (स.क्रि.) pick up; उठाना; उचलणे; ఎరడము.
  • पेरमड़2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेरतव.
  • पेर्सा पेन (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेद्दा.(pērsā pēn) (संज्ञा) the big god; one of the Gond gods, the big god.
  • पेर्सा बोट्टा (मुख्य प्रविष्टि देखें): पेद्दा.(pērsā bōṭṭā) (संज्ञा) thumb; अँगूठा.
  • पेलका दोसमड़ (atisār) (संज्ञा) dysentry; पेचिश; अतिसार.
  • पेल्‍कतदुन तेंडमड़ (pēl‍katadun tēṇḍamaṛ) (संज्ञा) to.clean.stools; टट्टी साफ करना; घाण स्वच्छ करणे.
  • पेल्‍कना जॆगा (pēl‍kanā jegā) (संज्ञा) Toilet; टट्टी करने की जगह; घाण करावयाचे स्‍थळ.
  • पेल्‍कमड़ (pēl‍kamaṛ) (संज्ञा) to.pass.stools; टट्टी करना; घाण करणे.
  • पेल्‍कला होन्‍मड़ (pēl‍kalā hōn‍maṛ) (अ.क्रि.) to go to toilet (lit. 'field'); संडासला जाणे.
  • पेल्‍ला (pēl‍lā) (संज्ञा) mud.block; ढेला; ढेला.
  • पेसेल (pēsēl) (संज्ञा) moong dhal (kind of lentil), green gram pulse (pl.); मूंग; मुंग; పెసలు.
  • पेसेल पिट्टे (pēsēl piṭṭē) (संज्ञा) kind.of.bird; एक पक्षी.
  • पैडीकंटे (paiḍīkaṇṭē) (संज्ञा) small owl; उल्‍लू; घूबड.
  • पैपू (paipū) (संज्ञा) pipe (for liquid), quiver, cylinder; पाईप; पाईप; పైపు. नॆदे एर हुप्‍सला इंजेन्‍कु पैपुल्‍क तासंतुर. The pipe is used to let water into the fields from the pump. చేనులో నీటిని పైపుల ద్వార వధులుతారు.
  • पैय्‍युडु (paiy‍yuḍu) (अ.क्रि.) to burst; फटना; फुटणे; పగిలింది. बुग्‍गते बागा वडी निहाते अदु उत्तगेने पय्‍सी दांता. Having blown a balloon too much, it bursts. గాలి బుగ్గను బాగా ఊది పగుల గొట్టినారు.
  • पैलंच्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): वेरे कियमड़. (अ.क्रि.) to be spread, separated; फैलना; पसरणे.
  • पॊंगुड़ (poṅguṛ) (अ.क्रि.) to leak profusely; झिरपणे; కారడము. एर तर्रना बिंदेक तोर्रा अरसि एर पॊंगसंता. If a hole comes in the pot for bringing water, it leaks. నీరు తెచ్చు చర్వి రంద్రం అయ్యింది నీరు కారుతుంది.
  • पॊगुल्‍क (pogul‍k) (संज्ञा) ear.rings; बाली; बाली; పోగులు.
  • पॊंडमड़ (poṇḍamaṛ) (स.क्रि.) to put on, wear, (draped clothes such as dhoti); पहनना; नेसणे; కట్టుకోవడము. डंडारीते एक्‍को मंदि दोती पॊंडांतुर. The 'dandari' dancers all put on their 'dhotis' and dance. दंडारी में बहुत लोग धोती पहनते है।. डंडारीमध्ये पुष्‍कळजण धोतर नेसतात. దండారిలో అందరు ధోవతులు కట్టి నృత్యం చేస్తారు.
  • पॊता (potā) (संज्ञा) large bag; पोता; बारदान; సంచి.
  • पॊतु बर्रे compare: दुन्ना पोतू.(potu barrē) male.buffalo; भैस; नर म्हैस; దున్న పోతు.
  • पॊतू (potū) (संज्ञा) male; नर; नर; మగ పశువు.
  • पॊतू नय्यू (potū nayyū) (संज्ञा) dog(male); कुत्ता; कुत्रा; కుక్క(మగ).
  • पॊरड (poraḍ) (संज्ञा) mother in law, wife's mother, husband's mother; साँस; सासू; అత్తమ్మ. मुत्तोना यावल पॊरड आंता. My wife's mother is my mother in law. భార్య తల్లి నాకు అత్త అవుతుంది.
  • पोक्‍का (pōk‍kā) (संज्ञा) ditch, trench; गड्‌ढा; खड्डा; పొక్క.
  • पोक्राल (pōkrāl) Adverb. hollow; खोखला.
  • पोंग वायमड़ compare: ऊसुडु1.(pōṅg vāyamaṛ) the bubbles that overflow while some liquid boils; उतु येणे.
  • पोंगसेके मनना मोसोर (pōṅgasēkē mananā mōsōr) (संज्ञा) running.nose; बहता हुआ नाक; नेहमी वाहणारा नाक.
  • पोंगिच्मड़ (pōṅgicmaṛ) (स.क्रि.) to boil milk and to let it boil over till finish; उबालना; आटावणे.
  • पोंगुड़ वेहामड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): लबाड.(pōṅguṛ vēhāmaṛ) (अ.क्रि.) to tell a lie; झूठ बोलना; खोटे बोलणे. पोंगुड़ वेहामन्नी. Do not lie. అబద్దము మాట్లాడకు.
  • पोग्‍गो आकी (pōg‍gō ākī) (संज्ञा) tobacco leaf; तंबाखु का पत्ता; तंबाखुचा पान; పొగాకు ఆకు. ओर पोग्‍गो आकीं अम्‍सेके मंतोर. He is selling tobacco. ఆయన పొగకూ ఆకులు అమ్ముతున్నాడు.
  • पोग्‍गो तिन्‍मड़ (pōg‍gō tin‍maṛ) (संज्ञा) eat.tobacco; तंबाखू खाना; तबांखू खाणे; పొగాకు తినడము.
  • पोङमड़ (pōṅamaṛ) (अ.क्रि.) to flow, drown, wash away, overflow; बहना; वाहून जाणे; పోంగడము. कुहिते एर निंडिसि पोङसि होंचंता. Having been filled the well over flows. कुव्‍वे में पानी भर के बह रहा है।. विहिरीत पाणी भरून वाहून जात आहे. బావిలో నీరు నిండి పొంగి పొర్లుతుంది.
  • पोचमड़ (pōcamaṛ) (संज्ञा) to.throw; फेंकना; फेकणे; పారెయడము.
  • पोटॅशियम (pōṭĕśiyam) (संज्ञा) potassium; पोटॅशियम; पोटॅशियम; పొట్యశియం.
  • पोंटोल (pōṇṭōl) (संज्ञा) pen; कलम; लेखणी; కలము.
  • सिस पेंसिल (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोंटोल.(sis pēnsil) (संज्ञा) pencil (lit. stick pen); पेन्‍सील; పెన్‌సిల్.
  • पोट्टिगा compare: कुर्सा.(pōṭṭigā) (विशेषण) short in height; ठेंगणा; పొట్టి.
  • पोट्टिद (pōṭṭid) (विशेषण) short in length; ठेंगणी; మొండి; కురుచ.
  • पोट्टू compare: तोलू.
  • पोट्टे (pōṭṭē) (संज्ञा) whip; कोड़ा; चाबुक; కమ్చీ.
  • पोडगु (pōḍagu) adjl. long; लंबाई; लांब; పొడువు.
  • पोडगू compare: लंबू.
  • पोड्‍गु compare: एत्तू2.
  • पोड्द (pōḍd) (संज्ञा) sun; सूरज; सुर्य; సూర్యుడు.
  • पोड्द-पेय्‍सनाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोड्द.(pōḍda-pēy‍sanāl) (संज्ञा) daybreak, sunrise; भोर; सुर्योदय.
  • पोड्द (मीन) (pōḍd (mīna)) (संज्ञा) kind of fish.
  • पोड्‍द तिरियतंका (pōḍ‍d tiriyataṅkā) advl. afternoon; दोपहर बाद; दुपार नंतर; మధ్యానం.
  • पोड्‍द पेय्‍सना वॆला (pōḍ‍d pēy‍sanā velā) (संज्ञा) the time of sun rise; सुरज उगने का समय; सुर्योदय काळ; ప్రొద్దు వెల్లె సమయము.
  • पोड्द-पेय्‍सनाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोड्द.(pōḍda-pēy‍sanāl) (संज्ञा) daybreak, sunrise; भोर; सुर्योदय.
  • पोतिच्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोत्तुडु.(pōticmaṛ) vc. to light, burn; जलाना; पेटविणे. गाटो जप्‍पना वेयगोम इत्ते गाटोहिडु इरगा तडिम पोतिच्‍चपींता. In order to cook food they light the fire at the fireplace. అన్నము వండుటకు పొయ్యిలో అగ్గి చేస్తారు.
  • पोतु जिवराशी (pōtu jivarāśī) (विशेषण) male of animals; नर पशू; नर प्राणी; మగ జివరాశులు.
  • पोतु पिट्टे (pōtu piṭṭē) (संज्ञा) bird(male); नर पक्षी; नर पक्षी; మగ పక్షీలు.
  • पोतू गुर्रम (pōtū gurram) (संज्ञा) horse(male); घोडा; घोडा; మగ గుర్రం.
  • पोतू मग्‍गुर (pōtū mag‍gur) (संज्ञा) crocodile(male); नर मगर; नर मगर.
  • पोत्तंता (pōttantā) flaming; जलता है; ज्‍वलंत; మండుతుంది. पोत्तना तडमिते मंटिनिय वाटते अद बगुमिंचि पोत्तंता.
  • पोत्ती पीर (pōttī pīr) (संज्ञा) lower abdomen; पेट; पोट; పొత్తి కడుపు.
  • पोत्तुडु (pōttuḍu) (अ.क्रि.) to fan into flame, light, blaze, burn; जलना; पेटणे; మండుట.
  • पोतिच्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोत्तुडु.(pōticmaṛ) vc. to light, burn; जलाना; पेटविणे. गाटो जप्‍पना वेयगोम इत्ते गाटोहिडु इरगा तडिम पोतिच्‍चपींता. In order to cook food they light the fire at the fireplace. అన్నము వండుటకు పొయ్యిలో అగ్గి చేస్తారు.
  • पोद- (pōda-) (अ.क्रि.) to go inside, enter.
  • पोदा1 (संज्ञा) branch of a tree; झुडुप; కొమ్మ. बेरेड ओड्डुंक रकारकाल्‍कुना पोदां मनंतां. नदी काठी अनेक प्रकारचे झुडुप पहायला मिळतात.
  • पोदा2 compare: गुबुर.(pōdā) (संज्ञा) shrub; झाडी; झुडुप; పొదా.
  • पोदूर (pōdūr) (संज्ञा) insides, entrails, small intestine; अंतड़ी; आतडी; పేగు.
  • पॆंडा पोदूर (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोदूर.(peṇḍā pōdūr) (संज्ञा) bowels; ఎర్రటి పేగు.
  • पोद्‍गु कियमड़ (pōd‍gu kiyamaṛ) (संज्ञा) beginnning of gestation in animals.
  • पोद्‍गुमड़ (pōd‍gumaṛ) (संज्ञा) brood.over.eggs; ऊब देणे.
  • पोन्‍गू (pōn‍gū) (संज्ञा) kind of pigeon that lives in the forest; जंगली कबुतर; कबुतर; అడవి పావరం. पोन्‍गू केडाते मनंता. Wild pigeons live in the forest. గువ్వ రకపు పక్షులు అడివిలో ఉంటాయి.
  • पोपडम मरा (pōpaḍam marā) (संज्ञा) peepal tree; पपई का पेड़; पपई चे झाड; రావి (చెట్టు).
  • पोप्पोस compare: तित्ती, डोब्बा.
  • पोम्मडेंगीं वड्‍कमड़ (pōm'maḍēṅgīṁ vaḍ‍kamaṛ) (संज्ञा) the noise one makes when disappointed by something, or upexpectedly missing something; शहणपण करना; शहणपणा करणे.
  • पोया (pōyā) 1 • (अ.क्रि.) to smoke (fire); धुवा फुंकना; धुम्रपान करणे; పొగ త్రగుట.
2 • (संज्ञा) smoke, fume; धुआ; धूर; పొగ.
  • पोय्‍स्मड़ (pōy‍smaṛ) (स.क्रि.) to season (curry); छौंकना; फोडणी देणे; తాలింపువేయు.
  • पोराल (pōrāl) (संज्ञा) child; बच्‍चा; मुलगा; పిలగాడు.
  • पोरी (pōrī) (संज्ञा) young one of animal; तरूण प्राणी.
  • पोरोटाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोर्रो.(pōrōṭāl) Adverb. from above; ऊपर से; वरून; పై నుండి.
  • पोरोल (pōrōl) (संज्ञा) name; नाम; नाव; పేరు.
  • पोर्का (pōrkā) (संज्ञा) sapling, young tree; पौधा; लहान झाड.
  • पोर्रो (pōrrō) adv-ppn. on, upon; ऊपर; वर; పైన; మీద.
  • पोरोटाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोर्रो.(pōrōṭāl) Adverb. from above; ऊपर से; वरून; పై నుండి.
  • पोर्लुसेके होनम्ड़ (pōrlusēkē hōnamṛ) (संज्ञा) move.by.rolling; पलटते हुए जाना; पलटी मारत जाणे.
  • पोर्सू (pōrsū) (संज्ञा) scale; चिल्‍टा; चिल्टा.
  • पोलम (pōlam) (संज्ञा) paddy.field; धानाड़ी स्‍थल; वाडी; పొలము.
  • पोलाद (pōlād) (संज्ञा) steel for firemaking; पोलाद; पोलाद.
  • पोलादता तुकडा (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोलाद.(pōlādatā tukaḍā) (संज्ञा) steel for firemaking; पोलाद का टुकडा; पोलादाचे तुकडे.
  • पोलादता तुकडा (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोलाद.(pōlādatā tukaḍā) (संज्ञा) steel for firemaking; पोलाद का टुकडा; पोलादाचे तुकडे.
  • पोलाला नेला (pōlālā nēlā) (संज्ञा) month 5 of the Gond year (July-August); श्रावण महिना; श्रावण मास; శ్రావణం.
  • पोलेसा (मर्रा) (pōlēsā (marrā)) (संज्ञा) kind of tree; पेड़.
  • पोल्‍ले (pōl‍lē) (संज्ञा) word, news, matter, language (in pl.); बात; गोष्ट; మాటలు. पाटलानगा अंटोर वट उंदि पोल्‍ले वड्‌कानद मंता. Gather together at the headman's house; there is news to be told. పటేల్ దగ్గర అందరు కలవండి ఒక విషయము మాట్లాడాలి.
  • पोळी मन्नु (pōḷī mannu) (संज्ञा) dried.soil; सुकी मिट्टी; कोरडा माती.
  • पोस कियमड़1 (pōs kiyamaṛ) (स.क्रि.) to do the gardening, to watch over, take care of (young plants etc.); पालना; पालन-पोषण करणे; పెంచడము.
  • पोस कियमड़2 (pōs kiyamaṛ) (संज्ञा) upbringing; परवरिश करना; संगोपन करणे; పెంపకం. ओन्‍क तलुर-बाबो हिल्‍लुर ओन मोमोट पोस कींतोम. He is an orphan (parents are not there), so we brought him up. ఆయనకు అమ్మా నాన్నలు లేరు అందుకని మేము అతనిని పెంచుతున్నాము.
  • पोसम्मल (pōsam'mal) (संज्ञा) the mother god, smallpox goddess; माता; माता; పోచమ్మ దేవత. मरमींना मोदटा रोजु पोसंम्मंक तासंतुर. At the beginning of a wedding, for doing pooja, the beat drums and go to the * goddess place (temple). शादी के पहले मातापूजन करते है।. लग्‍नाच्या पहिल्या मातापूजन करतात. పెండ్లి పూజ చేయడానికి పోచమ్మ దేవత దగ్గర బాజ బాజాంత్రిలతో వెళ్ళుతారు.
  • पोसम्मा बर्रां (मुख्य प्रविष्टि देखें): बर्रां.(pōsam'mā barrāṁ) (संज्ञा) 1 • chicken pox; माता होऊन आलेला पडलेले सुरकुत्या.
2 • insect bites.
  • पोसम्मांक मोड्‍कमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): मरमींना मोदटा रोजू.(pōsam'māṅk mōḍ‍kamaṛ) (संज्ञा) porridge which is made on the first day after marriage and given to the 'avval' goddess; मातापूजन करणे.
  • पोसाम्मल compare: अव्वतल्‍ली.
  • पोह्पी (pōhpī) (संज्ञा) big chisel.
  • पौडम (pauḍam) (संज्ञा) kind.of.jewellery.on.nose; एक दागिना; పొడం.
  • प्रयत्‍न कियुडु compare: कोसिस कियमड़.(prayat‍n kiyuḍu) to.try; कोशिश करना; प्रयत्‍न करणे.
  • प्‍लटिनम (p‍laṭinam) (संज्ञा) platinum; प्‍लटिनम; प्‍लटिनम; ప్లటినం.
  • बकगा (bakagā) (विशेषण) thin (used for flat things); दुबला; पतला; బక్కగ.
  • बंका (baṅkā) (संज्ञा) gum; गोंद; चिपचिप.
  • बक्‍के (bak‍kē(mīna/jim'mā)) (संज्ञा) kind of fish; काटवल; काटवल; జెల్లా. बक्‍के जिम्मक हाह्‍क एक्‍को मनंतां. काटवल मच्‍छली को ज्यादा काटे होते है।. काटवल मासाला जास्‍त काटे असतात.
  • बगनना (मुख्य प्रविष्टि देखें): बगा.(bagananā) advl. anywhere, somewhere; कहीं पर भी; कोठेही; ఎక్కడైనా.
  • बंगला (baṅgalā) (संज्ञा) building; बंगला; इमारत; బిలడింగు.
  • बगा (bagā) Adverb. where?; कहाँ; कोठे; ఎక్కడ.
  • बगेन हेल्‍ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): बगा.(bagēn hēl‍lē) advl. nowhere; कहीं भी नही; कोठेच नाही.
  • बगनना (मुख्य प्रविष्टि देखें): बगा.(bagananā) advl. anywhere, somewhere; कहीं पर भी; कोठेही; ఎక్కడైనా.
  • बंगारम (baṅgāram) (संज्ञा) gold; सोना; सोना; బంగారము.
  • बंगारि पूसां (baṅgāri pūsāṁ) gold.pearl; सोने का मनी; सोन्‍याची मणी; బంగారు గుండ్లు.
  • बगेन हेल्‍ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): बगा.(bagēn hēl‍lē) advl. nowhere; कहीं भी नही; कोठेच नाही.
  • बचटूर (bacaṭūr) (सर्वनाम) how many?(पु.); कितने जन; किती जण; ఎందరు. नीकु बचटूर मियाह्‍क- मर्क मंतुर? How many boys do you have ? तुझे कितने जन लड़के- लडकियाँ है? तुला किती जण मुले- मुली आहेत? నీకు ఎంత మంది పిల్లలున్నారు.
  • बचोक (bacōk) (सर्वनाम) how many?; कितना; किती; ఎన్ని.
  • बंजर बूमी (ban̄jar būmī) (संज्ञा) waste.land; अतिक्रमित जगह; अतिक्रमण केलेला स्‍थळ; బంజర భూమీ.
  • बटाइक हियमड़ (baṭā'ik hiyamaṛ) (अ.क्रि.) to lean against; भाडे से देना; भाड्याने देणे; బటాఇకు ఇవటము.
  • बंटे (मुख्य प्रविष्टि देखें): बव्टे.
  • बंडा (baṇḍā) (संज्ञा) small stone; पत्‍थर; दगड; చిన్న బండలు.
  • बंडा साट (baṇḍā sāṭ) (संज्ञा) behind.the.rock; पत्‍थर के पीछे; दगडाआड; రాయ్ చాటుకు.
  • बंडा हिल्‍वा जॆगा (baṇḍā hil‍vā jegā) (संज्ञा) non.stony.ground; बिना पत्‍थर का स्‍थल; दगडविरहित स्‍थळ; రాలూ లెనీ స్థలము.
  • बंडाना कुप्‍पा (baṇḍānā kup‍pā) (संज्ञा) heap.of.stones; पत्‍थरों का ढीग; दगडांचा ढीग; రాలలా కుప్ప.
  • बंडाना गेर्से (baṇḍānā gērsē) (संज्ञा) rocky.ground; पत्‍थरों का जमाव; दगडयुक्‍त भुमी.
  • बंडानापोरो (baṇḍānāpōrō) (संज्ञा) on.the.rock; पत्‍थरों पर; दगडावर; రాలల పైన.
  • बंडार (संज्ञा) turmeric offered by shaman as a solution for diseases or problems.
  • बड्गा compare: दुड्डु.
  • बतले तिनाकोंटा मनमड़ (batalē tinākōṇṭā manamaṛ) (संज्ञा) be.on.empty.stomach; बिना कुछ खाये रहना; काही न खाता राहणे; ఏమె తినకుంట ఉండటము.
  • बतलो (मुख्य प्रविष्टि देखें): बातल.(batalō) advl. anything, something; कुछ तो; काहीतरी; ఏదో ఒకటి.
  • बंती पूता (bantī pūtā) (संज्ञा) kind of flower; झेंडु का फूल; झेंडुचे फूल; బంతి పువ్వులు.
  • बद (bad) (सर्वनाम) which ,any, who (संख्या.); कौन-सा; कोणता; ఎది?
  • बद्दना (मुख्य प्रविष्टि देखें): बद.(baddanā) (सर्वनाम) anybody (संख्या.) anything, somebody (संख्या.) something; कोई भी; कोणताही; ఎవరో ఒకరు.
  • बद्दे-हेल्ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): बद.(baddē-hēllē) (सर्वनाम) nobody (संख्या.) nothing; कोई भी नही; कोणताच नाही.
  • बद रंग (मुख्य प्रविष्टि देखें): बद.(bad raṅg) (सर्वनाम) which colour?; कौन-सा रंग?; कोणता रंग?
  • बंद कियमड़1 compare: कट्टा.(band kiyamaṛ(jabaradas‍titē)) (स.क्रि.) 1 • to block off, or restrict; बांध घालणे.
2 • to keep a person forcibly.
  • बंद कियमड़2 compare: केहमड़.
  • बंद कियमड़3 compare: केहमड़.(band kiyamaṛ) to.close; बंद करना; बंद करणे; ఆపెయడము.
  • बद रंग (मुख्य प्रविष्टि देखें): बद.(bad raṅg) (सर्वनाम) which colour?; कौन-सा रंग?; कोणता रंग?
  • बदलांच्मड़ (badalān̄cmaṛ) (स.क्रि.) to change; बदलाना; बदलणे.
  • बल किय्युडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): बदलांच्मड़.(bal kiyyuḍu) (अ.क्रि.) to change; बदलना; बदलणे. नावा जॊरा बसते बदल आता. My bag got changed on the bus. मेरा थैला बस में बदल गया है।. माझी थैली बसमध्ये बदलला आहे. నా సంచి బస్సులో మారిపోయినది.
  • बद्दना (मुख्य प्रविष्टि देखें): बद.(baddanā) (सर्वनाम) anybody (संख्या.) anything, somebody (संख्या.) something; कोई भी; कोणताही; ఎవరో ఒకరు.
  • बद्दा (baddā(kaṅkā bōṅgunada)) (संज्ञा) bamboo strip; बांबू; काम; వెదురు బద్ద. लॊता वासानपोरो बद्दा कोट्टंतुर. Bamboo strips are fastened (horizontally) on the beams of a house (usually for attaching tiles). ఇంటిలో వాసాల పై బద్దలు కొట్టుతారు.
  • बद्दे-हेल्ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): बद.(baddē-hēllē) (सर्वनाम) nobody (संख्या.) nothing; कोई भी नही; कोणताच नाही.
  • बमडाल (bamaḍāl) (संज्ञा) clan priest; पंडीत; पुरोहीत; బ్రామ్హణగారూ.
  • बम्डे2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): बमडाल.(bamḍē) (संज्ञा) priest's wife; पंडीत की पत्‍नी; पुरोहीतची पत्‍नी.
  • बम्डाल (bamḍāl) (संज्ञा) Brahmin; ब्राम्‍हण; आर्य; బ్రహ్మనుడు.
  • बम्डे1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): बम्डाल.(bamḍē) (संज्ञा) female Brahmin; ब्राम्‍हण स्‍त्री; आर्य स्‍त्री.
  • बम्डे1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): बम्डाल.(bamḍē) (संज्ञा) female Brahmin; ब्राम्‍हण स्‍त्री; आर्य स्‍त्री.
  • बम्डे2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): बमडाल.(bamḍē) (संज्ञा) priest's wife; पंडीत की पत्‍नी; पुरोहीतची पत्‍नी.
  • बय-बय-आयमड़ (baya-baya-āyamaṛ) (अ.क्रि.) to dawn; सांझ सवेरे; पहाट होण्याची वेळ.
  • बयर लोन (bayar lōn) open.house; बिना छत का मकान; छप्‍परविरहित घर; పైకప్పులేని ఇల్లు.
  • बय्यरा आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): बय्यरा कियमड़(पैलांच्मड़).(bayyarā āyamaṛ) (अ.क्रि.) to be spread; फैल जाना; पसरुन जाणे.
  • बय्यरा कियमड़(पैलांच्मड़) (bayyarā kiyamaṛ(pailān̄cmaṛa)) (स.क्रि.) to spread out on the ground; पैलाना; पसरवणे. जोन्नां बुड्डु पीते अवुन एद्दिते दोससि बय्यरा कींतुर. When weevils come in the millet it is spread out on the ground in the sun. జొన్నలలో పురుగులు అయితే ఎండ బెట్టుతారు.
  • बय्यरा आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): बय्यरा कियमड़(पैलांच्मड़).(bayyarā āyamaṛ) (अ.क्रि.) to be spread; फैल जाना; पसरुन जाणे.
  • बय्यारा compare: कुल्‍ला.(bayyārā) open.place; खुला; मोकळा.
  • बरबद बोक्‍का (barṅāḍī) (संज्ञा) rib cage.
  • बरली (baralī) (संज्ञा) barley (pl.); जौ; बाजरी; బార్లీ.
  • बरोसा (barōsā) (विशेषण) trustworthy; भरोसा; विश्‍वास; నమ్మకం.
  • बरोसातोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): बरोसा.(barōsātōr) (संज्ञा) trustworthy man; भरोसे का; विश्‍वासू.
  • बरोसातोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): बरोसा.(barōsātōr) (संज्ञा) trustworthy man; भरोसे का; विश्‍वासू.
  • बर्प (barp) (संज्ञा) ice; बरफ; बर्फ; బర్ఫ.
  • बर्मा (barmā) (स.क्रि.) to drill; छेद करनेवाली मशीन; छेद करावयाचे यंत्र.
  • बर्रां (barrāṁ) (संज्ञा) boil, pustule; सुरकुत्या; బర్రాలు.
  • पोसम्मा बर्रां (मुख्य प्रविष्टि देखें): बर्रां.(pōsam'mā barrāṁ) (संज्ञा) 1 • chicken pox; माता होऊन आलेला पडलेले सुरकुत्या.
2 • insect bites.
  • बर्रे (barrē) (संज्ञा) buffalo; भैस; म्हैस; బర్రె.
  • बर्रे पाल निय्यु (barrē pāl niyyu) (संज्ञा) ghee.of.buffalo.milk; भैस का तुप; तूप; బర్రె పాలు నూనె.
  • बर्रे बूराताल तयार कीता बिलांकेट (barrē būrātāl tayār kītā bilāṅkēṭ) (संज्ञा) decorative bullock blanket on which patterns are embroidered; Kurma people group make and use this kind of blanket; कंबल; घोंगडी.
  • बर्रेना बोयुडु (barrēnā bōyuḍu) (संज्ञा) a man who tends buffaloes; भैंस का चरवाह; म्हैस राखणारा; బర్రెలు మెపేవాడు.
  • बर्रेना मंदा (bārrēnā mandā) (संज्ञा) herd.of.buffalo; भैस का समुह; म्‍हैसांची घोळका; బర్రెల మంద.
  • बल किय्युडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): बदलांच्मड़.(bal kiyyuḍu) (अ.क्रि.) to change; बदलना; बदलणे. नावा जॊरा बसते बदल आता. My bag got changed on the bus. मेरा थैला बस में बदल गया है।. माझी थैली बसमध्ये बदलला आहे. నా సంచి బస్సులో మారిపోయినది.
  • बल्‍के (bal‍kē) (संज्ञा) kind.of.fish; माशाचा प्रकार; బల్కె చేప.
  • बल्‍ला (bal‍lā) (संज्ञा) plain, meadow, cleaned-up place; रूखा; फाटी; నీటిగ.
  • बल्‍ली (bal‍lī) (संज्ञा) spider; कोळी; బల్లీ.
  • गोपेरा (पिट्टे) (मुख्य प्रविष्टि देखें): बल्‍ली.(gōpērā (piṭṭē)) (संज्ञा) common bird.
  • बल्‍ली गुड्डु (bal‍lī guḍḍu) (संज्ञा) egg.of.spider; कोळीची अंडी; బల్లీ గుడ్డు.
  • बल्‍ली पातर (bal‍lī pātar dōhantā) (संज्ञा) spider.web; मकडी की जाली; कोळीची जाळे.
  • बव (bav) (सर्वनाम) which, who, what; कौन-से?; कोणते?; ఎవీ?
  • बव्टे (bāpē) Variant: बंटे. (सर्वनाम) with which?; किससे,कैसे?; कसे, कशाने?; ఎదానీ తొ సహ?
  • बसंटद (basaṇṭad) (सर्वनाम) of what kind? (पु.); किस प्रकार का?; कोणत्या प्रकारचा; ఎటువాంటిది.
  • बस्के (baskē) Adverb. when?; कब; केव्‍हा; ఎప్పుడు. बस्के वातिट?. When did you come?. कब आये है? केव्‍हा आले? ఎప్పుడు వచ్చినారు.
  • बस्‍केळ्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): बस्के.(bas‍kēḷ‍k) advl. anytime, sometimes; कभी भी; कधी ही.
  • बस्के-बस्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): बस्के.(baskē-baskē) advl. sometimes; कभी- कभी; कधी- कधी. बस्‍के- बस्‍केनो नना अक्‍कंक कलियला नाटेंक दांतन. I go sometimes in order to see my village. कभी- कभी मेरे बहन से मिलने मै गांव जाता हूँ।. कधी- कधी मी माझ्या बहिणीला भेटायला गावाकडे जातो. అప్పుడప్పుడు మా ఊరు చూడడానికి వెళ్తాను.
  • बस्‍केन हेल्‍ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): बस्के.(bas‍kēn hēl‍lē) advl. never; कभी नही; कधीही नाही.
  • बस्‍केन हेल्‍ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): बस्के.(bas‍kēn hēl‍lē) advl. never; कभी नही; कधीही नाही.
  • बस्‍केनना (bas‍kēnanā) Adverb. whenever; जबकि; केव्‍हातरी; ఎప్పుడైనా.
  • बस्के-बस्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): बस्के.(baskē-baskē) advl. sometimes; कभी- कभी; कधी- कधी. बस्‍के- बस्‍केनो नना अक्‍कंक कलियला नाटेंक दांतन. I go sometimes in order to see my village. कभी- कभी मेरे बहन से मिलने मै गांव जाता हूँ।. कधी- कधी मी माझ्या बहिणीला भेटायला गावाकडे जातो. అప్పుడప్పుడు మా ఊరు చూడడానికి వెళ్తాను.
  • बस्‍केळ्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): बस्के.(bas‍kēḷ‍k) advl. anytime, sometimes; कभी भी; कधी ही.
  • बहन (bahan) advl. how?; कैसा?; कसा?; ఎలా?
  • अहन बहन (मुख्य प्रविष्टि देखें): बहन.(ahan bahan) advl. as....so.…; वैसा कैसा?; तसा कसा?
  • बह्‍कांचुड (bah‍kān̄cuḍ) (अ.क्रि.) to go wrong, be in vain; बहकाना; बहकावणे.
  • बाकी compare: कर्ज, लोन.(bākī) (संज्ञा) debt, loan; कर्ज़; उसने; అప్పు.
  • बाकुमड़ (bākumaṛa) (संज्ञा) creep a tree or any other vertical object with the chest close to it; रेंगते हुए चढ़ना; छातीवर चढणे.
  • बागम (मुख्य प्रविष्टि देखें): हिस्‍सा.
  • बागा compare: वेल्‍लेन.(bāgā) to.much; ज्यादा; जास्‍त; చాల.
  • बाग्डियाल compare: वाक्डाल.(bāgḍiyāl) (विशेषण) curved, bent, slightly crooked.
  • बाटो (bāṭō) (संज्ञा) older sister's husband; जिजाजी; भाऊजी; బావ.
  • बातरुम compare: एरतुंगंना कॊली.(bātarum) Bathroom; शौचालय; स्‍नानगृह; స్నానము గది.
  • बातरुम होन्‍मड़ (bātarum hōn‍maṛ) (संज्ञा) go.to.bathroom; शौचालय/बातरुम जाना; शौचालयास जाणे; స్నానము గదికి వెల్లడము.
  • बातल (bātal) (सर्वनाम) what?; क्या?; काय?; ఏమిటి.
  • बतलो (मुख्य प्रविष्टि देखें): बातल.(batalō) advl. anything, something; कुछ तो; काहीतरी; ఏదో ఒకటి.
  • बातल हेल्‍ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): बातल.(bātal hēl‍lē) advl. nothing at all; कुछ नही; काही नाही; ఏమి లేదు.
  • बातल इत्ते अद (bātal ittē ad) (सर्वनाम) whatever, anything, this or that,; जो चाहे; वाटेल ते; అనుకున్నది.
  • बातल हेल्‍ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): बातल.(bātal hēl‍lē) advl. nothing at all; कुछ नही; काही नाही; ఏమి లేదు.
  • बानम compare: उंडिला.(bānam) arrow; धनुष्य; धणुष्य; బాణం.
  • बानम पुल्‍ला (bānam pul‍lā) (संज्ञा) arrow; तीर; तीर; బాణము.
  • बाबा (bābā) (संज्ञा) father; पिता; वडील; తండ్రి.
  • बाबाना यावल compare: अम्मल.
  • बाबो-मर्रि (मुख्य प्रविष्टि देखें): मर्रि.(bābō-marri) (संज्ञा) father and son (pl.); बाप-बेटा; वडील-मुलगा.
  • बामेरा (bāmērā) (संज्ञा) hair parting; मांग; भांग.
  • बायि (bāyi) (संज्ञा) elder sister; बड़ी बहन; मोठी बहीण; అక్క.
  • बारिक (bārik) (विशेषण) thin (used for long objects such as pipes, sticks, finger, people, but not flat objects such as paper or cloth); गुप्‍त.
  • बारी (bārī) Variant: बारींक इत्ते. advl. why?; क्यों?; कां?; ఎందుకు.
  • बारी इत्ते (मुख्य प्रविष्टि देखें): बारी.(bārī ittē) corr. because, (lit. 'if say why'); क्‍योंकि; कारण.
  • बारी इत्ते (मुख्य प्रविष्टि देखें): बारी.(bārī ittē) corr. because, (lit. 'if say why'); क्‍योंकि; कारण.
  • बारींक इत्ते (मुख्य प्रविष्टि देखें): बारी.
  • बालटी compare: बोक्‍केना.(bālaṭī) (संज्ञा) bucket; बादली; बादली; బొకేనా.
  • बाळ्‍से (bāḷ‍sē) (संज्ञा) carving tool used primarily for on wood; वासला; वासला; బాడీశ. बाळ्‍सेते कटुल कोसुल्‍क सेक्‍कंतुर. The legs of a bed are carved with a *. वासले से खटिया के ढांचे बनाते है।. वासल्याचा मदतीने बाजेसाठी ठावे बनवतात. బాడిశతో మంచం కొళ్ళు చెక్కుతారు.
  • पेदा बाळ्‍से (मुख्य प्रविष्टि देखें): बाळ्‍से.(pēdā bāḷ‍sē) (संज्ञा) large tool for carving (digging out) wood which is swung while standing.
  • सिने बाळ्‍से (मुख्य प्रविष्टि देखें): बाळ्‍से.(sinē bāḷ‍sē) (संज्ञा) small tool for carving wood.
  • बिच्‍चागाड (bic‍cāgāḍ) (संज्ञा) beggar (पु.); भिकारी; भिक्षु; అడుగుక్కునేవాడు.
  • बिच्‍चेम्‍दी (मुख्य प्रविष्टि देखें): बिच्‍चागाड.(bic‍cēm‍dī) (संज्ञा) beggar (स्त्री.); भिकारीण; भिक्षुण.
  • बिच्‍चु (संज्ञा) support.under.table; पाचर.
  • बिच्‍चेम्‍दी (मुख्य प्रविष्टि देखें): बिच्‍चागाड.(bic‍cēm‍dī) (संज्ञा) beggar (स्त्री.); भिकारीण; भिक्षुण.
  • बिंदे (bindē) (संज्ञा) bronze pitcher; गुंड; బిందె. मुरतह्‍क कुहिताल एर बिंदेनेन तरंतां. Ladies and men use a bronze pitcher to bring water from the well and bore well. गावातील स्‍त्रीया गुंडाने पाणी भरतात. స్త్రీలు, పురుషులు బావి, బోరు నీళ్ళు బిందెలతో తెస్తారు.
  • बिबूत (मर्रा) (bibūt (marrā)) (संज्ञा) ash tree; पेड़.
  • बिरडा (biraḍā) (संज्ञा) large basket; मोठा साठवण.
  • बिराना compare: जप्‍पना, सप-सप.
  • बिर्डा (birḍā) (संज्ञा) bead; बेसरचा एक प्रकार.
  • बिलांकेट (bilāṅkēṭ) (संज्ञा) quilt; कंबल; घोंगडी; బొంత. पीनि कालमते बिलांकेट मुचंतुर. During the winter season they cover (themselves) with a quilt. ठंडकाल मे कंबल का इस्‍तेमाल किया जाता है।. हिवाळ्यात थंडीपासुन संरक्षण करण्यासाठी घोंगडी वापरतात. చలికాలం బొంతలు కప్పుకుంటారు.
  • बिल्ला (billā) (संज्ञा) coin; सिक्‍का; नाणा; బండీ, బిల్ల.
  • बीड (bīḍ) (संज्ञा) pasture; बीड; कुरण.
  • बीडी (bīḍī) (संज्ञा) cigar, 'bidi', local cigarette; बीड़ी; बिडी; బీడీలు.
  • बीड़ी उन्‍मड़ (bīṛī un‍maṛ) (संज्ञा) cigarette.smoking; बीड़ी पीना; बिडी पिणे; బీడీలు త్రాగడము.
  • बीमाल (bīmāl) (संज्ञा) name of one of the Gond gods; भीम; भिमा; భీము దేవుడు. सट्टि नेलाते बीमुंक मोडकंतुर. In November-December they do 'Bheemal' god pooja. नवंबर-डिसेंबर महिने में भीम का पूजा किया जाता है।. मराठीतील मार्गशीर्ष महिन्‍यात भिमाची पूजा केला जातो. మార్గశిర మాసమందు భీమ్‌ దేవుని పూజ చేస్తారు.
  • बीरे काया (bīrē kāyā) (संज्ञा) turai vegetable, sponge gourd; दोड्‍के; दोडका; బీరకాయ.
  • बुंकमड़ (buṅkamaṛ) (संज्ञा) barking.of.animals; गरजना; गर्जना; అర్వటము.
  • बुक्का (bukkā) (संज्ञा) handful (of food); घास; घास; ముద్ద.
  • बुगिलि compare: सेंपा.(bugili) cheek; गाल; गाल; బుగిలి.
  • बुग्गा (buggā) (संज्ञा) balloon, bulb; फुगा; फुगा; ఊపిరి బుగ్గ.
  • बुग्‍गेंडी (संज्ञा) Aluminium; अल्युमिनियम; अल्युमिनियम; అల్యుమినియమ్.
  • बुज्‍जि (buj‍ji) (संज्ञा) little girl; एक लाडका नाव; ప్రెమతొ పిలిచె ఒ పేరూ.
  • बुड़का (buṛakā) (संज्ञा) bubble; बुलबुला; बुळबुळे; బుడ్కలు.
  • बुडा बर्का(जिम्मा/मीन) (buḍā barkā(jim'mā/mīna)) (संज्ञा) kind of fish (flat); मच्‍छली की एक जात; माशाचा प्रकार; బుడ్డ పరక.
  • बुड्का (buḍkā) (अ.क्रि.) to spring up, gush out; बुडबुडे.
  • बुड्डि (buḍḍi) (संज्ञा) clay pot, earthen vessel, dish-shaped hollow; छोटा मटका; लहान माठ; కుండ. बुड्डिंग कुम्मल कींतोर. A potter makes pots. यह मटके प्रकार कुंभार बनाता है।. लहानसा माठ कुंभार बनवतो. కుండలు కుమ్మరి చేస్తాడు.
  • बुदारम (budāram) (संज्ञा) Wednesday; बूधवार; बुधवार; బుధవారము.
  • बुंदिल (संज्ञा) pitcher; सुराही.
  • बुद्दि compare: अक्‍कल1.(buddi) mind; दिमाग; अक्‍कल; తెలివి,జ్ఞపకము.
  • बुद्दि हिल्‍वोर (buddi hil‍vōr) (विशेषण) foolish; दुर्बुद्धि; वेडा माणूस; బుద్దిలెనీవాడు, తెలివిలెనివాడు.
  • बुमीपोरो (bumīpōrō) (संज्ञा) on.the.earth; जमिन पर; जमिनीवर; భూమీపైన.
  • बुयारम (buyāram) (संज्ञा) cave; भुयार; भूयार; గుహ.
  • बुरदा (buradā) (संज्ञा) mud (often used in pl.); कीचड़; चिखल; బురద.
  • बुरसल (burasal) (विशेषण) furry, covered with hair; मुलायम बालोंवाली; मुलायम केस. एड्‍जु बुरसल-बुरसल मनंता. Bears are covered with hair. भालू के शरीर के बाल मुलायम होते है।. अस्वलाच्या शरीरावरील केस मुलायम असतात. ఎలుగుబంటి వెంట్రుకలతో ఉంటుంది.
  • बुरसल पुडी (burasal puḍī) (संज्ञा) rash, hives causing worm; बुरेली अळी; తొలపుడీ. बुरसल पुडी अंटते इरगा दुर्दा तेदंता. बुरेली अळी जंगलात झाडांच्या पानावर आढळतो. తోలపుడి అయితే శరీరమంత పొక్కులు అవుతాయి.
  • बुर्कल (burkāl) (संज्ञा) tiger; बाघ; वाघ; పులి.
  • बुर्कल सोर्रे (burkal sōrrē) (संज्ञा) tiger.cave; बाघ का गुफा; वाघाचा गुहा; పులి గుహం.
  • बुर्दातसंटा मन्नु (burdātasaṇṭā mannu) (संज्ञा) wet.mud; कीचड़ जैसी मट्टी; चिखलासारखी माती; బురదలాంటీ మట్టి.
  • बुर्रुड (burruḍ) (स.क्रि.) to kiss, nuzzle; चूमना; पप्या घेणे; ముద్దు పెట్టటము.
  • बुर्सिक (bursik) (संज्ञा) 1 • harvest festival (during which freshly harvested grain is offered to the ancestors).
2 • during the 'divadi' festival a small pot of rice is prepared with a burning wick which is placed at the door, and later fed to the animals.
  • बुर्सिद्वा (bursidvā) (संज्ञा) kind.of.bird; एक पंछी; एक पक्षी; పక్షీపేరూ.
  • बुस्‍सी (bus‍sī) 1 •
2 • saw.dust; धूळ; బుస్సి.
  • बूगोलशास्‍त्रम (būgōlaśās‍tram) (संज्ञा) geography; भूगोलशास्‍त्र; भूगोलशास्‍त्र; భూగొలశాశ్త్రము.
  • बूजन्‍ंगा (būjēṅgā) (संज्ञा) groundnut, peanuts; मूंगफल्‍ली; शेंगदाणा; భూజనగ.
  • बूडदी (būḍadī) (संज्ञा) ash; राख; राखड; బూడిది.
  • बूडा (būḍā) (संज्ञा) bread prepared with ghee.
  • बूती (būtī) (संज्ञा) employment, work; रोजी; रोजी; కూళీ. वेल्‍ले मंदि गरिब लोकुल्‍कु कुलीक होंचि पिसंतुर. In the villages ladies and men in order to work (be employed) go to other villages. भारत में अधिक मात्रा में गरिब लोग रोजी के काम में जाकर कमाते है।. भारतातील जास्‍तीत जास्‍त जनता रोजी कामावर जाऊन कमवत असतात. ఊళ్ళలోని ఆడవారు,మొగవారు కూళిపని కొరకు వేరే ఊరికి వెళ్ళుతారు.
  • बूमी ऊंगमड़ (būmī ūṅgamaṛ) (संज्ञा) earthquake; भूकंप; भूकंप; భూకంపణ.
  • बूमी पोक्‍का अर्रमड़ (būmī pōk‍kā arramaṛ) (संज्ञा) landslide; पृथ्‍वी का तड़ा जाना; जमिनीला तडा जाणे.
  • बूमी पोरो मन्‍मड़ (būmī pōrō man‍maṛ) (संज्ञा) live.on.earth; जमिन पर रहना; पृथ्‍वीवर वास करणे; భూమీపైన ఉండటము.
  • बूमी हिडु मनना एरु (būmī hiḍu mananā ēru) (संज्ञा) underground.water; जमीन के नीचे का पानी; जमिनीखालील पाणी; భూమీక్రింద ఉండె నిల్లు.
  • बूमी हिडू (būmī hiḍū) (संज्ञा) underground; जमीन के नीचे; जमिनीखाली; భూమీక్రింద.
  • बूमीता लोप्‍पो (būmītā lōp‍pō) (संज्ञा) inside.earth; जमीन के अंदर; पृथ्‍वीच्या आत; భూమీలొ.
  • बूरका मरा (būrakā marā) kind.of.tree; బుర్గు (చెట్టు).
  • बूरा (būrā) (संज्ञा) feather; पीस; ఈక; రోమము.
  • बूरा कुसमड़ (būrā kusamaṛ) (संज्ञा) hair.fall.of.animals; बाल गिरना; केस गळणे.
  • बूरा बेर्समड़ (būrā bērsamaṛ) (संज्ञा) hair.growth; बाल आना; केस येणे.
  • बूलोकम (būlōkam) (संज्ञा) earth; धरती; భూలొకం.
  • बॆंक-बॆंक इन्‍मड़ (beṅka-beṅk in‍maṛ) Verb. croaking sound as made by a frog; टरटराना; ब्यां-ब्यां करणे.
  • बॆंदाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): बेके.(bendāl) Adverb. where?, in which side?; किधर?; कोणाकडे?
  • बॆस (bes) good; अच्‍छा; छान; మంచిది.
  • बॆस्‍तारम (bes‍tāram) (संज्ञा) Thursday; बृहस्‍तपतिवार; गुरुवार; బ్రహస్పతివారము.
  • बेके (bēkē) Adverb. where? whither?; कोठे?; कोठे?; ఎక్కడ, ఎటు?
  • बेंदाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): बेके.(bēndāl) Adverb. from where?; किधर से?; कोठून.
  • बॆंदाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): बेके.(bendāl) Adverb. where?, in which side?; किधर?; कोणाकडे?
  • बेंदा-हेक्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): बेके.(bēndā-hēkkē) advl. from all sides; जिधर का उधर; जिकडचे तिकडे.
  • बेंगमड़ (bēṅgamaṛ) (अ.क्रि.) to crawl (on stomach); रेंगना; सरपटणे; బెంగడము.
  • बेंगसेके होन्‍मड़ (bēṅgasēkē hōn‍maṛ) (संज्ञा) crawling.movement; रेंगते हूए जाना; सरपटत जाणे; బెంగుతు వెల్లడము.
  • बेंच (bēn̄c) (संज्ञा) bench; बेंच; बाक; బల్ల.
  • बेडी वाटमड़ (bēḍī vāṭamaṛ) (संज्ञा) bridle; लगाम; लगाम लावणे.
  • बेंडे काया (bēṇḍē kāyā) (संज्ञा) ladies-finger vegetable (okra); भेंडी; भेंडी; బెండా కాయ.
  • बेंडे पिट्टे (bēṇḍē piṭṭē) (संज्ञा) kind.of.bird; एक पंछी का प्रकार; एक पक्षी; పక్షీ పేరూ.
  • बेड्डे compare: सिन्ना कट्टे.
  • बेता कट्टे (bētā kaṭṭē) (संज्ञा) measuring stick made of bamboo; मोजमाप काडी.
  • बेदरिच्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिरकितनम.(bēdaricmaṛ) (स.क्रि.) to warn, or scare away; डर दिखाना; भिती दाखवणे. जामा पंडिं कोयला पोरलोर वांतुर ओर्कन बेदरिचा पींता. Everyday the boys come to eat guavas, they must be scared away. జామ పండ్లు తినడానికి పిల్లలు రోజు వస్తారు వారిని బయపెట్టవలెను.
  • बेंदाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): बेके.(bēndāl) Adverb. from where?; किधर से?; कोठून.
  • बेंदा-हेक्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): बेके.(bēndā-hēkkē) advl. from all sides; जिधर का उधर; जिकडचे तिकडे.
  • बेदुर (bēdur) (संज्ञा) scarecrow; बूझाडन; బెదురు.
  • बेरे (bērē) (संज्ञा) thin strip of bamboo used for tying things; బేరెలు.
  • बेर्रे (bērrē) clitic. reportative.
  • बेर्समड़ (bērsamaṛ) (अ.क्रि.) to grow; वाढ होणे; పెరగడము.
  • बेल्‍लम (bēl‍lam) (संज्ञा) jaggery, coarse brown sugar; गूड़; गूड; బెల్లం. बेल्‍लम सेर्कुनाल तयार कींतुर. They make 'jaggery' from sugarcane. गूड़ गन्ना से बनता है।. गूड ऊसापासून बनवतात. చెఱుకు గడ్డ నుండి బెల్లం తీస్తారు.
  • बेस compare: मंचिगा, जोरदार, मंचिदि.
  • बेस आम compare: सुद्रंचा.(bēs ām) be healthy, get well soon; सुधरना; बरा होणे.
  • बेसन compare: सेनगा पिंडि.(bēsan) gram flour; बेसन; बेसन; బేసన్.
  • बेस्‍तल (bēs‍tal) (संज्ञा) fisherman; कोळी.
  • बेस्‍ते (मुख्य प्रविष्टि देखें): बेस्‍तल.(bēs‍tē) (संज्ञा) fisherman's wife; कोळीण.
  • बेस्‍ते (मुख्य प्रविष्टि देखें): बेस्‍तल.(bēs‍tē) (संज्ञा) fisherman's wife; कोळीण.
  • बैल बूमी (bail būmī) (संज्ञा) open ground; मैदानी; मैदान क्षेत्र.
  • बोक्का (bōkkā) (संज्ञा) bone; अस्‍थि; हाड; వెముక.
  • बोक्‍का तांबेल (bōk‍kā tāmbēl) (संज्ञा) turtle; कछुआ; हाड कासव.
  • बोक्‍केना compare: बालटी.
  • बोंगा compare: बोलू, तोर्रा, बोंगा कियमड़, तोर्रा कियमड.(bōṅgā) (संज्ञा) hole; छेद; छिद्र; రంద్రము.
  • बोल अर्हमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोंगा.(bōl ar'hamaḍ) (स.क्रि.) to bore hole; छेद करना; छिद्र करणे.
  • बोंगा कियमड़ compare: बोंगा, बोलू, तोर्रा, तोर्रा कियमड.
  • बोंगोर वीसि (bōṅgōr vīsi) (संज्ञा) bumble bee; भोंगडा.
  • बोग्‍गु (bōg‍gu) (संज्ञा) charcoal; कोयल़ा; कोळसा; బొగ్గు.
  • बोग्डा (bōgḍā) (संज्ञा) high place; उंचवटा.
  • बोटुक-बोटुक पोंगमड़ (bōṭuka-bōṭuk pōṅgamaṛ) (संज्ञा) to.drip; बूंद - बूंद गिरना; थेंब-थेंब गडणे.
  • बोट्टा (bōṭṭā) (संज्ञा) finger; अंगूठा; बोट; వ్రేలు.
  • बोट्टु1 compare: टिक्‍ली.
  • बोट्टु2 (bōṭṭu) (संज्ञा) drop; थेंब/बूंद; थेंब; బొట్టు.
  • बोट्टू (bōṭṭū) (संज्ञा) red spot on forehead; तिका; टिळा; బొట్టు. हिंदु मर्ताह्‍क बोट्टू तासंतां. Hindu ladies and men wear a * (spot on the forehead). अधिकतर हिंदू धर्म के स्‍त्रीयाँ माथे पे तिका लगाते है।. प्रामुख्याने हिंदु धर्मातील स्‍त्री कपाळाला टिळा लावतात. హిందువులు, పురుషులు, స్త్రీలు, బొట్టు పెట్టు కుంటారు.
  • बोट्टे (bōṭṭē) (संज्ञा) kind of fish; बोटरू; बोटरू; మొట్ట చేప.
  • बोड़कल (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोड़ागुंडु.(bōṛakal) (विशेषण) bald; डोक्यावर केस नसलेला; బట్టతలగల.
  • बोंडके (bōṇḍakē) (संज्ञा) neck; गर्दन; मान; గొందిక్య.
  • बोंड़ंके compare: गोंदके.
  • बोंड़ंगा (bōṇṛaṅgā) (संज्ञा) cattle bell; घंटी; घंटा; ధ్వనిఇచ్చె ఇత్తడిగంట.
  • बोंडा (संज्ञा) jowar.husk; ధాన్యంలో కస్పు.
  • बोड़ा गुट्टा (bōṛā guṭṭā) (संज्ञा) tree.less.mountain; बिना पेड का पहाड; वृक्षविरहित पर्वत; చెట్లులేని కొండ.
  • बोड़ागुंडु (bōṛāguṇḍu) (विशेषण) bald, shaven-headed; टक्‍कल; टक्‍कल; బోడిగుండు. एडादिकि उंदि मल्‍कन्ना तल्‍लातुन बोडागुंडु कियना. After small babies lose their umbilical cord, they have their heads shaven. साल में इक बार तो भी टक्‍कल करवानी चाहिये।. वर्षातून एकदा तरी टक्‍कल करून घ्यावे. అమ్మాయి, అబ్బాయి, బొడ్డు ఊడిన తరువాత వెంట్రుకలు తీస్తారు.
  • बोड़कल (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोड़ागुंडु.(bōṛakal) (विशेषण) bald; डोक्यावर केस नसलेला; బట్టతలగల.
  • बोडिन तट्टा (bōḍin taṭṭā) basket for keeping vessels; बरतन रखने का टोकरी; भांडे ठेवावयाची टोपली; బోళ్ళు పెట్టే గంప.
  • बोड्डु (bōḍḍu) (संज्ञा) navel, bellybutton; नाभी; नाभी; బొడ్డు.
  • सिन्ने पेगिड (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोड्डु.(sinnē pēgiḍ) (संज्ञा) newborn girl; नाबालिका; अर्भक; చిన్న ఆడపాప.
  • सिन्ने पेडल (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोड्डु.(sinnē pēḍal) (संज्ञा) newborn boy; नाबालिक; अर्भक; చిన్నమొగపాప.
  • बोड्‍समड (bōḍ‍samaḍ) (स.क्रि.) to roast, fry; जलाना; जाळणे; కాల్చుట.
  • बोतता पिंडेम (bōtatā piṇḍēm) (संज्ञा) embryo; भ्रूण; भ्रूण; గర్భంలొనీ పిండెం.
  • बोतते मंता compare: पीटे मंता.
  • बोंतापुडी (bōntāpuḍī) (संज्ञा) woodworms in wood; బొంతపురుగు.
  • बोत्ता आयमड़ (bōttā āyamaṛ) (संज्ञा) be.pregnant; गर्भधारण होना; गर्भधारण; గర్భధారణ.
  • बोत्ता पीटद compare: पेद्दा पीटद.(bōttā pīṭad) pregnant.women; गर्भवती स्‍त्री; కడపుతొ ఉన్న స్త్రీ.
  • बोत्ता पीटोर (bōttā pīṭōr) man with a pot belly; बड़ा पेट वाला; मोठा पोट असलेला; బొర్రగలవాడు.
  • बोत्तिगा compare: पुरागा.(bōttigā) Adverb. completely; पूर्णतः; पर्णपणे; పూర్తిగ.
  • बोत्तिटोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): अन्नि.(bōttiṭōr) (सर्वनाम) all, everybody (पु.); सभी जन; सर्वजण; అందరు. पेहपेन कीते अगा बोत्तिटोर हेडमितोर वांतुर. Everybody gathers together at the temple (lit. god's place). जब पेरसापेन पूजा होता तब सभी जन इक जगह आते है।. जेव्हा पेरसापेन पूजा केला जातो तेव्‍हा सर्वजण नातेवाईक एकत्र येतात. పెద్ద దేవుని దగ్గర అందరు కలుస్తారు.
  • बोंदा (bōndā) (संज्ञा) pit; गर्त; समाधी; బొంద.
  • बोंदा दोसमड़ (bōndā dōsamaṛ) (स.क्रि.) to bury; गाड़ना; गाडणे; బొంద పెట్టుట. मनकल आयि, मुरतड आयि हासोत्तंका ओन बोंदा दोसंतुर. If anyone dies, a hole is dug and they buried them. स्‍त्री हो या पुरूष मृत्यू के बाद उसके शरीर को जमीन में गाड़ना जरूरी है।. स्‍त्री असो वा पुरूष मृत्युनंतर त्याचा देहाला जमिनीत गाडणे आवश्यक आहे. ఎవరైన చనిపోతే బొంద తవ్వి పాతి పెట్టుతారు.
  • बोदेल (bōdēl) (संज्ञा) small wild gourd.
  • बोद्दी उड्ता (bōddī uḍtā) (संज्ञा) squirrel.
  • बोनद (bōnad) (सर्वनाम) whose? (पु.); किसका; कोणाचा; ఎవరిది.
  • बोम (bōm) (संज्ञा) breast; स्‍तन; రొమ్ము.
  • बोम्मा (bōm'mā) (संज्ञा) toy, doll; गुडिया; बाहूलि; బొమ్మ.
  • बोम्मु compare: दूदो.
  • बोयाराम (bōyārām) (संज्ञा) tunnel; सुरंग; सुरूंग; భొయరం.
  • बोर (bōr) (सर्वनाम) who, which (पु.); कौन; कोण; ఎవరు.
  • बोर . . . बोर . . . (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोर.(bōr . . . bōr . . .) (सर्वनाम) the one... the other; कौन-कौन; कोण-कोण.
  • बोरो (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोर.(bōrō) (सर्वनाम) anybody (पु.), somebody (पु.); कोई भी; कोणीही; ఎవరో ఒకరు.
  • बोरे-हेल्ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोर.(bōrē-hēllē) (सर्वनाम) nobody (पु.); कोई भी नही; कोणीही नाही.
  • बोर . . . बोर . . . (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोर.(bōr . . . bōr . . .) (सर्वनाम) the one... the other; कौन-कौन; कोण-कोण.
  • बोरद-ओरे (bōrada-ōrē) (सर्वनाम) reflective pronoun - themselves; ज्याचा त्याने; ఎవరిది వారె.
  • बोरे-हेल्ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोर.(bōrē-hēllē) (सर्वनाम) nobody (पु.); कोई भी नही; कोणीही नाही.
  • बोरो (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोर.(bōrō) (सर्वनाम) anybody (पु.), somebody (पु.); कोई भी; कोणीही; ఎవరో ఒకరు.
  • बोल अर्हमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोंगा.(bōl ar'hamaḍ) (स.क्रि.) to bore hole; छेद करना; छिद्र करणे.
  • बोलकुने (bōlakunē) (संज्ञा) inside the hole; छिद्रात; తొర్రలొ.
  • बोलू compare: बोंगा, तोर्रा, बोंगा कियमड़, तोर्रा कियमड.
  • बोळ्‍समड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): वॆता.(bōḷ‍samaṛ) vc. to burn; जलाना; जाळणे.
  • मक्‍कमड (mak‍kamaḍ) (अ.क्रि.) to hide; छुपना; लपणे; దాగ పడుట.
  • मक्‍किच्मड (मुख्य प्रविष्टि देखें): मक्‍कमड.(mak‍kicmaḍ) (स.क्रि.) to hide something; छुपाना; लपविणे; దాచుట.
  • मक्‍किच्मड (मुख्य प्रविष्टि देखें): मक्‍कमड.(mak‍kicmaḍ) (स.क्रि.) to hide something; छुपाना; लपविणे; దాచుట.
  • मक्कें (makkēṁ) (संज्ञा) maize; मकई; मका; మక్కలు.
  • मगमड़ (अ.क्रि.) to be healed (wound); चोट का सूखना; जख्म भरणे.
  • मंगल कत्ती (maṅgal kattī) (संज्ञा) kind.of.bird.
  • मंगलल compare: मंगलोड.(maṅgalal) (संज्ञा) barber; न्‍हावी; మంగలోడు.
  • मंगलारम (maṅgalāram) (संज्ञा) Tuesday; मंगलवार; मंगळवार; మంగళవారము.
  • मंगलोड compare: मंगलल.
  • मंगी मरा (maṅgī marā) (संज्ञा) kind of tree; మంగి చెట్టు.
  • मग्‍गाला नेला (mag‍galā nēlā) (संज्ञा) month 3 of the Gond year (May-June); मार्गशीर्ष; మార్గశిరమాసం.
  • मग्गूर (maggūr) (संज्ञा) crocodile; मगर; सुसर; మొసలి.
  • मंचि एर (मुख्य प्रविष्टि देखें): एर.(man̄ci ēr) (संज्ञा) clean water; अच्‍छा पानी; स्वच्छ पाणी; శుభ్రమైన నీరు. कुहिता एते ब्‍लिचींग पावडर वाटतंका आ एतुन मंचि एर इंतुर. कुए की पानी में ब्‍लिचींग पावडर डालने के बाद के पानी को अच्‍छा पानी कहते है।. विहिरीत ब्‍लिचींग पावडर टाकल्यावर तो शुद्‍ध होतो त्या पाण्यालाच स्वच्छ पाणी असे म्‍हणतात.
  • मंचि मन्‍सुनोर (man̄ci man‍sunōr) (विशेषण) generous; दरियादिल; उदार मनाचा; మంచి మనసు ఉన్నవాడు.
  • मंचिगा compare: बेस, जोरदार.(man̄cigā) advl, adjl. good, well; अच्‍छा; चांगला; మంచిగ.
  • सोक (मुख्य प्रविष्टि देखें): मंचिगा.(sōk) (विशेषण) beautiful, proper; सुंदर; खुबसुरत; అందమైన.
  • मंचिगा किम compare: सुद्रे कीम.(man̄cigā kim) (स.क्रि.) to clean, mend, sharpen (an instrument); अच्‍छा करना; दुरुस्‍ती करणे.
  • मंचिदि compare: बेस.(man̄cidi) (विशेषण) good; अच्‍छा; सुंदर; అందముగ.
  • मच्‍चा1 (mac‍cā) (संज्ञा) ring-worm; वर्तुळाकार गोल.
  • मच्‍चा2 (mac‍cā) (संज्ञा) mole; तील; तीळ; మచ్చ.
  • मच्‍चू (mac‍cū) (संज्ञा) dew; कोहरा; दंव. पीनि कालम एक्को मच्‍चू अर्रंता. During the winter much dew falls. सर्दीयों में कोहरा अधिक मात्रा में पाया जाता है।. थंडीच्या दिवसांत दंव जास्‍त पडत असतो. చలికాలం రాత్రి పూట చాల మంచు కురుస్తూంది.
  • मजाक उडांचमड (majāk uḍān̄camaḍ) (स.क्रि.) to make fun of; खिल्‍ली उडाना; चेष्टा करणे.
  • मंजेर गुन्ना(रोंड तल्‍लना तरासु) (man̄jēr gunnā(rōṇḍ tal‍lanā tarāsu)) (संज्ञा) two headed snake; मिट्टी खानेवाला साप; माती खाया साप; రెండుతలలపాము.
  • मज्‍जू compare: लंडी.(maj‍jū) (विशेषण) lazy; आलसी; आळशी; మొండివైకరి. मज्‍जु मनकल कबड कियला होन्नोर. The lazy man is not going to work. आलसी मनुष्य मेहनत करने में शरमाता है।. आळसी मणुष्य कष्ट करायला लाजतो. సోమరి మనిషి పనిచేయుటకు వెళ్లడు. सिने पिलाल्‍क दूरम ताकसि होनला मज्‍जु-मज्‍जु कींतुर. When little children walk long distances they become lazy. చిన్నపిల్లలు దూరం నడవడానికి మొండికేస్తారు.
  • मज्‍जू मनकल compare: लंडू मनकल.(maj‍jū manakal) (संज्ञा) lazy man; आलसी आदमी; आळशी माणूस.
  • मज्‍जे (maj‍jē) (संज्ञा) barber's razor, blade; मज्‍जे; మంగలోన కత్తి.
  • मज्‍जे बंडा (maj‍jē baṇḍā) (संज्ञा) sharpening.stone; धार द्यावावयाचे दगड.
  • मज्बूत (majbūt) adjl. strong; मज़बूत; बळकट; గట్టిగ.
  • मंटनिय् (maṇṭaniy) (संज्ञा) kerosine.oil; मिट्टी का तेल; राकेल; మంటీ నూనె.
  • मटम compare: गुडि.(maṭam) (संज्ञा) temple; मंदिर; देऊळ; మందిరం.
  • मट्टा (maṭṭā) (संज्ञा) wrist; मनगट.
  • मट्टे (maṭṭē) (संज्ञा) toe.ring; पायात लावावयाची एक दागिना.
  • मडगद्दे वाटमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): काल.(maḍagaddē vāṭamaṛ) (अ.क्रि.) to prostrate oneself; मांडणी घालून बसणे.
  • मड़गु (maṛagu) (संज्ञा) deep pool in a stream; पाण्याची साठा; మడుగు.
  • मड़ता (maṛatā) (संज्ञा) fold; घड़ी करणे.
  • मडता किसी इरमड़ (स.क्रि.) to fold; घडी करुन ठेवणे.
  • मड़मे (maṛamē) (संज्ञा) heel; एड़ी; टाचा.
  • मंडा (maṇḍā) (संज्ञा) shelter; मंडप; मांडव; పందిరి.
  • मडी (maḍī) (संज्ञा) bead of a necklace; रद्राक्ष; रुद्राक्ष; మణిపూస.
  • मंता (mantā) (अ.क्रि.) existential verb 'is', there is; है; आहे; ఉన్నది.
  • मति (mati) (संज्ञा) memory, recollection; याद; आठवण; జ్ఞాపకం. नाकु केंजता पोल्‍ले मति मरगना कराब अलबट मंता. आज जो सुना वह मै कल तक याद नहीं रख सकता।. आज ऐकलेला गोष्ट उद्या पर्यंत मी आठवण ठेवू शकत नाही.
  • मत्तु1 (mattu) (संज्ञा) medicine, lotion, potion, drug; दवाई; औषध; మందు. पेरमल ई रोगम मग्‍गला ई मत्तु तिन इंचि वेहातोर. The medicine man prescribed me medicine for this illness. वैद्य ने इस बीमारी के लिये यह दवाई खाने को कहा।. पुजार्‍याने या रोगासाठी ही औषध खाण्यास सांगितले आहे. పూజారి నాకు ఈ రోగం మందు ఇస్తను అని అన్నారు.
  • मत्तु2 (संज्ञा) insecticide, pesticide; दवाई; औषध.
  • मत्तु डब्बा (मुख्य प्रविष्टि देखें): मत्तु2. (संज्ञा) back-mounted pesticide pump; दवाई का डिब्‍बा; औषधी डब्‍बा.
  • मत्तु उन्‍मड़ (mattu un‍maṛ) (संज्ञा) drink.medicine; दवाई पीना; औषध पिणे.
  • मत्तु डब्बा (मुख्य प्रविष्टि देखें): मत्तु2. (संज्ञा) back-mounted pesticide pump; दवाई का डिब्‍बा; औषधी डब्‍बा.
  • मत्तु होकमड़ (mattu hōkamaṛ) (संज्ञा) apply.medicine; दवाई लगाना; औषधी लावणे.
  • मदत compare: आसर.(madat) help; मदत करना; सहायता करणे; సహయం చెయుట.
  • मंदम compare: रट. (विशेषण) thick (used for flat things); मोटा; जाड.
  • मंदमड़ (mandamaṛ) (अ.क्रि.) to live, stay; रहना; राहणे; ఉండడము. वॆरेतोरा जॆगाते वेल्‍ले रोजकु मंदमड़ बॆस आयो. Having gone from this village they stayed there in that village. दुसरे के जगह पर ज्यादा दिन तक रहना उचीत नही है।. दुसर्‍याच्या जागेवर जास्‍त दिवस राहणे बरोबर नाही. ఈ ఊరి నుండి వెళ్ళి ఆ ఊరిలో అలాగె ఉండిపోయము.
  • मंदा (mandā) (संज्ञा) herd, group of cattle or sheep; घोळका; మంద. गोर्रें बस्‍केळकु मंदा-मंदा आसि मनंतां. Shepherds bring big herds (flocks) of sheep. मेंढरे नेहमी घोळक्यानेच राहतात. గొళ్ళవారు ఎక్కువ గొఱ్ఱెల మందలను తెస్తారు.
  • मंदि (mandi) (संज्ञा) crowd of people, big affair; भीड़; गर्दी; ప్రజలు.
  • विचारम (मुख्य प्रविष्टि देखें): मंदि.(vicāram) (संज्ञा) thought; विचार; विचार.
  • मंदे-पी- (मुख्य प्रविष्टि देखें): गम्मती.(mandē-pī-) (अ.क्रि.) to take pleasure.
  • मंदोटा (mandōṭā) (संज्ञा) group; जनावरांचा जमाव.
  • मद्दि मरा (maddi marā) (संज्ञा) saj tree; एनाचे झाड; మద్ది (చెట్టు).
  • मद्देला (संज्ञा) small drum; वृदंग.
  • मनकना नेत्तुर (manakanā nēttur) (संज्ञा) human.blood; मानव का रक्‍त/खून; माणसाचा रक्‍त.
  • मनकल (manakal) (संज्ञा) man; आदमी; माणूस; మనిషి.
  • मनकालोर्क (manakālōrk) (संज्ञा) men, human beings; मानव; माणसे.
  • मनना जॆगा (mananā jegā) (संज्ञा) residence; रहने का स्‍थल; राहण्याची जागा.
  • मनबोतू (manabōtū) (संज्ञा) beast; जानवर जैसा स्वभाव के मनुष्य; जनावर; పశువు.
  • मनसु (manasu) (संज्ञा) mind; दिल; मन; మనుస్సు.
  • मनोम (manōm) (सर्वनाम) we (incl.); हम; आपण; మనము.
  • मन्नी (mannī) No; नही; नको; వద్దు.
  • मन्नु compare: आगा.(mannu) Verb. to be; ठहर; थांब; ఉండు.
  • मन्नु कुप्‍पा (mannu kup‍pā) (संज्ञा) heap of mud; मिट्टी का ढीग; मातीचा ढीगारा.
  • मन्नु पेल्‍ला (mannu pēl‍lā) (संज्ञा) block of mud; मिट्टी का ढेला; मातीचा ढेला.
  • मन्नू/तोड़ी पेल्‍ला compare: डेला.
  • मन्ने (mannē) Adverb. day after tomorrow; परसों; परवा; ఎలుండి.
  • मबुनपोरो (mabunapōrō) (संज्ञा) on.the.sky; आकाश पर; आकाशावर.
  • मब्‍बु (mab‍bu) (संज्ञा) cloud; बादल; ढग; మేఘం.
  • मब्‍बु रंगु (mab‍bu raṅgu) (विशेषण) dark blue; आकाशी नीला रंग; आकाशी निळा रंग; నీలి రంగు.
  • मय्‍सम्मा पेन (may‍sam'mā pēn) (संज्ञा) one of the Gond gods; मयसम्मा नामक आदिवासी देव; एक आदिवासी दैवत; దేవుడు.
  • मरक (marak) (संज्ञा) trees; अनेक पेड़; अनेक झाड.
  • मरक अर्रमड़ (marak arramaṛ) (संज्ञा) tree.fall; पेडों का गिरना; झाड पडणे.
  • मरक हिल्‍वा जॆगा (marak hil‍vā jegā) (संज्ञा) wilderness; बिना पेड़ का स्‍थल; झाड विरहित स्‍थळ.
  • मरगुमड़ (maragumaṛ) (स.क्रि.) to forget; भूलना; विसरणे; మర్వడం. नना कोत्तां लॊने मति मरगिसी वातन. I came, having forgot the money at home. मै पैसा घर में भूलकर आया हूँ।. मी पैसे घरीच विसरून आला आहे. నేను డబ్బులు ఇంటికి వద్ద మరిచి వచ్చాను.
  • मरगोली (संज्ञा) bamboo (thick variety); వెదురు. मरगोलीं कंकतव दोहांतुर. They walk with stilts of bamboo. వెదురు కట్టెలను గుర్రలు చేసి నడుస్తారు.
  • मरमीं (maramīṁ) (संज्ञा) marriage ceremony; विवाह; लग्‍न; పెండ్లిలు. पेडाल्‍क आयी पेगिड आयी ओर पेद्दगा आतंकेने ओनां मरमीं कींतुर. Boys and girls, having become big (matured), they get married. लड़का हो या लड़की वह परिपक्व होने के बाद ही उनका विवाह लगाया जाता है।. मुलगा असो वा मुलगी कमीत कमी १८ वर्षे पूर्ण झाल्यावरच त्यांचे लग्‍न लावावे. అబ్బాయి కాని అమ్మాయి కాని పెద్దవాళ్ళు అయ్యాక పెళ్ళి చేస్తారు.
  • मरमीं आयवा पोरी (maramīṁ āyavā pōrī) (संज्ञा) unmarried person (bachelor, spinster); कुवांरी कन्‍या; अविवाहित मुलगी.
  • मरमींना मोदटा रोजू (maramīnnā mōdaṭā rōjū) (संज्ञा) the day after the marriage day; शादी का पहला दिन; लग्‍नाचा पहिला दिवस.
  • पोसम्मांक मोड्‍कमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): मरमींना मोदटा रोजू.(pōsam'māṅk mōḍ‍kamaṛ) (संज्ञा) porridge which is made on the first day after marriage and given to the 'avval' goddess; मातापूजन करणे.
  • मरमीने सात्राल्‍क (maramīnē sātrāl‍k) (अ.क्रि.) to make jokes at a marriage; लग्‍न समारंभात कथा सांगणे.
  • मरसू (marasū) (संज्ञा) axe; कुल्‍हाड; कुर्‍हाड; గొడ్డలి.
  • मरा (marā) (संज्ञा) tree; पेड़; झाड; చెట్టు.
  • मरा कोम्मा पोरो मींडमड़ (marā kōm'mā pōrō mīṇḍamaṛ) (संज्ञा) sleep.on.tree; पेड़ पर सोना; झाडावर झोपणे.
  • मरा बॊलु1 (marā bolu) (संज्ञा) hole (nest) in a tree used by a wood-pecker or owl; झाडाचे छिद्र.
  • मरा बॊलु2 (संज्ञा) 1 • a hollow space or cavity that birds, and insects can live in.
2 • fireplace, brazier; చలిమంటవేసేచోటు.
  • मरा साट (marā sāṭ) (संज्ञा) behind.tree; पेड़ के पीछे; झाडाच्या मागे.
  • मराकुंक वेलाडरमड़ (marākuṅk vēlāḍaramaṛ) (संज्ञा) swing.from.tree; पेडों पे झूलना; झाडाला लटकणे.
  • मराकुन पीसि मनमड (marākun pīsi manamaḍ) (संज्ञा) living.alongside.tree; पेडों पे रहना; झाडांवर राहणे.
  • मराकुना तोल्‍कु हुटमड (marākunā tōl‍ku huṭamaḍ) (संज्ञा) wear.bark.of.tree; पेडों का साल पहनना; झाडांचे साल नेसणे.
  • मराकुना मत्तु (marākunā mattu) (संज्ञा) ayurvedic.medicine; जड़ीबुटी औषध; वनौषध.
  • मरुंदि मल्‍का compare: मर्रा2, इंका.(marundi mal‍kā) once.again; और इक बार; पुन्‍हा एकदा.
  • मर्का पेडे (markā pēḍē) (संज्ञा) the seeds of the mango fruit; आम की गुटली; आंब्याचे बिया. मर्का पेडे मर्का पंडितचोन मनंता. When eating the 'mahka' fruit the seeds make a noise. आम की गुटली आम के बराबर होता है।. आंब्यांचे बिया हे आंबा इतकेच असतात. మారేడు పండు తినేటప్పుడు పండ్లకు తాకుయి.
  • मर्का पोरी (markā pōrī) (संज्ञा) young.goat; तरूण बकरी.
  • मर्का मरा (markā marā) (संज्ञा) mango tree; आम का पेड़; आंब्याचे झाड; మామిడి (చెట్టు).
  • मर्काकाया तोक्‍कु (markākāyā tōk‍ku) mango.pickle; आम का अचार; आंब्याचे लोणचे; మామిడి కాయ తొక్కు.
  • मर्मिंग compare: लग्निंग.
  • मर्रा1 (marrā) advl. 1 • again; फिर से; पुन्‍हा; ఇంక; మళ్ళా.
2 • afterwards; कुछ देर बाद; काही वेळानंतर; తర్వాత.
  • मर्रा2 compare: इंका, मरुंदि मल्‍का.(marrā) attr. and, also; और; पुन्‍हा/आणखी; మరల.
  • इंकुंदि मल्‍का (मुख्य प्रविष्टि देखें): मर्रा2.(iṅkundi mal‍kā) advl. once again; और एक बार; आणखी एकदा/पुन्‍हा एकदा.
  • मर्रि (marri) (संज्ञा) son; लडका; मुलगा; కుమారుడు.
  • बाबो-मर्रि (मुख्य प्रविष्टि देखें): मर्रि.(bābō-marri) (संज्ञा) father and son (pl.); बाप-बेटा; वडील-मुलगा.
  • मियड-मर्रि (मुख्य प्रविष्टि देखें): मर्रि.(miyaḍa-marri) (संज्ञा) boys and girls, sons and daughters (pl.); लडकी-लडका; मुलगा-मुलगी.
  • मर्री मरा (marrī(marā)) (संज्ञा) banyan tree; वडाचे झाड; మర్రి చెట్టు.
  • मल (mal) (संज्ञा) peacock; मोरनी; मोर; నెమలి.
  • मल-टोपि (मुख्य प्रविष्टि देखें): मल.(mala-ṭōpi) (संज्ञा) peacock feather headdress.
  • मल्‍लिका (मुख्य प्रविष्टि देखें): मल.(mal‍likā) (संज्ञा) peacock feather belt; मोरपीस.
  • मल-टोपि (मुख्य प्रविष्टि देखें): मल.(mala-ṭōpi) (संज्ञा) peacock feather headdress.
  • मलेद (malēd) (संज्ञा) రొట్టె ముక్కలు బెల్లం. గోదుమ రొట్టె ముక్కలు బెల్లం కలిపినది.
  • मल्‍का (mal‍kā) (संज्ञा) time, occurrence; बार; वेळा.
  • मुडू मल्‍कां (मुख्य प्रविष्टि देखें): मल्‍का.(muḍū mal‍kāṁ) Adverb. three times; तीन बार; तीन वेळा/तीनदा.
  • मल्‍लिका (मुख्य प्रविष्टि देखें): मल.(mal‍likā) (संज्ञा) peacock feather belt; मोरपीस.
  • मल्वा (-जाडि) (malvā (-jāḍi)) (संज्ञा) kind of grass; घास.
  • मल्‍सी वायमड़ (mal‍sī vāyamaṛ) (अ.क्रि.) to return; वापस आना; परत येणे; మల్పు.
  • मल्‍हुड (मुख्य प्रविष्टि देखें): मल्‍सी वायमड़.(mal‍huḍ) vc. to return, bring back; वापस लाना; परत आणणे.
  • मल्‍हुड (मुख्य प्रविष्टि देखें): मल्‍सी वायमड़.(mal‍huḍ) vc. to return, bring back; वापस लाना; परत आणणे.
  • मस्‍क (विशेषण) dense, thick (of forest); धना; अंधुक.
  • महमड (mahamaḍ) (स.क्रि.) to finish; खत्म करना; संपविणे.
  • महो (-महिना) (mahō (-mahinā)) (संज्ञा) month 11 of the Gond year (January-February); మాఘం.
  • मांग (māṅg) (संज्ञा) deer; चितल; काळवीट; దుప్పి. मांग केडाते मनंता. Deer live in the big forest. चितल जंगल में रहता है।. काळवीट जंगलात राहतो. దుప్పలు అడవిలో ఉంటాయి.
  • मांग्‍कुना मंदा (māṅg‍kunā mandā) (संज्ञा) herd.of.deers; काळवीटांची घोळका.
  • माटू (māṭū) (संज्ञा) dugout used by hunter to stay during hunting operation.
  • माडमड़ compare: करवुडु.(māḍamaṛ) (अ.क्रि.) to be charred (for example food at the bottom of a cooking vessel); जड़णे; మాడింది.
  • माडा (māḍā) (संज्ञा) fontanelle, the soft or weak spot on a child's head; टाळू; తపాలము. कपालम रेय्ते वड़जुने/वेलुने अदमुते मंचिगा/बेस आंता.
  • मांडि compare: रोंडि.
  • माड्कमड़ (māḍkamaṛ) (अ.क्रि.) to glance; झाँकना; डोकावणे.
  • मांड्‍सा (māṇḍ‍sā) (संज्ञा) man; आदमी; पुरूष.
  • मातरल (mātaral) (संज्ञा) old man; बुजूर्ग आदमी; म्‍हातारा माणूस; ముసలివాడు.
  • मातरि (मुख्य प्रविष्टि देखें): मातरल.(mātari) (संज्ञा) old woman; बुजूर्ग औरत; म्‍हातारी; ముసలమ్మ.
  • मातरि (मुख्य प्रविष्टि देखें): मातरल.(mātari) (संज्ञा) old woman; बुजूर्ग औरत; म्‍हातारी; ముసలమ్మ.
  • मातिर जिवराशीं (mātir jivarāśīṁ) (विशेषण) old (of cattle); बुढा जानवर; म्‍हातारा प्राणी; ముసలి పశువు.
  • मातिर दादल (mātir dādal) (संज्ञा) father's father; दादाजी; आजोबा; తాతా(నాయన తండ్రి..) बाबाना बाबन मातिर दादल इंतुर. Father's father is called *. पिताजी के पिताजी को दादाजी कहते है।. बाबांच्या बाबाना आजोबा म्‍हणतात. నాన్న తండ్రిని తాతా అంటాము.
  • तादो बाबल (मुख्य प्रविष्टि देखें): मातिर दादल.(tādō bābal) (संज्ञा) ancestors (pl.); पड़दादा; पनजोबा; పూర్వీకులు.
  • मातिरतनम compare: मुसलतनम.(mātiratanam) (अ.क्रि.) to be like old persons; बुढ़ापा; म्‍हातारपण.
  • माद्‍गिदि (mād‍gidi) (संज्ञा) wife of cobbler; चांबारिण.
  • माद्‍गी (mād‍gī) (संज्ञा) tanner (person who tans animal hides); चमार; चांबार; మాదిగ. मादिगी हासोत्ता जिवरासुलकुन कोय्यांतोर. When cows die, the tanner removes the skin of the cow. चांबार मेलेल्या जनावरांचा कत्तल करतो. మాదిగ జంతువులు చస్తే తోలు తోస్తాడు.
  • मान (mān) (संज्ञा) honour, respect; मर्यादा; मान; మర్యాద.
  • मान हियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): मान.(mān hiyamaṛ) (अ.क्रि.) to be respectful; मान देना; मान देणे.
  • वातोना उंदि प्रकारता सेवा कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): मान.(vātōnā undi prakāratā sēvā kiyamaṛ) (स.क्रि.) to honour; सेवा करना; सेवा करणे.
  • मान-मर्यादा (मुख्य प्रविष्टि देखें): मान.(māna-maryādā) (स.क्रि.) to honour; सम्मान देना; सन्‍मान करणे.
  • मान हियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): मान.(mān hiyamaṛ) (अ.क्रि.) to be respectful; मान देना; मान देणे.
  • मान-मर्यादा (मुख्य प्रविष्टि देखें): मान.(māna-maryādā) (स.क्रि.) to honour; सम्मान देना; सन्‍मान करणे.
  • मामल (māmal) (संज्ञा) mother's brother, father's sister's husband; मामा; मामा; మామ.
  • मामाल (māmāl) (संज्ञा) father-in-law; ससूर; सासरा; మామయ్య.
  • माय अरमड़ (māy aramaṛ) (संज्ञा) after.birth.
  • मायसोनमड़ (māyasōnamaṛ) (अ.क्रि.) to disappear; गायब होना; अदृश्य होणे; మాయము అవ్వడం. नना इग्‍गे इरता कोत्तां इग्‍गेन मायमासी होत्तां. I left money right here, where has it disappeared?. मै यहाँ कुछ पैसा रखा था वह गायब कैसा हो गया? मी येथे काही पैसे ठेवलो होतो ते कसे अदृश्य झालेत? నేను డబ్బులు ఇక్కడె ఉంచాను ఎటు మాయం అయినవి.
  • मारमड़ (māramaṛ) (अ.क्रि.) to be finished; खत्म होना; संपणे.
  • मारु बूमी (māru būmī) (संज्ञा) old.land; पुरानी भूमी; जुनी जमिन.
  • मार्वेलि (-जाडि) (mārvēli (-jāḍi)) (संज्ञा) kind of grass.
  • मालक (mālak) (संज्ञा) owner, head of household; मालिक; मालक; యజమాని.
  • माला गोर्रेंका (mālā gōrrēṅkā) (संज्ञा) kind.of.bird; मैना; मैना.
  • मालावाड compare: संड्कल.(mālāvāḍ) person belonging to; महार जात का आदमी; महार जातीचा माणूस.
  • मालिस कीयमड (mālis kīyamaḍ) (स.क्रि.) to massage to relieve pain; मालीश करना; मालीश करणे.
  • मावंग (मुख्य प्रविष्टि देखें): मावद.(māvaṅg) (सर्वनाम) our (pl.); हमारा; आमचा; మనది.
  • मावद (māvad) (सर्वनाम) our (sg.); हमारा; आमचा; మనది.
  • मावंग (मुख्य प्रविष्टि देखें): मावद.(māvaṅg) (सर्वनाम) our (pl.); हमारा; आमचा; మనది.
  • मासमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): नीरस्मड़.(māsamaṛ) vc. to burn, light. हकेड्‍कु पीनी कासला होदेलतगा तडिम मासंतुर. In the morning we light fire in the fireplace. ప్రొద్దున పొయ్యిలో అగ్గి చేస్తారు.
  • मासूल तरास (māsūl tarās) (संज्ञा) python; अजगर; अजगर; కొడచిలువ. मासुल तरासकु सिन्ना-सिन्ना जनावराल्‍कुन अल्‍हेन मिंगांतां. The python wraps around animals and having killed, it eats. अजगर छोटे-छोटे जनावरों को खा डालता है।. अजगर लहान-लहान प्राण्यांना खाऊन टाकतो. కొండ చిలువ జంతువులను పట్టి చంపి తింటది.
  • मिगिलिच्मड़ (migilicmaṛ) vc. to cause to remain, save; शिल्‍लक राखणे.
  • मिंगुडु (miṅguḍu) (स.क्रि.) to swallow; गिळणे; మింగుట. एडकी वाते एडकी मग्‍गला गोलीं मिंगा पींता. Having got fever they swallow tablets. बुखार आने से बुखार की गोली खाने बुखार कम हो जाता है।. ताप आल्यास तापाची गोळी गिळल्यास ताप उतरतो. జ్వరము వస్తే గోళీలు వేసుకుంటారు.
  • मिगुल्तद (मुख्य प्रविष्टि देखें): मिगुल्तव.
  • मिगुल्तव compare: मैतद.(migultav) Variant: मिगुल्तद. (स.क्रि.) left over, to spare, cause to remain; बचा हूआ; शिल्‍लक.
  • मिच्‍चेना (मुख्य प्रविष्टि देखें): निच्‍चेना.
  • मिच्चो (miccō) (संज्ञा) scorpion; बिच्छू; विंचू; తేలు.
  • एर्राटा मिच्‍चो (मुख्य प्रविष्टि देखें): मिच्चो.(ērrāṭā mic‍cō) (संज्ञा) a reddish coloured scorpion; लाल बिच्‍छू; लाल विंचू; ఎర్రటి తేలు.
  • मिडहमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): मिडुंगमड़.(miḍahamaṛ) (अ.क्रि.) to turn over; पलटाना; पलटवणे.
  • मिंडिच्‍चुड (मुख्य प्रविष्टि देखें): मींडा.(miṇḍic‍cuḍ) vc. to put to sleep; सुलाना; झोपविणे; పండబెట్టుట.
  • मिडुंगमड़ (miḍuṅgamaṛ) (अ.क्रि.) to turn over; पलटना; पलटणे.
  • मिडहमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): मिडुंगमड़.(miḍahamaṛ) (अ.क्रि.) to turn over; पलटाना; पलटवणे.
  • मिड्‍स्मड़ (miḍ‍smaṛ) (स.क्रि.) to apply (rice, or vermilion) in order to bless. मरमींने पॆगिड-पेडांक मिड्‍संतुर. On 'laxmi pooja' day they apply rice (as a blessing) on their cattle. లక్ష్మి పూజ రోజు ఆవుల కాళ్ళకు అక్షింతాలు వేస్తారు.
  • मिंदो (mindō) (संज्ञा) garden.lizard; सरपसुपई.
  • मिद्दे (middē) (संज्ञा) house (with multiple levels); इमारत; इमारत; బంగ్లా.
  • मिनका पुडि (minakā puḍi) (संज्ञा) glow worm; जुगनू; काजवा; మినుగురు పురుగు. नरकड्‍कु मिनका पुडि वेल्‍गु किसेके दांता. Glow worms flash (spark) at night. रात के समय जुगनू उज़ाला करते-करते दौड़ता है।. रात्रीच्या वेळी काजवा उजेड पाडत धावतो. మినుగురు పురుగు రాత్రి వేళ్ళలో మెరుస్తుంది.
  • मिनगुर (minagur) (संज्ञा) flame, spark; चिनगारी; झारा.
  • मिनमूल्‍क (minamūl‍k) (संज्ञा) urad dhal (kind of lentil); उडीद; उडीद; మినుములు.
  • मिनोडा (मर्रा) (minōḍā (marrā)) (संज्ञा) kind of tree; पेड़.
  • मिन्‍गुल्‍क n, (pl). sparks, plural.
  • मिमेट (mimēṭ) (सर्वनाम) you; तुम; तुम्‍ही; మీరు.
  • मिम्मेट (मुख्य प्रविष्टि देखें): निम्मे.(mim'mēṭ) (सर्वनाम) you (pl.); तुम; तुम्‍ही.
  • मियड (miyaḍ) (संज्ञा) daughter; लडकी; मुलगी; కూతురు. रेपेल्‍लीता पाटलांकु उंदे मिय्यड. A mother and father's girl is called a daughter. रेपेल्‍ली के पाटील को इक ही लड़की है।. रेपेल्‍लीच्या पाटलांना एकच मुलगी आहे. అమ్మా నాన్నలు వారి కూతురులను చిన్నారులు అంటారు.
  • मियड-मर्रि (मुख्य प्रविष्टि देखें): मर्रि.(miyaḍa-marri) (संज्ञा) boys and girls, sons and daughters (pl.); लडकी-लडका; मुलगा-मुलगी.
  • मियुड (miyuḍ) (अ.क्रि.) to sprout, become abundant; अंकुरीत होना; अंकुरित होणे.
  • मिरगु (miragu) (संज्ञा) start of rainy season (in June); मृग.
  • मिसाल्‍क (misāl‍ka) (संज्ञा) moustache; मूंछ; मिशी.
  • मींडमड़ (mīṇḍamaṛ) (अ.क्रि.) to sleep; सो जाना; झोपणे; నిద్రపొ. पॆगिड कटुलपोरो मींडता. The girl is sleeping on the bed. लड़की खाट पर सो गई है।. मुलगी बाजेवर झोपली आहे. అమ్మాయి మంచం పై నిద్రపోతుంది.
  • मींडा (mīṇḍā) (अ.क्रि.) to sleep; सो जाओ; झोप; పండుకో.
  • मिंडिच्‍चुड (मुख्य प्रविष्टि देखें): मींडा.(miṇḍic‍cuḍ) vc. to put to sleep; सुलाना; झोपविणे; పండబెట్టుట.
  • मीन (mīn) (संज्ञा) fish; मछली; मासा; చేప.
  • मीवद (mīvad) (सर्वनाम) your (pl.); तुम्‍हारा; तुमचा; మీది.
  • मीसम (mīsam) (संज्ञा) whisker, fin (of fish); मूंछ; मिशी; మీసము.
  • मीसाल्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): मीसम.(mīsāl‍k) (संज्ञा) moustache; मूंछे; मिश्या; మీసాలు. मांड्सा मनकंक मीसाल्‍क मनंतां. Men have moustaches. పురుషులకు మీసాలు ఉంటాయి.
  • मीसाल्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): मीसम.(mīsāl‍k) (संज्ञा) moustache; मूंछे; मिश्या; మీసాలు. मांड्सा मनकंक मीसाल्‍क मनंतां. Men have moustaches. పురుషులకు మీసాలు ఉంటాయి.
  • मुकदाड (mukadāḍ) (संज्ञा) halter (rope for leading or tying bullocks); वेसन.
  • मुकपुल्‍ला (mukapul‍lā) (संज्ञा) nose stud; बेसर. नाटेना मुरताह्‍क मोसोर्क मुकपुल्‍ला तासकुंतां. In villages the ladies put nose studs in their noses. गावातील स्‍त्रिया नाकाला बेसर लावतात. గ్రామలలో ఆడవారు ముక్కుకు ముక్కపుల్ల పెట్టుకుంటారు.
  • मुक्‍का compare: हिस्‍सा, मुक्‍कां कियमड़.(muk‍kā) (संज्ञा) piece; टुकडा़; तुकडा; ముక్క.
  • मुक्‍का कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुक्‍का.(muk‍kā kiyamaṛ) (स.क्रि.) to break into pieces; टुकड़ा करना; तुकडे करणे.
  • मुक्‍का कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुक्‍का.(muk‍kā kiyamaṛ) (स.क्रि.) to break into pieces; टुकड़ा करना; तुकडे करणे.
  • मुक्‍कां कियमड़ compare: हिस्‍सा, मुक्‍का.
  • मुक्‍कु पॊगू (muk‍ku pogū) (संज्ञा) nose ring; नाकात लावावयाची एक दागिना; ముక్కు పుడక. मुरताह्‍क मोसोर्कु मुक्‍कु पॊगु तासंतां. Old ladies wear nose rings on their noses. ముసలి ఆడవారు ముక్కుకు ముక్కెర తొడుగుతారు.
  • मुक्राड-आ- (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुक्राड-की-.(mukrāḍa-ā-) (अ.क्रि.) to be arranged; सजना.
  • मुक्राड-की- (mukrāḍa-kī-) (स.क्रि.) to appoint.
  • मुक्राड-आ- (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुक्राड-की-.(mukrāḍa-ā-) (अ.क्रि.) to be arranged; सजना.
  • मुंग्से (muṅgsē) (संज्ञा) 1 • mongoose; मुंगूस; मुंगूस; ముంగీస. herpestes edwardsi.
  • मुचमड़ (अ.क्रि.) to be covered over, buried, immersed; ढंकना; झाकणे.
  • मुच्‍चुडु (muc‍cuḍu) (स.क्रि.) to cover; ढकना; झाकणे; కప్పుట. उनना एता अड़कापोरो बस्‍केळ्‍क मूता मुच्‍चुगोम. At night everyone sleeps having covered themselves. पीने पानी हमेशा ढककर रखना बहूत जरूरी है।. प्यायची पाणी नेहमी झाकून ठेवावे. రాత్రి పూట అందరు బట్టలు కప్పి పడుకుంటారు.
  • मुच्‍चुता तोड़दुन होळ्‍समड़ (muc‍cutā tōṛadun hōḷ‍samaṛ) (संज्ञा) release.a.closed.mouth; झांके मुंह को छोड़ना; तोंड उघडणे.
  • मुच्‍हूड (muc‍hūḍ) (अ.क्रि.) to bark; भोंकना; भुंकणे.
  • मुट- (muṭa-) (स.क्रि.) to recognize.
  • मुटुडु (muṭuḍu) untouchability; विटाळ; ముట్టుడు. सिन्ना जातीतोर पेदा जातीतोर्कुन इट्टुते दान एनकटा मुटुडु इनुंदुर. उच्‍च जातीतील लोकांना निम्‍न जातीतील लोक स्‍पर्श केल्यास त्या काळी विटाळ मानला जात असे.
  • मुडगुड (muḍaguḍ) (अ.क्रि.) to dip, tip over, be immersed; डुबना; डुबणे.
  • मुडहुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुडगुड.(muḍahuḍu) (अ.क्रि.) to drown, etc; डुबाना; डुबवणे.
  • मुडुंग- (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुडगुड.(muḍuṅga-) (अ.क्रि.) to dive; मुडुगुमड़.
  • मुड़गे (muṛagē) (संज्ञा) thin.forest; घनदाट जंगल.
  • मुडहुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुडगुड.(muḍahuḍu) (अ.क्रि.) to drown, etc; डुबाना; डुबवणे.
  • मुड़ि (muṛi) (संज्ञा) knot, bundle, clump, parcel (usually bound together in a piece of cloth); गांठ; गाठ; ముడి.
  • मुडुंग- (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुडगुड.(muḍuṅga-) (अ.क्रि.) to dive; मुडुगुमड़.
  • मुडू मल्‍कां (मुख्य प्रविष्टि देखें): मल्‍का.(muḍū mal‍kāṁ) Adverb. three times; तीन बार; तीन वेळा/तीनदा.
  • मुड्‍गमड (muḍ‍gamaḍ) (संज्ञा) loss; डूबना; डुबणे; నష్టపోయిండు.
  • मुड्स- (muḍsa-) (अ.क्रि.) to stoop.
  • मुत्तो (muttō) (संज्ञा) wife, woman; बीवी; पत्‍नी; భార్య; ఆడది.
  • वेय्लो-जुङ्ङाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुत्तो.(vēylō-juṅṅāl) (संज्ञा) 1 • a man who is always with the ladies.
2 • a man with a female complexion.
  • मुर्तड-मांड्‍सा (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुत्तो.(murtaḍa-māṇḍ‍sā) (संज्ञा) man and woman, (sometimes husband and wife); आदमी-औरत; स्‍त्री-पुरूष; స్త్రీలు, పురుషులు.
  • मुत्तो-मुय्‍दो (muttō-muy‍dō) (संज्ञा) husband and wife; पति-पत्‍नी; नवरा-बायको; భార్య భర్త.
  • मुत्याला पूसा (mutyālā pūsā) (संज्ञा) pearl; एक श्रृंगार मणी.
  • मुदुरमड (muduramaḍ) (अ.क्रि.) to grow, to ripen.
  • मुर्ता (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुदुरमड.(murtā) (संज्ञा) full grown (संख्या.)
  • मुर्तोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुदुरमड.(murtōr) (संज्ञा) full grown (पु.)
  • मुदुरवद compare: लॆतद.(muduravad) (संज्ञा) tender; कोवला; कोवळा.
  • मुदुरु (muduru) (संज्ञा) middle.aged; वयस्‍कर.
  • मुंदू (mundū) (संज्ञा) post in memory of an important man.
  • मुद्दा compare: उंगरम.(muddā) (संज्ञा) ring; अंगुठी; अंगुठी; ఉంగరము. एरा बोट्टुनस्‍के पेडल पेगिटा वॆलुंकु/वंड़जुंक उंगुरम केरहांतोर. The bride and groom having got married go to the market in order to wear rings. सगाई में दुल्‍हा दुल्‍हन के उंगली मे अंगुठी लगाता है।. साखरपुड्याच्या दिवशी नवरदेव नवरीच्या बोटात अंगुठी लावतो. వధువు, వరుడు పెండ్లి అయ్యాక అంగడికి వెళ్ళి ఉంగరములు తొడుగుతారు.
  • मुद्दा वॆलू/वंड़जु (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुद्दा.(muddā velū/vaṇṛaju) (संज्ञा) ring finger, second finger; अंगुठी की उंगली; अंगुठाचे बोट.
  • मुद्दा वॆलू/वंड़जु (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुद्दा.(muddā velū/vaṇṛaju) (संज्ञा) ring finger, second finger; अंगुठी की उंगली; अंगुठाचे बोट.
  • मुनि (muni) saint; संत; साधू; సజ్జనుడు.
  • मुन्ने (munnē) adv-ppn. forward, before, in front of; सामने; समोर; ముందర.
  • मुन्नेटा जमानाते (मुख्य प्रविष्टि देखें): जमाना. compare: एन्‍कटा जमाना.(munnēṭā jamānātē) advl. at an earlier time, a long time ago; उस जमाने मे; त्या काळात.
  • मुन्नेड़क जरगुमड़ (munnēṛak jaragumaṛ) (संज्ञा) shift.forward; आगे सरकना; समोर सरकणे.
  • मुप्‍पै (mup‍pai) num. thirty; तीस; तीस; ముపై. मा नाटेन पाटलल मुप्‍पै वर्सांक मरमी आतोर. मेरा गाव का पाटील तीस साल के बाद शादी किया।. माझा गावाचा पाटलाने तीस वर्षांनी लग्‍न केला.
  • मुप्‍पै उंदि (mup‍pai undi) num. thirty-one; इकत्तीस; एकतीस.
  • मुप्‍पै एडूं (mup‍pai ēḍūṁ) num. thirty-seven; सैंतीस; सदातीस.
  • मुप्‍पै एनमिदि (mup‍pai ēnamidi) num. thirty-eight; अड़तीस; अडातीस.
  • मुप्‍पै तोम्मिदि (mup‍pai tōm'midi) num. thirty-nine; उनतालीस; एकोणचाळीस.
  • मुप्‍पै नालूं (mup‍pai nālūṁ) num. thirty-four; चौंतीस; चौतीस.
  • मुप्‍पै मूडु (mup‍pai mūḍu) num. thirty-three; तैंतीस; तेवीस.
  • मुप्‍पै रोंडु (mup‍pai rōṇḍu) num. thirty-two; बत्तीस; बत्तीस.
  • मुप्‍पै हारूं (mup‍pai hārūṁ) num. thirty-six; छत्तीस; छत्तीस.
  • मुप्‍पै हेय्यूं (mup‍pai hēyyūṁ) num. thirty-five; पैंतीस; पस्‍तीस.
  • मुय्‍दो (muy‍dō) (संज्ञा) husband; पती; नवरा; భర్త.
  • मुर मरा (mur marā) (संज्ञा) flame of the forest tree; पलस का पेड़; पळसाचे झाड; మోదుగు (చెట్టు).
  • मुरतड (murataḍ) (संज्ञा) woman; औरत; बाई; స్త్రీ.
  • मुरिगिसी होत्ता मेंजू (murigisī hōttā mēn̄jū) (संज्ञा) rotten.egg; सडा हुआ अंडा; सडलेला अंडा.
  • मुरिया मर्री(मुय्‍दोना दादाना मर्री) (muriyā marrī(muy‍dōnā dādānā marrī)) (संज्ञा) husband's brother's son; भतिजा; पुतना.
  • मुर्की (murkī) (संज्ञा) dirt on skin; मैल; मैल; మైల.
  • मुर्ग-मुर्ग (murga-murg) (अ.क्रि.) rotten smell, decompose, to go off; बदबू.
  • मुर्ग्मड़ (murgmaṛ) (अ.क्रि.) to rot, decay, decompose, become spoilt; सड़ना; सडणे. एदिकालमते आकी एते अरसि मुरगिसि दांता. In summer the leaves of the trees decay. धूपकाल में सुके पत्ते पानी में गिरकर सड़ जाते है।. उन्‍हाळ्यात झाडाची पाने पाण्यात पडून सडून जातात. వేసవి కాలంలో చెట్ల ఆకులు రాలుతాయి. मामिड/मर्का पंडि वेल्‍लेन रोजकु तिनकोंटा इरते अव मुरगिसि दांतां. If you leave (lit. bury) mangoes for a long time they will become rotten. మామిడి కాయలను చాల రోజులు కప్పి ఉంచితే చెడిపోతాయి.
  • मुर्तड-मांड्‍सा (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुत्तो.(murtaḍa-māṇḍ‍sā) (संज्ञा) man and woman, (sometimes husband and wife); आदमी-औरत; स्‍त्री-पुरूष; స్త్రీలు, పురుషులు.
  • मुर्ता (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुदुरमड.(murtā) (संज्ञा) full grown (संख्या.)
  • मुर्तोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुदुरमड.(murtōr) (संज्ञा) full grown (पु.)
  • मुर्रु वॆली (murru velī) (संज्ञा) bark for rope making; पळसाचे वेल. तुमिर आकिना कट्टा दोहला मुर्रु वॆलीता नारा तरांतुर. Bundles of leaves for 'bidis' are tied with strips of 'moros' bark. तोडलेल्या पानांची पुड़ा बांधण्यासाठी पळसाच्या वेलीचे उपयोग करतात. తునికి ఆకులను తీగలతో కట్టలు కటుతారు.
  • मुलकट्टे (मुख्य प्रविष्टि देखें): दुड्डु.(mulakaṭṭē) (संज्ञा) a spiked bamboo stick used for urging bullocks forward.
  • मुलगट्टे (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुल्‍की.(mulagaṭṭē) (संज्ञा) stick with an iron spike, goad.
  • मुल्‍की (mul‍kī) (संज्ञा) iron spike at the end of a driving stick; फिरंगी.
  • मुलगट्टे (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुल्‍की.(mulagaṭṭē) (संज्ञा) stick with an iron spike, goad.
  • मुल्गे (मर्रा) (mulgē (marrā)) (संज्ञा) Indian horse-radish tree.
  • मुल्‍ले (mul‍lē) (संज्ञा) bundle of grass (tied together); गठरी; गाठोडा.
  • मुल्‍ले दोहामड़ (mul‍lē dōhāmaṛ) (स.क्रि.) to pack into a small space (too many people on a bus, or too many clothes into a trunk); गाठोडा बांधना; गाठोडा बांधणे.
  • मुव्‍वुर (मुख्य प्रविष्टि देखें): मूडू.(muv‍vur) (सर्वनाम) three (पु.); तीन जण; तिघेजण; ముగ్గురు.
  • मुसमुसा कवमड़ (musamusā kavamaṛ) (अ.क्रि.) to giggle; हसना; स्मीत हास्य.
  • मुसलतनम compare: मातिरतनम.
  • मुसूर (musūr) (संज्ञा) monsoon; रिमझिम बारीश; मुसळधार पाऊस; రుతుపవనం. उंदेतीर मुसूर वासेके मत्ते हर्क्‌ इरगा बुर्दा आंतां. If it goes on raining for two or three days or more they call that monsoon. रिमझिम बारीश के कारण सड़क पर कीचड़ जमा हो जाता है।. मुसळधार पावसामुळे सर्व रस्‍ते चिखलाने भरतात. రెండు మూడు రోజులు ఒకే మాదిరిగ వర్షం వస్తే దానిని ముసూర్ అంటారు.
  • मुस्‍का बुट्टी (mus‍kā buṭṭī) (संज्ञा) animal's muzzle; ముస్కె. जोन्ना बंति तिरहानेंके कोंदंना मुस्‍किरकु मुस्‍का बुट्टीं दोहांतुर. While using the 'daura' for cotton or 'jowar' muzzles are tied on the bullocks. చేలలో గుంటుకు కొట్టెటప్పుడు ఎడ్లు ముఖులకు తొడుగు తొడిగిస్తారు.
  • मुस्‍किरी (mus‍kirī) (संज्ञा) mouth; मूंह; तोंड.
  • मुस्‍किल compare: कस्‍टम.
  • मुस्के compare: मूस्‍कुड.
  • मुस्डेर्का-पी (musḍērkā-pī-) (अ.क्रि.) to be bloated due to indigestion.
  • मूकाल (mūkāl) adjl. dumb, mute, person who cannot speak; मुका; मुखा; మూగవాడు. पुट्तस्‍केटाल वडका वायवोन मूकाल इंतुर. Someone who since birth cannot speak is called dumb. जनम हुई तब से जो बोल नही सकता उसे मुका कहते है।. जन्‍मापासून जो बोलू शकत नाही त्याला मुखा असे म्‍हणतात. చిన్నగున్నప్పటి నుండి మాట్లాడరాని అతనిని మూగ అంటారు.
  • मूके (मुख्य प्रविष्टि देखें): मूकाल.(mūkē) adjl. feminine dumb, mute, person who cannot speak.
  • मूके (मुख्य प्रविष्टि देखें): मूकाल.(mūkē) adjl. feminine dumb, mute, person who cannot speak.
  • मूडू (mūḍū) num. three (संख्या.); तीन; तीन; మూడు.
  • मुव्‍वुर (मुख्य प्रविष्टि देखें): मूडू.(muv‍vur) (सर्वनाम) three (पु.); तीन जण; तिघेजण; ముగ్గురు.
  • मूडो (mūḍō) (विशेषण) third; तिहाई; तिसरा. कब्‍बडीते मा नाटेना इस्‍कुलतद मुडो नेंबर वाता. कबड्‍डी में मेरे गाव की शाला तिहाई स्‍थान पर है।. हुतुतू खेळात माझ्या गावातील शाळा तिसरा क्रमांक फटकावला आहे.
  • मूता (mūtā) (संज्ञा) cover, lid, stopper, capping; ढक्‍कन; झाकणी; మూత.
  • मूता तेंडमड़ compare: तेंडमड़.(mūtā tēṇḍamaṛ) (स.क्रि.) to remove cover, uncover; खोलना; ला उघडणे.
  • मूर- (mūra-) (अ.क्रि.) to be blocked.
  • मूरिया मिय्यड (संज्ञा) wife's brother's daughter.
  • मूला compare: कोंटा.(mūlā) (संज्ञा) corner; कोना; कोपरा.
  • मूल्‍गुमड़ (mūl‍gumaṛ) (अ.क्रि.) to growl; गुर्राना; घोरणे.
  • मूळम (mūḷam) (संज्ञा) fog; शबनम; धुके.
  • मूस्‍कुड compare: मुस्के.(mūs‍kuḍ) (स.क्रि.) to sniff, nuzzle, inhale; बास लेना; वास घेणे.
  • मॅगनिज (mĕganij) (संज्ञा) manganese; मॅगनीज; मॅगनीज.
  • मॆ इंचि अड़मड़ (me in̄ci aṛamaṛ) (संज्ञा) sound of goat, bleating; मे-मे करना; मे-मे करणे.
  • मॆता(पशुल्‍कुंक) (metā(paśul‍kuṅka)) (संज्ञा) animal feed (grass, hay, etc); खुराक; खाद्य; జంతువుల (గడ్డి).
  • मॆंदुल (mendul) (संज्ञा) body; बदन; शरीर; శరీరము.
  • मोद्दु मॆंदुल (मुख्य प्रविष्टि देखें): मॆंदुल.(mōddu mendul) (अ.क्रि.) to get fat.
  • मॆंदुल उबरिच्मड़ (mendul ubaricmaṛ) (संज्ञा) sweat.due.to.humidity; गरमी होना; अंग उकळणे.
  • मॆंदुल्‍क सेमटा पेय्‍समड़ (mendul‍k sēmaṭā pēy‍samaṛ) (संज्ञा) to.sweat.from.body; शरीर में पसींना आना; अंगात घाम येणे.
  • मॆंदुल्‍ता पजोटा बागम (mendul‍tā pajōṭā bāgam) (संज्ञा) back, trunk; पीठ; पाठ; శరీర వెనుక భాగము.
  • मॆयमड़ (meyamaṛ) (अ.क्रि.) to erupt, to irritate. कोह्‍का पेडेता निय अंटते कय मॆयंता. The oil of the 'kohka' nut irritates the skin. జీడిగింజ నూనే అంటుతే పొక్కుల వస్తాయి.
  • मॆरोडु (संज्ञा) weaver caste; कपडा बीनने वाला.
  • मेंज (mēn̄j) (संज्ञा) egg (sg.); अंडा; अंडी; గ్రుడ్డు.
  • मेस्क (मुख्य प्रविष्टि देखें): मेंज.(mēsk) (संज्ञा) egg (pl.); अंडे; अंडे; గ్రుడ్లు.
  • मेंजू पय्‍सी पोरी पलाते अरमड़ (mēn̄jū pay‍sī pōrī palātē aramaṛ) (संज्ञा) hatching.from.eggs; अंडा फुटके पिल्‍लू का बाहर आना; अंडी फुटुन पिल्‍लू बाहेर येणे.
  • मेट्टा (mēṭṭā) (संज्ञा) mountain; परबत; पर्वत; గుట్ట.
  • मेता (mētā) (संज्ञा) morsel, food given to cattle during festival (a small taste); खुराक; चारा.
  • मेंतुल्‍क (mēntul‍k) (संज्ञा) fenugreek seeds; मेथी; मेथी.
  • मेत्तगा (mēttagā) (विशेषण) soft; कोमल; मृदू; మెత్తగ.
  • मेत्तगा कियुडु (mēttagā kiyuḍu) (संज्ञा) soften; नरम करना; मऊ करणे.
  • मेत्तटा तांबेल (mēttaṭā tāmbēl) (संज्ञा) soft.back.tortoise; कच्‍छुआ; मऊ कासव.
  • मेदड (mēdaḍ) (संज्ञा) brain; अक्‍कल; मेंदू; మెదడు.
  • मेंदी (mēndī) (संज्ञा) henna; मेंहदी; मेंहदी.
  • मेंदुल पोरोटा गीतां (mēndul pōrōṭā gītāṁ) (संज्ञा) stripe; शरीर पर लकींरे; शरीरावर रेषा असणे.
  • मेदुलमड़ (mēdulamaṛ) (संज्ञा) stir; हिलना; हालचाल करणे.
  • मेयुडु (mēyuḍu) (अ.क्रि.) to graze; चरना; चरणे.
  • मेय्‍सुडु (mēy‍suḍu) (स.क्रि.) to sharpen; धार देना; धार देणे.
  • मेय्‍से बंडा (मुख्य प्रविष्टि देखें): मेय्‍सुडु.(mēy‍sē baṇḍā) (संज्ञा) sharpening stone; धार देने का पत्‍थर; धार द्यावयाचे दगड. मरस्‍कुन बच्‍चा मंचिगा मेय्ते अच्‍चोन मंचिगा तिव्‍वंता. They sharpen axes, carving tools and chisels are on a sharpening stone. గొడ్డలి, బాడిశ, ఉల్లి నూరడ‍నికి బండ పై రాకుతారు.
  • मेय्‍से बंडा (मुख्य प्रविष्टि देखें): मेय्‍सुडु.(mēy‍sē baṇḍā) (संज्ञा) sharpening stone; धार देने का पत्‍थर; धार द्यावयाचे दगड. मरस्‍कुन बच्‍चा मंचिगा मेय्ते अच्‍चोन मंचिगा तिव्‍वंता. They sharpen axes, carving tools and chisels are on a sharpening stone. గొడ్డలి, బాడిశ, ఉల్లి నూరడ‍నికి బండ పై రాకుతారు.
  • मेरसमड़ (mērasamaṛ) vc. flash of light (as in lightning, or glow worms); चमकना; चमकणे; మెరుస్తుంది.
  • मेरसुड़ (संज्ञा) lightning; बिजली का चमकना; विजा चमकणे.
  • मेरसुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): मेरस्मड़.(mērasuḍu) (अ.क्रि.) to shine, polish; चमकना; चमकणे.
  • मेरसो (mērasō) Adverb. shining dimly (beam of light); कम उजाला देना; कमी उजेड़ देणे.
  • मेरस्मड़ (mērasmaṛ) Variant: चम्‍कांच्मड़. (स.क्रि.) to shine, polish; चमकना; चकमणे. राजाल ओना गुर्रमतुन मिला-मिला मेरसागोटतोर. The king shines his horse very much. राजाने उसके घोड़े को चमकाया।. राजाने त्याचा घोड्याला युद्‍धाला निघण्या अघोदर चमकवला. రాజు తన గుఱ్ఱమును చాల శుభ్రం చేసాడు.
  • मेरसुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): मेरस्मड़.(mērasuḍu) (अ.क्रि.) to shine, polish; चमकना; चमकणे.
  • मेल्‍लगा (mēl‍lagā) advl. slowly; धीरे; हळू; మెల్లగా. सहा काससि मंता मेल्‍लगा उन. The tea is hot, drink it slowly. चाय गरम है, कृपया धीरे पिजीये।. चहा गरम आहे, कृपया हळू प्या. చాయ వేడిగా ఉంది మెల్లగా త్రాగు.
  • मेल्‍लगा-मेल्‍लगा डेकूमड़ (mēl‍lagā-mēl‍lagā ḍēkūmaṛ) (संज्ञा) crawl.slowly; धीरे-धीरे रेंगना; रेंगाडत जाणे.
  • मेल्‍लगा-मेल्‍लगा दगेर्कु वायमड़ (mēl‍lagā-mēl‍lagā dagērku vāyamaṛ) (संज्ञा) come.near.slowly; धीरे-धीरे नजदिक आना; हळुहळु जवळ येणे.
  • मेल्‍लेगा (mēl‍lēgā) advl. in short steps, dragging one's feet (in dancing); धीरे-धीरे; कमी अंतर.
  • मेल्‍हुमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): ऊपमड़.(mēl‍humaṛ) (अ.क्रि.) to shake; झिंझोड़ना; हलविणे.
  • मेस (mēs) (संज्ञा) small bee-hive; अंडी; अंडी.
  • मेसकुंक वायमड़ (mēsakuṅk vāyamaṛ) (संज्ञा) about.to.lay.eggs.
  • मेस्क (मुख्य प्रविष्टि देखें): मेंज.(mēsk) (संज्ञा) egg (pl.); अंडे; अंडे; గ్రుడ్లు.
  • मेस्‍क पेल्‍कमड़ (mēs‍k pēl‍kamaṛ) (संज्ञा) laying.of.egg; अंडे डालना; अंडी देणे.
  • मैतद compare: मिगुल्तव.
  • मैदम (maidam) (संज्ञा) bee.wax; मैदा; मैदा.
  • मैंदी (maindī) (संज्ञा) tattoo; मेंहंदी; मेंहदी; సింగారం; పచ్చబొట్టు. गुजरातता मुरतह्‍कु बस्‍केळ्‍कु कयकुंक मैंदी तासंतां/दोस्‍संतां. Gujarathi ladies get pierced with many tattoos on their arms. अधिकतर गुजरात के महिलायें अपने हाथों में मेहंदी लगाते है।. विशेष करून गुजरातमधील स्‍त्रीया हे आपल्या हातांना मोठ्या प्रमाणात मेहंदी लावताना आढळतात. గుజారతి ఆడవాళ్ళు చేతుల పై ఎక్కువ చుక్క బొట్లు వేసుకుంటాయి.
  • मैयमड़ (maiyamaṛ) (अ.क्रि.) to remain, survive, be spared; बच गया; शिल्‍लक उरणे.
  • मॊता (motā) (स.क्रि.) to load; भार; मोळी; కట్టెలమోపు.
  • मोकोम (mōkōm) (संज्ञा) face; चेहरा; चेहरा; మొఖం.
  • मोग्‍गा (mōg‍gā) (संज्ञा) bud of flower; कली; कळी.
  • मोटोस compare: दग्‍गेरा.(mōṭōs) near; नजदिक; जवळ.
  • मोट्‍कु (mōṭ‍ku) (संज्ञा) thick or long piece of wodden log; लकड़ी; जड़ाऊ लाकुड; కట్టే. कट्टेतोनि तडिम माससि गाटो अट्टा वांता. लकड़ी का इस्‍तेमाल करके खाना पका सकते है।. विस्वात लाकुड वापरुन स्वयंपाक करता येते.
  • मोतुकुन्‍मड़ (mōtukun‍maṛ) (संज्ञा) to.shout; चिल्‍लाना; ओरडणे.
  • मोत्‍कुन्‍मड़ compare: वरगेय्मड़.(mōt‍kun‍maṛ) (अ.क्रि.) to roar; दहाड़ना; गुरगुरणे.
  • मोदगाला compare: मोदोल2.(mōdagālā) adv-ppn. first, at first, earlier, before; पहले; प्रथम; మొదలు.
  • मोदोल1 (mōdōl) (संज्ञा) log, horizontal part of seed drill to which the tubes are attached; खोड; खोड.
  • मोदोल2 compare: पहीले, मोदगाला.(mōdōl) 1 • (संज्ञा) beginning; शुरुवात; आरंभ; మొదలు.
2 • adv-ppn. earlier, before. इ कबड मुन्ने बोर सुरुव् कीतोर/इद कबड बोर मोदोल तासतोर. Who started this work before. ఈ పని ముందు ఎవరు ప్రారంభించారు.
  • मोद्दु (mōddu) (विशेषण) fat, plump, chubby; मोटा; लट्ठं; దొడ్డు.
  • मोद्दु मॆंदुल (मुख्य प्रविष्टि देखें): मॆंदुल.(mōddu mendul) (अ.क्रि.) to get fat.
  • मोद्दू1 compare: दोड्डू.
  • मोद्दू2 (mōddū) (संज्ञा) tree trunk; మొద్దు; కట్టే.
  • मोप आयमड (mōpa-ā-) (अ.क्रि.) to be found.
  • मोमोट (mōmōṭ) (सर्वनाम) we (incl.); हम; आम्‍ही; మేము.
  • मोरोल (mōrōl) (संज्ञा) stalk; మొక్క.
  • मोलापट्टा (mōlāpaṭṭā) (संज्ञा) ornamental belt; कमरपट्टा; कंबरपट्टा. गुसाडी एगरला एगरनोर नडिक गज्‍जें दोहला मोलापट्टा तासकुंतुर. In order to tie bells, the 'gusadi' dancers tie an ornamental belt on their waist. गुसाड़ी नाचनेवाला कमर में घुंघरु बांधने के लिये कमरपट्टा बांधता है।. गुसाडी नृत्य करणारा कंबरेला घुंघरु बांधण्यासाठी कंबरपट्टा वापरतो. గుస్సాడి వారు గజ్జెలు కట్టు కొవాడానికి నడుముకు మొలత్రాడు కట్టు కుంటారు.
  • मोलिय्मड़ (mōliymaṛ) (स.क्रि.) to sprout, bud green; अंकुर निकलना; उगवणे. मा लॊतपोरो नेरडा मरा मोलिय्‍ता. माझ्या घराच्या छपरावर एरंडीचा झाड उगवला.
  • मोलुय्मड़ compare: पिरमड़.
  • मोल्‍का (mōl‍kā) (संज्ञा) shoot of a seed; रोपटा. नेर वाटला/उरसाला मुंदगाला वंजी मोल्‍का कींतुर. If soya beans get wet the shoots come quickly. रोवणी करण्यासाठी प्रथमत:: धानाची रोपटे तयार करावे लागतात. సోయబీన్ నానితే తొందరగా మొలకెత్తు తుంది.
  • मोल्‍दारम compare: परनोंडे.(mōl‍dāram) (संज्ञा) sacred thread worn around waist; करधोडा; करधोडा; మొలత్రాడు.
  • मोल्‍ला (mōl‍lā) (संज्ञा) iron-nail; खिला; खिडा.
  • मोसोटुन गट्टिगा पियमड़ (mōsōṭun gaṭṭigā piyamaṛ) (संज्ञा) hold.nose.tightly; नाक को दबाके पकड़ना; नाकाला दाबून ठेवणे.
  • मोसोटुन नल्‍सुमड़ (mōsōṭun nal‍sumaṛ) (संज्ञा) to.rub.nose; नाक को रगड़ना; नाकाला घासणे.
  • मोसोटुन पीयमड़ (mōsōṭun pīyamaṛ) (संज्ञा) to.hold.nose; नाक को पकड़ना; नाकाला पकडणे.
  • मोसोटुन साप कियमड़ (mōsōṭun sāp kiyamaṛ) (संज्ञा) to.blow.nose; नाक साफ रखना; नाकाला स्वच्छ करणे.
  • मोसोटे एर होळियमड़ (mōsōṭē ēr hōḷiyamaṛ) (संज्ञा) getting.water.in.the.nose; नाक में पानी जाना; नाकात पाणी जाणे.
  • मोसोटे दुम्मु होळियमड़ (mōsōṭē dum'mu hōḷiyamaṛ) (संज्ञा) dust.in.the.nose; नाक में धूल जाना; नाकात धूळ जाणे.
  • मोसोर (mōsōr) (संज्ञा) nose; नाक; नाक; ముక్కు. मोसोर गब्‍बु एरपाट कींता. नाक से बास पहचान सकते है।. नाकाने वास/गंध ओळखता येते.
  • मोसोरते गुलागुला आयमड़ (mōsōratē gulāgulā āyamaṛ) (संज्ञा) get.irritated.in.the.nose; नाक खुजाना; नाक खाजवणे.
  • म्यांव-म्यांव इन्‍मड़ (myānva-myānv in‍maṛ) (संज्ञा) meou; म्या-म्या करना; म्यांव-म्यांव करणे.
  • यायाल compare: काकाल, नानाल, सिन्नी2.
  • यायाल(सिन्नी) compare: काकी.(yāyāl(sinnī)) (संज्ञा) 1 • mother's younger sister, father's younger brother's wife; चाची; मावशी; చిన్నమ్మ. यावना सेल्‍ले यायाल(सिन्नी)/काकी आंता. माँ की बहन रिश्ते में चाची लगती है।. आईची बहीण नात्याने मावशी लागते.
2 • maternal aunt; चाची; काकू; చిన్నమ్మ.
  • यावना बाबल compare: तातल.(yāvanā bābal) maternal.grand.father; नानाजी(माँ के पिताजी); आजोबा(माँ के पिताजी).
  • यावना यावल compare: काको.(yāvanā yāval) maternal.grand.mother; नानी(माँ के माँ); आजी(आईची आई). मा यावना यावल इंदके नूर वर्सनद आता. मेरी दादी माँ अब सौ साल की हो चुकी है।. माझी आजी आता शंभर वर्षाची झाली आहे.
  • यावल (yāval) (संज्ञा) mother; माँ; आई; తల్లి; అమ్మా. ना यावल लोता अन्नि कबड़ कींता. मेरी माँ घर का सारा काम करती है।. माझी आई घरातील सर्व का मे करते.
  • तलुर-बाबो (मुख्य प्रविष्टि देखें): यावल.(talura-bābō) (संज्ञा) parents, father and mother (pl.); माँ-बाप; आई-वडील. ओना तलुर-बाबो ओनगटाल वॆरे मनंतुर. उसके माँ-बाप उससे अलग रहते है।. त्याचे आई-वडील त्याचापासून वेगळे राहतात.
  • येकंदि (मुख्य प्रविष्टि देखें): ओक्‍कला.
  • येड्का (yēḍkā) (संज्ञा) ram.
  • येड्वीर (मुख्य प्रविष्टि देखें): एडूं.(yēḍvīr) num. seven (पु.); सात जण; सात जण.
  • येत्मा (yētmā) (संज्ञा) a Gond god, deity; దేవుని పేరు.
  • येदमड़ (yēdamaṛ) (स.क्रि.) to sow, (with drill, not by scattering); बीजना; बीजणे.
  • येद्दा कट्टे (yēddā kaṭṭē) (संज्ञा) firewood; इंधन; सरपन; వంటచెరకు.
  • येमुडु (yēmuḍu) (संज्ञा) spirit of death; यमराज; यम. हातंका मना जीवातुन येमुडु ओंतोर. Having died the spirits (of death) come to take away the soul. अपनी मृत्यू होणे के बाद अपने आत्मा को यमराज लेके जाते है।. आपली मृत्यू झाल्यावर आपल्या आत्‍म्याला यम नरकात घेवुन जातो. మరణించిన తరువాత యముడు ప్రాణము తీసుకెళ్ళడానికి వస్తాడు.
  • येर तुंगमड़ (tuṅgamaṛ) (स.क्रि.) to do; नहना; आंघोळ, वगैरे करणे; చెయుట. एर तुंगकोंटा इस्‍कुल होनामन्नी. नहाए बगैर पाठशाला नही जानी चाहिये।. आंघोळ केल्याशिवाय शाळेत जाऊ नये.
  • येर्रा कोर्रु पोरी (yērrā kōrru pōrī) (संज्ञा) red.hen; लाल मुर्गी का पिल्‍लू; लाल कोंबडीची पिल्‍लू.
  • येर्रा डोक्‍के (yērrā ḍōk‍kē) (संज्ञा) chamelion; लाल गिरगीट; लाल सरडा.
  • येर्रा पुडी (yērrā puḍī) (संज्ञा) earthworm; गांडुळ; गांडुळ.
  • येह- (yēha-) (स.क्रि.) to cause to dance.
  • रक-रकाल्‍क/तीर-तीर्क्‌ना (मुख्य प्रविष्टि देखें): तीर.(raka-rakāl‍ka/tīra-tīrk‌nā) (संज्ञा) all kinds of; तरह-तरह के; वेगवेगळे प्रकारचे; అనేక రకాలు. मरमींने रकारकाल्‍कुना गाटों अट्टंतुर. For weddings they cook all kinds of food. शादीयों मे तरह-तरह के पकवान पकाते है।. लग्‍नामध्ये वेगवेगळे प्रकारचे जेवण बनवतात. పెండ్లిలో రకరకాలు వంటకాలు చేస్తారు.
  • रक्‍त पेंजेर (rak‍t pēn̄jēr) (संज्ञा) a.kind.of.poisonous.snaka; एक विषारी साप.
  • रंगु (raṅgu) (संज्ञा) colour, dye; रंग; रंग; రంగు.
  • रंगुल्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): रंगु.(raṅgul‍k) (विशेषण) many coloured; तरह-तरह के रंग; विविध रंग; రంగు రంగుల.
  • रंगुल्‍क (मुख्य प्रविष्टि देखें): रंगु.(raṅgul‍k) (विशेषण) many coloured; तरह-तरह के रंग; विविध रंग; రంగు రంగుల.
  • रच्ची-की- (raccī-kī-) (स.क्रि.) to heap.
  • रट compare: मंदम, दल.(raṭ) (विशेषण) thick (used for flat things); मोटा.
  • रपरपा कियमड़ (raparapā kiyamaṛ) (संज्ञा) flutter.wings; फड़फड़ना; फड़फड़ करणे.
  • रंबा compare: काकी रंबा.(rambā) (संज्ञा) parrot; पोपट; पोपट; చిలుక. रंबा पोल्‍लें वड्‍का पर्रंता. The parrot took out the fate (fortune telling). पोपट बोलता है।. पोपट बोलू शकतो. చిలుక పంచాంగం చూపిస్తూంది.
  • रसम (rasam) (संज्ञा) juice; रस; रस.
  • रह- (raha-) (अ.क्रि.) to gather, assemble; उमड़ना.
  • रांगमड़ (rāṅgamaṛ) (स.क्रि.) to abuse, scold, revile; गाली देना; रागावणे; తిట్టుట, దూషించుట.
  • रागी (rāgī) (संज्ञा) copper; तांबा; तांबे; రాగి.
  • रागी कोत्ता (rāgī kōttā) (संज्ञा) a small copper coin; तांब्याचे नाणे.
  • राजवाडा (rājavāḍā) (संज्ञा) palace; राजमहल; राजवाडा; రాజ్యము.
  • राजाल (rājāl) (संज्ञा) king; राजा; राजा; రాజు.
  • रांडे (rāṇḍē) (संज्ञा) 1 • widow; विधवा औरत; विधवा स्‍त्री; వధవరాలు.
2 • term of abuse for women or animals.
  • राती बंडा (rātī baṇḍā) (संज्ञा) stone.on.which.feet.is.washed; चट्टान; दगडाचे प्रकार.
  • रानी (rānī) (संज्ञा) queen; राणी; राणी; రాణి.
  • रापू (rāpū) (संज्ञा) steep.side.of.mountain.
  • रामराम कियमड़ (rāmarām kiyamaṛ) (अ.क्रि.) 1 • to salute; सलाम मारना; मुजरा करणे; వందనలు; నమస్కారాలు.
2 • to put hands together to greet someone (not a handshake!)
  • रायिसिडिमाटो (rāyisiḍimāṭō) పక్షిపేరు.
  • रालसोन्‍मड़ (rālasōn‍maṛ) (अ.क्रि.) to get lost; गुम होना; हरवणे.
  • रासमड़ (rāsamaṛ) (स.क्रि.) to write, scrape; रगड़ना; घासणे.
  • रासुड़ (rāsuṛ) (स.क्रि.) to write; लिखना; लिहिणे; వ్రాయుము. ओर सिट्टी राससेके मंतोर. He is writing a letter. वह पत्र लिख रहा है।. तो पत्र लिहित आहे. ఈయన ఉత్తరం వ్రాస్తున్నాడు.
  • रिकोम (rikōm) adjl. empty, clear; खाली; रिकामा.
  • रीका बाका इर- (मुख्य प्रविष्टि देखें): रिकोम.(rīkā bākā ira-) (स.क्रि.) to place things in a disordered manner; बिखेरना.
  • रिकोम कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): रिकोम.(rikōm kiyamaṛ) (स.क्रि.) to empty out, clear out, take out everything; खाली करना; निकामी करणे.
  • रीका बाका आ- (मुख्य प्रविष्टि देखें): रिकोम.(rīkā bākā ā-) (अ.क्रि.) to be scattered; छिटकना.
  • रिकोम कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): रिकोम.(rikōm kiyamaṛ) (स.क्रि.) to empty out, clear out, take out everything; खाली करना; निकामी करणे.
  • रिमा वायमड़ (rimā vāyamaṛ) (अ.क्रि.) to swoon; चक्‍कराना; चक्‍कर येणे.
  • रीका बाका आ- (मुख्य प्रविष्टि देखें): रिकोम.(rīkā bākā ā-) (अ.क्रि.) to be scattered; छिटकना.
  • रीका बाका इर- (मुख्य प्रविष्टि देखें): रिकोम.(rīkā bākā ira-) (स.क्रि.) to place things in a disordered manner; बिखेरना.
  • रुद्दे जिम्मा (ruddē jim'mā) (संज्ञा) kind of fish; సన్న జిమ్మ.
  • रुम्मेना (rum'mēnā) (संज्ञा) handle; రుమడ. रुम्मेना पीसि गुंटुक रोप्‍पंतुर. Having held the handle they start to plough. రుమ్మన పట్టి అరక దున్నుతారు.
  • रुसि (rusi) (संज्ञा) taste; रुचि; स्वाद; రుచ్చి.
  • रुसि हिल्‍वद compare: सप्‍पगा.(rusi hil‍vad) tasteless; बेचव; आरुचि.
  • रूपाय compare: कोत्तां.(rūpāy) (संज्ञा) Rupee; रुपया; नाणा; రూపాయి. इंदके-इंदके पदि रुपेनद उंदी बंडी वाता. Now a ten rupee coin has come. अभी-अभी दस रुपया का भी रुपया आ गया है।. आता दहा रुपयाचा नाणा पण बाजारात आला आहे. ప్రస్తుతము 10 రూపాల విలువ గల ఒక పైస అయ్యింది.
  • रूपें2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): रूपाय.(rūpēṁ) (संज्ञा) money (pl.); पैसा; पैसे; రూపాలు. टाक्‍टर अस्‍सला वेल्‍लेन रूपें दल्‍गंतां. In order to buy a tractor very much money is needed. ट्रक्‍टर खरिदने के लिये बहुत रुपये लगते है।. ट्रक्‍टर विकत घेण्यासाठी पैसे लागतात. ట్రాక్టరు కొనుగోలు చేయుటకు చాల రూపాలు కావలెను.
  • रूपें1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): कोत्ता. compare: कोत्तां.(rūpēṁ) (संज्ञा) money; रुपया; रुपये/पैसे; డబ్బులు. मना देसेमते रुपया ताकंता. अपने देस का चलन रुपया है।. आपला देशाचा चलन रुपया आहे.
  • रूपें2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): रूपाय.(rūpēṁ) (संज्ञा) money (pl.); पैसा; पैसे; రూపాలు. टाक्‍टर अस्‍सला वेल्‍लेन रूपें दल्‍गंतां. In order to buy a tractor very much money is needed. ट्रक्‍टर खरिदने के लिये बहुत रुपये लगते है।. ट्रक्‍टर विकत घेण्यासाठी पैसे लागतात. ట్రాక్టరు కొనుగోలు చేయుటకు చాల రూపాలు కావలెను.
  • रूमाल compare: पागोटा.(rūmāl) (संज्ञा) turban with a 'train' of cloth at the back, worn only be men; फेटा; फेटा; రుమ్మలు.
  • रेंका वाटमड़ (rēṅkā vāṭamaṛ) (संज्ञा) snarl; केंकाडणे.
  • रेकुल्‍क (rēkul‍k) tin.sheet; टीन टप्‍पर; लोखंडी पात्रे; రేకులు.
  • रेक्‍का (rēk‍kā) (संज्ञा) wing; पर; पंख; రెక్క.
  • रेक्‍कां उपमड़ (rēk‍kāṁ upamaṛ) (संज्ञा) to.flutter.the.wings; पंख हिलाना; पंख पसरविणे.
  • रेक्‍का बूरा (rēk‍kā būrā) (संज्ञा) feather; पंख्यावरील पिसे.
  • रेंगा (rēṅgā) (संज्ञा) wild plum; बेर; बोर; రేగు పండు.
  • रेजिकटि (rējikaṭi) (विशेषण) night-blind; रातांधळा; రేచీకటి ఆయన. नरकड्‍कु कड़्क दिसकोंटे रेजिकटिं आतां इंतुर. He who cannot see at night is called *. जेव्‍हा केवळ रात्रीच्या वेळीच डोळे दिसत नाहीत अशा वेळेत त्याला रातांधळेपणा आला आहे असे म्‍हणतात. రాత్రి పూట కనిపించని వారిని రేచీకటి వారు అంటారు.
  • रेंडुन नरा (rēṇḍun narā) two.and.half; ढ़ाई; अडीच; రెండున్నర.
  • रेंपा (rēmpā) (संज्ञा) cobbler's stand.
  • रेप्‍पां (rēp‍pāṁ) (संज्ञा) fins; कल्‍ले; कल्‍ले.
  • रेप्‍पा ऊपिसि मुड़गमड (rēp‍pā ūpisi muṛagamaḍ) (संज्ञा) to.swim.with.fins.
  • रेय्‍के (rēy‍kē) (संज्ञा) blouse; जांपर.
  • रेय्युडु (rēyyuḍu) (अ.क्रि.) to descend (from a mountain), alight (from a vehicle); उतरना; उतरणे; దిగు. कट्टें पीसि गुट्टा रेय्‍सेके मंता. Holding the (bundle of) wood she descended the mountain. लकड़ीयाँ लेकर परबत के ऊपर से नीचे उतर रहे है।. काड्या घेऊन पहाडीवरून खाली उतरत आहे. కట్టెలు పట్టుకొని గుట్ట దిగుతారు. अद बस्‍सुनाल हिड रेय्‍संता. She got down from (alighted) the bus. वह मोटारी से नीचे उतर रही है।. ती मोटारीतून खाली उतरत आहे. ఆమె బస్సు నుంచి దిగింది.
  • रेला पूता (rēlā pūtā) (संज्ञा) the flower that stands at the top of the maize plant.
  • रेसा (rēsā) रेषा; रेषा.
  • रेहुडु (rēhuḍu) (स.क्रि.) to lower; उतारना; उतरविणे; దించు.
  • रोगम (rōgam) (संज्ञा) disease; रोग; आजार.
  • रोज (rōj) (संज्ञा) day; दिन; दिवस; రోజు.
  • रोज़-रोज (मुख्य प्रविष्टि देखें): रोज.(rōza-rōj) Adverb. daily; हरदिन; दररोज.
  • रोज़-रोज (मुख्य प्रविष्टि देखें): रोज.(rōza-rōj) Adverb. daily; हरदिन; दररोज.
  • रोंडि compare: मांडि.(rōṇḍi) (संज्ञा) thigh of animals; मांडी; తొడ.
  • रोंडु (rōṇḍu) num. two, both (संख्या.); दो; दोन; రెండు.
  • रोंडु काल्‍कु (rōṇḍu kāl‍ku) (संज्ञा) two.legs; दो पैर; दोन पाय.
  • रोंडु बाजुकुनाल ताकमड़ (rōṇḍu bājukunāl tākamaṛ) (संज्ञा) to.and.fro.movement; दो बाजूओ सें चलना; दोन्‍हीकडून चारणे.
  • रोत-कारूम्नोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): लॊन.(rōta-kārūmnōr) (संज्ञा) neighbour; पड़ोसी.
  • रोंबोच्‍चे मेदुल्मड़ (rōmbōc‍cē mēdulmaṛ) (संज्ञा) chest.movement; छाती का हिलना; छाती हादरणे.
  • रोम बोच्‍चे compare: साती.(rōm bōc‍cē) (संज्ञा) chest; छाती; ऊर; రొమ్ము; చాతి.
  • रोमबोच्‍चें कल्‍पमड़ (rōmabōc‍cēṁ kal‍pamaṛ) (स.क्रि.) to hide from harm, protect (in the way a mother hen hides her chicks under her feathers); बाहों में भरना; कवटाळणे; కౌగిలించుట.
  • रोय्या (rōyyā) (संज्ञा) fresh-water shrimp; झिंगा; झिंगा; రొయ్య.
  • लक्‍का (lak‍kā) (संज्ञा) lacker(polish),wax; लाक; लख; లక్క.
  • लक्‍कु1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): दूरम.(laṅgāl) (संज्ञा) vagabond, wanderer, someone unable to pay back a loan, loser; बदमाश; बदमाश; దేశదిమ్మరి. कोत्तां तच्‍चि मल्‍सि हिय्यकोंटे ओन लंगाल इंतुर. Those who borrow money and can't repay it are called *. बे वजह तकलीफ करनेवालें को बदमाश कह जाता है।. विनाकारण त्रास देणार्‍यांना बदमाश म्‍हणतात. రూపాలు తీసుకొని తిరిగి ఇవ్వని వారిని చెడ్డ వాడు అంటారు. The marbles are with me. He is the loser. అతను నా వద్ద గోళీలు ఓడిపోయినాడు.
  • लक्‍कु2 (lak‍ku) adjl. far; दूर; लांब.
  • लगांचि compare: अड्डीगा.(lagān̄ci) advl. with force, loudly, strongly, quickly; जोर से; जोराने; జోరుగా.
  • लग्‍गु (lag‍gu) strength; ताकत; शक्‍ती; బలము.
  • लग्निंग compare: मर्मिंग.(lagniṅg) (संज्ञा) betrothal ceremony (pl.) involving a time of joking (or spoof negotiating) with the ladies in the bride's party with those in the groom's party; विवाह; लग्‍न; లగ్నము; పెండ్లి. पोरी-पोरान कलपिसी मरमीं कींतुर. After the bride and groom have met, the ladies do the betrothal ceremony (a part of the marriage). लड़की और लड़के के पसंद के बाद ही विवाह लगाया जाता है।. मुलगा व मुलगी यांच्या पसंतीनंतरच लग्‍न लावला जातो. పెండ్లి కూతురు, పెండ్లి పిల్లవాడు కలిపి పెళ్ళిలో అక్షింతాలు చల్లుతారు.
  • लंग्याल (मुख्य प्रविष्टि देखें): लङ.(laṅgyāl) (विशेषण) bare, barren; వట్టి.
  • लङ (laṅ) (संज्ञा) menstruation, monthly period.
  • लंग्याल (मुख्य प्रविष्टि देखें): लङ.(laṅgyāl) (विशेषण) bare, barren; వట్టి.
  • लट्टी (laṭṭī)
  • लडायि (laḍāyi) battle; लडाई; युद्‍ध; యుద్దము.
  • लंडी compare: मज्‍जू.
  • लंडु compare: लेंडाल.(laṇḍu) (संज्ञा) idle person, lazy; आलसी; आळशी.
  • लंडू मनकल compare: मज्‍जू मनकल.
  • लप्पंगी (lappaṅgī) (संज्ञा) falsehood, dishonesty, deception; झूठा; खोटारडा.
  • लंबडदि (मुख्य प्रविष्टि देखें): लंबाडोड़(म.).(lambaḍadi) (संज्ञा) Lambadi woman; बंजारिण; बंजारिण.
  • लबाड (labāḍ) (संज्ञा) a lie; झुठा; लबाडी; అబద్దము.
  • पोंगुड़ वेहामड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): लबाड.(pōṅguṛ vēhāmaṛ) (अ.क्रि.) to tell a lie; झूठ बोलना; खोटे बोलणे. पोंगुड़ वेहामन्नी. Do not lie. అబద్దము మాట్లాడకు.
  • लंबाडोड़(म.) (lambāḍōṛ(पु.)) (संज्ञा) Lambadi man; बंजारा; बंजारा; బంజార మనిషి.
  • लंबडदि (मुख्य प्रविष्टि देखें): लंबाडोड़(म.).(lambaḍadi) (संज्ञा) Lambadi woman; बंजारिण; बंजारिण.
  • लंबू compare: पोडगू.(lambū) (विशेषण) long; लंबा; लांब.
  • लागू compare: हपेंट.(lāgū) (संज्ञा) half.trouser; हाफ पँट; हाफ पँट.
  • लाड (lāḍ) (संज्ञा) love; प्यार; प्रेम; ప్రేమ.
  • लाड-कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): लाड.(lāḍa-kiyamaṛ) (स.क्रि.) to love; प्यार करना; प्रेम करणे; ప్రేమ చూపడం. यावल-बाबाल सिने पिलाल्‍कुन एक्‍को लाड कींतुर. Father and mother love their little boys and girls very much. అమ్మా నాన్నలు చిన్న పిల్లలను చాల ప్రేమిస్తారు.
  • नौरी (मुख्य प्रविष्टि देखें): लाड.(lāḍī) (संज्ञा) bride, lover (स्त्री.); दुल्‍हन; नवरी.
  • नौरल (मुख्य प्रविष्टि देखें): लाड.(lāḍāl) (संज्ञा) bridegroom, lover (पु.); दुल्‍हा; नवरदेव.
  • लाड-कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): लाड.(lāḍa-kiyamaṛ) (स.क्रि.) to love; प्यार करना; प्रेम करणे; ప్రేమ చూపడం. यावल-बाबाल सिने पिलाल्‍कुन एक्‍को लाड कींतुर. Father and mother love their little boys and girls very much. అమ్మా నాన్నలు చిన్న పిల్లలను చాల ప్రేమిస్తారు.
  • लीकमड़ (स.क्रि.) to scrape.
  • लुंगुर compare: गज्‍जे.
  • लुटांच्मड़ (luṭān̄cmaṛ) (स.क्रि.) to loot, rob, steal, thieve; लूटना; लूटणे; దొంగిలించుట.
  • लूंगुर (lūṅgur) (संज्ञा) small spherical animal bell usually made of brass; बैलांचा गड्यात बांधावयाची एक घंटी. पोलाल्तानाड कोंदना बोड़ंगेंक लुंगुंर दोहांतुर. On the 'pora festival' day (in August) they tie bells to the necks of the bulls. 'लूंगुर' पोळा या सणात बैलांचा गडयात बांधावयाची एक विशेष वस्‍तू असतो . పొలాల పండుగ రోజున ఎడ్ల మెడలలో గజ్జలు కట్టుతారు.
  • लॆतद compare: मुदुरवद.(letad) (विशेषण) tender, young, unripe; कोवला; कोवळा; లేతగ.
  • लेक्कन-कोला (मुख्य प्रविष्टि देखें): कॊला.(lēkkana-kōlā) (संज्ञा) piece of chalk.
  • लेक्‍का compare: हिसोब.(lēk‍kā) (स.क्रि.) to count,accounts; गिनती; गणना; లెక్క.
  • लेक्‍कुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): लेक्‍कुमड़.
  • लेक्‍कुमड़ (lēk‍kumaṛ) Variant: लेक्‍कुडु. (स.क्रि.) to calculate, count, measure; गिनना; मोजणे; లెక్కించుట. कूलिक होत्तस्‍के वायनेंके हीता कोत्तां लेक्‍कंतुर. Having been given money, labourers count (it) while going. रोजी को जाके आते समय मिला पैसा गिनते हये वापस आते है।. रोजीवर जाऊन येतांना मिळालेले पैसे मोजत-मोजत परत घरी येत असतात. కూళీకి వెళ్ళుతే బబ్బులు ఇచ్చిన తరువాత లెక్క పెట్టుతారు.
  • लेंग (lēṅg) (संज्ञा) tone, voice; आवाज; वाणी; కంఠము; రాగము. दाना लेंग बले मंचिगा(तिय्यगा) मंता. Her voice is good, she will sing a song. उसकी आवाज बहोत मिठा है।. तिची वाणी खुपच गोड आहे. ఆమె రాగం మంచిగా ఉంది పాట పాడుతుంది.
  • लेंडाल compare: लंडु.
  • लेंड्या (मर्रा) (lēṇḍyā (marrā)) (संज्ञा) kind of tree similar to eugenia jambolana.
  • लेय्यगा (lēyyagā) (विशेषण) youthful; युवा; तरूण.
  • लेय्यड (मुख्य प्रविष्टि देखें): लेय्योड.(lēyyaḍ) (संज्ञा) young woman; युवती; तरूणी; యువతి. मरमींने पंदिर्कु गद्दें लेय्या पेकींगें वाटंतां. The young women make the wedding platform. शादी में मंडप सजाने काम विशेष कर युवतीयाँ ही करते है।. लग्‍न समारंभात मंडप सजवण्याचा काम विशेष करून तरुणीच करीत असतात. పెండ్లి పందిరి, గద్దెలు ఆడవారు వేస్తారు.
  • लेय्या दुडा (lēyyā duḍā) (संज्ञा) young.cow; गाईचा तरूण मादी पिल्‍लू.
  • लेय्योड (lēyyōḍ) (संज्ञा) young man; युवक; तरूण; యువకుడు. लेय्युर-लेय्युर कलियसी वॆरे नाटे एगरला करसाला दांतुर. Having gathered (everything) together for 'dandari' the young men go to a different village in order to dance. गांव के सभी युवक मिलके नजदिकी गांव में नाचने के लिये जाते है।. गावातील सर्व तरूण मुले मिळून शेजारच्या गावात नाचायला जातात. దండారితో పడుచులు వేరే ఊరికి వెళ్ళుచున్నారు.
  • लेय्यड (मुख्य प्रविष्टि देखें): लेय्योड.(lēyyaḍ) (संज्ञा) young woman; युवती; तरूणी; యువతి. मरमींने पंदिर्कु गद्दें लेय्या पेकींगें वाटंतां. The young women make the wedding platform. शादी में मंडप सजाने काम विशेष कर युवतीयाँ ही करते है।. लग्‍न समारंभात मंडप सजवण्याचा काम विशेष करून तरुणीच करीत असतात. పెండ్లి పందిరి, గద్దెలు ఆడవారు వేస్తారు.
  • लेसीं (lēsīṁ) clitic. like, in the manner; जैसी; च्या सारखी.
  • लेहामड़ (lēhāmaṛ) (अ.क्रि.) to come loose (rope); छोड़ना; ला सोडणे.
  • लेहेंगा (lēhēṅgā) (संज्ञा) dress; लहंगा; लंगोटी.
  • लॊता पज्‍जो (lotā paj‍jō) (संज्ञा) back.side.of.house; मकान के पीछे; घराच्या मागे.
  • लॊतु compare: लोप्‍पोड्‍क.(lotu) adjl. deep; गहरा; खोल,आतमध्ये; లోతు.
  • लॊतोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): लॊन.(lotōr) (संज्ञा) male member of household; मकानवाले; घरातील सदस्य.
  • लॊन (lon) (संज्ञा) house, home; मकान; घर; ఇల్లు.
  • रोत-कारूम्नोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): लॊन.(rōta-kārūmnōr) (संज्ञा) neighbour; पड़ोसी.
  • लॊतोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): लॊन.(lotōr) (संज्ञा) male member of household; मकानवाले; घरातील सदस्य.
  • लॊन ऊसमड़ (lon ūsamaṛ) (संज्ञा) plaster.a.house; मकान सारना; घर सारवणे.
  • लॊन दोहमड़ (lon dōhamaṛ) (संज्ञा) build.a.house; घर बनाना; घर बांधणे.
  • लोंका (lōṅkā) (संज्ञा) valley; दरी; दरी.
  • लोकुल्‍क (lōkul‍k) (संज्ञा) people (pl.); लोग; लोक,जनता; ప్రజలు.
  • लोच्‍चुमड़ (lōc‍cumaṛ) (संज्ञा) to.throw.liquid; पाणी झोकणे.
  • लोटापेटा (lōṭāpēṭā) (संज्ञा) camel; ऊँट; उंट; ఒంటె.
  • लोटारम (lōṭāram) (संज्ञा) noise-making stick on snare; टापरू. जोन्ना नॆदे पिट्टें उद्दामन्नी इंचि नॆदा मूला-मूलक लोटारम दोहांतुर. If birds are eating the 'jowar' then, in the corners of the field, *s are tied. शेतात दूरवर पक्षी बसून पिकांची नास करू नये म्‍हणून शेतात दूरवर टापरू बांधलेले असतात. జొన్న పంటల రక్షాణ కొరకు చేను మూల మూలలో కట్టే గంటలు కట్టుతారు.
  • लोट्टा (lōṭṭā) (संज्ञा) funnel part of seed drill; फनल.
  • लोता पक्‍कातोर compare: दग्‍गेटोर.(lōtā pak‍kātōr) neighbour; पडोसी; शेजार.
  • लोता सुटुना जॆगा (lōtā suṭunā jegā) (संज्ञा) backyard; आंगन; परिसर; ఇల్లు చుట్టుస్థలము.
  • लोता सूरु पीसि (lōtā suru pīsi) (संज्ञा) shade.adjacent.to.house; घराच्या आळोशाला.
  • लोतु कियमड़ (lōtu kiyamaṛ) (संज्ञा) deepen; गहरा करना; खोल करणे.
  • लोद्दी1 (lōddī) (संज्ञा) valley; घाटी; दरी; పల్లం.
  • लोद्दी2 (lōddī) (संज्ञा) बैलगाडी चलकर बना हुआ खाई; बैलगाडी जाऊन-जाऊन तयार झालेली दरी; కచలము నడసి తయరైన లొద్దీ.
  • लोद्दी3 (lōddī) (संज्ञा) gorge; पानी बहकर बनी खाई; पाणी वाहून तयार झालेली दरी.
  • लोन compare: कर्ज, बाकी.
  • लोप्‍पो (lōp‍pō) adv-ppn. in, inside; अंदर; आत; లోపల.
  • लोप्‍पो केरन्ना बनियन (मुख्य प्रविष्टि देखें): लोप्‍पो.(lōp‍pō kērannā baniyan) (संज्ञा) undershirt, vest; अंदर पहननेका कपडा; आत लावावयाची बनियान.
  • लोप्‍पो केरन्ना बनियन (मुख्य प्रविष्टि देखें): लोप्‍पो.(lōp‍pō kērannā baniyan) (संज्ञा) undershirt, vest; अंदर पहननेका कपडा; आत लावावयाची बनियान.
  • लोप्‍पो वाटमड़ (lōp‍pō vāṭamaṛ) (स.क्रि.) to insert, push in, fit in, to thrust; के अंदर डालना; च्या आत टाकणे.
  • लोप्‍पोटा अर्रा (lōp‍pōṭā arrā) (संज्ञा) inner room; कमरा; खोली; గది.
  • लोप्‍पोड्‍क compare: लॊतु.
  • लोमी-की- (lōmī-kī-) (स.क्रि.) to swing.
  • लोमे-मा- (मुख्य प्रविष्टि देखें): लोमी-की-.(lōmē-mā-) (अ.क्रि.) to swing.
  • लोमे-मा- (मुख्य प्रविष्टि देखें): लोमी-की-.(lōmē-mā-) (अ.क्रि.) to swing.
  • लोल्ली1 (lōllī) (संज्ञा) noise, racket; शोर; कल्‍लोड; అల్లరి.
  • लोल्‍ली कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): लोल्ली1.(lōl‍lī kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to make a noise, or racket; शोर मचाना; कल्‍लोड माजवणे; అల్లరి చెయుట.
  • लोल्ली2 compare: कल्‍ला.(lōllī) (संज्ञा) children's noise, racket; चेंगड़; गोंदड.
  • लोल्‍ली compare: आवाज, कल्‍ला.
  • लोल्‍ली कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): लोल्ली1.(lōl‍lī kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to make a noise, or racket; शोर मचाना; कल्‍लोड माजवणे; అల్లరి చెయుట.
  • लोल्ली कियमड़ compare: कल्ला कियमड़.
  • लोहकुने गूरें पिसी मनना (lōhakunē gūrēṁ pisī mananā) (संज्ञा) along.the.wall; दीवारों पे रहना; घराच्या भिंतीला चिपकून राहणे.
  • लोहचूंबक/चुंबक (lōhacūmbaka/cumbak) (संज्ञा) magnet; लोहचुंबक; लोहचुंबक.
  • लोहुडु (lōhuḍu) भेज़ना; पाठवणे; పంపుము.
  • लोह्‍क (lōh‍k) (संज्ञा) houses; अनेक मकान; अनेक घर.
  • लोह्‍कु कूलमड़ (lōh‍ku kūlamaṛ) (संज्ञा) destruction.of.house; घरों का गिरना; घर कोसळुन पडणे.
  • वंकर-डिंकरा compare: कोंकिड-किंकिड.(vaṅkara-ḍiṅkarā) (विशेषण) zigzag, jagged; टेडा-मेड़ा; वाकडा-तिकडा; వంకరటింకర.
  • वंकरा-डिंकरा आसेके ताकमड़ (vaṅkarā-ḍiṅkarā āsēkē tākamaṛ) (संज्ञा) to.go.zigzag; घूमते हूये जाना; नागमोडी वळणे घेत चारणे.
  • वकीलु (vakīlu) (संज्ञा) lawyer, advocate, barrister, attorney; वकील; वकील; న్యాయవాది.
  • वक्तून-वक्त (मुख्य प्रविष्टि देखें): टाईम.(vaktūna-vakt) advl. recurring time.
  • वंगुडु (vaṅguḍu) (अ.क्रि.) to bend; झुकना; वाकणे; వంగింది.
  • वजन/सडती (vajana/saḍatī) (संज्ञा) weight; भार; वजन.
  • वजनीका (संज्ञा) kind of tree; पेड़.
  • वंजि जाडी (van̄ji jāḍī) (संज्ञा) paddy.grass; तनीस; तनीस.
  • वंजिंग (मुख्य प्रविष्टि देखें): वंजी.(van̄jiṅg) (संज्ञा) paddy (pl.) (used mostly in the plural form); धान; धान्‍य; వరి.
  • वंजी (van̄jī) (संज्ञा) paddy (sg.); धान; धान्‍य; వరి.
  • वंजिंग (मुख्य प्रविष्टि देखें): वंजी.(van̄jiṅg) (संज्ञा) paddy (pl.) (used mostly in the plural form); धान; धान्‍य; వరి.
  • वंजी हेन्नु (संज्ञा) corn of paddy.
  • वट्नाल्‍क బటాని.
  • वड़कुमड़ (vaṛakumaṛ) Variant: वड्‍कुडु. (स.क्रि.) to speak, talk; बोलना; बोलणे; మాట్లాడు.
  • वड़ा पियमड़ compare: जल्‍लेडा.
  • वड़ा पिय्युड (vaṛā piyyuḍ) (संज्ञा) filtering; गाड़ना (द्रव); गाडणे.
  • वड़ी (vaṛī) (संज्ञा) wind, air, spirit; हवा; वारा; గాలి.
  • वडुडु (vaḍuḍu) (अ.क्रि.) to leak; गळणे.
  • वड्‍कुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): वड़कुमड़.
  • वड्डी (vaḍḍī) (संज्ञा) interest rate; ब्याजदर; व्याजदर; అప్పు.
  • वड्‍लल (vaḍ‍lal) (संज्ञा) carpenter; खाती; सुतार. इर वड्‍लल टेबल किसेक मंतोर. The carpenters are making a table. खाती टेबल बना रहा है।. सुतार टेबल बनवत आहे. వీరు వడ్రంగి వారు టెబుల్ చేస్తున్నారు.
  • वड्‍ला पिट्टे (vaḍ‍lā piṭṭē) (संज्ञा) wood-pecker; सुतार पक्षी; వడ్లపిట్టె.
  • वतिसोन्‍मड़ (vatisōn‍maṛ) (संज्ञा) scraps of food left on a plate for several days (get stuck on and dry); सुक जाना; सुकणे. गाटो तिंचि गिन्नेतुन जप्‍पना नोर्रकोंटे अद वतिस्दांता. After eating food if the plate is unwashed the dried scraps get stuck. అన్నము తిని పళ్లెం కడుక పోతే పల్లెం పాడవుతుంది.
  • वत्ता (मुख्य प्रविष्टि देखें): वत्तुडु.(vattā) (विशेषण) dry, dried; सुक गया; सुकला.
  • वत्तिच्मड़ (vatticmaṛ) (संज्ञा) to.dry; सुकाना; सुकावणे.
  • वत्तिस होनमड़ (vattis hōnamaṛ) (अ.क्रि.) to evaporate, to dry up (river, etc); सुक जाना; सुकून जाणे; ఎండిపోవడము.
  • वत्तिस होन्‍मड़ (vattis hōn‍maṛ) (अ.क्रि.) to shrink (cheeks); सुक जाना; खोलवर जाणे; చిక్కి పోవడము. ओन्‍क वेल्‍लेन रोजकुनाल रोगम वासी ओना बुग्‍लीं वत्तिस होत्तां. He has fever (is sick), so his cheeks have shrunk. वह बहोत दिन से बिमार था इसलिये उसके गाल सुक गये है।. तो पुष्‍कळ दिवसापासून आजारी होता म्‍हणून त्याचे गाल खोलवर गेले आहेत. ఆయనకు రోగం ఉంది అందుకని ఆయన చెంపలు లోనికి వెళ్ళిన్నాయి.
  • वत्ती (vattī) (संज्ञा) wick of a lamp; बत्ती; वात; వత్తి.
  • वत्तुडु (vattuḍu) (अ.क्रि.) to dry up, be dry; सुकना; सुकणे. पलाते कपडीं वत्तुसेके मंतां, वत्तुतुरित्ते लोप्‍पो ताय्‍सि इर्रा. The clothes are outside in order to dry; having dried bring and put them inside. बाहर कपडें सुक रहे है, सुकने के बाद उसे अंदर लाके रखो।. बाहेर कपडे सुकत आहेत, ते वाढल्यावर घरात आणून ठेवा।. బయట బట్టలు ఆరడానికి ఉన్నాయి ఆరాక ఇంట్లో తెచ్చి ఉంచు.
  • वत्ता (मुख्य प्रविष्टि देखें): वत्तुडु.(vattā) (विशेषण) dry, dried; सुक गया; सुकला.
  • वन्‍कमड़ (van‍kamaṛ) (संज्ञा) shudder; कांपना; कापणे(भितीने).
  • जड्ता हियमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): वन्‍कमड़.(jaḍtā hiyamaḍ) (अ.क्रि.) to shudder (animals have to do this before they can be sacrificed); बळी देताना प्राणीचे हालचाल.
  • वयह्‍क (vayah‍k) (संज्ञा) yawn; जांबया; ఆవలించు.
  • वय्‍हक तेंडमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): वयह्‍क.(vay‍hak tēṇḍamaṛ) (अ.क्रि.) to yawn; जांबया घेणे.
  • वय्‍सु (vay‍su) उमर; वय.
  • वय्‍हक तेंडमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): वयह्‍क.(vay‍hak tēṇḍamaṛ) (अ.क्रि.) to yawn; जांबया घेणे.
  • वरगेय्मड़ compare: मोत्‍कुन्‍मड़.(varagēymaṛ) चिल्‍लाना; ओरडणे.
  • वरसा (varasā) (संज्ञा) year; साल; वर्ष; సంవత్సరము.
  • वरहुमड़ compare: वरुहुड़-.(varahumaṛ) (स.क्रि.) to bend; झुकाना; वाकविणे. मराता पंडीं कोयला आ कोम्मातुन वरहुतुर. In order to pluck fruit he bent the branch. पेड़ के फल तोड़ने के लिये उसे चढ़ना पडेगा या तो फिर उसे झुकाना पड़ेगा।. झाडाच्या फळे तोडण्यासाठी त्याचा फांदीला वाकविले जाते. పండ్లు తెంచడానికి కొమ్మాను వంచుతాడు.
  • वरुहुड़- compare: वरहुमड़.
  • वरोर (varōr) num. one (पु.); अकेला; एकटा.
  • वरोर(म.) (varōr(पु.)) advl. alone (पु.); अकेला; एकटा; ఒక్కతనే.
  • उंदे(मु.) (मुख्य प्रविष्टि देखें): वरोर(म.).(undē(mu.)) advl. alone (संख्या.); अकेली; अकेला; ఒక్కతను.
  • वर्सगा (varsagā) advl. at the same time, all at once; उसी समय पर; त्याच वेळेस. मिमेट अंटोर वर्सगा बल्‍हा वातिट? You all came at the same time! आप सब उसी समय पर कैसे आये है? तुम्‍ही सर्वजण त्याच वेळेस कसे का आलेत? మీరు అందరు ఒక్కె సారి వచ్చారా!
  • वल्‍सां होन्‍मड़ (val‍sāṁ hōn‍maṛ) (संज्ञा) transfer; स्‍थलांतर करना; स्‍थानांतर करणे.
  • वळी इग्‍गुडु (vaḷī ig‍guḍu) (संज्ञा) inhale; हवा खींचना; हवा ओढणे.
  • वळी पलाते होळ्‍समड़ (vaḷī palātē hōḷ‍samaṛ) (संज्ञा) exhale; श्‍वास बाहर छोड़ना; श्‍वास बाहेर सोडणे.
  • वळी लोप्‍पोड़्क इग्‍गुमड़ (vaḷī lōp‍pōṛk ig‍gumaṛ) (संज्ञा) inhale; श्‍वास अंदर लेना; श्‍वास आत घेणे.
  • वळी होळ्‍सुड़ (vaḷī hōḷ‍suṛ) (संज्ञा) release.air; हवा छोड़ना; हवा सोडणे.
  • वहुडु (vahuḍu) (स.क्रि.) to give birth to (animal); जनम देना; जन्‍म देणे. गोड्डु वहता. The cow gave birth to a calf. गये ने बछड़े को जनम दिया है।. गाईने वासरूला जन्‍म दिला आहे. ఆవు దూడకు జన్మనిచ్చింది.
  • वाक्डाल compare: बाग्डियाल.(vākḍāl) (विशेषण) crooked, bent; कुटिल.
  • वाटमड़(मोल्‍का) (vāṭamaṛ(mōl‍kā)) (स.क्रि.) to plant; रोपना; रोवणे.
  • वाडी जिम्मा (vāḍī jim'mā) (संज्ञा) a.kind.of.fish.
  • वातम (vātam) (स.क्रि.) to brand. कोंदता कालू पीकुत्ते दाना कालसुट्टु वातम वाटंतुर. They are marking the young bull with the branding iron. వీరు ఎద్దు కంకకు వాతాలు పెట్టుతారు. On the Laxmi festival day, the 'gusadi' clowns light a broom in the fire and burn everyone's necks. గుస్సాడి వారు లక్ష్మి పూజ రోజు చీపురు కట్ట పుల్లను అగ్గిలో పెట్టి అందరిని కలుస్తారు.
  • वातावरणम (vātāvaraṇam) (संज्ञा) atmosphere; वातावरण; वातावरण.
  • वातोना उंदि प्रकारता सेवा कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): मान.(vātōnā undi prakāratā sēvā kiyamaṛ) (स.क्रि.) to honour; सेवा करना; सेवा करणे.
  • वाना कोगिल (vānā kōgil) (संज्ञा) a.kind.of.snake; सांप का प्रकार; सापाचे प्रकार.
  • वायुडु (vāyuḍu) (अ.क्रि.) to come; आना; येणे; రావాలి.
  • वारना (vāranā) (संज्ञा) leather rope or strap; येसन; వార్న. नांगेल्‍क वारना दोहंतुर. In order to harness the plough a * is used. नांगराला येसन बांधतात. వార్నతాడు అర్కకు పనికి వస్తుంది.
  • वारसदार (vārasadār) (संज्ञा) inheritance; उत्तराधिकारी; वारसदार.
  • वारी (vārī) (संज्ञा) string (of musical instrument).
  • वार्ता (vārtā) Variant: कबुर. (संज्ञा) news; ख़बर; बातमी; వార్త; కబురు.
  • कबुर कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): वार्ता.(kabur kiyamaṛ) (स.क्रि.) to spread news; ख़बर सुनाना; बातमी सांगणे; వార్త చెప్పుట.
  • वालगु जिम्मा (मीन) (vālagu jim'mā (mīna)) (संज्ञा) kind of fish; माशाचे प्रकार; ఆలుగు (చేప).
  • वासना compare: गब्‍बु.(vāsanā) बास; वास,गंध.
  • वासा (vāsā) (संज्ञा) rafter, each of the sloping beams forming the framework of a roof; फाटा; फाटा; గుంజ; వాసము. लॊतुक वासा मनंता. In a house, the rafters come down from the main beam to the side beams. मकान को फाटे होते है।. घराला फाटे असतात. ఎనీగర కట్టే నుండి క్రింది పట్టే వరకు వాసాలు వస్తాయి.
  • विचारम (मुख्य प्रविष्टि देखें): मंदि.(vicāram) (संज्ञा) thought; विचार; विचार.
  • विचारम कियमड़ (vicāram kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to think, occur to mind to come to mind; सोचना; विचार करणे.
  • विज्जा (vijjā) (संज्ञा) seed; बिजाई; విత్తనము.
  • विज्‍जा वाटमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): विज्जा.(vij‍jā vāṭamaṛ) (स.क्रि.) to sow seed; बिजाई लावणे. पिर कालम वाते अंटोर लोकुल्‍क विज्‍जा वाटंतुर. In the rainy season all the farmers sow seed in the fields. వర్ష కాలంలో వ్యవసాయ దారులు అందరు విత్తనాలు వేస్తారు.
  • विज्‍जा पंडुग (vij‍jā paṇḍug) (संज्ञा) agricultural festival which takes place before sowing (pl.); पोला; पोला.
  • विज्‍जा वाटमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): विज्जा.(vij‍jā vāṭamaṛ) (स.क्रि.) to sow seed; बिजाई लावणे. पिर कालम वाते अंटोर लोकुल्‍क विज्‍जा वाटंतुर. In the rainy season all the farmers sow seed in the fields. వర్ష కాలంలో వ్యవసాయ దారులు అందరు విత్తనాలు వేస్తారు.
  • वित्तुडु (vittuḍu) (अ.क्रि.) to run; दौड़ना; धावणे; ఉర్కుట.
  • वित्‍सेके-वित्‍सेके आगमड़ (vit‍sēkē-vit‍sēkē āgamaṛ) (संज्ञा) to.stop.while.running; दौड़ते-दौड़ते रुक जाना; धावून-धावून थांबणे.
  • विमानम (vimānam) (संज्ञा) plane; विमान; विमान; విమానం.
  • विय- (viya-) (स.क्रि.) to transplant.
  • विरियता मेंजू (viriyatā mēn̄jū) (संज्ञा) broken egg; फटा हूआ अंडा; फुटलेला अंडा.
  • विषम (viṣam) (संज्ञा) poison; जहर; विष; విషము.
  • विसय (visay) (संज्ञा) matter; विषय; विषय.
  • विसुरमड़ (visuramaṛ) (स.क्रि.) to throw, sow, scatter; फेंकना, डालना; फेकणे, टाकणे; విసురుట; వేయుము.
  • विस्‍कमड़ (vis‍kamaṛ) (संज्ञा) to.beat.speedily; पुरविणे.
  • विस्वास कियमड़ compare: नम्मुमड़.(visvās kiyamaṛ) (स.क्रि.) to believe; यकीन करना; विश्‍वास करणे. नना दिल्‍ली होंचि वात‍न इत्ते, ना पोल्‍ले पोर्रो बोरे विस्वास कियुर. मै दिल्‍ली गया बोलने से कोई भी यकीन नही करेगा।. मी दिल्‍लीला गेलो म्‍हटला तर कोणीही विश्‍वास करणार नाही. ఆయన ఇలా చెప్పడు నిజమే నా!
  • विस्सुमड़ (vis'sumaṛ) (स.क्रि.) to thresh (with bullocks); चूरना; चूरणे. जोन्नां कोय्तंका दान कड़ाते वाटसि विस्‍सांतुर. The heads of 'jowar' are threshed by bullocks at the threshing floor. जवार काटने के बाद उसका चूरना किया जाता है।. ज्‍वारीच्या कापणीनंतर त्याचे चूरणी करतात. జొన్న పంట కల్లలను ఎడ్ల బంతి కట్టుతారు.
  • वीच/बोंदा (vīc) (संज्ञा) tomb, grave; समाधी; समाधी; గోరి.
  • वीटे-देग्डे-मा- (vīṭē-dēgḍē-mā-) (अ.क्रि.) to be tired out.
  • वीनी-की- (vīnī-kī-) (स.क्रि.) to weave; बुनना.
  • वीय- (vīya-) (अ.क्रि.) to dawn, emerge.
  • वीसी (vīsī) (संज्ञा) fly; मक्‍खी; माशी; ఈగ.
  • वीसोरा (vīsōrā) (संज्ञा) tools, equipment, jewellery.
  • वॆडसी (veḍasī) (संज्ञा) moon; चांद; चंद्र; చంద్రుడు. नर्का नना वॆड्‍सी अनि सुक्‍कां हूडतन. At night the moon and stars are seen. रात में मै चाँद और तारे देखा था।. रात्री मी चंद्र आणि चांदणे पाहिला।. రాత్రి పూట చంద్రుడు నక్షత్రలు కనిపిస్తాయి.
  • वॆता (vetā) (अ.क्रि.) to burn; जल गया; जळाला.
  • बोळ्‍समड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): वॆता.(bōḷ‍samaṛ) vc. to burn; जलाना; जाळणे.
  • वॆरे1 (verē) (सर्वनाम) second, another, next; दूसरा; दुसरा.
  • वॆरे2 (verē) adjl. separate, different; अलग; वेगळा.
  • वॆरे-वॆरे (मुख्य प्रविष्टि देखें): वॆरे2.(verē-verē) adjl. separate, different (emph); अलग- अलग; वेगवेगळे.
  • वॆरे-वॆरे (मुख्य प्रविष्टि देखें): वॆरे2.(verē-verē) adjl. separate, different (emph); अलग- अलग; वेगवेगळे.
  • वॆला (velā) (संज्ञा) time, hour; समय; वेळ.
  • वॆली (velī) (अ.क्रि.) to stroll, roam, wander; वेल; वेल; తీగ.
  • वेङूर (मर्रा)/संड्रा (vēṅūr (marrā)) (संज्ञा) kind of tree; पेड़.
  • वेंजेर compare: नाल्‍के.
  • वेटेड (vēṭēḍ) (संज्ञा) yard of a house, or small plot of land near to the house for growing vegetables etc; बाडी; वाडी; పెరడు. वेटेटे पिर्रू कालम मक्‍कें वाटंतुर. They grow corn in the yard. बरसात का मोसम आते ही बाडी में मका बोते है।. पावसाळा लागला की वाडीत मका हे पीक टाकतात. పెరడిలో మొక్కజొన్నవేస్తారు.
  • वेड़सी compare: संदामामा.(vēṛasī) (संज्ञा) moon; चाँद; चंद्र; చంద్రుడు.
  • वेड़सी इर्रना उंदि जॆगा (vēṛasī irranā undi jegā) (संज्ञा) lampstand; दीप रखने का जगह; दिवा ठेवावयाची जागा; ఇత్తడితో చేసిన దీపముల సమూహము.
  • वेडी/एर दोसमड़ (vēḍī-) (स.क्रि.) to pour out; पानी डालना; पाणी टाकणे.
  • वेडेर (vēḍēr) (संज्ञा) nape (back of the neck); गर्दन; मान.
  • वेड्सी compare: सिमनि, सिम्‍नि.(vēḍsī) चिराग़; दिवा.
  • वेनबोक्‍का (vēnabōk‍kā) (संज्ञा) backbone; पीट; मणका; వెనుక భాగము.
  • वेन्ना (vēnnā) (संज्ञा) butter; घी; तूप; మీగడ.
  • वेय्लो-जुङ्ङाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): मुत्तो.(vēylō-juṅṅāl) (संज्ञा) 1 • a man who is always with the ladies.
2 • a man with a female complexion.
  • वेराहमड़1 (vērāhamaṛ) डराना; घाबरवणे; బెంగ పెట్టుట.
  • वेराहमड़2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): वेर्रे.(vērāhamaṛ) vc. to frighten, threaten; डराना; भेवडणे.
  • वेरियमड (vēriyamaḍ) (अ.क्रि.) to be surprised; डरना; घाबरणे; భయపడుట.
  • वेरियसि (मुख्य प्रविष्टि देखें): पिरकितनम.(vēriyasi) (अ.क्रि.) to take fright; डर के; घाबरून.
  • वेरे कियमड़ (स.क्रि.) to divide, separate, spread; अलग करना; वेगळे करणे.
  • पैलंच्मड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): वेरे कियमड़. (अ.क्रि.) to be spread, separated; फैलना; पसरणे.
  • वेर्कड (vērkaḍ) (संज्ञा) cat; बिल्‍ली; मांजर; పిల్లి.
  • वेर्‌माय्टा (vēr‌māyṭā) (संज्ञा) a function for fixing the marriage during which vermilion and an anklet will be given to the bride by the bridegroom's party.
  • वेर्रे (vērrē) (अ.क्रि.) to be afraid; डर; भिती.
  • वेराहमड़2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): वेर्रे.(vērāhamaṛ) vc. to frighten, threaten; डराना; भेवडणे.
  • वेर्रे हिल्‍वोड (vērrē hil‍vōḍ) adjl. brave; साहसी; धाडसी.
  • वेर्से compare: उडता.(vērsē) (संज्ञा) squirrel; खार; ఉడుత.
  • वेलड पीसि पोंगगोटमड़ (vēlaḍ pīsi pōṅgagōṭamaṛ) (संज्ञा) to.keep.in.hanging.position; टांगकर रखना; लटकावुन ठेवणे.
  • वेलड वाटमड़ (vēlaḍ vāṭamaṛ) (स.क्रि.) 1 • to hang clothing, rope, or bag on something; टाँगना; लटकवणे.
2 • to tuck in clothing (like the end portion of a 'sari' or 'dhoti').
  • वेलूंग (vēlūṅg) (संज्ञा) compound wall or fence; कुंपण; దడి. गोड्‍कु होडियाकोंटा लोनसुट्टु वेल्‍गु/वेलुंग तासंतुर. To prevent cows entering a compound wall is made surrounding the house. गुरे-ढोरे घुसू नये म्‍हणुन घराभोवती कुंपण बांधतात. జంతువులు రాకుండ ఇంటి చుట్టు కంచే చేస్తారు.
  • वेल्‍कु/वंड्‍जुक (vēl‍ku/vaṇḍ‍juk) (संज्ञा) fingers; उंगलियाँ; बोटे.
  • वेल्‍गु (vēl‍gu) (संज्ञा) light (from fire, lamp, sun, etc.); उजाला; उजेड; వెలుతురు. नरकड्‍कु पुस्‍कम हद्विनेंके वेल्‍गु कावाले. In order to read books at night, (a) light is needed. रात में पढ़ाई करने के लिये उजाला होना जरूरी है।. रात्री अभ्यास करण्यासाठी उजेड असणे आवश्यक आहे. రాత్రి పుస్తకం చదువుటకు వెలుతురు అవసరము. पोड्‍दुना वेल्‍गुनाहेंदाल मनकु बय्यरा आंता. Light comes from the sun. सुरज की किरणों से हमें उजाला मिलता है।. सूर्यकिरणांपासून आपल्याला उजेड मिळतो. ప్రొద్దున సూర్యుని వెలుతురు వస్తుంది.
  • वेल्‍गुने (vēl‍gunē) Adverb. in the light, broad daylight; उजाले में; प्रकाशात.
  • वेल्ले (vēllē) advl. very; बहोत; पुष्‍कळ; ఎక్కువ.
  • वेल्‍लेन compare: बागा, एक्‍को, इरगा.(vēl‍lēn) adjl. very; बहुत; पुष्‍कळ; చాలా ఎక్కువ.
  • वेल्‍लेन गर्दि (vēl‍lēn gardi) (अ.क्रि.) to get crowded; भीड़; रहदारी.
  • वेसमड़ (अ.क्रि.) to be felt, to experience (hunger, thirst, etc.), to want to; लगना; लागणे.
  • वेसुमड़ (vēsumaṛ) (स.क्रि.) to cover a house (e.g. with thatch, tiles, or corrugated sheets); కప్పుట.
  • वेसूडि (vēsūḍi) (संज्ञा) story, tale; कहाणी; कथा; కథ.
  • वेहमड (vēhamaḍ) Variant: वेहुडु. (स.क्रि.) to tell; बताना; सांगणे; చెప్పండి.
  • वेहुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): वेहमड.
  • वोपा/गुंटा (vōpā) (संज्ञा) section of a field.
  • वोर (ओर) (vōr (ōra)) (सर्वनाम) he that (पु.); वो; तो; అతను.
  • वोह- (vōha-) 1 • (अ.क्रि.) to hatch (of young bird).
2 • (स.क्रि.) to burst, break open.
  • वोहो/पोदुगु कियमड़ (vōhō) (संज्ञा) udder.
  • व्‍हसलिन (v‍hasalin) (संज्ञा) Vaseline, petroleum.jelly; व्‍हसलिन; व्‍हसलिन.
  • शीलम (śīlam) (संज्ञा) floating.rock; पत्थर; दगड.
  • संका (saṅkā) (संज्ञा) armpit; काखा; చంక.
  • कुतुल कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): संका.(kutul kiyamaṛ) (स.क्रि.) to tickle; गुदगुल्या करणे. सिने पिलाल्‍कुन कव्‍सला ओर्कुन कुतुल कीते ओर इरगा कव्‍वंतुर. In order to laugh we tickle little boys. చిన్న పిల్లలను నవ్వించుటకు గులగుల (కితకితలు) పెట్టుతారు.
  • संका जॊरा (saṅkā jorā) (संज्ञा) shoulder bag; थैले का एक प्रकार; थैलीचा एक प्रकार.
  • सक्‍ती (sak‍tī) (अ.क्रि.) to be able; समर्थ; सामर्थ्य.
  • संगी (saṅgī) (संज्ञा) male cross-cousin; मामा का लडका; मेहुणा.
  • संगी(मेना मामाना/अत्ताइना मर्री) (saṅgī(mēnā māmānā/attā'inā marrī)) (संज्ञा) friend (पु.); मामा का लडका; मामाचा मुलगा; మేన మామ కొడుకు.
  • संगो(मेना मामाना/अत्ताइना मिय्यडु) (मुख्य प्रविष्टि देखें): संगी(मेना मामाना/अत्ताइना मर्री).(saṅgō(mēnā māmānā/attā'inā miyyaḍu)) (संज्ञा) friend (स्त्री.); मामा की लडकी; मामाची मुलगी; మేన మామ కూతురు.
  • संगो (saṅgō) (संज्ञा) spouse's younger sister; मामा की लडकी; मेहुणी; మర్దలు.
  • संगो(मेना मामाना/अत्ताइना मिय्यडु) (मुख्य प्रविष्टि देखें): संगी(मेना मामाना/अत्ताइना मर्री).(saṅgō(mēnā māmānā/attā'inā miyyaḍu)) (संज्ञा) friend (स्त्री.); मामा की लडकी; मामाची मुलगी; మేన మామ కూతురు.
  • संगोडि (saṅgōḍi) (संज्ञा) boat; नाव; नाव; నౌక. वेल्‍ले एर मत्ते संगोडिते दांतुर. Where there is a lot of water they go by boat. नदी में ज्यादा रहने से नाव में बैठके पार करते है।. नदीत पाणी जास्‍त असल्यास नावेत बसून पार करतात. లోతైన నీటిలో పడవతో ప్రయాణము చేస్తారు.
  • सगोम (sagōm) adjl. half; आधा; अर्धा; సగము.
  • सग्गा/पेन्‍कुन ग्रुप (saggā) (संज्ञा) phratry (related to the number of gods that are worshipped).
  • सजांच्मड़ (sajān̄cmaṛ) (स.क्रि.) to arrange, tidy, set (trap); सजाना; सजविणे.
  • सट्टी नेला (saṭṭī nēlā) (संज्ञा) month 09 of the Gond year (November-December); मार्गशीर्ष महिना; మార్గశిర (డిసెంబర్).
  • सडड्चा (kaḍcā) (संज्ञा) stick twisted in rope or string for bringing two things together (for example in tightening a drum).
  • सडे-मियाड (मुख्य प्रविष्टि देखें): हडे.(saḍē-miyāḍ) (संज्ञा) sister's daughter; हडे मिय्यड(सेल्‍लेना/अक्‍कना मिय्यड).
  • संड्कल compare: मालावाड.(saṇḍkal) (संज्ञा) man of the Harijan caste; महार; महार.
  • संड्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): संड्कल.(saṇḍkē) (संज्ञा) woman of the Harijan caste.
  • संड्के (मुख्य प्रविष्टि देखें): संड्कल.(saṇḍkē) (संज्ञा) woman of the Harijan caste.
  • संड्रा मरा compare: कयूर मरा, कयुर मरा.(saṇḍrā marā) खैरी का पेड़; कैरीचे झाड.
  • सततद (satatad) (सर्वनाम) his own, her own; खुद का; स्वत:चा.
  • ओना वरोनदे (मुख्य प्रविष्टि देखें): सततद.(ōnā varōnadē) (सर्वनाम) by oneself; उसका खुद का; त्याचा स्वत:चा.
  • संतार निम्मा (santār nim'mā) (संज्ञा) orange; संत्रा; संत्रा; నారింజ.
  • संतार निम्मा मरा (santār nim'mā marā) (संज्ञा) kind of citrus tree; संत्रा का पेड़; संत्राचे झाड; నారిజ చెట్టు.
  • सति देवुळ (sati dēvuḷ) (संज्ञा) one of the gods; सती देवता; सती देवता; దేవుని పేరు.
  • सति पोरो होनानेंके तनना डोलू (मुख्य प्रविष्टि देखें): सति देवुळ.(sati pōrō hōnānēṅkē tananā ḍōlū) (संज्ञा) kind of drum used for dances; सती चढ़ाते समय बजाने का इक वाद्य; सतीवर जातांना वाजवावयाची एक वाद्य.
  • सति पोरो होनानेंके तनना डोलू (मुख्य प्रविष्टि देखें): सति देवुळ.(sati pōrō hōnānēṅkē tananā ḍōlū) (संज्ञा) kind of drum used for dances; सती चढ़ाते समय बजाने का इक वाद्य; सतीवर जातांना वाजवावयाची एक वाद्य.
  • सत्तेम compare: निजम.(sattēm) सच; सत्य,खरा.
  • संदरम (sandaram) (संज्ञा) sea; समुंदर; समुद्र.
  • संदा compare: सादर, चंदा.(sandā) (संज्ञा) provisions, supplies; चंदा; वर्गणी. सामाजिक कार्यासाठी समाजातील लोक मदतीसाठी वर्गणी गोळा करतात.
  • संदामामा compare: वेड़सी.
  • संदी compare: हंदी.
  • सनेरम (sanēram) (संज्ञा) Saturday; शनिवार; शनिवार; శనివారము.
  • सन्नम (sannam) (संज्ञा) thin; दुबला; बारीक.
  • सपडांका मनमड़ (sapaḍāṅkā manamaṛ) (अ.क्रि.) to be silent; चुपचाप रहना; शांत राहणे.
  • सपलाका (cupacāp) (विशेषण) quiet, silent; चूप रहना; शांत राहणे; గమ్ముగ.
  • सप-सप compare: जप्‍पना, बिराना.
  • सपाट जॆगा (sapāṭ jegā) (संज्ञा) plateau; सपाट भूभाग; समतल भूभाग.
  • सपाट हिल्‍वा जॆगा (sapāṭ hil‍vā jegā) (संज्ञा) mountaneous.region; डोंगराळ प्रदेश; डोंगराळ प्रदेश.
  • सप्‍पगा compare: रुसि हिल्‍वद.(sap‍pagā) (विशेषण) tasteless, insipid, bland, flavourless; रुचीहीन; चवहीन; చప్పనైన; చప్పగా.
  • सब्बा (sabbā) (संज्ञा) feast, banquet.
  • सब्‍बु (sab‍bu) (संज्ञा) soap; साबून; साबण.
  • समाज मंदिर (samāj mandir) (संज्ञा) place in the centre of a village where people meet (especially for marriages); समाज मंदिर; समाज मंदिर.
  • समुरगाकी (samuragākī) (संज्ञा) a.kind.of.bird; कंबड कुकडी.
  • सम्मिस (sam'mis) num. ఆరువది.
  • सम्‍ली (sam‍lī) (संज्ञा) sweet preparation made by pounding 'jaggery' and sesame seeds together; तीळगूड़; నువ్వులపొడి.
  • सरगम (saragam) (संज्ञा) heaven; स्वर्ग; स्वर्ग.
  • सर्‌वा (sar‌vā) (संज्ञा) brass container for liquids; गुंड़; गुंड.
  • सल्‍लगा (sal‍lagā) (विशेषण) wet, cool; ठंडा; थंड; చల్ల.
  • सल्‍लगा आयमड़ (sal‍lagā āyamaṛ) (अ.क्रि.) to become cool; ठंडा हो गया; थंड झाला; చల్లబడింది.
  • सल्‍लगा कियमड़ (sal‍lagā kiyamaṛ) (संज्ञा) to.cool; थंडा करना; थंड करणे.
  • सल्‍लटद (sal‍laṭad) (विशेषण) very cold; अधिक ठंडा; थंड असलेले; చల్లటి.
  • सल्‍लटा(एरु) (sal‍laṭā(ēru)) adjl. cold (water); ठंडा पानी; थंड पाणी; చల్లటి (నీరు).
  • सल्‍लारमड़ compare: आरुडु.
  • सल्‍लारस्मड़ compare: आरस्मड़.
  • सल्‍लुमड़ compare: एरवु1, एटीं,गोड़कुना हडपी.(sal‍lumaṛ) (स.क्रि.) to discard liquid (by pushing over container); फेंक देना; काढून फेकणे.
  • सल्ले (sallē) (संज्ञा) sacred spear head; దేవ ప్రతిమ.
  • सवडु मन्नु (savaḍu mannu) (संज्ञा) yellow.mud; चिनी मिट्टी; चिकन माती.
  • सवरिच्‍चुड (savaric‍cuḍ) (स.क्रि.) to prepare, get ready; दुरुस्‍त करना; दुरुस्‍ती करणे.
  • दुरुस्‍त आयमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): सवरिच्‍चुड.(durus‍t āyamaṛ) (अ.क्रि.) to be ready; दरुस्‍त होना; दुरुस्‍ती होणे.
  • सहा compare: साहा, चाय.(sahā) (संज्ञा) tea; चाय; चहा; తేనేరు; ఛాయ.
  • साई (sā'ī) (संज्ञा) ink; शाई; शाई.
  • साकलेंकी (sākalēṅkī) (संज्ञा) a.kind.of.bird.
  • साक्षेम (sākṣēm) साक्ष; साक्षी; సాక్ష్యము.
  • साटवा (sāṭavā) (संज्ञा) frame of cart.
  • साट्‍वा (संज्ञा) part of cart holding body to axle.
  • सातराम(वेसुडी) (sātarām(vēsuḍī)) (संज्ञा) riddle; कहाणी; कथा; పొడుపు కథ. नर्कड्‍क तडिमतगा उद्दिसि सातराल्‍क वेहांतुर. At night having sat by the fire they say (lit. throw) riddles. (e.g. What is behind the leaf? Brinjal). रात के समय आग के बैठके कहाणीयाँ सुनाते है।. रात्रीच्या वेळी विस्‍तवाजवळ बसून कथा सांगतात. రాత్రి పూట నెగళ్ళ ముందర కూర్చోని, సామేతలు, పొడుపు కథలు చెప్పుతారు.
  • साती compare: रोम बोच्‍चे.(sātī) (संज्ञा) chest; सीना; छाती; చాతి.
  • सादर compare: संदा.(candā) (संज्ञा) collection.of.money.for.any.specific.purpose; चंदा लगाना; वर्गणी; సందా.
  • सादा-सिंपल (sādā-simpal) (विशेषण) good, normal, beautiful, handsome; सादा; साधारण.
  • साप कियमड़ (sāp kiyamaṛ) vc. to clean; साफ करना; स्वच्छ करणे; శభ్రపరుచు.
  • साप-सापाय (मुख्य प्रविष्टि देखें): साप कियमड़.(sāpa-sāpāy) (स.क्रि.) to clean up; साफ सुतरा; स्वच्‍छता; పరి శుభ్రపరుచుట.
  • साप-सापाय (मुख्य प्रविष्टि देखें): साप कियमड़.(sāpa-sāpāy) (स.क्रि.) to clean up; साफ सुतरा; स्वच्‍छता; పరి శుభ్రపరుచుట.
  • सापा1 compare: चटाइ.(caṭā'i) (संज्ञा) mat; थराड पट्टी; चटई.
  • सापा2 compare: चटाइ.(sāpā) (संज्ञा) mat; थराड़ पट्टी; चटई.
  • साप्ती/कर्रु (sāptī) (संज्ञा) part of plough harness.
  • सामन (sāman) (संज्ञा) goods, materials; सामान; सामान.
  • सामा1 (sāmā) (संज्ञा) sanva corn.
  • सामा2 (संज्ञा) a small grain.
  • सायकल (sāyakal) (संज्ञा) Bicycle; सायकल; सायकल.
  • सालु (संज्ञा) furrow dug along by the plough.
  • साले मरा compare: अंदूग मरा.(sālē marā) (संज्ञा) kind of tree especially used during marriage ceremony; सालई का पेड़; सालईचे झाड. मरमींनस्‍के मुंडागुंजा अंदुग्मरातदे/साले मरातदे वटंतुर. They use the * tree to make the center pole and horse-shaped beam for a wedding. शादी में मुंडा सालई पेड़ का ही डालते है।. लग्‍नामध्ये मुंडा म्‍हणून सालई झाडाच वापरतात. అందుస చెట్టు కట్టెతో పెళ్ళి పీటలు చేస్తారు.
  • सालेदी (मुख्य प्रविष्टि देखें): सालेवाड.(sālēdī) (संज्ञा) a female person of the weaver caste; सालेवार(स्‍त्री.)
  • सालेवाड (sālēvāḍ) (संज्ञा) a person of the weaver caste; सालेवार; सालेवार(पु.); నేతపనివారు. कपडीं अम्मामड़ सालेवाना दंदा आंदू. In olden times the people of the weaver caste used to make clothes. कपडे बेचना सालेवार समाज का मुख्य धंदा है।. कपडे विकणे सालेवार समाजाचा मुख्य धंदा आहे. పాత కాలంతో సాలేవారు బట్టలు చేసేవారు.
  • सालेदी (मुख्य प्रविष्टि देखें): सालेवाड.(sālēdī) (संज्ञा) a female person of the weaver caste; सालेवार(स्‍त्री.)
  • सावरि (मर्रा) (sāvari (marrā)) (संज्ञा) kind of tree much used for firewood.
  • सासू compare: आत्ताइ.(sāsū) सास; सासू.
  • साहा compare: सहा.(sāhā) tea; चाय; चहा.
  • सिकार (sikār) (संज्ञा) hunting; शिकारी; शिकार; వేట.
  • सिकारी कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): सिकार.(sikārī kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to hunt (work); शिकार करना; शिकार करणे.
  • सिकारि कर्समड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): करसुड़ु.(sikāri karsamaṛ) (स.क्रि.) to hunt (game).
  • सिकारी कियमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): सिकार.(sikārī kiyamaṛ) (अ.क्रि.) to hunt (work); शिकार करना; शिकार करणे.
  • सिकुड पिट्टे (sikuḍ piṭṭē) (संज्ञा) a.kind.of.bird; चतुर चिमणी.
  • सिक्‍कगा (sik‍kagā) (संज्ञा) thick; गाडापन; गाड.
  • सिक्‍कटा बुर्दा (sik‍kaṭā burdā) (विशेषण) wet soil, almost muddy; गाड़ा कीचड़; गाड चिखल.
  • सिक्सा (siksā) (संज्ञा) punishment; शिक्षा; शिक्षा. निम्मे तप्‍पु कीतिनित्ते नीकु देवुड सिक्‍सा हींता. If you do bad things God will give you punishment. आप पाप करेंगे तो आपको ईश्‍वर सजा देंगे।. तुम्‍ही पाप कराल तर तुम्‍हाला परमेश्‍वर शिक्षा करणार.
  • सिंगिड (siṅgiḍ) (संज्ञा) rainbow; इंद्र–धनुष; इंद्रधणुष्य धणुष्य; ఇంద్రధనుస్సు.
  • सिंगुल्क (siṅgulk) cloth; कपडा; चिनिया; కుచ్చులు.
  • सिग्‍गु अरमड़ (sig‍gu aramaṛ) (अ.क्रि.) to be shy, ashamed; शरमाना; लाजणे; సిగ్గుపడుట.
  • सिट्‍के वाटमड़ (siṭ‍kē vāṭamaṛ) (अ.क्रि.) to snap fingers; चुट्‍की बजाना; चुट्‍की वाजविणे.
  • सिट्‍केन वेलू (siṭ‍kēn vēlū) (संज्ञा) little finger; करंगडी.
  • सिट्‍केरा बाजू(डोलूनद) (siṭ‍kērā bājū(ḍōlūnada)) (संज्ञा) the side of a drum which is beaten by hand (rather than with a drumstick); ढोलाचे एक बाजू.
  • सिट्टी (संज्ञा) pitcher; कलसा; लहान पेला.
  • सिडांचमड़ (siḍān̄camaṛ) (स.क्रि.) to tease; चिडाना; चिडविणे. पोरलोर पोरिह्‍कुन सिडांचंतुर. People tease little boys and girls. लड़के लड़कीयों को चिड़ाते है।. मुले मुलींना चिडवतात. పెద్దవారు చిన్నమొగ,ఆడ పిల్లలను హేళన చేస్తారు.
  • सितापाला मरा (sitāpālā marā) (संज्ञा) custard apple tree; सिताफल का पेड़; सिताफळाचे झाड; సితాఫలం (చెట్టు).
  • सित्‍कु (sit‍ku) Variant: सित्‍कु सिमेरा. (संज्ञा) rubbish, waste, litter, trash; कचरा; केर कचरा; చెత్త చెదరము.
  • सित्‍कु सिमेरा (मुख्य प्रविष्टि देखें): सित्‍कु.
  • सिने कच्‍लम (sinē kac‍lam) (संज्ञा) small bullock cart for carrying people; छोटा खटारा; लहान बैलगाडी; చిన్న ఎద్దుల బండి. पेन्‍कुन एतुक ओयनेंके सिने कच्‍लमते उप्‍पिचि ओंतुर. During the time to take the gods for a dip in the water they take *s and bullock carts and go. भगवान को स्‍नान के लिये अधिकतर समय छोटे बैलगाडी में लेकर जाते है।. देवांना आंघोडीसाठी नेतांना लहान बैलगाडीत घेऊन जातात. దేవుళ్ళను స్నానానికి ఎడ్లు బండ్లు గట్టి తీసుకెళ్ళుతారు.
  • सिने तम्मुर (sinē tam'mur) (संज्ञा) younger brother, also used as a term or endearment (e.g. father to son); छोटा भाई; लहान भाऊ; తమ్ముడు.
  • हेरुंडु कोको (मुख्य प्रविष्टि देखें): सिने तम्मुर.(hēruṇḍu kōkō) (संज्ञा) wife's younger brother; साला; साळा; మర్ది.
  • सिने नानाल/काकाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): सिन्नगा.(sinē nānāla/kākāl) (संज्ञा) father's younger brother; छोटा काका; लहान काका.
  • सिने बाळ्‍से (मुख्य प्रविष्टि देखें): बाळ्‍से.(sinē bāḷ‍sē) (संज्ञा) small tool for carving wood.
  • सिने सिन्नी (मुख्य प्रविष्टि देखें): सिन्नगा.(sinē sinnī) (संज्ञा) mother's sister; माँ की छोटी बहन; लहान मावशी.
  • सिन्‍कु (sin‍ku) (संज्ञा) rain drop; बूंद; थेंब.
  • सिन्‍कुल्‍कु (sin‍kul‍ku) (अ.क्रि.) to sprinkle; बारिश के बूँद; पावसाचे थेंब; చినుకులు వచ్చుట.
  • सिन्नगा (sinnagā) (विशेषण) small; छोटा; लहान; చిన్నది.
  • सिने नानाल/काकाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): सिन्नगा.(sinē nānāla/kākāl) (संज्ञा) father's younger brother; छोटा काका; लहान काका.
  • सिने सिन्नी (मुख्य प्रविष्टि देखें): सिन्नगा.(sinē sinnī) (संज्ञा) mother's sister; माँ की छोटी बहन; लहान मावशी.
  • सिन्नगा आयमड़ compare: कुत्तेम आयमड़1, कुत्तेम आयमड़2.(sinnagā āyamaṛ) भांड़ा होना; लहान होणे(कपडे वगैरे).
  • सिन्नगा-सिन्नगा आयमड़ (sinnagā-sinnagā āyamaṛ) (अ.क्रि.) to shrivel up; छोटा-छोटा होना; लहान-लहान होणे.
  • सिन्ना कट्टे compare: बेड्डे.(sinnā kaṭṭē) (संज्ञा) medium thickness stick, rod; लाठी; काड़ी.
  • सिन्ना काल्‍कु (sinnā kāl‍ku) (संज्ञा) small.legs; छोटे पैर; लहान पाय.
  • सिन्ना गुट्टा (sinnā guṭṭā) (संज्ञा) hill; छोटा पहाड; लहान पर्वत.
  • सिन्ना गुड्‍से compare: पाका.(sinnā guḍ‍sē) छोटासा मकान; लहानसा घर.
  • सिन्नारी-की- (sinnārī-kī-) (स.क्रि.) to kick, flog.
  • सिन्नी1 (मुख्य प्रविष्टि देखें): काकाल.
  • सिन्नी2 compare: यायाल.(kākī/sinnī) (संज्ञा) mother's.younger.sister; चाची; मावशी; పిన్ని; చినమ్మ.
  • सिन्ने कोडियड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): तम्मुर.(sinnē kōḍiyaṛ) (संज्ञा) younger brother's wife; छोटी बहु; लहान सून; తమ్ముని భార్య. मा सिने कोडियड पोरोल पुल्‍लुबाई आंद. मेरी छोटी बहू का नाम पुल्‍लुबाई है।. माझ्या लहान सूनेचे नाव पुल्‍लुबाई आहे.
  • सिन्ने तट्टा compare: अंचे.(sinnē taṭṭā) (संज्ञा) small basket; टोकरी; टोपली; చిన్న గంప.
  • सिन्ने नार (sinnē nār) (संज्ञा) small village, hamlet; गाँव; खेडा; చిన్న ఊరు; గూడెము.
  • सिन्ने पॆगु (sinnē pegu) (संज्ञा) small.rags; छोटा-सा कपडा; लहान कापड.
  • सिन्ने पेगिड (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोड्डु.(sinnē pēgiḍ) (संज्ञा) newborn girl; नाबालिका; अर्भक; చిన్న ఆడపాప.
  • सिन्ने पेडल (मुख्य प्रविष्टि देखें): बोड्डु.(sinnē pēḍal) (संज्ञा) newborn boy; नाबालिक; अर्भक; చిన్నమొగపాప.
  • सिन्ने मीन (sinnē jim'mā/mīn) little fish; छोटा मच्‍छली; लहान मासा; చిన్న చేప.
  • सिप्‍पा (sip‍pā) (संज्ञा) bowl made of clay; एरनी; మట్టి పల్లెము.
  • सिप्‍पिड (sip‍piḍ) (संज्ञा) dried rheum of eye, dry nose mucus, dry secretion; चिपड; కంటిమైల.
  • सिमनि compare: वेड्सी.
  • सिमिड पक्‍कु (simiḍ pak‍ku) (संज्ञा) mucus crust in nose.
  • सिमिडी पेय्‍समड़ (simiḍī pēy‍samaṛ) (संज्ञा) flow.of.mucus; सेंबुड़ निकालना; सेंबुड निघणे.
  • सिमीडी पियमड़ (simīḍī piyamaṛ) (संज्ञा) affected.with.mucal.nose; सेंबुड पकडणे.
  • सिमीडी पोंगमड़ (simīḍī pōṅgamaṛ) (संज्ञा) to.bring.out.mucus; सेंबुड येणे.
  • सिंमेट गूरे (simmēṭ gūrē) (संज्ञा) cement wall; सिमेंट का दीवार; सिमेंटची भिंत.
  • सिम्‍नि compare: वेड्सी.(sim‍ni) (संज्ञा) kerosene lamp; चिराग़; दिवा; దీపము.
  • सिम्मुमड़ (sim'mumaṛ) (संज्ञा) fast.flow.of.liquid; उछलना; उसळणे.
  • सिरमंतोड (siramantōḍ) (संज्ञा) rich man; धनवान; श्रीमंत; ధనము గలవాడు.
  • सिराप (sirāp) attr. only; सीर्फ; केवळ.
  • सिर्क-सिर्क कियमड़ (sirka-sirk kiyamaṛ) (संज्ञा) to.blow.nose.while.crying; सिर्क-सिर्क आवाज करना; सिर्क-सिर्क करणे.
  • सिर्तागंड (sirtāgaṇḍ) (संज्ञा) young tiger; बिबट; बिबटा; చిరుత పులి.
  • सिर्पूट (-जाडि) (sirpūṭ (-jāḍi)) (संज्ञा) kind of grass.
  • सिर्रा-गोने (sirrā-gōnē) (संज्ञा) kind of game; गिल्‍ली डंडा; गल दांडी.
  • सिलुम पियमड़ compare: जंग पियमड़.(silum piyamaṛ) to.rust; जंग चढ़ना; गंजणे; త్రుప్పు పట్టింది.
  • सिल्‍का (sil‍kā) (संज्ञा) parrot; पोपट; पोपटाची एक जात; రామ చిలుక.
  • सिल्‍पम (sil‍pam) शील्‍प; शिल्‍प; సిల్పం.
  • सिल्‍लुमड़1 (sil‍lumaṛ) (संज्ञा) splash; ऊठना; उदळणे.
  • सिल्‍लुमड़2 (अ.क्रि.) to splash.
  • सिवम (sivam) (संज्ञा) lion; शेर; सिंह; సింహం.
  • सिस पेंसिल (मुख्य प्रविष्टि देखें): पोंटोल.(sis pēnsil) (संज्ञा) pencil (lit. stick pen); पेन्‍सील; పెన్‌సిల్.
  • सीटे (sīṭē) (संज्ञा) shell of chironji.
  • सीडा पुडी (sīḍā puḍī) a.kind.of.insect.
  • सीपा1 (cīpā) (संज्ञा) splint.
  • सीपा2 (sīpā) (संज्ञा) step of a ladder; నిచ్చెన మధ్యనవున్న చెక్క.
  • सीमा कुंदेल (sīmā kundēl) (संज्ञा) rabbit; चिम खरगोश; चिम ससा.
  • सीमा कोर्रु (sīmā kōrru) (संज्ञा) a.kind.of.hen; चिम मुर्गी; चिम कोंबडी.
  • सीमिड तेंडुड (sīmiḍ tēṇḍuḍ) (स.क्रि.) to blow nose; सेंबुड काढणे. सिन्नस्‍के सीमिड तेंडुड इंका वायो. बालपणी सेंबुड काढणेदेखील जमत नाही.
  • सीरमड (sīramaḍ) (स.क्रि.) to cut open, incise; चीरना; चिरणे.
  • सीला (sīlā) (संज्ञा) metal pin or bolt fitted to a cart to prevent the axle slipping. कासुटा गारें पेय्‍सि होनाकोंटा सीला तासंतुर. To prevent slipping bolts are fitted to the sides of the cart's axle. ఎడ్ల బండి అటు ఇటు తిరుగకుండ ఇర్సును కట్టుతారు.
  • सील्का compare: ओर्रे.(sīlkā) (संज्ञा) brook, rivulet; छोटा नाला; लहान डबका; చిన్నవాగు.
  • सीसा (sīsā) (संज्ञा) lead; शिशा; सिसी.
  • सुकम (sukam) सूख; सुख; సుఖము.
  • सुक्‍का1 (suk‍kā) (संज्ञा) star; तारा; तारा; చుక్కలు; నక్షత్రం.
  • सुक्‍का2 (suk‍kā) (संज्ञा) spot, blot; गोदवन; చుక్క.
  • सुक्‍कांना तांबेल (suk‍kānnā tāmbēl) (संज्ञा) dotted.turtle; टिपकेवाला कच्‍छुआ; टिपकेवाला कासव.
  • सुक्‍काला(नेला) (suk‍kālā(nēlā)) (संज्ञा) month 6 of the Gond year (August-September).
  • सुक्‍क्रारम (suk‍krāram) (संज्ञा) Friday; शूक्रवार; शुक्रवार; శుక్రవారము.
  • सुटुरगा (suṭuragā) adv-ppn. around, surrounding; भोवताल; చుట్టు. नेली सुटूरगा वेलुगु तासंतुरु. Barbed wire has been put around the field. शेताच्या भोवताल कुंपण लावतात. చేను చుట్టు ఫెనిషింగ్ కంచే చేసి ఉంది.
  • सुड़ि (suṛi) (संज्ञा) whirlpool; भोवरी; సుడి.
  • सुंडेल्‍ली (suṇḍēl‍lī) (संज्ञा) mouse; चुहा; उंदिर. सुंडेल्‍ली सोर्रे कीसि मनंता. चुहा भीड़ बनाके रहता है।. उंदिर जमिनीत गड्डा करून राहतो.
  • सुतिल नोंडे (sutil nōṇḍē) (संज्ञा) string, thin rope; सुतली(रस्‍सी); सुतडी(दोरी). सुतिल नोंडे बतलना दोहला कबड्‍क ओज्‍जंता. सुतली कुछ बांधने के काम आता है।. सुतडी काहीतरी बांधण्यासाठी कामात येते.
  • सुत्ते compare: गन्नु.(suttē) (संज्ञा) hammer; हातोडा; हातोडी; సుత్తె. सुत्तेते पेदा-पेदा बंडां पय्‍हांतुर. हातोडे से बड़े-बड़े पत्‍थर फोडते है।. हातोडीने मोठे-मोठे दगड फोडतात.
  • सुद्रंचा compare: बेस आम.(sudran̄cā) Variant: सुद्रेम आम. (अ.क्रि.) to be well, healthy; सुधरना; बरा होणे. निम्मे जप्‍पना सुद्रंचा. तू जल्‍दी सुधर जा।. तू लवकर बरा हो.
  • सुद्रे कीम compare: मंचिगा किम.(sudrē kīm) सुधराना; सुधारणे. नीवा रेडियोतुन बस्‍के सुद्रे कींतिन. तेरे रेडियो को तू कब सुधारता है।. तू तुझ्या रेडियोला केव्‍हा सुधारतोस.
  • सुद्रेम आम (मुख्य प्रविष्टि देखें): सुद्रंचा.
  • सुनामी (sunāmī) (संज्ञा) tsunami; सुनामी; सुनामी.
  • सुन्नम (sunnam) चुना; चुना; సున్నము. सुन्ना पोग्‍गोते कल्‍पिसि तिंतुर, इंका गूरेंकगुडा हॊकंतुर. चुना तंबाखू में मिला के खाते है, और दीवारों पे भी लगाते है।. चुना तंबाखूत मिसळुन खातात, व भिंतीनादेखील वापरतात.
  • सुन्ना तोडी (sunnā tōḍī) Variant: सुन्ना मन्नू. mud; चुना जैसी मिट्टी; चुन्‍याची भुकटी; సున్నపు మట్టి. सुन्ना तोड़ीगुडा बल्‍लारशातेन दोर्कंता. चुना जैसी मिट्टी भी बल्‍लारशाह में पाया जाता है।. चुन्‍याची भुकटीदेखील बल्‍लारशाह जवळच भेटते.
  • सुन्ना बंडा (sunnā baṇḍā) roke; चुना पत्‍थर; चुन्‍याचे दगड/चुनखडी; సున్నపు మట్టి. सुन्ना बंडा बल्लारशा दग्‍गेरा दोर्कंता. चुना का पत्थर बल्‍लारपुर के नजदिक मिलता है।. चुन्‍याचे दगड बल्‍लारशाह जवळ मोठ्या प्रमाणात सापडतो.
  • सुन्ना मन्नू (मुख्य प्रविष्टि देखें): सुन्ना तोडी.
  • सुन्ने (sunnē) num. zero; शून्‍य; शुन्‍य; సున్న. उंदिताल उंदि होत्ते उत्तर सुन्ने वांता. इक मे से इक गया तो उत्तर शून्‍य आएगा।. एकातुन एक गेल्यास उत्तर शुन्‍य येतो.
  • सुन्नो (sunnō) (संज्ञा) lime; चुना; चुनखडी.
  • सुपरुड(वेल्‍कुन) (suparuḍ(vēl‍kuna)) (अ.क्रि.) to pat on the back; उंगलियाँ चाटना; बोट चाकणे. राजुंक गाटो तित्तुरित्‍ते वॆल्‍कुन/वंड़ज्‍कुन सुपराना अल्‍बाट मंता. राजू को खाना खाने के बाद उंगलियाँ चाटने की आदत है. राजूला जेवण झाल्यावर बोटं चाकण्याची सवय आहे.
  • सुय पिट्टे (suy piṭṭē) (संज्ञा) a.kind.of.bird.
  • सुय् पद्दि compare: एदुल पद्दि.(suy paddi) (संज्ञा) porcupine; साही; ఏదుపంది. सुय् पद्दि केडाते बंडा सोर्रेने मनंता. साही जंगल में पत्‍थरों के बीच गुफा में रहता है।.
  • सुय्यगा compare: कोड्डी.(suyyagā) (विशेषण) sharp; धार; धार; కొచ్చగా. मर्सु मंचिगा तिवगोम इंचि कोलिमतगा दार हींतुर. कुल्‍हाड अच्‍छा काटनी चाहिये इसलिये उसे लोहार के पास लेके जाके धार दिया जाता है।. कुर्‍हाड चांगला कापावी म्‍हणुन तिला लोहाराकडे घेऊन जातात व धार देतात.
  • सुय्यगा मनना कोस्‍सा (suyyagā mananā kōs‍sā) (संज्ञा) nipple; धार; सुय्यट भाग. सूदिता कोस्‍सा सुय्यगा मनंता.
  • सुरुव कियमड़ (suruv kiyamaṛ) Variant: किय्युडु. (स.क्रि.) to start, begin; प्रारंभ करना; सुरु करणे; ప్రారంబించు. महगा उर्समड़/नॆर वाटमड़ नाडीताल सुरुव कीसंतोम. हमारे यहां कल से रोवणा प्रारंभ कर रहे है।. उद्यापासून आमच्या येथे रोवणाला चालू करणार आहेत.
  • सूदी (sūdī) (संज्ञा) needle or injection; सूई; सूई. इंजेक्‍शन हिय्यना सूदी वॆरे मनंता, कपडिं कुट्टना सूदी वॆरे मनंता. इंजेक्‍शन देने का सूई अलग होता है, और कपडे सीने का सूई अलग होता है।. इंजेक्‍शन द्यायची सूई वेगळी असते व कपडे शिवावयाची सूई वेगळी असते.
  • सूरपंचा (sūrapan̄cā) (संज्ञा) backside.of.house; घर का पीछे का भाग; घरातील मागची बाजू.
  • सॆगा (segā) (संज्ञा) the hard interior of a stick or tree trunk; गाभा; गाभा. मराता लोप्‍पो गट्टिगा मनना कर्रे बागमतुन सॆगा इंतुर. झाडाच्या अंतर्गत भागात जो काळा भाग असतो, त्यालाच गाभा असे म्‍हणतात.
  • सॆदेपा मरा (sedēpā marā) (संज्ञा) a variety of margosa the leaves and the bark of which are used in medicine; कड़ुनीम का पेड़; कडुलिंबाचे झाड; వేప (చెట్టు). सॆदेपा मराता परकल कींतुर. कड़ुनीम का पेड का दातुन करते है।. कडू लिंबाचे झाडाचे दातून म्‍हणुन वापरतात.
  • सेंकु गुंजा (sēṅku gun̄jā) (संज्ञा) vertical pole (with a pointed end to attach the cross beam ‘patti') used for the side of a house; मुंडा.
  • सेक्‍करा (sēk‍karā) (संज्ञा) sugar; शक्‍कर; साखर; పంచదార(చక్కెర).
  • सेक्‍कां (sēk‍kāṁ) (संज्ञा) wood chips (pl.); टुकडे; तुकडे; చెక్కలు. तड्मि इरगा पोत्तुगोम इंचि कट्टेन सेंक्‍का कींतुर. आग अच्‍छा जलने के लिये लकड़ीयों को छोटे-छोटे टुकड़े किया जाता है।. विस्‍तव चांगला पेट घेण्यासाठी लाकडांची लहान-लहान तुकडे केले जातात.
  • सेक्‍कां किया वांता (sēk‍kāṁ kiyā vāntā) (संज्ञा) breakable; टुकडे कर सकते है; तुकडे करता येते.
  • सेक्‍का पैमड़ (संज्ञा) file.
  • सेक्‍कुड (sēk‍kuḍ) (स.क्रि.) to cut (with sawing action), reap, pluck; टासना; टासणे; కోయ్యడం. दाराते जाडी बेरस्‍ते दान पाराते सेक्‍कंतुर. आंगण में घास अधिक होने से उसे फावडे से टासकार निकालते है।. परिसरात गवत जास्‍त झाल्यास फावड्याने टासून काढतात.
  • सेक्‍ली (sēk‍lī) (संज्ञा) gills.
  • सेंडि (sēṇḍi) (संज्ञा) ball often made out of rags; गेंद; चेंडू; బంతి. सिने पिलाल्‍क सेंडितोन करससंतुर. छोटे बच्‍चे गेंद से खेल रहे है।. लहान मुले चेंडूने खेळत आहेत.
  • सेडुगु तरास (sēḍugu tarās) (संज्ञा) kind of snake that lives in trees; वाशा साप; చెడుగుపాము.
  • सेड्डा मनकल (sēḍḍā manakal) (संज्ञा) an abusive word for a bad person; गलत आदमी; वाईट व्यक्‍ती. पुट्तस्‍केटाल बोरे मनकल सेड्डगा पुट्‍टोर ओन ओना परिस्‍तिती हेड्‍हांता. कोई भी आदमी पैदाशी गलत नही होता, उसको उसकी परिस्‍थिती गलत रास्‍ता दिखाता है।. कोणताच व्यक्‍ती जन्‍मतः वाईट नसतो. त्याला त्याची परिस्‍थिती वाईट मार्ग दाखवतो.
  • सेड्डी (sēḍḍī) (संज्ञा) underwear; छड्डी; छड्डी.
  • सेत्तिरि (sēttiri) (संज्ञा) umbrella; छाता; छत्री; గొడుగు.
  • सेदु (sēdu) (संज्ञा) spleen; पलेह; पित्त.
  • सेदू1 compare: ओगोर.(sēdū) (अ.क्रि.) to be bitter in taste; कड़वापन; कडूपणा. तेरे पंडी इरगा सेदू मंता. బుడిమి కాయ బాగా చేదుగ ఉంటుంది. कुसिटे होव्‍वोर एक्‍को आते कुसिर सेदू वांता. If there is too much salt in the 'dhal' it is bitter. सब्‍जी में नमक ज्यादा होने से सब्‍जी कड़वा लगता है।. भाजीमध्ये मीठ जास्‍त झाल्यास भाजीचा चव कडू लागतो. కూరలో ఉప్పు ఎక్కవైతే, రుచి పోతుంది.
  • कय्मूल (मुख्य प्रविष्टि देखें): सेदू1.(kaymūl) (विशेषण) bitter; कटु; कठ्ठा; कड़वाहट; చేదు.
  • सेदू2 (मुख्य प्रविष्टि देखें): ओगोर.
  • सेदेपा मरा (संज्ञा) ‘neem' tree; नीम का पेड़; कडुलिंबाचे झाड; నిమ్మ చెట్టు. सेद एपा मराता परकलीं कींतुर. कडू नीम का पेड़ दातून के लिये उपयोगी है।. कडू लिंबाच्या झाडाचा दातून म्‍हणुन उपयोग करतात.
  • सेदेल (sēdēl) (संज्ञा) white ant; उदडी; उदडी. सेदेल मनना पुत्तिते तरास्‍क, पेत्तें मन्नों. White ants live in the places (anthills) where snakes and lizards live. पावसाळ्यात घराच्या भिंतीला उदडी लागते. పాములు, తొండలు ఉండే పుట్టలో చెదలు ఉంటాయి.
  • सेनगा पिंडि compare: बेसन.(sēnagā piṇḍi) चने का पीठ; हरभराचे पीठ. सेनगा पिंडिता बजें कींतुर. बेसन से भजे बनाते है।. बेसनापासून भजे बनवतात.
  • सेन्ने(जिम्मा मेस्‍कु) (sēnnē(jim'mā mēs‍ku)) (संज्ञा) egg of fish; मच्‍छली के अंडे; माशाचे अंडे.
  • सेंपा compare: बुगिलि.(sēmpā) (संज्ञा) cheek; गाल; गाल; చెంప. मना मोकम्‍कु रोंडु सेंपां मनंतां. अपने चेहरे को दो गाल होते है।. आपल्या चेहर्‍याला दोन गाल असतात.
  • सेंपा पोरो तन्‍मड़ (स.क्रि.) to slap; थप्‍पड मारना; झापड मारणे.
  • सेंबु compare: तालि, ताली.(sēmbu) (संज्ञा) kind of small metal (steel, bronze) pot or vessel; लोटा; गडु. सेंबुने एर उंटुर. लोटे से पानी पीते है।. गडुने पाणी पितात.
  • सेमटा काया (sēmaṭā kāyā) घमौरिया; घामोर्‍या; చమటకాయ. एद्दिकालमते मॆंदुल्‍क इरगा सेम्टा कायां पुट्टंतां. धूपकाल में शरीर पर घमौरिया आता है।. उन्‍हाळ्यात शरीरावर घमोर्‍या येतो.
  • सेमटा गब्‍बु (sēmaṭā gab‍bu) (संज्ञा) sweat.odour; पसींने की बदबु; घामाचा वास.
  • सेमटा दोसमड़ (sēmaṭā dōsamaṛ) (संज्ञा) to.sweat; पसींना निकालना; घाम येणे.
  • सेमटा पियमड़ (sēmaṭā piyamaṛ) (संज्ञा) to.sweat; पसींना पकड़ना; घाम पकडणे.
  • सेम्टा compare: उब्‍बर, उब्‍बरिच्मड़.(sēmṭā) (संज्ञा) sweat; पसीना; घाम; చెమట. इरगा कबड कीते सेम्टा पेय्‍संता. ज्यादा काम करने से पसीना निकलता है।. जास्‍त काम केल्याने घाम निघते.
  • सेम्टा दोसमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): सेम्टा. compare: उब्‍बरिच्मड़.(sēmṭā dōsamaṛ) (अ.क्रि.) to sweat; पसीना आना; घाम येणे. बस्‍केळ्‍क सेम्टा दोसमड़ मंचिद/बेसताहाटीं आयो. हमेशा पसीना आना सेहत के लिये ठीक नही है।. नेहमी घाम येणे आरोग्यास हानीकारक आहे.
  • सेम्टा दोसमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): सेम्टा. compare: उब्‍बरिच्मड़.(sēmṭā dōsamaṛ) (अ.क्रि.) to sweat; पसीना आना; घाम येणे. बस्‍केळ्‍क सेम्टा दोसमड़ मंचिद/बेसताहाटीं आयो. हमेशा पसीना आना सेहत के लिये ठीक नही है।. नेहमी घाम येणे आरोग्यास हानीकारक आहे.
  • सेम्‍सा (sēm‍sā) (संज्ञा) spoon; चमच; चमच; చెమ్చా. नास्‍ता कियला सेम्‍सा कबड वांता. नाश्ता करने के लिये चमच का उपयोग होता है।. अल्‍पोपहार करण्यासाठी चमचाचा वापर होतो.
  • सेरवु (sēravu) (संज्ञा) dam; तालाब; तलाव; చెరువు. सेरवुने एर जमा आसी मनंता. तालाब मे पानी इकट्ठा होके रहता है।. तलावात पाणी साठवून राहते.
  • सेल्मे (sēlmē) (संज्ञा) spring.of.water; चुटवा.
  • सेल्‍ला compare: तुवेला.(sēl‍lā) तौलियाँ; टावेल. सेल्‍लाते सेम्टा उसमांतुर. तौलियाँ से पसीना पोंछते है।. टावेलने घाम पुसतात.
  • सेल्‍ली (sēl‍lī) (संज्ञा) hair.on.the.end.of.a.tail; पूंछ के बाल; शेपटीचे केस.
  • सेव्टि मनकल compare: सेव्टोड.(sēvṭi manakal) (संज्ञा) deaf man; बहरा आदमी; बहिरा माणूस. बोन अय्ते केव्‍क केंजावायोंगों ओन सेव्टी मनकल इंतुर. जो आदमी सुन नही सकता उसे बहिरा आदमी कहते है।. जो माणूस ऐकु शकत नाही, त्याला बहिरा माणूस म्‍हणतात.
  • सेव्टिद (मुख्य प्रविष्टि देखें): सेव्टि मनकल.(sēvṭid) (संज्ञा) deaf woman; बहरी औरत; बहिरी स्‍त्री. बद मुरतड्‍क केंजावायोनो अदुन सेव्टिद इंतुर. जो औरत सुन नही सकती उसे बहिरी औरत कहते है।. जी स्‍त्री ऐकु शकत नाही, तिला बहिरी स्‍त्री म्‍हणतात.
  • सेव्टिद (मुख्य प्रविष्टि देखें): सेव्टि मनकल.(sēvṭid) (संज्ञा) deaf woman; बहरी औरत; बहिरी स्‍त्री. बद मुरतड्‍क केंजावायोनो अदुन सेव्टिद इंतुर. जो औरत सुन नही सकती उसे बहिरी औरत कहते है।. जी स्‍त्री ऐकु शकत नाही, तिला बहिरी स्‍त्री म्‍हणतात.
  • सेव्‍टिद (मुख्य प्रविष्टि देखें): सेव्‍टी.(sēv‍ṭid) (विशेषण) deaf (स्त्री.); बहरी; कर्णबधीर; చెవిటిరాలు. मुरतड्‍क केंजावायकोंटे सेव्टिद इंतुर. औरत सुन नही सकती तो उसे बहरी कहते है।. स्‍त्री ऐकु शकत नाही तर तिला कर्णबधीर म्‍हणतात.
  • सेव्‍टी (sēv‍ṭī) (विशेषण) deaf (पु.); बहरा; कर्णबधीर; చెవిటివాడు. मनकंक केंजावायकोंटे सेव्टी इंतुर. आदमी सुन नही सकता तो उसे बहरा कहते है।. माणूस ऐकु शकत नाही तर त्याला कर्णबधीर म्‍हणतात.
  • सेव्‍टिद (मुख्य प्रविष्टि देखें): सेव्‍टी.(sēv‍ṭid) (विशेषण) deaf (स्त्री.); बहरी; कर्णबधीर; చెవిటిరాలు. मुरतड्‍क केंजावायकोंटे सेव्टिद इंतुर. औरत सुन नही सकती तो उसे बहरी कहते है।. स्‍त्री ऐकु शकत नाही तर तिला कर्णबधीर म्‍हणतात.
  • सेव्टोड compare: सेव्टि मनकल.(sēvṭōḍ) बहरा; बहिरा. केंजावायवोन सेव्टोड इंतुर. जो सुन नही सकता उसे बहिरा कहते है।. जो ऐकु शकत नाही त्याला बहिरा म्‍हणतात.
  • सेसा (संज्ञा) offering of grain given to gods; धान्‍य दान.
  • सोक (मुख्य प्रविष्टि देखें): मंचिगा.(sōk) (विशेषण) beautiful, proper; सुंदर; खुबसुरत; అందమైన.
  • सोक्‍लल (sōk‍lal) (संज्ञा) washerman; धोबी; परिट.
  • सोक्‍ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): सोक्‍लल.(sōk‍lē) (संज्ञा) washerwoman; धोबीण; परिटिण.
  • सोक्‍ले (मुख्य प्रविष्टि देखें): सोक्‍लल.(sōk‍lē) (संज्ञा) washerwoman; धोबीण; परिटिण.
  • सोंगा (sōṅgā) (संज्ञा) pipe; चिलम; चिलम. मातीर मनकेलोर सोंगा उंटुर. गांव के बुजूर्ग लोग चिलम पीते है।. गावातील म्‍हातारे चिलम पीतात.
  • सोंगा आकी (मुख्य प्रविष्टि देखें): सोंगा.(sōṅgā ākī) (संज्ञा) leaf for smoking used to wrap tobacco in; चिलम बनाने का पत्ता; चिलम बनवावयाचे पान. सोंगा आकीते पोग्‍गो निहचि उंटुर. They put tobacco in the 'cuta' leaf and smoke (drink) it. चिलम बनाने के पत्ते में तंबाखू भर के पीते है।. चिलम बनवावयाच्या पानात तंबाखू भरून पीतात. చుట్ట ఆకులలో తంబాకు నింపి త్రాగుతారు.
  • सोंगा आकी (मुख्य प्रविष्टि देखें): सोंगा.(sōṅgā ākī) (संज्ञा) leaf for smoking used to wrap tobacco in; चिलम बनाने का पत्ता; चिलम बनवावयाचे पान. सोंगा आकीते पोग्‍गो निहचि उंटुर. They put tobacco in the 'cuta' leaf and smoke (drink) it. चिलम बनाने के पत्ते में तंबाखू भर के पीते है।. चिलम बनवावयाच्या पानात तंबाखू भरून पीतात. చుట్ట ఆకులలో తంబాకు నింపి త్రాగుతారు.
  • सोंगा उन्‍मड़ (sōṅgā un‍maṛ) (संज्ञा) pipe.for.smoking; चिलम पीना; चिलम पिणे.
  • सोंगा(गंजय उनानद) (sōṅgā(gan̄jay unānada)) चिलम; चिलम; గంజాయి త్రాగె గొట్టము. गंजय उनना सोंगा वॆरे मनंता. गांजा पीने का चिलम अलग होता है।. गांजा प्यावावयाची चिलम वेगळा असतो.
  • सोप्‍पा (sōp‍pā) (संज्ञा) dried stalks of millet, etc used as fodder; कळबा; कळबा; చొప్ప. वतुता सोप्‍पा कॊंदांक मॆता इंचि इर्रंतुर. सुका कळबा बैलों का खुराक है।. ज्‍वारीचा सुकलेला कळबाला बैलांना चारा म्‍हणुन राखून ठेवतात.
  • सोप्‍पा बेंड (sōp‍pā bēṇḍ) (संज्ञा) a.kind.of.fish; मच्‍छली का प्रकार; माशाचे प्रकार.
  • सोर्रेते/पुत्तीते होडियमड़ (sōrrētē/puttītē hōḍiyamaṛ) (संज्ञा) go.into,cave; गुफे मे प्रवेश करना; गुहेत/डुंबरमध्ये घुसणे.
  • सोर्रेने (sōrrēnē) (संज्ञा) inside.cave; गुफे में; गुहेत.
  • सोल्‍लू (sōl‍lū) (संज्ञा) saliva; थुका; थुका; సొల్లు. बोर-बोर को निदरते इरगा सोल्‍लु पोंगंता. किसी किसी को नींद में थुका निकालने का आदत होता है।. कोणा-कोणाला झोपेत थुका काढायची सवय असते.
  • स्‍टील (s‍ṭīl) (संज्ञा) steel; स्‍टील; स्‍टील.
  • स्‍टेनलेस (s‍ṭēnalēs) (संज्ञा) stainless steel; स्‍टेनलेस; स्‍टेनलेस.
  • स्रिमंत (srimant) धनवान; धनिक; శ్రీ మంతుడు.
  • हक्‍केरे (hak‍kērē) advl. in the morning; सुबह; सकाळ; ప్రొద్దున.
  • हक्‍केरेन (hak‍kērēn) advl. early in the morning (emph); सांझ(सबेरे-सबेरे); पहाटे; ప్రొద్దునే.
  • हगुड (haguḍ) (संज्ञा) a pre-wedding tradition, ritual or procedure; योग; योग(शिंकणे). पॆडाना हाटीं पोरीन हूडला होननेंके हगुड पीसि दांतुर. For the * ritual, they take the 'chapatis' and go to the bride's house. लड़के लिये लड़की देखने के लिये जाते समय योग देख के निकलते है।. मुलासाठी मुलगी पहायला जातांना योग(शिंकणे)पाहून जातात. అల్లు కొరకు పెండ్లి కూతురు ఇంటికి రొట్టెలు తీసుక పోతారు.
  • हग्लाल (haglāl) (संज्ञा) wife's sister's husband; साडू भाऊ; సడకుడు.
  • हटाकोंगु (haṭākōṅgu) (संज्ञा) the free end of a woman's sari which is worn over the shoulder and wrapped around the back; चोली/चुनरी; पदर. समजदार मुरतड पेदा मनकन हूळसि तलापोरो हटाकोंगु वाटंता. समजदार औरतें बडे आदमी को देखते ही सर पर चोली ले लेते है।. समजदार स्रिया मोठ्या माणसांसमोर डोक्यावर पदर टाकून फिरतात.
  • हटापिर्ने (haṭāpirnē) Adverb. three days from now; तीन दिन पहले; तीन दिवस आदी.
  • हडपि compare: हडा.
  • हडपी1 (haḍapī) (संज्ञा) cow dung; गोबर; शेण; పేడ. हडपी कलपिसि हकेडकु दाराते हडा वाटंतुर. Having mixed cow dung with water they spread (throw) the mixture on the courtyard. गोबर पानी में मिला के सबेरे आंगण में छिड़कते है।. शेण पाण्यात मिसळून सकाळी सड़ा म्‍हणून आंगणात टाकतात. ఆవు పేడ నీటిలో కలిపి కల్లపి చల్లుతారు.
  • हडपी2 (haḍapī) (संज्ञा) dung; गोबर; शेण. एटीं, गोड़कुना हडपी एरवु इंचि दोय्यने वाटंतुर. यह गोब‍र एक प्रकार का जैविक खत है।. शेण हा एक प्रकारचा सेंद्रीय खत आहे.
  • हडपी कुप्‍पा (haḍapī kup‍pā) (संज्ञा) animal droppings (not dung) from sheep, goats etc; गोबर का ढीग; शेणाचा ढीग; పేడ కుప్ప.
  • हडपी तट्टा (haḍapī taṭṭā) गोबर फेकने का टोकरी; शेण फेकावयाची टोपली; పేడతీసె గంప.
  • हडा compare: हडपि. (संज्ञा) 1 •
2 • cow dung mixed with water (used to keep courtyards looking clean); सडा.
  • हडिया (haḍiyā) (संज्ञा) the chickpea, Bengal gram, 'channa'; चना; हरभरा; శెనగలు.
  • हडे (haḍē) (संज्ञा) daughter's husband; दामाद; जावई; అల్లుడు.
  • हडे मर्रि (मुख्य प्रविष्टि देखें): हडे.(haḍē marri) (संज्ञा) sister's son; बहन का लडका; बहिणीचा मुलगा; చెల్లె; అక్క కొడుకు.
  • सडे-मियाड (मुख्य प्रविष्टि देखें): हडे.(saḍē-miyāḍ) (संज्ञा) sister's daughter; हडे मिय्यड(सेल्‍लेना/अक्‍कना मिय्यड).
  • हडे मर्रि (मुख्य प्रविष्टि देखें): हडे.(haḍē marri) (संज्ञा) sister's son; बहन का लडका; बहिणीचा मुलगा; చెల్లె; అక్క కొడుకు.
  • हड्‍पी तट्टा (haḍ‍pī taṭṭā) (संज्ञा) large basket for transporting manure by bullock cart; गोबर उठाने का टोकरी; शेण काढावयाची टोपली. गोड्‍क-कॊंदां मननोरा लॊन हड्‍पी तेंडला उंदी हड्‍पी तट्टा मनंता. जिनके घर में पालतू जानवर है, उनके घर गोबर उठाने के लिये एक गोबर उठाने का टोकरी होता है।. ज्यांच्या घरी गाय-बैल असतात, त्यांच्या घरी शेण काढण्यासाठी एक वेगळी टोपली असते.
  • हंदी compare: संदी.(handī) (स.क्रि.) to hold between teeth; बीच में थोडा जगह; पोकळ जागा. सुरेशना पलकुना नड्डुम हंदि मंता. सुरेशच्या दातांच्या मधोमध पोकळ जागा आहे.
  • हद्वुमड़ (hadvumaṛ) (स.क्रि.) to read; पढ़ना; वाचणे; చదవడము. इस्‍कुल पिलाल्‍क नर्कड्‍क पुस्‍तकोम हद्‍वंतुर. School boys and girls read books at night. छात्रा-छात्राएँ रात के समय किताब पढ़ते है।. विद्यार्थी रात्रीच्या वेळी वाचन करतात. బడి పిల్లలందరు రాత్రి పూట పుస్తకాలు చదువుతారు.
  • हपेंट compare: लागू.(hapēṇṭ) (संज्ञा) short pants, shorts; हाफ पँट; हाफ पँट. सिने पिलाल्‍क एक्‍को हपेंट केर्रंतुर. छोटे बच्‍चे अधिकतर हाफ पँट पहनते है।. लहान मुले हाफ पँट लावतात.
  • हय्योड (hayyōḍ) (विशेषण) year before last; पयी वर्षी.
  • हरता गोंगडि (haratā gōṅgaḍi) फटा हुआ कंबल; फाटलेली घोंगडी; చినిగిన గొంగడి. नहगा उंदि हरता गोंगडि मंता. मेरे पास एक फटा हुआ कंबल है।. माझ्याजवळ एक फाटलेली घोंगडी आहे.
  • हरहुड (harahuḍ) (अ.क्रि.) to be split; फाड़ना; फाडणे.
  • पय्‍हुड (मुख्य प्रविष्टि देखें): हरहुड.(pay‍huḍ) vc. to split; फोड़ना; फोडणे. तडिम इरगा पोत्तुगोम इंचि कंट्टेन सेक्‍कां पय्‍हांतुर. They split wood in order to burn wood at the fire. కట్టెలను మండుటకు పొయ్యిలో పెట్టుతారు.
  • हरुहमड़ (haruhamaṛ) (स.क्रि.) to weave; विणणे. मन्नेल्‍कु, मेदरलोर्कु तट्टां,बुट्टीं हरहांतुर. The 'pujari' (Kolams) weave baskets. मन्नेपवार समाजाचा मुख्य धंदा म्‍हणजेच टोपल्या, टट्टे विणणे होय. కొలాములు, గుల్లలు తయారు చేస్తారు.
  • हर्रि (harri) (संज्ञा) way, manner; रास्‍ता; मार्ग; దారి.
  • हर्रि पिसि ताकमड़ (harri pisi tākamaṛ) (अ.क्रि.) to go along the road; रास्‍ते से चलना; रस्‍त्याने जाणे; బాటసారి.
  • हर्री हूडमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): हर्रि पिसि ताकमड़.(harrī hūḍamaṛ) (स.क्रि.) to wait for, expect (lit. to watch the road); राह देखना; वाट पाहणे.
  • हर्री कियमड़ (harrī kiyamaṛ) (संज्ञा) to.make.road; रास्‍ता बनाना; वाट तयार करणे.
  • हर्री हूडमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): हर्रि पिसि ताकमड़.(harrī hūḍamaṛ) (स.क्रि.) to wait for, expect (lit. to watch the road); राह देखना; वाट पाहणे.
  • हल्‍वुमड़ (hal‍vumaṛ) (स.क्रि.) to chew; चबाना; चावणे(जेवण वगैरे.) गाटो मंचिगा हल्‍विसी तिनगोम. चावल अच्‍छी तरह से चबा-चबाकर खानी चाहिये।. जेवण चावून-चावून खावे.
  • हव्‍कुडु1 (hav‍kuḍu) (स.क्रि.) to kill; मारना; मारणे; చంపు. कोत्तनाहाटीं बोर्कुनना हव्‍कुड बॆस आयो. पैसों के लिये किसी को भी मारना ठीक नही है।. पैशासाठी कोणालाही मारणे बरोबर नाही.
  • हव्‍कुडु2 (hav‍kuḍu) (स.क्रि.) to murder, finish off; मार डालना/खून करना; वध करणे,मारून टाकणे. कोत्तां हींतन इननय्ते कारयाल बोर्कुनना हव्‍कंतोर. पैसा देने से कारया किसी का भी खून करता है।. पैसे दिल्यास कारया कोणाचाही वध करतो.
  • हव्‍वी (hav‍vī) (संज्ञा) meat; मटन; मटन; మాంసము. मनकलोर एक्‍को कोर्रु हव्‍वीं तिंतुर. During a big feast they dish out a piece of meat each. मनुष्य अधिकतर बकरी का मटन खाना पसंद करता है।. माणसाला जास्‍तीत जास्‍त बकरीचे मटन खाने आवडते. విందు భోజనములో ఒక్కొక్క మాంసం ముక్క వడ్డించారు.
  • हव्‍वीकांटी (मुख्य प्रविष्टि देखें): हव्‍वुडु.(hav‍vīkāṇṭī) (अ.क्रि.) to be sour; आसू दे.
  • हव्‍वुडु (hav‍vuḍu) (अ.क्रि.) to curdle, go sour; आसणे; పాసిపోవడము. गाटो आयि कुसिर आयि एद्दिकालोम जप्‍पनेन हव्‍वंता. In the summer, even rice and 'dhal' go sour quickly. भात असो वा भाजी उन्‍हाळ्यात लवकर आसतो. అన్నము కాని, కూర కాని ఎండలంలో తొందరగానే పాసి పోతుంది.
  • हव्‍वीकांटी (मुख्य प्रविष्टि देखें): हव्‍वुडु.(hav‍vīkāṇṭī) (अ.क्रि.) to be sour; आसू दे.
  • हव्‍सोत्ता (मुख्य प्रविष्टि देखें): हव्‍वुडु.(hav‍sōttā) (विशेषण) sour (bad taste); आसलेला आहे.
  • हव्‍सोत्ता (मुख्य प्रविष्टि देखें): हव्‍वुडु.(hav‍sōttā) (विशेषण) sour (bad taste); आसलेला आहे.
  • हहुडु (मुख्य प्रविष्टि देखें): हाह्मड़.
  • हह्‍की (hah‍kī) (संज्ञा) mortar for grinding spices; उखळ; రోలు. हह्‍कीते मसाला नोहकंतुर. उखळात मसाला वाटतात.
  • हांगुड (hāṅguḍ) (अ.क्रि.) to spread out (plants, etc.), to stretch something; खींचा जाना; ताणला जाणे. वायरता नोंडे हांगंता. Nylon rope stretches a lot. नायलाँन का रस्‍सी खींचा जाता है।. नायलाँन दोरी ताणला जातो. నైలోన్ తాడు బాగా సాగుతుంది. वेटेटे दोसा वेलीं पोड्‍गुंक-पोड्‍गे हांगंतां. In the field, the 'tediya' vine spreads out all over. చేనులో దోస కాయ తీగ ఇటు అటు సాగుతుంది.
  • हाटीं (hāṭīṁ) ppnl. for, in order to, on behalf of; के लिये; करिता; కొరకు. इद नीहाटीं तत्तन. यह तेरे लिये लाया. हा तुझ्याकरिता आणलो.
  • हाता जिवराशी (hātā jivarāśī) (संज्ञा) dead animal; मुर्दा प्राणी; मृत प्राणी.
  • हाता पिट्टे (hātā piṭṭē) (संज्ञा) dead bird; मरा हुआ पक्षी; मेलेला पक्षी.
  • हाता पुड़ी (hātā puṛī) (संज्ञा) dead.insect; मरा हुआ कीटक; मेलेला कीड.
  • हाता मराकु (hātā marāku) (संज्ञा) dried tree; सुखा पेड़; वाढलेले झाड.
  • हातोन बोड्समड़ (hātōn bōḍsamaṛ) (संज्ञा) funeral pyre; लाश को जलाना; दहन. मनकन हातंका बोड्‍संतुर. When a dead man is burned that is called a funeral pyre. मृत व्यक्‍ती के शरीर को जलाते है।. मेलेल्या माणसाच्या देहाला दहन करतात. చనిపోయిన మనిషిని కాల్చుతారు దానిని సరూన్ అంటారు.
  • हातोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): हायुडु.(hātōr) (विशेषण) dead; मर गया; मरण पावला; మరిణించాడు.
  • हादुड (hāduḍ) (अ.क्रि.) to fruit; फलना; फळे लागणे; కాయడం.
  • हाप (hāp) (संज्ञा) thorn; कांटा; काटा; ముల్లు. हेरपुह्‍क केर्राकोंटा केडाते होत्ते काल्‍कुंक हापूक गिच्‍चंतां. Without wearing 'chappals' (slippers) thorns will prick your feet. बिना चप्‍पल पहने जंगल जायेंगें तो पांव में कांटा चुभ जायेगा।. पादत्राणे न लावता जंगलात गेल्यास पायांना काटे गळतात. చెప్పులు వేసుకకోక పోతే పాదలకి ముల్లు గ్రుచ్చుకుంటాయి.
  • हापाकाया (hāpākāyā) (संज्ञा) brinjal, egg plant; बैंगन; वांगा; వంకాయ.
  • हापाकाया रंगु (hāpākāyā raṅgu) (विशेषण) light blue; नीला; नीळसर; నీలి.
  • हापाकायां-मिरसां(कुसिरकायां) (hāpākāyāṁ-mirasāṁ(kusirakāyāṁ)) (संज्ञा) vegetables (lit. eggplants-chillies); सब्‍जीयाँ; भाजीपाला; కూరగాయలు. हाटुमते अम्माला हापाकायां-मिरसाकायां तरंतुर. They take vegetables to the market in order to sell them. बझार सब्‍जीयाँ बेचने-खरीदने के लिये लाते है।. बाजारात भाजीपाला खरीदी-विक्रीसाठी आणला जातो. అంగడిలో అమ్మడానికి వంకాయలు, మిరపకాయలు తెస్తారు.
  • हापू (hāpū) (संज्ञा) sting of the bee; कांटा; काटा. ना कादुक हाप गिचता. मेर पांव मे कांटा घुस गया है।. माझ्या पायाला काटा रुतला.
  • हायड्रोजन (hāyaḍrōjan) (संज्ञा) hydrogen; हायड्रोजन; हायड्रोजन.
  • हायुडु (hāyuḍu) (अ.क्रि.) to die; मरना; मरणे; చావడం.
  • हातोर (मुख्य प्रविष्टि देखें): हायुडु.(hātōr) (विशेषण) dead; मर गया; मरण पावला; మరిణించాడు.
  • हारी (hārī) (संज्ञा) kind of small round bread; रोटी; पोळी/भाकर; చిన్నరొట్టె. मा यावल गोह्‍कुना हारीं बॆस/मंचिगा कींता. मेरी माँ रोटीयाँ बहुत अच्‍छा बनाती है।. माझी आई छान पोळी/भाकर बनवते.
  • हारीं कियमड़ (स.क्रि.) to bake; रोटी बनना; पोळ्या करणे.
  • हारुं,एनमिदि काल्‍कु (hāruṁ,ēnamidi kāl‍ku) (संज्ञा) six/eight footed; छ: या आठ पांव; सहा किंवा आठ पाय.
  • हारुर (मुख्य प्रविष्टि देखें): हारूं.(hārur) num. six (पु.); छहजण; सहाजण; ఆరుగురు.
  • हारूं (hārūṁ) num. six (संख्या.); छह; सहा; ఆరు.
  • हारुर (मुख्य प्रविष्टि देखें): हारूं.(hārur) num. six (पु.); छहजण; सहाजण; ఆరుగురు.
  • हालुमड़ (hālumaṛ) (अ.क्रि.) to suffice; पुरणे. इच्चोर गाटो अंटोर्क हालुमड़ गावाले. Will this much food be sufficient for this many people?. इतका भात सर्वाना पुरायला पाहिजे. ఇంత అన్నము ఇంత మందికి సరిపోతుందా?
  • हासि होन्‍मड़ (hāsi hōn‍maṛ) (संज्ञा) to.die; मर जाना; मरण पावणे.
  • हाह्‍कुना पोदा1 (संज्ञा) a thorn bush.
  • हाह्‍कुना पोदा2 (hāh‍kunā pōdā) (संज्ञा) thistle; ऊँटकटारा; ముల్ల పొద. मा नॆदे इरगा हाह्‍कुना पोदां मंतां. हमारे खेत में बहोत ऊँटकटारा है।.
  • हाह्मड़ (hāhmaṛ) Variant: हहुडु. (अ.क्रि.) to stretch; तानना; तान‍ने. ई नाटेनाल आ नाटेंक करंट होनला करंट तीगे हाहंतुर. इस गाव से उस गाव तक बिजली जाने के लिये बिजली का वायर तानना जरुरी है।. ह्या गावापासून त्या गावापर्य‍ंत वीज पोहचण्यासाठी विजेचे तार ताणतात.
  • हिकटाल-हेकटाल (मुख्य प्रविष्टि देखें): हिके-हेके.
  • हिके-हेके (hikē-hēkē) Variant: हिकटाल-हेकटाल. advl. here and there; इधर-उधर; इकडे-तिकडे. पूनें-पूनें गाडी ताकीस्‍ते गाडी हिके-हेके आंता. पहिलीबार मोटर सायकल चलाने से मोटर सायकल इधर-उधर जाता है।. पहिल्यांदा गाडी चालवताना गाडी इकडे-तिकडे धावतो.
  • हिक्‍का (hik‍kā) (संज्ञा) net bag to hang things in; ఉట్టి.
  • हिड अरमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): हिडु.(hiḍ aramaṛ) (अ.क्रि.) to fall down; नीचे गिरना; खाली पडणे. ऊके-ऊके हिड‍ अरमड़ मंचिद आयो. बार-बार नीचे गिरना अच्‍छा नही है।. वेळोवेळी खाली पडणे बरोबर नाही.
  • हिड अरहमड़ (hiḍ arahamaṛ) (स.क्रि.) to cut down (a tree, or grass), split (wood); नीचे गिराना; खाली पाडणे.
  • हिड मींडमड़ (hiḍ mīṇḍamaṛ) (अ.क्रि.) to lie down, sleep; नीचे सोना; खाली झोपणे.
  • हिडताल ताकमड़ (hiḍatāl tākamaṛ) (स.क्रि.) to tread down, trample; के नीचे से चलना; च्या खालून चारणे.
  • हिडतुक compare: उतार.
  • हिड़तुक (hiṛatuk) (संज्ञा) bottom; निचला भाग; तळ भाग.
  • हिडु (hiḍu) advl. down(wards); नीचे; खाली. नना मरा पोरोटाल हिडु अरतन. मै पेड़ के ऊपर से नीचे गिरा।. मी झाडावरुन खाली पडलो.
  • दिगा बडमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): हिडु.(digā baḍamaḍ) (अ.क्रि.) to dive down, sink down; फंसना; फसणे. मावा कचलम बुर्दते दिगा बडता. हमारी खटारा कीचड़ में फंस गया।. आमची बैलगाडी चिखलात फसला आहे.
  • हिड अरमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): हिडु.(hiḍ aramaṛ) (अ.क्रि.) to fall down; नीचे गिरना; खाली पडणे. ऊके-ऊके हिड‍ अरमड़ मंचिद आयो. बार-बार नीचे गिरना अच्‍छा नही है।. वेळोवेळी खाली पडणे बरोबर नाही.
  • हिड्तुक-पोरोड्क कियमड़ (hiḍtuka-pōrōḍk kiyamaṛ) (संज्ञा) to.make.upside.down; ऊपर नीचे करना; खाली-वर करणे.
  • हित्ता (मरा) (hittā (marā)) (संज्ञा) tamarind tree; इमली का पेड़; चिंचाचे झाड; చింత (చెట్టు).
  • हित्ता पुलसु (hittā pulasu) (संज्ञा) soup; इमली का रस; चिंचाचे सार; పులుసు.
  • हित्ता पेडे (hittā pēḍē) (संज्ञा) seed of tamarind; इमली का बी; चिंचाचे बिया.
  • हिय्युडु (hiyyuḍu) (स.क्रि.) to give, allow (with Inf.); देना; देणे; ఇవ్వు.
  • हिर हीकाटा (hir hīkāṭā) (संज्ञा) darkness; अंधकार; काळोख; రాత్రి; చీకటి. नरकड़कु करंट होत्ते हीकट आंता. When the electricity goes off at night, darkness comes. रात में बिजली जाने से अंधकार हो जाता है।. रात्रीच्या वेळी वीज केली तर जिकडे-तिकडे काळोख पसरतो. రాత్రి వేళ్ళలో (విద్యుత్) కరెంట్ పోతే చీకటి అవుతుంది.
  • हिला कोंटे (hilā kōṇṭē) ppnl. without; शिवाय; शिवाय. अगा निम्मे हिला कोंटे मोमोट होन्नोम. Without him we will not go. वहा आपके शिवाय हम नही जायेंगे।. तेथे तुमच्याशिवाय आम्‍ही जाणार नाही. నీ తప్ప మేము వెళ్ళలేము.
  • हिल्‍ले(हेल्‍ले) (hil‍lē(hēl‍lē)) (अ.क्रि.) not to be; नही; नाही.
  • हिसोब compare: लेक्‍का.(hisōb) (संज्ञा) counting; गणना; हिशेब करणे; లెక్క. कोत्तना हिसोब कियमड़ गमति कबड़ आयो. पैसों की गणना करना आसान बात नही है।. आर्थिक व्यवहारांची हिशेब करणे सोपे गोष्ट नाही.
  • हिस्‍सा compare: मुक्‍का, मुक्‍कां कियमड़.(his‍sā) Variant: बागम; तुकडें कियमड़. (संज्ञा) part, piece; भाग; भाग; భాగము. मा नॆदुन मोमोट मुव्‍वुर अनदमुल्‍क मूड़ हिस्‍सा कीतोम. हम तीन भाई हमारे खेत को तीन भाग करके बांट लिये है।. आम्‍ही तिघे भाऊ मिळून आमच्या शेतीचे तीन भाग करून वाटुन घेतला.
  • हिस्‍सां कियमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): हिस्‍सा.(his‍sāṁ kiyamaḍ) (स.क्रि.) to split up, divide; हिस्‍से बनाना; भागणे; భాగలు చేయుట. उंदि एकरम बूमीतुन मूड हिस्‍सां/मुक्‍कां/पाल्‍कु कियमड़ बॆस/मंचिद आयो. सिर्फ एक एकड जमीन को तीन हिस्‍सों मे भागना ठीक नही है।. फक्‍त एक एकर जमिनीला तीन लोकांत भागणे बरोबर नाही.
  • हिस्‍सां कियमड (मुख्य प्रविष्टि देखें): हिस्‍सा.(his‍sāṁ kiyamaḍ) (स.क्रि.) to split up, divide; हिस्‍से बनाना; भागणे; భాగలు చేయుట. उंदि एकरम बूमीतुन मूड हिस्‍सां/मुक्‍कां/पाल्‍कु कियमड़ बॆस/मंचिद आयो. सिर्फ एक एकड जमीन को तीन हिस्‍सों मे भागना ठीक नही है।. फक्‍त एक एकर जमिनीला तीन लोकांत भागणे बरोबर नाही.
  • हीकटा (hīkaṭā) adjl. dark; अँधेर; काळोख. अमासतानाडू नरकळ्‍क इरगा हीकटा मनंता. अमावस्या के रात में घोर अँधेरा होता है।. अमावस्याच्या रात्री भयंकर काळोख पसरलेला असतो.
  • हीपि (hīpi) (संज्ञा) shell; शिंपला; ఆలు చిప్ప.
  • हीरु (hīru) (संज्ञा) root; मुळा; వేర్లు. मरा हिह्‍कु बूमीता लोप्‍पो दांतां. The roots of trees go below the ground. झाडाची मुळे जमिनीत खोलवर गेलेले असतात. చెట్టు వేర్లు భూమిలోపలికి వెళ్ళుతాయి.
  • हुक्‍कुड़1 (huk‍kuṛ) (स.क्रि.) to launder; धोना; धुवणे; ఉతుకు.
  • हुक्‍कुड़2 (huk‍kuṛ) (संज्ञा) wooden ladle, spoon; लकड़ी चमचा; लाकडी चमच; అన్నం కలిపే కట్టే. कोय्‌तोर गाटो वाटला हुक्‍कुडता उपयोग कींतुर. Hot 'dhal' is dished out with a ladle. आदिवासी समाज के कुछ जातीयाँ चावल बांटने के लिये लकड़ी का चमचा इस्‍तेमाल करते है।. आदिवासी समाजातील काही जाती भात वाढण्यासाठी लाकडी चमचाचा वापर करतात. వేడి కూరను తెడ్డుతో తీస్తారు.
  • हुक्‍कुमड़ (huk‍kumaṛ) (संज्ञा) to.throw.on.the.ground; फटकना; आपटणे.
  • हुटतद (मुख्य प्रविष्टि देखें): हुट्टुडु.(huṭatad) (अ.क्रि.) to be wrapped, rolled up. नना हुटता लुंगी निम्मे हुटमा. मैने पहना हुआ लुंगी तुम पहनना नही।. मी गुंडाळलेले लुंगी तू गुंडाळू नकोस.
  • हुट्टुडु (huṭṭuḍu) (स.क्रि.) to wrap, roll up; लिपटना; गुंडाळणे. दक्षिण राज्येमता एक्‍को लोकुल्‍क लुंगी हुट्टांतुर. दक्षिण के अधिकतम नागरिक लुंगी लिपटते है।. दक्षिणेकडील जास्‍तीत-जास्‍त माणसे लुंगी गुंडाळतात.
  • हुटतद (मुख्य प्रविष्टि देखें): हुट्टुडु.(huṭatad) (अ.क्रि.) to be wrapped, rolled up. नना हुटता लुंगी निम्मे हुटमा. मैने पहना हुआ लुंगी तुम पहनना नही।. मी गुंडाळलेले लुंगी तू गुंडाळू नकोस.
  • हुडावडि (संज्ञा) whirlwind, tornado; चक्रीय वादळ.
  • हुपसना वॆलु/वड़जु (hupasanā velu/vaṛaju) (संज्ञा) index finger (lit. the finger that shows); संकेत उंगली; सांकेत बोट.
  • हुम्मर (hum'mar) (संज्ञा) head pad (for carrying pots); चुंबर; चुंबर; చుట్ట. तलापोरो एर कांजनेंके तला नोय्यामन्नी इंचि मुरताह्‍क तलापोरो हुम्मर तासंतां/दोस्‍संतां. पानी भरते समय सर दर्द से बचने के लिये सर पर चुंबर रखते है।. डोक्यावर गुंड ठेवल्यास डोका दुखु नये म्‍हणुन, पाणी आणताना स्‍त्रिया डोक्यावर चुंबर ठेवतात.
  • हुरवे तल्‍ला (huravē tal‍lā) (संज्ञा) part of the honey-comb where the honey is; मधू; मधमाशी पोळीमधील मधाचे ठिकाण.
  • हुसार आयमड़ (husār āyamaṛ) (अ.क्रि.) to become active; सुधर जाना; सुधरणे/तत्‍पर होणे. नना इंद-इंदकेने एडकीताल हुसार आतन. मै अभी-अभी बुखार से सुधर गया।. मी आता-आताच तापातुन तत्‍पर झालो.
  • हूपिच्मड (hūpicmaḍ) (स.क्रि.) to show, point out; दिखाना; दाखविणे; చూపుము. गुड्डोर्कुंक हर्री हूपिच्‍गोम. अंधो को रास्‍ता दिखाना चाहीये।. अंधळ्यांना रस्‍ता दाखवावे.
  • हेच्‍हामड़ (hēc‍hāmaṛ) (स.क्रि.) to clean rice or grain using an open-ended basket; चावल चुनना; तांदुळ वेचणे.
  • हेटेड (hēṭēḍ) (संज्ञा) metal collar to attach the blade of an agricultural implement; विडा; विडा.
  • हेड़मीतद (मुख्य प्रविष्टि देखें): हेड़मीतोड़.(hēṛamītad) (संज्ञा) guest (स्त्री.); मेहमान(स्‍त्री); पाहूणी.
  • हेड़मीतोड़ (hēṛamītōṛ) (संज्ञा) guest (पु.); मेहमान; पाहूणा; చుట్టము. मा लोन निन्ने हेड़मीतोर वासी मत्तुर. A guest (male) has come to my house. कल मेरे घर मेहमान आया था।. काल माझ्या घरी पाहुणा आला होता. మా ఇంటికి చుట్టము వచ్చినారు.
  • हेड़मीतद (मुख्य प्रविष्टि देखें): हेड़मीतोड़.(hēṛamītad) (संज्ञा) guest (स्त्री.); मेहमान(स्‍त्री); पाहूणी.
  • हेडसोत्ता बूमी (hēḍasōttā būmī) (संज्ञा) wilderness wasteland; खराब जगह/भूमी; निकामी जागा.
  • हेंडु compare: गड्‍सुतनम.
  • हेड्‍सोत्ता मेंजू/गुड्डू (hēḍ‍sōttā mēn̄jū/guḍḍū) (संज्ञा) rotten egg; सड़ा हुआ अंडा; सडलेला अंडी.
  • हेड्‍हामड़ compare: कराब कियमड़, कराब.(hēḍ‍hāmaṛ) to.waste.others'.life; बिघडाना; बिघडवणे. मंचिमंचोर्कुन हेड्‍हामड़, राकेशना कबड़. अच्‍छे-अच्‍छों को बिघडाना ही राकेश का काम है।. सज्‍जनांना बिघडवणे हाच राकेशचा काम आहे.
  • हेनुम compare: कळेम.(hēnum) (संज्ञा) ornament for arm or ankle; खडा; कडा. एन्‍कटा मुर्ताह्‍कुना काल्‍कुंक, कयकुंक हेनुह्‍क मनंतां. Old ladies wear bracelets on their ankles and wrists. पुराने जमाने के औरतें हाथ और पैरों मे खडा इस्‍तेमाल करते थे।. जुन्‍या काळातील स्‍त्रिया हातांना आणि पायांना कडा लावून दिसतात. ముసలివారి చేతులకు కాళ్ళకు కడియాలు ఉంటాయి.
  • हेपुर compare: कैसुर.(hēpur) (संज्ञा) broom; झाडू; झाडणी; చీపురు. लोन-दारा हेय्यला हेपुर कबड्‍क वांता. A broom is used to clean the house, porch and courtyard. घर-आंगण साफ-सुतरा रखने हेतू झाडू काम आता है।. घर आणि परिसर स्वच्छ ठेवण्यासाठी झाडणी कामी येते. ఇల్లు శుభ్ర పరుచుటకు చీపురు పనికి వస్తుంది.
  • हेपुर जाड़ी (मुख्य प्रविष्टि देखें): हेपुर.(hēpur jāṛī) (संज्ञा) kind of grass used for brooms; झाडू बनाने का घास; झाडणी बनवायची गवत. नॆदे हेपुर जाड़ी पुट्टंता. On the boundary of fields * grass grows (lit. appears, or comes up). यह घास खेतों के आसपास पाया जाता है।. अशा प्रकारचे गवत शेतीच्या आजूबाजूला आढळतो. చేనులో (చీపురు)గడ్డి చాల పెరుగుతుంది.
  • हेपुर जाड़ी (मुख्य प्रविष्टि देखें): हेपुर.(hēpur jāṛī) (संज्ञा) kind of grass used for brooms; झाडू बनाने का घास; झाडणी बनवायची गवत. नॆदे हेपुर जाड़ी पुट्टंता. On the boundary of fields * grass grows (lit. appears, or comes up). यह घास खेतों के आसपास पाया जाता है।. अशा प्रकारचे गवत शेतीच्या आजूबाजूला आढळतो. చేనులో (చీపురు)గడ్డి చాల పెరుగుతుంది.
  • हेय्युड (hēyyuḍ) (स.क्रि.) to sweep; झाडू लगाना; झाडू मारणे. इस्‍कुल पिलाल्‍क ओर ओरा इस्‍कुल्तुन रोज हेय्यंतुरु. The students are sweeping their school. पाठशाला में छात्र-छात्राऐं प्रतिदिन झाड लगाते है।. शाळेत गेल्यावर विद्यार्थी पहिल्यांदा परिसरात झाडू मारतात. అబ్బాయిలు, అమ్మయిలు వారి యొక్క బడిని ఊడుస్తున్నారు.
  • हेय्यूं (hēyyūṁ) num. five (संख्या.); पांच; पाच; ఐదు.
  • हेय्यूर (मुख्य प्रविष्टि देखें): हेय्यूं.(hēyyūr) (सर्वनाम) five (पु.); पांच जण; पाच जण; ఐదుగురు.
  • हेय्यूर (मुख्य प्रविष्टि देखें): हेय्यूं.(hēyyūr) (सर्वनाम) five (पु.); पांच जण; पाच जण; ఐదుగురు.
  • हेरपुम (hērapum) (संज्ञा) sandal; चप्‍पल; पादत्राणे. काल्‍कुना रक्षनाताहाटीं हेरपुह्‍क केर्रंतुर. पैरों के सुरक्षा के लिये चप्‍पल इस्‍तेमाल करते है।. पायांचा संरक्षणासाठी पादत्राणे वापरतात.
  • हेरुंडु कोको (मुख्य प्रविष्टि देखें): सिने तम्मुर.(hēruṇḍu kōkō) (संज्ञा) wife's younger brother; साला; साळा; మర్ది.
  • हेर्यड (hēryaḍ) (संज्ञा) son's or daughter's mother-in-law; जाऊ; వియ్యంకు ఆమె.
  • होंगगल्‍लोड (संज्ञा) silverfish, Silver-grey wingless insect found in houses feeding on book bindings and starched clothing; गुस्‍सावाला; रागीट. दाना पुस्‍तकाल्‍क येत्मा, अद दंडि होंगगल्‍लद. It has lots of silverfish. Don't take books from her!. उसकी किताब मत लेना, वह बहूत गुस्‍सेवाली है।. तिचा पुस्‍तक घेऊ नको. ती खुपच रागीट आहे. ఆమె చాల ఆవేశురాలు ఆమె పుస్తకాలు తీసుకోకు.
  • होड़सीय्मड़ (hōṛasīymaṛ) (स.क्रि.) to release, leave, quit, give up; छोड़ना; सोडणे; విడువు.
  • निस्‍टेमायमड़ (मुख्य प्रविष्टि देखें): होड़सीय्मड़.(nis‍ṭēmāyamaṛ) (अ.क्रि.) to escape; छूटना; सुटणे.
  • होडियमड़ (hōḍiyamaṛ) Variant: गिच्‍चुमड़. (अ.क्रि.) to enter into something to hide one self; घुस जाना; घुसून जाणे; చొరడము.
  • होली (कामुन पुन्नम) (hōlī (kāmun punnama)) (संज्ञा) 'holi', the festival when colours are thrown; होली; होळी; హొళి. एटा मार्च नेलते होली पंडुग(कामुन पुन्नम) वांता. हर साल मार्च महिने में होली उत्सव आता है।. दरवर्षी मार्च महिन्‍यात होळी सण येतो.
  • होळ्‍समड़ (hōḷ‍samaṛ) (संज्ञा) to.leave; छोड़ना; सोडणे; వదలటము.
  • होव्‍वोर (hōv‍vōr) (संज्ञा) salt; नमक; मीठ; ఉప్పు.
  • होव्‍वोर वड़ी (hōv‍vōr vaṛī) (संज्ञा) wind originating from the south; खारे वारे.